Văn mẫu lớp 10: Phân tích Lời má năm xưa (Dàn ý + 3 Mẫu) Lời má năm xưa của Trần Bảo Định

Văn mẫu lớp 10: Phân tích Lời Má năm xưa của Trần Bảo Định bao gồm 3 mẫu văn mẫu siêu hay kèm theo gợi ý cách viết chi tiết. Qua phân tích Lời má năm xưa, học sinh có thể lựa chọn cách tiếp cận và phong cách viết phù hợp, biến nó thành kiến thức sâu sắc trong lòng mình.

Lời má năm xưa có cốt truyện đơn giản, xoay quanh những vấn đề phổ biến mà mỗi người đều trải qua, kể cả tác giả. Đây là một tác phẩm ý nghĩa với những lời dạy bảo từ người mẹ và nỗi ân hận của tác giả. Ngoài ra, bạn có thể xem thêm: phân tích thơ duyên, mở bài Thơ duyên và nhiều tài liệu khác trong chuyên mục Văn 10 Chân trời sáng tạo.

Dàn ý phân tích Lời má năm xưa

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác phẩm “Lời má năm xưa” của tác giả Bảo Định.

- Tóm tắt nội dung cần phân tích: Bao gồm nội dung và nghệ thuật trong “Lời má dặn năm xưa”.

II. Nội dung chính

- Ký ức của tác giả về đám trẻ trong làng:

• Ký ức về những câu chuyện liên quan đến tuổi thơ của tất cả các đứa trẻ trong làng.
• Cảm xúc về việc các đứa trẻ trong xóm săn bắt chim.

⇒ Tuổi thơ của những đứa trẻ trong xóm êm đềm và thơ mộng với những câu thơ và trò chơi gắn bó với tự nhiên.

- Ký ức của tác giả về tuổi thơ của mình:

• Những lời dặn của mẹ khi tác giả bắt chài và rơi vào sông.
• Suy ngẫm của tác giả về lời dạy của mẹ.
• Hối hận và sự bối rối.
• Quyết tâm đưa chài rớt trở lại để sử dụng.
• Sức khỏe của trời và tâm trạng của đứa trẻ đột nhiên trở nên trong sáng và vui vẻ.

⇒ Những trò chơi của những đứa trẻ nghịch ngợm vô tình gây tổn thương cho những sinh vật nhỏ. Người mẹ nhận thức được điều này và nhắc nhở con cái. Lời của mẹ đã ảnh hưởng sâu sắc đến suy nghĩ của đứa trẻ.

- Suy nghĩ về thực tại:

Nhà văn nhớ lại lời dạy của người mẹ xưa và coi đó như là bài học quý giá trong tuổi thơ của mình.

- Nghệ thuật:

• Tình tiết truyện độc đáo, hấp dẫn
• Ngôn ngữ giản dị, phản ánh màu sắc Nam Bộ

III. Tóm tắt kết bài

- Khẳng định lại giá trị của chủ đề và phong cách nghệ thuật trong tác phẩm.

- Trình bày ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân và độc giả.

Phân tích Lời má năm xưa - Mẫu 1

Văn bản Lời má năm xưa mang đậm ý nghĩa khi nói về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Văn bản tái hiện câu chuyện tuổi thơ của một chàng trai đã gặp phải sự cố với con chim thằng chài. Nhờ sự chỉ bảo của mẹ, anh ta đã học được bài học quý giá về tình yêu thương và lòng nhân ái.

Văn bản không chỉ chứa đựng những giá trị nội dung sâu sắc mà còn thể hiện tài nghệ thuật xuất sắc trong cách diễn đạt và biểu cảm tâm trạng của nhân vật chính.

Thông qua văn bản, tác giả cũng cung cấp cho người đọc thông tin về loài chim thằng chài (chim bói cá) - một loài chim với nhiều phẩm chất tốt đẹp, biết hi sinh và giúp đỡ đồng loại, biết tự lập từ rất sớm. Tác giả đã mô tả hình ảnh người mẹ của nhân vật tôi với sự lương thiện, thông minh, sâu sắc và thấu hiểu của một người mẹ đã thức tỉnh đứa con ngây dại của mình. Điều này làm nổi bật mối quan hệ gần gũi, gắn bó thân thiết giữa con người và thiên nhiên, khuyến khích chúng ta nên bảo vệ môi trường.

Văn bản Lời má năm xưa mang lại giá trị về cả nội dung và nghệ thuật.

Phân tích bài Lời má năm xưa - Mẫu 2

Đối với tôi, văn chương đã mang lại rất nhiều câu chuyện ý nghĩa và đẹp đẽ về con người và cuộc sống. Và khi nhắc tới nhà văn Trần Bảo Định, không thể không nhớ đoạn trích Lời má năm xưa. Với những câu từ sâu sắc, tác phẩm này để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả.

Lời má năm xưa là một tác phẩm đầy ý nghĩa, với những lời dạy bảo của người mẹ và nỗi ân hận không nguôi của tác giả từ ngày ấy cho đến tận bây giờ.

Kích đầu tác phẩm, nhà văn đã giới thiệu những câu hát thân thương tại quê hương yêu dấu của mình: Ở quê tôi, trai gái đều thuộc lòng câu hát:

“Chim thằng chài có ngày mắc bẫy
Em cho anh hay anh hãy tránh xa
Mẹ cha không thể chịu hòa
Em đâu dám cãi để mà theo anh”

Có thể thấy đây là những câu hát dân ca, thể hiện tình yêu của đôi lứa. “Chim thằng chài” hay còn gọi là chim bói cá, chúng thường lao đầu xuống hoặc bay trên mặt nước để bắt mồi. Tuy nhiên, với thói săn bắt đó, loài chim này thường dễ mắc bẫy, như đã được tác giả thể hiện qua câu hát “Chim thằng chài có ngày mắc bẫy”. Nhưng “em” đã nhắc anh hãy tránh xa, không sa vào bẫy của kẻ thù. Người con gái vì mẹ cha không cho phép nên không dám theo chàng bỏ đi. Những câu ca dao này vừa thấm đậm tình yêu đôi lứa, vừa xen kẽ tình cảm gia đình.

Thông qua những câu văn, tác giả đã giúp chúng ta hiểu thêm về đặc điểm và cách sinh tồn của loài chim bói cá. Từ khi còn nhỏ, chúng phải sống tự lập, tự thích nghi với môi trường, không có mẹ chăm sóc, nên khi trưởng thành chúng kết bạn với đồng loại và cùng sống, bảo vệ lẫn nhau. Mặc dù là loài vật, nhưng chúng cũng có tình cảm, thương người, thương đồng loại, sẵn sàng nhường mồi cho bạn đời hoặc những chú chim thiếu thức ăn và thậm chí còn nhường mặt nước đầy tôm cá cho người đánh cá bị ốm yếu. Khi chúng ta đọc đến đây, không khỏi xúc động và phải thán phục trước sự mạnh mẽ, tự lập cũng như lòng nhân từ của loài chim này.

Theo thời gian quay ngược về thời thơ ấu, tác giả đã chia sẻ lại câu chuyện cũ với biết bao niềm buồn, xúc cảm. Khi còn nhỏ, ông thường cùng bạn bè tạo ra những viên đạn từ đất sắt và bắn vào những chú chim bói cá, con nào may mắn chỉ bị thương còn không kịp bay thì chết. Khi nhớ lại quá khứ, tác giả không thể không hối hận và day dứt vì đã làm hại một loài chim sống tình cảm như thế.

Khi thấy con mình mắc sai lầm như vậy, má đã hỏi một câu khiến tác giả được thức tỉnh: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?” Chỉ một câu hỏi đơn giản ấy, người con đã nhận ra hành động sai trái của mình. Sau đó má đã bắt tác giả ra sông, vớt thằng chài mình vừa bắn, mang lên bờ và chăm sóc nó. Ông mang chú chim nhỏ về nhà, rồi trị thương cho nó. Cá chính là món ăn mà nó thích nhất, thứ mà nó mạo hiểm đi săn bắt mỗi ngày, nhưng giờ đây khi ông đút cho nó lại chẳng ăn. Phải chăng giờ phút này nó như đang thể hiện sự giận dỗi đối với nhân vật tôi. Điều đó đã làm cho nhân vật tôi bối rối và hối hận về hành động của bản thân, giá như khi ấy mình chẳng bắn nó, thì giờ đây chú chim nhỏ thầy đã được thoải mái, tự do bay lượn ngoài kia. Qua đó độc giả có thể nhận thấy sự “quay đầu” của nhân vật tôi- một đứa trẻ nghịch ngợm, nhờ lời dạy dỗ của mẹ, một sinh mệnh nhỏ đã được cứu chữa kịp thời.

Tuy vết thương đã lành, nhưng thằng chài rất yếu, người ốm nhom, nó không còn đủ sức để bay lượn nữa. Thấy vậy tác giả đã đem thằng chài ra gốc mận gần cầu nước, ở đây, nó gặp được đồng loại, gặp được những người bạn cũ của mình, nó được những thằng chài khác bu xung quanh và đút mồi cho, có lẽ vì quá vui sướng mà hạnh phúc nên nó ăn rất ngon lành khiến cho tác giả đứng nhìn cũng phải thèm theo. Qua chi tiết này, một lần nữa lại đã gợi cho chúng ta thấy một lối sống tình cảm, đoàn kết gắn bó, keo sơn đùm bọc của những chú chim bói cá da diết, mãnh liệt đến nhường nào. Tuy chỉ là chim nhưng chúng cũng sống rất tình cảm.

Quay trở về với thực tại, câu chuyện cũ kia đã xảy ra từ bảy mươi năm trước, nhưng giờ đây khi nhắc lại trong lòng vẫn cảm thấy hối hận, bối rối biết bao. Và đặt câu hỏi của má mới là thứ làm ông nhớ nhất “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?”. Câu hỏi hỏi này được lặp lại hai lần trong văn bản, vừa góp phần làm nổi bật nhan đề và chủ đề của tác phẩm đồng thời cũng nhấn mạnh sự hối hận da diết, mà nỗi nhớ khôn nguôi về lời má dạy bảo. Người má muốn dạy cho con mình biết cách thấu hiểu, yêu thương và trân trọng các loài vật.

Bằng những từ ngữ, câu văn bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc kết hợp cùng thủ pháp liệt kê, tác phẩm mang bao ý nghĩa là bài học đầy nhân văn mà nhà văn muốn truyền tải tới các bạn đọc: hãy biết yêu quý, trân trọng và bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ các loài động vật. Bởi chúng cũng có cảm xúc, cũng biết đau, biết buồn, đừng làm gì tổn hại đến chúng vì có thể sau này khi nhìn lại chúng ta sẽ chìm trong những cảm xúc ray rứt và hối hận.

Tác phẩm Lời má dặn đã để lại trong lòng bạn độc ấn tượng rất sâu nặng, văn bản này đã thành công vượt lên giới hạn của thời gian và không gian để trường tồn và đọng sâu mãi trong lòng độc giả.

Phân tích Lời Má năm xưa - Mẫu 3

Nếu phải chọn ra ý nghĩa cao cả nhất của văn chương, thì đó là việc văn chương đã cống hiến cho cuộc đời này những câu chuyện đẹp đẽ về con người và cuộc sống. Những rung cảm mạnh mẽ và những thông điệp đầy ý nghĩa qua lăng kính của cảm xúc trong tâm hồn người nghệ sĩ. Tất cả những giá trị vĩnh cửu đó đã thăng hoa cùng ngòi bút của nhà văn Trần Bảo Định qua đoạn trích Lời má năm xưa. Đến nay vẫn còn vấn vương trong lòng biết bao độc giả bởi những câu từ đầy ý nghĩa.

Văn bản Lời má năm xưa có cốt truyện đơn giản, xoay quanh những vấn đề thường thấy và trải qua đối với mỗi con người chúng ta và cả tác giả. Đây là một văn bản đầy ý nghĩa qua những lời dạy bảo của người má và cả nỗi ân hận day dứt của tác giả từ ngày ấy cho đến bây giờ. Tác phẩm đã bày tỏ nỗi ân hận của nhân vật xưng “tôi” khi kể lại câu chuyện 70 năm trước đã bắn bị thương một con chim thằng chài. Khi đi sâu vào phân tích văn bản, ta có thể thấy văn bản ý nghĩa đến nhường nào.

Mở đầu đoạn trích tác giả đã giới thiệu cho chúng ta những câu hò xuất xứ từ làng quê thân thương của mình : Ở quê tôi, trai gái đều thuộc lòng câu hò :

Chim thằng chài có ngày mắc bẫy
Em cho anh hay anh hãy tránh xa
Mẹ cha không thể chịu hòa
Em đâu dám cãi để mà theo anh

Có thể thấy đây là câu hò nói về tình yêu đôi lứa, Chim thằng chài, hay còn gọi là chim bói cá, một loài chim đơn giản; thường lao đầu xuống mặt nước hoặc bay trên mặt nước để bắt mồi. Trong câu hò trích dẫn, “chim thằng chài có ngày mắc bẫy”, tác giả nói về tập tính săn bắt của loài chim này, mà dễ dàng rơi vào bẫy của con người hoặc kẻ thù. Nhưng đã có lời nhắc nhở từ “Em”, một lời khuyên để tránh xa nguy hiểm, để không rơi vào bẫy của kẻ thù. Vì mẹ vì cha, em không dám theo anh. Đó là những câu ca dao nói về tình yêu đôi lứa và cũng đề cập đến tình cảm gia đình.

Qua câu văn của tác giả, chúng ta có thể hiểu sâu hơn về loài chim bói cá. Một loài chim khiến ta cảm động với cuộc sống của chúng. Chúng không có mẹ ấp trứng, không có mẹ nuôi dưỡng, chúng tự thích nghi với môi trường và tự rèn luyện kỹ năng sống. Khi lớn lên, chúng kết bạn và bảo vệ nhau. Chúng nhường mồi cho bạn tình hoặc đồng loại thiếu thức ăn. Và chúng cũng nhường mặt nước đầy tôm cá cho những thằng chài già yếu. Khi đọc những điều này, ta phải ngưỡng mộ sự mạnh mẽ, tự lập của chúng, vì chỉ là một loài chim nhưng chúng không cần sự chăm sóc của mẹ, không cần ai dạy dỗ, mà tự lớn lên và hoàn thiện. Chúng không chỉ là một loài chim tình cảm, mà còn có tình yêu như con người.

Quay ngược thời gian, trở về tuổi thơ của tác giả, ông đã chia sẻ lại câu chuyện đầy xúc cảm. Khi còn là đứa trẻ, ông và bạn đi bắn chim bói cá với đạn từ đất sắt. Một loài chim tình cảm đáng quý, nhưng lại bị con người vô ý làm hại. Khi nhớ lại những điều này, tác giả cảm thấy hối hận và ray rứt trong lòng. Chim săn cá, người săn chim, từ việc săn cá này dẫn đến việc săn chim kia.

Chắc chắn mỗi người đều có mẹ, và mẹ là người đã dạy dỗ khi mắc lỗi. Tác giả cũng thế; sau khi nghe câu hỏi của mẹ: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?”, nhân vật nhận ra sai lầm của mình. Người mẹ thực sự cứu chim thằng chài trong tình huống nguy kịch với lòng lương thiện, sâu sắc, và thấu hiểu của một người mẹ. Câu nói của người mẹ khiến nhân vật cảm thấy hối hận và ray rứt. Người mẹ đã dạy nhân vật cách yêu quý và trân trọng sự sống.

Tình mẫu tử không có gì thiêng liêng hơn, và hình ảnh người mẹ của nhân vật, người đã cứu sống chú chim thằng chài, là minh chứng cho sự lương thiện và thấu hiểu của một người mẹ. Câu chuyện này đầy ý nghĩa về tình yêu và lòng nhân ái.

Quay về câu chuyện cũ của tác giả, khi ông đặt chú chim thằng chài dưới gốc mận gần cầu nước, nó được những người chài khác quanh đó cho ăn, ăn ngon lành đến nỗi tác giả cũng phải muốn theo. Qua lời của tác giả, ta lại thấy được sự ấm áp của cuộc sống tình cảm của những con chim thằng chài. Dù chỉ là một loài chim, nhưng chúng sống cảm xúc như con người. Thật sâu sắc và ý nghĩa.

Quay lại hiện tại, quên đi câu chuyện xưa, đã gần 70 năm kể từ khi sự việc xảy ra, nhưng mỗi khi nhớ lại, tác giả vẫn không thể không cảm thấy hối hận và bối rối. Đặc biệt là câu hỏi của mẹ: “Sao con cướp đi sự sống của nó? Rồi, ai cướp sự sống của con?” được lặp lại hai lần trong văn bản. Điều này nhấn mạnh sự hối tiếc và lòng thương vụt đọng trong lòng nhân vật chính.

Cảm xúc của nhân vật được thể hiện mạnh mẽ thông qua từ ngữ và câu văn. Hành động của nhân vật và cảm xúc của anh ta đều được diễn đạt rõ ràng. Tác phẩm này chứa đựng những cảm xúc sâu lắng và bài học nhân văn muốn truyền đạt của tác giả.

Quan hệ giữa con người và thiên nhiên phản ánh qua cảm xúc. Hành động và cảm xúc của con người sẽ ảnh hưởng đến con vật, và ngược lại. Ví dụ như hành động của con chim thằng chài khi nó “vươn vai, hót mấy tiếng như muốn cảm ơn tôi”.

Con người, thiên nhiên và cảnh vật là những yếu tố gần gũi với nhau và không nên phá vỡ mối quan hệ đó. Mọi người và môi trường đều có quyền sống và được bảo vệ. Con người không được phép tự ý xâm phạm vào sự tự nhiên, sự sống của loài vật.

Bằng cây bút thần kỳ của mình, ông đã kể lại câu chuyện xưa với những cảm xúc chân thành. Văn bản đã thể hiện sự ăn năn, hối tiếc và tiếc nuối của nhân vật 'tôi' khi nhớ lại hành động với chú chim thằng chài, từ đó phản ánh sự giàu lòng nhân ái, tình cảm và lòng trắc ẩn của cậu bé. Văn bản tái hiện lại câu chuyện tuổi thơ của một chàng trai khi còn là một cậu bé đã vô tình bắn trúng một con chim thằng chài ven sông. Dưới sự khuyên bảo của mẹ, anh ta đã cứu sống nó, băng bó vết thương và cố gắng chữa lành, nhưng hối tiếc và ân hận về hành động đó vẫn tiếp tục ám ảnh anh ta suốt cuộc đời. Văn bản nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên, khuyến khích việc bảo vệ và trân trọng môi trường.

Cuộc sống là hành trình xuất phát và kết thúc của văn học, và Andersen đã đúng khi nói: 'Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu chuyện mà cuộc sống tự viết ra'. Đúng như vậy, nhà văn Trần Bảo Định đã khám phá ra vẻ đẹp ẩn giấu trong những trải nghiệm của mình, tìm thấy vẻ đẹp không lộ diện mà chỉ có thể được khám phá qua tác phẩm của mình. Đoạn trích về lời má dặn là một câu chuyện đẹp về thiên nhiên cũng như lời khuyên của người mẹ. Tác phẩm để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả, vượt qua mọi giới hạn của thời gian và không gian để trường tồn và đọng mãi trong tâm trí của người đọc.