Văn mẫu lớp 11: Đánh giá 6 câu đầu của Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Đánh giá 6 câu đầu của Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ để hiểu thêm về tư tưởng sống cao quý của tác giả khi ông làm quan.

Phân tích 6 câu đầu của Bài ca ngất ngưởng với dàn ý chi tiết cùng bài văn xuất sắc nhất của học sinh lớp 11 trên cả nước. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo thêm phân tích chi tiết về Bài ca ngất ngưởng và nhiều bài văn mẫu khác trong chuyên mục Văn 11. Chúc các bạn học tốt.

Bản phân tích 6 câu đầu Bài ca ngất ngưởng

a. Khám phá nội dung

- Tổng quan về tác giả và tác phẩm

• Nguyễn Công Trứ là một nhân vật lịch sử nổi tiếng để lại dấu ấn sâu đậm không chỉ trong văn học mà còn ở nhiều lĩnh vực khác. Tác phẩm của ông thể hiện sâu sắc về con người và xã hội.
• Bài ca ngất ngưởng là một trong những tác phẩm tiêu biểu thể hiện tài năng và ý chí cao quý của Nguyễn Công Trứ.

- Phân tích 6 câu đầu: thể hiện tư tưởng sống cao cả trong việc làm quan của tác giả.

b. Phần chính

*Luận điểm 1: Khẳng định ý chí quyết tâm của nhà văn

- 'Vũ trụ nội mạc phi phận sự': Điều này là quan điểm ông đã thể hiện trong nhiều bài thơ, cho rằng con người sinh ra do 'ý của trời đất', và vì vậy cần phải chịu trách nhiệm, gánh vác số phận của mình (mọi sự trong vũ trụ đều nằm trong phận sự của chúng ta).

- Trong tư tưởng của Nguyễn Công Trứ, quan điểm này liên quan chặt chẽ đến ý tưởng 'tu, tề, trị, bình', cũng như lòng can đảm và chủ nghĩa anh hùng mà ông đã theo đuổi với niềm tin và sự lạc quan trong suốt cuộc đời.

*Luận điểm 2: Khẳng định tài năng và lí tưởng phóng khoáng khác biệt của một người có khả năng xuất sắc

- 'Ông Hi Văn… vào lồng':

• Hình ảnh ẩn dụ 'vào lồng': mô tả cuộc sống làm quan, mà Nguyễn Công Trứ không coi trọng danh lợi => Một cái nhìn mới mẻ, độc đáo so với các nhà Nho thời đó.
• Xem việc gia nhập thế giới quan là sự trói buộc, làm quan có thể làm mất tự do, nhưng đó cũng là điều kiện để thể hiện tài năng, hoài bão, và lòng trung trực tới cùng.

- Liệt kê những thành tựu và tài năng của bản thân tại chốn quan trường:

+ Tài năng: xuất sắc trong văn chương (đạt danh hiệu thủ khoa), và tài năng quân sự (thành công trong các chiến dịch quân sự)

-> Sở hữu tài năng lỗi lạc, xuất sắc, và có uyên bác trong cả văn chương và quân sự.

+ Khoe sự thăng tiến xã hội và danh vọng: Đảm nhiệm các vị trí quan trọng như Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng (đặc biệt là ở vị trí bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên

-> Tự hào về tài năng và danh vọng của mình, tỏ ra mạnh mẽ về cả hai phương diện, văn chương và quân sự.

=> Sáu câu thơ đầu là bài tự thuật chân thành của nhà thơ khi còn làm quan, khẳng định về tài năng và lí tưởng cao quý về trung quân, tự hào về phẩm chất, năng lực và cách sống tinh thần của một người xuất sắc, phóng khoáng, khác biệt, và kiên định với ý chí sống đẳng cấp của một người lính bản lĩnh.

c. Kết bài

- Tổng kết về giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ

- Cảm nhận tổng quan về đoạn thơ.

Phân tích 6 câu thơ đầu của Bài ca ngất ngưởng

Nguyễn Công Trứ là một trong số các văn hào độc đáo trong văn học cổ điển, và ông cũng là một nhà hiền triết. 'Bài ca ngất ngưởng' là một trong những tác phẩm phản ánh rõ nhân cách của ông. Trong đó, ông thể hiện quan điểm sống ngất ngưởng trong cuộc sống quan viên của mình qua 6 câu thơ đầu.

Ngay từ tiêu đề của bài thơ, hai từ “ngất ngưởng” đã làm cho ta nhận ra sự khác biệt đặc biệt của tác giả. Ít có một nhà văn nào trong thời kỳ đó lại đặt hai từ “ngất ngưởng” ngay trong tiêu đề của tác phẩm. Điều đó thật là đáng ngạc nhiên.

Vũ trụ nội mạc phi phận sự

Không có việc gì trong cuộc sống này, trong vũ trụ này không phải là không phận sự của ông. Mọi việc đều là của ông. Điều đó không phải là sự kiêu ngạo, mà là sự nhận biết chính xác nhất về bản thân, về sứ mạng của mình. Không một chút tự ti, ông đã tự tin nhấn mạnh về vai trò quan trọng của mình, như ông đã nói:

Đã có tên ở trong trời đất
Phái có tên gì với núi sông đó chăng?

Tuy với số phận ấy, phải mang theo danh vị, với cuộc sống, với nhân gian, có lẽ ông nên hạnh phúc khi được bước vào thế giới của quan lại, nhưng ông không hề cảm thấy như vậy. Ông cảm thấy như mình đã 'vào lồng'.

Ông Hi Văn tài bộ đã bước vào lồng

Tại sao việc làm công việc mà mình ước mơ lại trở nên như ách bắt buộc, gò bó. 'Lồng' ở đây chính là bộ máy, là xã hội phong kiến thời đó. Một xã hội mà tham nhũng, ganh ghét và gian trá xảy ra hàng ngày. Khi bước vào thế giới quan lại cũng là lúc Nguyễn Công Trứ hiểu rằng ông sẽ bị chi phối, buộc phải làm những việc mà ông không muốn. Dù có tài năng, nhưng Nguyễn Công Trứ biết rằng một mình ông không thể làm thay đổi một chế độ đã tồn tại từ lâu như thế. Tuy nhiên, trong câu thơ này, Nguyễn Công Trứ vẫn thể hiện được sự 'ngất ngưởng' của mình. Ông dám gọi chốn quan lại, xã hội thời đó là 'lồng'. Điều đó như một lời thách thức đối với hệ thống quan lại, triều đình bởi trước đây chưa ai dám làm như vậy. Trong xã hội phong kiến, cũng có không ít những nhà triết học tiến bộ, những người có ý kiến phản đối chế độ. Nhưng không nhiều người dám khẳng định điều đó trước mặt mọi người, nhất là trên giấy mực như Nguyễn Công Trứ. Điều đó có thể coi là sự phá vỡ của Nguyễn Công Trứ.

Nguyễn Công Trứ có sự 'chơi ngông' ấy cũng bởi vì ông biết rằng mình có tài, điều đó không cần phải che giấu:

Thao lược đã biến Nguyễn Công Trứ trở thành người đặc biệt.

Một lần nữa, Nguyễn Công Trứ lại tỏ ra kiêu hãnh, lần này là về tài năng của mình. Ông đã rõ ràng thể hiện bản thân trong câu thơ này. Nhưng vì có tài và mang tư tưởng tiến bộ, Nguyễn Công Trứ đã phải đối mặt với những khó khăn và thách thức:

Khi là Thủ khoa, khi là Tham tán, khi là Tổng đốc Đông,
Lúc là bình Tây, hoặc đang đóng vai cờ đại tướng,
Có khi lại về Phủ doãn Thừa Thiên.

Điều này dễ hiểu trong một thế giới chính trị đầy tranh đấu và đố kỵ. Nguyễn Công Trứ chấp nhận điều đó một cách bình tĩnh. Dù liên tục chuyển đổi vị trí, ông vẫn giữ được sự bình tĩnh, vững vàng. Vì vậy mà ông đã nói:

Dù được ca ngợi hay bị chỉ trích, ông vẫn giữ được phong thái vĩ đại.
Những lời khen hoặc lời phê phán chỉ là gió thoảng qua những ngọn cỏ đồng phong.

Đối với Nguyễn Công Trứ, sự nghiệp quan trọng nhưng danh lợi không phải là điều quan trọng nhất. Dù ở vị trí nào, miễn là có thể giúp đỡ dân chúng, ông cảm thấy hài lòng. Điều này làm nổi bật sự khác biệt giữa ông và các quan lại khác, thể hiện sự kiêu hãnh của ông.

'Bài ca ngất ngưởng' là như một câu chuyện về cuộc đời của Nguyễn Công Trứ. Tuy nhiên, qua đó, ta lại thấy hình ảnh của một con người với tinh thần cao quý, lòng tự trọng không kém cỏi, và một sự kiêu hãnh không gì có thể xem thường, mà thậm chí là đáng kính trọng và ngưỡng mộ.