Văn mẫu lớp 11: Tổng hợp phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát hay nhất và 10 mẫu văn mẫu lớp 11 đỉnh cao

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát bao gồm 2 dàn ý và 10 bài văn mẫu đáng giá cao. TOP 10 mẫu phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát là nguồn tài liệu hữu ích, giúp học sinh lớp 11 tự học, tự luyện thi để đạt điểm cao môn Ngữ văn. Từ đó áp dụng những kiến thức, kỹ năng đã học để phân tích bài thơ một cách sâu sắc và hiệu quả.

Qua 10 mẫu phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát, chúng ta thấy rõ hình ảnh của nhà văn đương thời, vừa cô đơn, vừa bi quan nhưng lại kiên định trong quyết định từ bỏ con đường danh vọng. Bài thơ cũng phản ánh thực tế xã hội đầy nguy hiểm và đổ nát với các nhà văn tài năng. Dưới đây là 10 mẫu phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát đỉnh cao, mời các bạn thưởng thức.

Tổ chức phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Dàn ý thứ nhất

I. Bắt đầu:

- Các điểm nổi bật về tác giả Cao Bá Quát: Một nhà văn thời Trung cổ với cuộc đời đầy bi kịch nhưng cũng đầy hào hùng. Ông mang đến cho văn học một phong cách mới, chân thực và hiện đại.

- Giới thiệu Bài ca ngắn đi trên bãi cát: được viết khi tác giả đang trên đường tham gia cuộc thi văn học. Bài thơ thể hiện cảm xúc của một học sinh trên hành trình tìm kiếm danh vọng.

II. Phần chính:

1. Bốn dòng đầu tiên

- Tiếng khóc dành cho cuộc đời sóng gió.

• “Bãi cát vô tận, bãi cát vô tận”: Cảnh bãi cát kéo dài không ngừng, tượng trưng cho cuộc đời đầy gian khó, khó khăn vô tận.
• “Bước đi một lùi một”: Sự cố gắng, vất vả của người đi trên con đường, cũng là biểu tượng cho cuộc hành trình đầy thử thách của tác giả.
• “Mặt trời chưa buông lời tạm biệt”: Dù mặt trời đã lặn nhưng không thể ngưng lại, nước mắt tuôn rơi, tâm trạng đau đớn.
• “Những lữ khách trong nước mắt rơi”: Hình ảnh một người đi trên con đường mịt mờ, không biết phải đi về đâu.

⇒ Bãi cát kéo dài không ngừng, hình ảnh con đường vô tận, mịt mờ, cuộc hành trình đầy khó khăn và bất lợi.

⇒ Nhà thơ thấy cuộc đời như con đường buồn bã, gian khổ

2. Tám câu tiếp theo

- “Không học… mệt mỏi, giận không dứt!”: Sử dụng ví dụ, tác giả tức giận với bản thân vì không có khả năng như Hạ Hầu Ấn có thể vượt qua khó khăn một cách nhẹ nhàng, tự tin khi đối mặt với khó khăn ⇒ Ôm hận con đường sự nghiệp.

- “Ngày xưa… con đường đời”: Sự cám dỗ của danh vọng, vật chất với con người, sự quan trọng của danh lợi khiến con người trở nên “bó buộc”.

⇒ Sự khinh bỉ, phẫn uất của Cao Bá Quát đối với danh lợi, ông không muốn bị cuốn vào con đường đó, nhưng vẫn chưa tìm ra lối đi mới cho bản thân,

- “Đầu gió… làm say lòng người”: Sự hấp dẫn của danh vọng cũng như việc uống rượu ngon, làm cho con người mê mệt, ít ai có thể tránh khỏi. ⇒ Ông nhận ra sức hút của danh vọng đối với con người.

- “Bãi cát vô tận… ít?”: Nhận biết được sự cám dỗ của danh vọng, nhà thơ như trách móc, tức giận nhưng cũng đang tự đặt ra câu hỏi cho bản thân. Ông nhận ra tính chất không có ý nghĩa của hành trình học vấn đương thời nhưng vẫn đang đi trên con đường đó ⇒ Tâm trạng lo lắng, bất an, bế tắc, đi trên con đường danh vọng thì mù mịt và 'đường khó khăn' thì nhiều không ít.

- “Đoạn đường cuối cùng”: Ý nghĩa biểu tượng, đây là bài thơ về cuộc hành trình cuối cùng của tác giả, về sự bế tắc, tuyệt vọng trước số phận.

3. Ba dòng cuối cùng

“Phía Bắc núi bao la
Phía Nam sóng biển dữ dội”

+ Miêu tả thực tế: cảnh vật tạo cảm giác u ám, chật chội.

⇒ Thiên nhiên ở phía Bắc, phía Nam đều tươi đẹp mạnh mẽ nhưng cũng gồ ghề và nguy hiểm, đi mà chỉ thấy phía trước là núi và biển vô hạn mịt mờ.

+ Biểu tượng cho ý niệm: cuộc hành trình khó khăn, tột cùng.

⇒ Ý nghĩa ẩn dụ, biểu tượng: con đường cuộc đời đầy gian nan mà những người như Cao Bá Quát phải vượt qua để đạt được danh vọng.

- “Anh đứng trên bãi cát làm gì”: tiếng kêu trầm kha, tuyệt vọng, khát vọng.

⇒ Tư thế đứng lại nhìn quanh và cảm thấy hoài nghi về cuộc sống, cảm thấy đấu tranh trong tâm trí nhưng cũng đang nắm giữ sự mâu thuẫn lớn.

4. Nghệ thuật sáng tạo

- Sử dụng hình ảnh thơ cổ, tượng trưng.

- Kỹ thuật tương phản, sáng tạo trong việc sử dụng biểu tượng.

III. Phần kết:

- Tóm lại những đặc điểm nổi bật về nội dung và nghệ thuật.

- Bài thơ kết thúc mang đậm tính nhân văn của một người đơn độc, tuyệt vọng trên cuộc hành trình của cuộc đời được thể hiện qua hình ảnh bãi cát vô tận, con đường cuối cùng và hình ảnh người đi cùng.

Dàn ý thứ hai

1. Bắt đầu

- Tổng quan về Cao Bá Quát: một nhân vật uyên bác, được đồng bào tôn kính như 'Thánh Quát'.

- Giới thiệu về tác phẩm 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát'.

2. Phần chính

a. Tượng trưng của bãi cát và hành trình của con người trên bãi cát

- “Bãi cát vô hạn, bãi cát vô tận”: bao la đến mức không biết bao giờ mới kết thúc, nóng nực.

=> Hình ảnh thực tế, gợi lên hành trình khó khăn, gian truân, xa xôi, u ám.

=> Biểu tượng: con đường đầy gian nan mà con người phải vượt qua để đạt được mục tiêu. Để tìm ra ý nghĩa của cuộc sống, con người phải trải qua muôn vàn khó khăn, gian nan, thử thách.

- Mặt trời khuất: bóng tối, ẩn dật

- Hình ảnh của người đi trên bãi cát:

• Bước một như rơi xuống vực: sự vất vả không ngớt
• Đường xa vắng vẻ, bao bọc bởi núi sông, biển
• Thời gian: mặt trời lặn vẫn chưa dừng lại.
• Nước mắt tuôn rơi => khó khăn, gian truân.

=> Cảnh con đường mịt mù xa xôi, cũng là con đường cuộc đời, con đường hướng tới danh vọng của người sĩ. Người đi trên con đường ấy, vượt qua gian khó, đi miệt mài, không quan tâm đến thời gian, đi với tâm trạng đau khổ, mệt mỏi, chán nản.

b. Tâm trạng và suy nghĩ của những lữ khách khi bước trên bãi cát

“Không học…giận không dứt”

- Nhịp điệu đều, chậm, buồn: người đi tự oán trách không bằng người xưa, mà phải tự vùi mình trong đau khổ, mệt mỏi vì vinh quang và lợi danh. Đó là nỗi buồn phiền của người sĩ trên con đường tìm kiếm sự thật giữa cuộc sống u tối.

- “Ngày xưa… vạn người”

+ Câu hỏi rất dịu dàng, hình ảnh sâu lắng (một chút men)

=> Sức quyến rũ của danh lợi đối với con người. Vì danh lợi, lợi danh mà con người lê bước khắp nơi. Danh lợi cũng giống như loại rượu thơm làm cho lòng người say mê.

=> Sự chán ghét, khinh bỉ của Cao Bá Quát đối với thế giới danh lợi. Câu hỏi của nhà thơ như lời trách móc, như sự tức giận, như lời thức tỉnh người khác nhưng cũng là lời tự hỏi bản thân. Ông đã nhận ra tính chất vô nghĩa của học vấn hiện thời, con đường danh lợi đương nhiên, bình thường.

“ Bãi cát mênh mông…ơi…”

- Câu hỏi dè dặt cũng là lời than thở biểu lộ tâm trạng rối bời, bế tắc giữa việc tiến lên hay dừng lại?

- Khúc đường tuyệt vọng: ý nghĩa biểu tượng => nỗi tuyệt vọng của tác giả. Ông bất lực vì không thể tiến lên mà cũng không biết phải làm gì. Ôm ấp khát vọng cao cả nhưng không thể tìm ra con đường để thực hiện khát vọng đó. Hoặc đó là mong muốn thay đổi cuộc sống.

- Hình ảnh của thiên nhiên: phía bắc, phía nam đều tươi đẹp nhưng cũng đầy gian truân, khó khăn.

- “Tôi đứng ở đây làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi cấm cản cho bản thân => phải thoát khỏi bãi cát danh lợi đầy gian khổ và vô nghĩa.

+ Nhịp thơ đan xen, lúc nhanh, lúc chậm, lúc dứt khoát, lúc do dự => phản ánh tâm trạng suy tư trên con đường danh lợi mà nhà thơ đang bước đi.

=> Hình ảnh kẻ sĩ cô đơn, lẻ loi đầy suy tư nhưng cũng kích động, đầy mạnh mẽ và bất lực trên con đường tìm kiếm sự thật đầy chông gai.

3. Kết bài

Cảm nhận tổng quan về bài thơ.

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 1

Cao Bá Quát, tài năng vượt trội, được xưng tụng là Thánh Quát, toả sáng trong làng văn. Tác phẩm 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' thể hiện lòng phẫn uất trước cuộc sống thời đại.

'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' có thể ra đời trong những chặng đường thi hội, khi Cao Bá Quát phải đối diện với sa mạc rộng lớn, nắng gió oi bức. Những hình ảnh người đi trên bãi cát thể hiện cuộc hành trình mưu danh lợi đầy chông gai.

Bãi cát dài lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước

Từ “bãi cát” được lặp lại hai lần, kết hợp với từ “lại” gợi ra trước mắt người đọc không gian hoang vu, tít tắp không có điểm dừng. Không gian ấy rộng lớn, như nuốt chửng người bộ hành cô đơn giữa sa mạc. Bãi cát ấy bị bao quanh bởi “Bắc sơn chi bắc sơn vạn điệp/ Nam sơn chi nam ba vạn cấp” con đường đó bị bao quanh bởi núi muôn trùng, sóng muôn đợt, đó là con đường tù túng, không lối thoát.

Hành trình trở nên gian khổ hơn khi tiến một bước lại như lùi một bước. “Mặt trời đã lặn chưa dừng được” bởi hành trình đó quá xa xôi, quá nhiều thử thách khiến cho người bộ hành không dám dừng chân lấy một phút dù cả khi mặt trời đã xuống núi, muôn loài đã vào trạng thái nghỉ ngơi. Trong hành trình đầy cực khổ, vất vả lại không thể nhìn thấy đích tới, tất yếu tâm trạng của người bộ hành sẽ cảm thấy vô cùng mệt mỏi, bải hoải: Lữ khách trên đường nước mắt.

Hình tượng những lữ khách trên con đường khó khăn, chán nản là thể hiện của tác giả và các trí thức thời đó trước tình hình xã hội rối ren. Con đường mưu danh đầy chông gai gặp nhiều trở ngại hơn.

Xưa nay, phường danh lợi
Tất tả trên đường đời.
Đầu quán hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?

Tương đồng công danh với danh lợi thể hiện sự mỉa mai của nhà nho. Công danh là nghĩa vụ của người trí thức, nhưng trong xã hội rối loạn, chúng bị lấn át bởi cuộc đua về danh lợi.

Câu hỏi “tỉnh bao người” phản ánh sự phê phán và đau đớn của trí thức trước tình trạng xã hội. Cao Bá Quát coi thường những người mê muội theo đuổi công danh vô nghĩa.

Trước tình hình đó, Cao Bá Quát đặt ra câu hỏi về lựa chọn: “Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt/ Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?”. Và sau đó, ông đã quyết định dứt khoát.

Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi lên bãi cát?

Tác giả một lần nữa nhấn mạnh về khó khăn, nguy hiểm của con đường công danh. Bãi cát trở thành biểu tượng cho con đường đầy gian nan, không hi vọng. Câu hỏi “Anh còn đứng làm chi trên bãi cát” là tuyên bố dứt khoát từ bỏ con đường vô nghĩa này.

Hình ảnh bãi cát và nhịp điệu bài thơ thể hiện sự trải nghiệm của người trí thức trên con đường công danh. Câu hỏi tu từ thể hiện sự tỉnh táo của họ về thực trạng xã hội.

Tác phẩm sử dụng hình ảnh biểu tượng của bãi cát để miêu tả tâm trạng của người trí thức đương thời khi đối mặt với con đường công danh. Đồng thời, nó cũng phản ánh thực trạng xã hội nguy hiểm và đầy rẫy những cám dỗ.

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 2

Cao Bá Quát (1808 — 1855) là một trong những nhà thơ xuất sắc của Việt Nam vào thế kỷ 19. Ông để lại một di sản vô giá với hơn một nghìn bài thơ viết bằng chữ Hán và chữ Nôm; trong đó, 'Tài tử đa cùng phú' và 'Sa hành đoản ca' được coi là những tác phẩm nổi bật.

'Sa hành đoản ca' mang thông điệp về cuộc hành trình của người sĩ tử trên con đường danh lợi.

Bãi cát dài và con đường cuối cùng trong 'Sa hành đoản ca' đều được mô tả một cách rất ấn tượng. Bãi cát dài lặp lại năm lần, và con đường cuối cùng được mô tả như là 'đường bằng phẳng mờ mịt, đường ghê sợ nhiều chông gai'.

Hình ảnh bãi cát dài và con đường cuối cùng xuất hiện trong khoảnh khắc hoàng hôn, tạo ra một không gian ám ảnh. Con đường cuối cùng không chỉ mịt mờ và đầy chông gai mà còn bị chặn đường, bị bao vây.

'Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng muôn đợt'.

Những hình ảnh đó là biểu tượng cho cuộc đời, con đường danh lợi gian nan, nguy hiểm.

Hình ảnh người đi đường trong bài thơ được mô tả kỹ lưỡng thông qua nhiều chi tiết. Bước đi lè nhè 'Đi một bước như lùi một bước'. Nước mắt rơi 'lã chã' vì tủi thân. Khách đi trên con đường cát mờ mịt cùng suy tư. Lúc thì ao ước được 'phép ngủ kĩ' của thần tiên. Lúc thì nghĩ về 'hạng người danh lợi' đang đấu tranh gay go; và cảm thấy 'người tỉnh thường ít mà người say vô số!'. Lúc thì thầm, hát khúc 'đường cùng'; sau đó tự trách mình: 'Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?'.

Tác giả qua hình ảnh người đi đường, thể hiện tâm trạng bế tắc và chán ngán trên con đường danh lợi. Ông tự trách, tự thương mình.

Nhân vật trữ tình trong 'Sa hành đoản ca' đôi khi là 'khách' (khách tử), đôi khi là 'anh' (người quân), đôi khi lại tự gọi là 'ta' (chính ông). Điều này là để phong phú giọng điệu và thể hiện suy tư về hạng người danh lợi và con đường danh lợi. Giọng thơ trở nên sâu lắng, thổ lộ rất cảm động. Các câu hỏi tu từ trong bài thơ tạo ra nhiều ý nghĩa sâu sắc và triết lí:

Bãi cát dài, bãi cát dài, biết định số phận thế nào?
Anh còn đứng đó làm gì trên bãi cát?

Bài thơ 'Sa hành đoản ca' phản ánh một phần của con người và tâm trạng của Cao Bá Quát. Một danh nhân với tài năng xuất chúng nhưng số phận không thuận lợi, không được công nhận, đã trải qua nhiều khó khăn trên con đường công danh.

Cao Bá Quát muốn truyền đạt bài học đầy nước mắt mà ông đã trải qua và cảm nhận đến những người theo đuổi vô nghĩa hạng người danh lợi.

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 3

Cao Bá Quát tự gọi mình là Chu Thần, hay còn gọi là Cúc Đường, Mẫn Hiên, người của làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc quận Long Biên, Hà Nội). Là một người có uy tín, có tài năng văn chương và viết chữ Hán rất tốt, nên ông được đồng bào kính trọng và gọi là thánh (Thần Siêu, thánh Quát). Sự kiêu hãnh, trí tuệ và hoài bão lớn lao của ông vượt xa khỏi hạn chế của thời đại phong kiến.

Cao Bá Quát sinh sống vào nửa đầu thế kỷ XIX, thời điểm nhà Nguyễn đã đánh bại Tây Sơn và thiết lập chính quyền phong kiến nghiêm ngặt, áp đặt nhiều loại thuế nặng nề, không coi trọng tầng lớp trí thức ở Bắc Hà. Đó là thời kỳ của nhiều cuộc nổi dậy nông dân, trong đó có cuộc khởi nghĩa ở Sơn Tây mà Cao Bá Quát đã tham gia. Thơ văn của ông phản ánh mạnh mẽ thái độ phê phán chế độ phong kiến bảo thủ, lỗi lạc và gợi lên nhu cầu cần thiết của xã hội Việt Nam trước nguy cơ bị xâm lược bởi thế lực thực dân phương Tây. Một số người cho rằng hình tượng nhân vật Huấn Cao trong truyện ngắn 'Chữ người tử tù' của Nguyễn Tuân chính là tượng trưng cho Cao Bá Quát.

Bài thơ 'Sa hành đoản ca' được viết sau những lần Cao Bá Quát tham dự các cuộc thi văn học tại kinh đô Huế. Hình ảnh những bãi cát trắng bồng bềnh dọc theo các tỉnh miền Trung đã khiến tác giả suy tưởng và mô phỏng một con đường danh lợi khắc nghiệt và khó chịu mà ông phải theo đuổi, cũng như bày tỏ sự khó khăn, bế tắc của xã hội vào thời điểm đó. Một giả thuyết khác là bài thơ được viết khi Cao Bá Quát đã trở thành quan lại cho triều đình nhà Nguyễn, khi ông bắt đầu cảm thấy thất vọng về những lý tưởng đã theo đuổi suốt thời gian dài và lặng lẽ tìm kiếm một lý tưởng mới hợp lý hơn.

Nội dung của bài thơ phản ánh tình trạng bế tắc, không lối thoát của tầng lớp trí thức trong thời kỳ khủng hoảng của chế độ phong kiến. Đồng thời, nó thể hiện sự bi phẫn trước thực trạng xã hội, thái độ khinh thường đối với danh lợi và khao khát của những người sĩ tử chân chính muốn sống một cuộc sống có ý nghĩa thực sự.

Chủ đề của bài thơ được tác giả thể hiện qua ba hình ảnh: bãi cát dài, con đường trên bãi cát và người đi trên bãi cát.

Bài thơ mô tả trước mắt người đọc hình ảnh của bãi cát dài vô tận, không có điểm dừng, gợi lên một con đường không hồi kết, mơ hồ: 'Bãi cát lại bãi cát dài; ... Bãi cát dài, bãi cát dài ơi.' Hình ảnh của bãi cát dài mang tính nghệ thuật độc đáo vì nó được lấy từ hiện thực, từ những bãi cát trắng hoang vắng mà tác giả đã trải qua nhiều lần trên con đường tới Huế. Vùng đất miền Trung, đặc biệt là hai tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, có đất đai hẹp, với dãy Trường Sơn ở phía Tây và biển ở phía Đông. Khi nhìn ra xa, người ta chỉ thấy cát, núi và sóng biển.

Cùng với hình ảnh của bãi cát dài là hình ảnh của những con đường: Đường bằng mờ mịt, Đường đáng sợ, đường cùng. Hai câu thơ: Phía bắc núi Bắc, núi đong đầy, Phía nam núi Nam, sóng dồn dập không ngớt vừa là hình ảnh thực, vừa mang ý nghĩa tượng trưng cho cuộc đời đầy gian nan, thử thách.

Tác giả cảm nhận rằng con đường vượt qua bãi cát dài có những điểm tương đồng với con đường công danh khó khăn, thất bại nhiều, thành công ít, nhưng đã bước vào rồi không biết tính sao đây?

Bản thân Cao Bá Quát đã trải qua đủ bi kịch của việc thi cử. Thi từ năm 13 tuổi (1822), đến lần thứ tư (1831) mới đậu cử nhân, nhưng lại bị đánh rớt xuống cuối bảng. Sau đó ông còn thất bại thêm ba lần trong các kỳ thi Hội. Ngay khi bước chân lên con đường danh lợi gắn với lý tưởng của tầng lớp Nho sĩ trong xã hội phong kiến, nhà thơ nhận ra sự bế tắc và mâu thuẫn không thể giải quyết được. Nên dừng lại hay tiếp tục ? Dừng lại cũng không phải là lựa chọn. Còn tiếp tục đi nữa thì không biết sẽ đưa đến đâu?

Hình ảnh con người đi trên bãi cát dài thật nhỏ bé và vất vả;

Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa thể dừng lại
Người đi trên con đường, nước mắt tuôn rơi

Trên con đường, có đủ mọi tâm trạng của những người đi qua. Dường như hơi men từ quán rượu xa vẫn lưu luyến trong không khí, thu hút họ bằng sức mạnh khao khát vinh quang. Nhưng trước sức hút ấy, liệu họ có thể giữ được tinh thần tỉnh táo, suy nghĩ sáng suốt?

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 4

Cao Bá Quát được ví như ngôi sao sáng trên bầu trời văn học Việt Nam. Không chỉ nổi tiếng với trí thức uyên bác, ông còn có khả năng viết chữ đẹp mắt, nhưng lại phải đối mặt với những khó khăn trên con đường sự nghiệp. 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' là dòng suy tư về cuộc sống, về hành trình chinh phục công danh của mình.

Bài thơ đặc sắc này được sáng tác khi tác giả đang đi qua miền Trung, bất ngờ bởi vẻ đẹp của những bãi cát. Biết bao nhiêu cảm xúc trào dâng, khiến tác giả không thể nào kìm nén được. Và với mở đầu 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát', hình ảnh người đi trên cát thật sự khó khăn được mô tả chân thực.

'Bãi cát kéo dài không cuối
Mỗi bước như lùi một bước.'

Như thấy được trong tác phẩm, hình ảnh bãi cát liên tục kéo dài, không biết điểm dừng, mênh mông. Từ 'lại' nhấn mạnh sự vô hạn của bãi cát. Có lẽ chúng ta chỉ thấy màu cát trắng vô tận, dưới ánh nắng tạo ra những cảnh tưởng tượng. Câu thứ hai khiến độc giả như trải qua những bước chân trên bãi cát, với so sánh 'đi một bước như lùi một bước', khiến công việc đi trên cát càng khó khăn, mệt mỏi hơn. Dù trời đã tối, nhưng lữ khách vẫn tiếp tục, nước mắt là biểu hiện của sự gian khổ không thể kiềm chế. Hình ảnh con người lúc đó vô cùng cô đơn và nhỏ bé.

'Mặt trời đã lặn, nhưng
Lữ khách vẫn lặng lẽ rơi nước mắt'

Dù bãi cát hoặc con đường sự nghiệp mịt mờ, nhiều người vẫn bị cuốn vào đó. Họ cảm thấy bất lực trước những điều không thể kiểm soát, Cao Bá Quát tự trách mình, tìm kiếm sự an ủi trong việc đó.

'Không thể học được bí quyết của tiên ông trong việc ngủ
Trèo núi, lội suối, giận dữ không tan biến!
Trong xã hội, danh lợi làm loạn
Mọi thứ trên con đường đời.
Hơi men từ quán rượu thơm thoang
Những người say không đếm xuể, người tỉnh sống sao ?'

Có lẽ lúc này nhà thơ tiếc rằng không thể học được bí quyết ngủ của tiên ông, sống một cuộc sống thanh cao, không để ý tới danh lợi, và tha thứ mọi oán hận. Dù biết con đường sự nghiệp gian nan, nhưng vẫn tiếp tục đi, không biết lối ra. Vất vả của việc chạy theo công danh, như hơi men cuốn con người vào, 'người say không đếm xuể, tỉnh bao người?'. Nhà thơ tỉnh táo nhưng vẫn băn khoăn không biết có nên tiếp tục hay không?

Bãi cát kéo dài vô tận!
Đây là điều gì? Con đường mờ mịt,
Con đường hiểm trở, không ít!
Hãy nghe ta hát về 'đường cùng'
Phía bắc núi Bắc, núi vươn cao,
Phía nam núi Nam, sóng đánh dữ dội
Người đứng đây làm gì trên bãi cát?'

Lữ khách chỉ thấy xung quanh là sóng, núi, không có con đường nào để đi. Dù không có hướng rõ ràng, làm sao có thể tiến lên trên một con đường mờ mịt như vậy? Bãi cát ẩn dụ về con đường, mờ mịt nhưng câu thơ cuối dự báo điều gì đó. Tác giả sẽ chọn một hướng đi, không mãi lơ đãng.

Bài thơ chứa đựng lời tâm sự, băn khoăn của một trí thức có hoài bão. Ông không chịu sự bó buộc của chế độ phong kiến, và là biểu tượng cho sự thức tỉnh của thế hệ. 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' là một thành công của Cao Bá Quát, thể hiện tâm trạng sâu lắng.

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 5

Trong nửa đầu thế kỉ 19, ở Việt Nam, Cao Bá Quát được khen ngợi là một người tài năng: thông thạo văn chương, thơ ca, và viết chữ đẹp. Mọi người ca ngợi ông: “Văn như Siêu quát vô tiền hán”. Thật sự, thơ của ông mang phong cách tự do, phóng khoáng, và dũng cảm đối diện với quyền lực. “Sa hành đoản ca” – “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” là một trong những bài thơ thể hiện rõ tư tưởng và phong cách của nhà thơ.

“Sa hành đoản ca” được viết khi ông tham gia cuộc thi Hội – ông muốn sử dụng tài năng của mình để thi đấu, thực hiện ý nghĩa, và có ước mơ giúp đời và cứu nước. Cũng có ý kiến cho rằng bài thơ được viết khi ông làm tập sự ở bộ Lễ.

Bốn dòng đầu miêu tả hình ảnh bãi cát và người đi trên bãi cát:

“Trường sa phục trường sa,
Nhất bộ nhất hồi khước.
Nhật nhập hành vị dĩ,
Khách tử lệ giao lạc.”

Bài thơ mở đầu với không gian và thời gian đặc biệt. Không gian “Trường sa phục trường sa” – “Bãi cát dài lại bãi cát dài”, vô cùng hoang vắng và rộng lớn. Thời gian chiều tối, mặt trời đã lặn. Mặt trời và gió làm cho bãi cát trở nên mênh mông và không có dấu vết, khiến người đi dễ lạc đường. Trong không gian và thời gian đó, có người đi bước “Đi một bước như lùi một bước”. Hình ảnh chân thực, giàu cảm xúc. Cách ngắt nhịp liên tiếp tạo ra bước đi đầy ý nghĩa, trúc trắc. Mặt trời gần lặn nhưng một ngày vẫn chưa đi qua hết quãng đường dài. Câu thơ miêu tả hình ảnh bãi cát mênh mông, nóng bức, trắng xoá đến chói lọi. Đó là thiên nhiên hoang dã, khắc nghiệt và cũng có thể hiểu, bãi cát dài là con đường phải vượt qua để vào thi kinh Hương hoặc cũng có thể là con đường sự nghiệp mờ mịt phía trước. Người đi trên con đường đó rơi nước mắt của đau khổ, nỗi lòng đầy oán trách.

Sáu dòng tiếp theo là tâm sự của người đi đường:

“Quân bất học tiên gia mỹ thuỵ ông,
Đăng sơn thiệp thuỷ oán hà cùng.
Cổ lai danh lợi nhân,
Bôn tẩu lộ đồ trung.
Phong tiền tửu điếm hữu mỹ tửu,
Tỉnh giả thường thiểu, tuý giả đồng.“

Tâm sự của người đi trên bãi cát dài phản ánh sự tự oán trách mình đầy chua chát “Không học được bí quyết ngủ của tiên ông”. Tác giả tỏ ra tức giận với bản thân vì không thể như người xưa – không thể thờ ơ trước cuộc sống mà phải tự mình vật lộn theo đuổi sự nghiệp. Cao Bá Quát hiểu biết sâu sắc về thực tại cát bụi nhưng mạnh mẽ từ chối kiểu ngủ say của tiên ông. Điều đó là đáng trọng về mặt nhân cách của người quân tử, lạc loài giữa cuộc sống khó khăn.

“Xưa nay hạng người danh lợi,
Vẫn tất tả ở ngoài đường sá.
Hễ quán rượu ở đầu gió có rượu ngon,
Thì người tỉnh thường ít mà người say vô số!”

Ngược lại với hình ảnh người đi đường là hình ảnh của những người theo đuổi danh lợi. Vì danh lợi, người ta bôn ba, đi loanh quanh. Từ danh lợi, người đọc nhận ra lo lắng của tác giả về sự nghiệp. Sự nghiệp đã bị biến chất từ lúc nào đó, có sức cuốn hút hoặc kinh sợ đối với con người. Danh lợi chỉ giống như loại rượu ngon dễ khiến con người mê mải, tranh giành mà quên đi trách nhiệm với cuộc sống. Hai dòng thơ của tác giả tạo ra sự đối lập giữa đám đông theo đuổi lợi ích với một người cô đơn, lạc lõng, cô đơn trên con đường bụi. Từ đó ta thấy sự đối lập giữa nhà văn và đám đông chạy theo danh lợi, khẳng định nhân cách tự trọng của mình.

Trước khó khăn và lo lắng, người đi đường gặp phải bế tắc.

“ trường sa, trường sa vô biên xa xôi”

Tác giả đặt ra câu hỏi liệu nên tiếp tục hay dừng lại. Tâm trạng của người đi đường đầy băn khoăn, bức bối và có phần mất mát. Trong tâm trí người đi đường hiện lên những mâu thuẫn giữa mong muốn sống với hiện thực u ám, mong muốn chinh phục con đường tìm kiếm lý tưởng với sự sợ hãi, cảm giác mâu thuẫn này tạo ra những khó khăn trên con đường thực hiện ước mơ.
Người đi đường nhận ra rằng họ không đơn độc trên hành trình của cuộc đời mà họ đang đi trên con đường chung của mọi người.

“Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam sóng muôn đợt.
Con người còn đứng chờ đợi trên bãi cát?”

Mọi hướng đều rộng lớn và không biết đường cùng ở đâu. Tiếp tục trên con đường của danh vọng, chắc chắn không bao giờ quay về là điều không thể và không mong muốn. Người đi đường buộc phải đứng im trên bãi cát. Câu hỏi tự đặt ra “Con người còn đứng chờ đợi trên bãi cát?” thể hiện một mâu thuẫn lớn đè nặng tâm trí.
Bài thơ thể hiện sự thất vọng và hoang mang của nhà thơ trước cuộc sống đầy khó khăn, bế tắc và hy vọng mất mát, phản ánh quan điểm của Cao Bá Quát về thời kỳ u ám của các nhà văn tài năng trên con đường danh vọng truyền thống.

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 6

Cao Bá Quát là một trong những tài năng hiếm có trong xã hội phong kiến triều Nguyễn. Ông là một người có bản lĩnh, cá tính mạnh mẽ, là một nhà thơ tài năng được nhiều người tôn kính. Thơ của ông phản ánh mạnh mẽ thái độ phê phán về xã hội phong kiến tù túng và nhu cầu đổi mới xã hội Việt Nam. Tuy nhiên, ông gặp nhiều khó khăn trong việc phát huy tài năng của mình với nhiều lần thất bại trong các kỳ thi. Bài thơ 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' của ông nói về con đường danh lợi gập ghềnh mà ông ghét bỏ nhưng phải theo đuổi và tình trạng bế tắc của xã hội phong kiến đương thời.

Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” của Cao Bá Quát được viết theo thể hành, là một thể thơ tự do, tinh thần phóng khoáng. Có lẽ vì thế mà nó đã phản ánh hết những suy tư, lo âu của nhà thơ trước thời cuộc và cuộc đời của mình.

Mở đầu là hình ảnh một bãi cát trắng dài, bao la, vô tận cùng với hình ảnh của người khách lữ hành đang lang thang không hướng đi rõ ràng giữa miền cát bao la đó.

'Bãi cát dài lại bãi cát dài
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, vẫn chưa ngừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi'

Bốn câu thơ đầu của bài thơ như là tiếng thở dài, tiếng khóc đầy nghẹn ngào của Cao Bá Quát trước cuộc đời đầy gian truân của mình. Mở ra trước mắt ông là hình ảnh chỉ mênh mông là cát ngút ngàn tầm mắt, không có một phương hướng hay chỉ đường. Đây là hình ảnh chân thực trong những lần ông vượt qua các tỉnh miền Trung để lên kinh đô thi Hội, nó đã in đậm vào tâm trí ông. 'Bãi cát' hay chính là môi trường xã hội, con đường mưu cầu danh lợi mà ông đang đi, khó khăn, vất vả, cứ đi miết mà không tìm thấy đích đến. Câu thơ là một tiếng thở dài đầy ngao ngán 'bãi cát lại bãi cát dài' của ông bởi đi bao lâu cũng chỉ thấy là cát mà chẳng thấy một lối ra, một ốc đảo xanh tươi để dừng lại ngơi nghỉ. Những bước chân nặng nề trên cát, 'đi một bước như lùi một bước' tức là người đi như đang giậm chân tại chỗ, chẳng thể tiến lên thêm một bước nào.

Hai câu thơ như lời ẩn dụ cho con đường danh lợi ông đang cố theo đuổi với đầy những khó khăn, trắc trở, lại mênh mông chẳng thấy hướng ra. Bao lần ông lên kinh thi Hội là bấy nhiêu lần tìm lại sự thất vọng, mệt mỏi, chán chường. Bãi cát kia là con đường công danh ông theo đuổi hay cũng chính là cái vòng luẩn quẩn của xã hội phong kiến triều Nguyễn đang bế tắc, quẩn quanh?

Vậy mà giữa mênh mông biển cát ấy, vẫn có một người lữ khách đang mải miết bước đi. Mặt trời đã về núi, vậy mà người lữ khách kia vẫn chưa dừng bước chân, vẫn đang tiếp tục tiến về phía trước. Thế nhưng, người khách đường dài kia chẳng hề thấy vui vẻ, mà lại đau khổ khôn cùng 'nước mắt rơi'. Dường như người lữ khách đang muốn nghỉ ngơi, muốn rời bỏ con đường đi mênh mông phía trước mà chẳng thể được.

'Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường, nước mắt rơi'

Phải chăng đây chính là tâm trạng, hình ảnh của Cao Bá Quát trên con đường mưu cầu danh lợi của bản thân mình? Ông bước đi trên đó với sự cô đơn, đau khổ, sự chán ghét, lạc lõng, vô phương hướng mà lại chẳng thể dừng chân, rời đi, tìm một hướng đi mới. Ông mệt mỏi tới cùng cực trên con đường tìm kiếm công danh phù phiếm mà ông buộc lòng phải theo đuổi. Hình ảnh 'bãi cát' dài nối tiếp nhau như là ẩn dụ cho con đường đời mù mịt, bất tận của chính tác giả 'người lữ khách'. Người lữ khách ấy cứ mải miết đi, mải miết bước dù có mệt mỏi, kể cả khi bóng tối đã bao trùm.

Bốn câu thơ đầu là lời thở dài đầy ngao ngán của nhà thơ trước con đường công danh mà ông đang phải theo đuổi. Trên con đường ấy, ông như người lữ khách giữa biển cát mênh mông, cô đơn, lạc lõng vô cùng. Không chỉ cô đơn, mỏi mệt, lẫn trong đó là tiếng khóc nghẹn ngào, đầy sự bế tắc của ông về cuộc đời bể dâu, về công danh, lợi lộc, muốn tìm kiếm hướng ra nhưng lại mịt mờ, chẳng rõ.

Ai oán là thế, nhưng người lữ khách Cao Bá Quát lại không thể rời bỏ con đường mưu cầu danh lợi mà mình chán ghét được. Ông muốn được như Hạ Hầu Ấn, có thể vừa ngủ vừa đi, không cần nghỉ ngơi mà vẫn bước đi đều đặn. Bởi con đường của ông có quá nhiều chông gai, quá nhiều 'non', nhiều 'suối', ông phải băng qua, thật mệt mỏi biết bao. Ông cũng muốn được như 'tiên ông ngủ', đi mà vẫn ngủ, chẳng cần nghỉ ngơi. Đây cũng là lời oán hận của Cao Bá Quát với cuộc đời, với xã hội bất công luôn bắt ông phải cố gắng hết mình mà vẫn mãi chẳng đạt tới danh lợi phù phiếm kia.

Chiêm nghiệm lại cuộc đời từ xưa tới nay, ông nhận ra rằng, con người chưa bao giờ bỏ được danh lợi xa hoa ấy. Con người luôn phải 'tất tả', vội vã, bon chen để đạt tới mục đích cuối cùng trên con đường danh lợi phù phiếm và chính ông cũng đang như vậy.

'Xưa nay phường danh lợi
Tất tả trên đường đời'.

Họ 'tất tả', ngược xuôi vì danh lợi cũng là điều đương nhiên thôi, bởi vì có ai cưỡng lại được công danh, lợi lộc được cơ chứ? Cũng như con người chẳng mấy ai có thể cưỡng được hương vị thơm của rượu ngon nơi 'đầu gió' cả. Danh lợi như một chum rượu ngon, khiến bao người phải 'say', phải tìm tới. Có mấy ai tỉnh táo mà nhận ra sự phù phiếm của nó hay chăng?

Câu hỏi 'tỉnh bao người' như là lời tự hỏi chính bản thân mình của Cao Bá Quát. Liệu ông có phải là người 'tỉnh' trong 'quán rượu' ngon kia chăng? Hay ông cũng chỉ là một trong vô số những người đang say trong hương rượu nồng? Câu hỏi cũng như lời tự thân bất lực của ông trước vòng xoáy danh lợi ông đang theo đuổi, bất lực trước cả thời cuộc, xã hội nữa.

Đến đây, người ta có thể nhận ra sự mệt mỏi, chán chường của ông trước cuộc đời như thế nào. Ông băn khoăn trước con đường mình chọn.

'Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?'

Hình ảnh 'bãi cát' lại một lần nữa được nhắc tới trong bài thơ. Vẫn là tiếng thở dài đầy ngao ngán trước cuộc đời, trước con đường mình chọn đang mờ mịt không có lối ra. Ông tự hỏi 'tính sao đây?', tính sao trước cuộc sống đầy chán chường, bế tắc này? Đường đi 'bằng' phẳng thì 'mờ mịt', không thấy hướng, còn những con đường gập ghềnh 'ghê sợ' kia thì sao? Chúng cũng 'đâu ít' gì? Cao Bá Quát tự hỏi chính mình, ông 'tính sao' trước thời cuộc này, trước sự bế tắc của xã hội này?

Lời thơ như lời trách móc, giận dữ chính bản thân mình khi chính ông cũng đang lao đầu vào chính những cám dỗ ấy. Ông nhận ra cái vô nghĩa của những khoa thi cử đương thời, khi mà người tài lại chẳng được trọng dụng, chẳng thể giúp đổi mới cho một xã hội bảo thủ, trì trệ.

Và giờ đây, ông đứng giữa 'bãi cát' mênh mông ấy, cất lên khúc ca về sự tuyệt vọng, chán chường của bản thân mình. 'Khúc đường cùng' hay chính là khúc ca cuối cùng của Thánh Quát, con người cả một đời phải theo đuổi con đường công danh mà mình chán ghét, ghê sợ?

Chán chường, tuyệt vọng là thế, đến cuối cùng, ông vẫn phân vân tự hỏi với chính bản thân mình.

'Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng
Phía nam trời Nam, sóng dào dạt
Anh đứng làm chi trên bãi cát?'.

Người lữ khách – Cao Bá Quát đứng giữa bãi cát mênh mông nhìn ra xung quanh bốn phía. Phía bắc là núi non trùng trùng điệp điệp, phía nam là sóng cao biển sâu, chẳng hướng nào có thể vượt qua được. Một khung cảnh thiên nhiên đẹp hùng vĩ đến vậy nhưng lại nguy hiểm, trắc trở vô cùng. Người lữ khách chơi vơi giữa 'bãi cát' mênh mông ấy chẳng thể tiến, chẳng thể lùi, chẳng biết nên đi về hướng nào. Phải chăng, Cao Bá Quát đang muốn hướng tới cái xã hội phong kiến tù túng, ngột ngạt trong bế tắc kia và cái con đường công danh ông theo đuổi cả đời cũng mãi mịt mờ, trắc trở như thế?

Câu cuối cùng của bài thơ là một câu hỏi, tác giả tự hỏi chính bản thân mình:

'Anh đứng làm gì trên bãi cát?'

Biết con đường ấy mịt mờ, đầy gồ ghề, lại bế tắc, chán ghét, vậy tại sao cả đời ông lại theo đuổi nó tới cùng? Câu hỏi ấy như là sự phân vân, bi phẫn đến tuyệt vọng của chính tác giả. Ông hiểu được sự bế tắc của xã hội, của con đường danh lợi ông theo đuổi, ông chán ghét nó tới cùng cực nhưng lại chẳng thể nào rời bỏ nó. Vậy rốt cuộc, ông đứng đây để làm gì, để chờ đợi điều gì? Một sự mâu thuẫn quá đỗi trong lòng của nhà thơ.

Bài thơ 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' như là lời tự bạch đầy chán chường của Cao Bá Quát trước con đường danh lợi tầm thường mà ông buộc phải theo đuổi xen lẫn trong đó là sự bất lực khi ông khao khát được đổi mới cuộc sống trong xã hội phong kiến triều Nguyễn bảo thủ, trì trệ, ngột ngạt, tù túng. Về nghệ thuật, bài thơ được viết theo thể hành, phóng khoáng, tự do, có sử dụng những hình ảnh với tính biểu tượng lớn. Cao Bá Quát cũng sử dụng rất tinh tế các điển tích, điển cố để làm diễn giải ý thơ của mình. Nhịp thơ tùy biến, nhanh chậm nhịp nhàng, đầy sáng tạo cũng là một phần góp lên thành công cho bài thơ khi miêu tả những suy tư của nhân vật trữ tình trên con đường danh lợi đầy trắc trở.

Bài thơ đã giúp cho chúng ta hiểu được sự chán ghét của một người trí thức đầy tài năng – Cao Bá Quát (Thánh Quát) với con đường mưu cầu danh lợi tầm thường trong một xã hội với những bế tắc, trì trệ, không lối thoát. Đây có lẽ chính là lý do lớn nhất giải thích vì sao mà ông lại đứng lên khởi nghĩa chống lại triều đình nhà Nguyễn. Bởi ông luôn khao khát được đổi mới cuộc đời của mình, đổi mới xã hội, được cống hiến cho nước nhà, được trở thành một con người có ích cho Tổ quốc.

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 7

Cao Bá Quát là một trong những nhà thơ nổi tiếng sống trong một xã hội coi trọng người Nam hơn người Bắc. Chính điều này đã gây nên nhiều điều bất bình xảy ra trong nhà Nguyễn. Ông là người có bản lĩnh, có cá tính trong cuộc sống thời ấy. Bài thơ 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát có thể được tác giả làm trong khi đi thi Hội, là thời điểm ông rất muốn thi thố tài năng, thực hiện ý chí của mình. Nó biểu lộ sự chán ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát thay đổi cuộc sống.

Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc 'đường cùng',
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Mới vào bài thơ ta thấy cụm từ 'bãi cát' được lặp lại hai lần: 'Bãi cát lại bãi cát dài'. Bãi cát ớ đây là hình ảnh được tác giả tả thực gợi lên một không gian khó khăn, dài thăm thẳm. Thông thường chúng ta đi trên cát rất khó, không giống như đi trên đường đất bình thường, chân bước tới cứ bị trượt về sau. Trên bãi cát ấy là một con đường rộng lớn, mờ mịt, rất khó mà xác định phương hướng như đứng ớ bên này nhìn qua bên kia chân trời. Đó không chỉ là ruột con đường thực, mà là con đường hiểu theo nghĩa tượng trưng cho một con đường xa xôi, mờ mịt. Để tìm được chân lí, tìm được cái đích thực sự có ý nghĩa cho cuộc đời thì con người phải vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ đầy thử thách.

Trên bãi cát ấy có hình ảnh một con người (tác giả), người đi trên bãi cát. Một con người nhỏ bé, lẻ loi, cô độc đi trên một bãi cát rộng, dài bao la, quanh quanh hình ảnh con người ấy. Bước chân của người đi cát rất khó khăn, như giậm chân tại chỗ 'Đi một bước như lùi một bước'. Ta thấy được nỗi chán nản, bất mãn của tác giả khi thấy mình hành hạ thân xác để theo đuổi con đường công danh.

Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi.

Người bước trên bãi cát đang nuối tiếc về con đường danh vọng chưa đạt được, không lòng nào đủ dũng khí để từ bỏ đường mình đã chọn.

Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất cả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?

Tác giả còn phân tích về cám dỗ của danh vọng. Ông miêu tả một cách trừu tượng những người ham danh lợi, bị cuốn vào cuộc sống hối hả. Ông châm biếm những nơi tấp nập sự hiếu danh, nhưng cũng nhận ra sự cô đơn của mình trên con đường mơ ước. Sự mâu thuẫn đè nặng lên tâm hồn ông khi ông đứng giữa bãi cát.

Người bước trên cát đột ngột dừng lại.
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc 'đường cùng',
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?

Nỗi băn khoăn tràn ngập trong lòng. Lần đầu tiên, người tự hỏi liệu nên tiếp tục hay dừng lại. Nếu đi tiếp, không biết đường phải đi như thế nào. Bởi 'Đường bằng mờ mịt - Đường ghê sợ còn nhiều!'. Có lẽ đã đến lúc phải đối mặt với bước đường kết thúc?

Tóm lại, bài thơ 'Bài ca ngắn đi trên cát' thể hiện đa chiều, từ góc độ khách quan đến góc độ tương tác và thậm chí ẩn chủ thể. Mục đích là để thể hiện các tâm trạng, thái độ đối diện với các hoàn cảnh khác nhau, đồng thời biểu lộ sự chán ghét của một người trí thức đối với con đường danh lợi và niềm khao khát thay đổi cuộc sống.

Phân tích bài thơ 'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' - Mẫu 8

Cao Bá Quát nổi tiếng với thơ cao đẹp và tư tưởng tự do, kiên cường trước cường quyền. Ông để lại dấu ấn sâu đậm với tác phẩm 'Sa hành đoản ca' biểu lộ tư tưởng và ý chí mạnh mẽ của mình.

Bài thơ mở đầu với hình ảnh bãi cát vô tận, hình ảnh của sự hoang vắng mênh mông:

'Bãi cát dài, lại bãi cát dài ơi
Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn chưa dừng được
Lữ khách trên đường ngước mắt rơi.'

Người đi trên con đường cát cô đơn, mệt mỏi, vất vả. Trong không gian hoang vu của thiên nhiên, hình ảnh con người hiện lên nhỏ bé, cô đơn, đầy mệt nhọc. Bãi cát dài là biểu tượng cho con đường công danh, sự nghiệp mà ông và nhiều người khác theo đuổi, nhưng không phải ai cũng thành công và mỗi bước đi đều gặp sóng gió, cô đơn, khắc nghiệt: Lữ khách trên đường nước mắt rơi.

Chuyển sang những câu thơ tiếp theo, tác giả tiếp tục thể hiện tâm sự u uất của mình:

'Không học được tiên ông phép ngủ
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi.'

Tác giả tự cảm thấy giận mình vì không thể như người xưa, thờ ơ trước cuộc sống mà phải tự mình hành hạ trên con đường khó khăn. Từ đó, hé mở một tâm hồn cao quý, có hoài bão, hùng tâm tráng chí, quyết không để mình trở thành kẻ nhàn rỗi, hèn hạ.

'Xưa nay phường danh lợi
Tất cả trên đường đời
Đầu gió hơi men say quán rượu
Kẻ say vô số, tỉnh bao người.'

Từ chuyện danh lợi, tác giả nhận ra rằng con đường mưu cầu công danh đã bị gắn liền với lòng tham, làm mờ mắt, làm say sưa vô số người, đánh mất đi tâm hồn thanh khiết, cao đẹp của chính mình, bị bùa bả công danh làm cho mê hoặc. Vì lẽ đó, người đi đường càng cảm thấy buồn, cô đơn khi không có ai cùng mình đi trên con đường dài đầy mù mịt. Sự bế tắc trào ra trong lòng thi sĩ khúc ca đường cùng đầy bi phẫn:

'Hãy nghe ta hát khúc đường cùng
Phía Bắc núi Bắc núi muôn trùng
Phía nam núi Nam sóng dào dạt
Anh đứng làm chi trên bãi cát.'

Khúc đường cùng, khúc cuồng ca bi phẫn tuyệt vọng. Thất vọng nhưng không đẻ thói đời đê mạt, đó là hình ảnh người đi đường trong khổ thơ kết. Câu hỏi cuối bài là câu hỏi đầy đau đớn, nhức nhối, hỏi chính lòng mình.

Bài thơ thể hiện niềm thất vọng, bi phẫn của nhà thơ trước đường đời trắc trở và bế tắc vô vọng, phản ánh cảm quan của CBQ về một thời đại đen tối lúc bấy giờ. Bằng cách xây dựng hình tượng đặc sắc, ngôn ngữ hàm súc, giàu sức gợi, bài thơ thực sự đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

Phân tích bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 9

Cao Bá Quát là một nhà nho nổi tiếng với trí thức và văn chương uyên bác, song lại rơi vào số phận cay đắng với con đường công danh. Sống trong thời kỳ chính quyền phong kiến nghiêm khắc, đóng đinh, áp bức nhân dân, ông cũng giống như những người trí thức khác, dù có tài năng nhưng vẫn không được coi trọng. Khí phách, tài năng và hoài bão lớn lao của ông đã khiến ông cảm thấy chán ghét những hạn chế của chế độ phong kiến u ám.

Các tác phẩm của ông phản ánh sự bất mãn trước những bất công, sự không bằng trong cuộc sống và chống lại chế độ thời đại. “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” là một tác phẩm được sáng tác sau khi tác giả đi qua miền Trung, nhìn thấy những bãi cát trắng vô tận. Đó là bãi cát – tương tự như cuộc đời, như con đường công danh mà những người trí thức lúc bấy giờ vẫn đang theo đuổi, gian khổ và không rõ ràng. Mở đầu bài thơ là hình ảnh người đi vất vả trên bãi cát:

“Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước.”

Những bãi cát dài liên tiếp nhau không bao giờ ngừng, như không có điểm kết thúc. Bốn phía đều là một màu cát trắng, núi và biển. Chỉ thấy màu nắng, màu cát mà thôi. Giữa cảnh vắng lặng ấy, có một người đang từng bước vất vả, “đi một bước như lùi một bước”. Giữa vẻ đẹp của thiên nhiên, giữa bốn phía cát trắng, con người trở nên nhỏ bé, cô đơn.

“Mặt trời đã lặn, chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi”

Mặt trời đã lặn, nhưng không thể dừng bước, vì giữa biển cát, khó tìm chỗ nghỉ đêm. Một con đường dẫn đi mãi mà không dừng lại, không biết khi nào mới đến điểm cuối. Hình ảnh con đường trên cát vô tận, hình ảnh người lữ khách bất lực giữa thiên nhiên, hay đó chính là con đường công danh mà Cao Bá Quát và rất nhiều trí sĩ khác đang dấn thân vào.

Một con đường gian nan, thử thách, cay đắng, mệt nhọc. Ngay nhà thơ cũng rơi vào khốn khó với con đường thi cử, công danh, nhiều lần bị trượt thi nhưng chỉ biết chấp nhận. Bất lực, bế tắc, nhà thơ chỉ biết tự oán:

“Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người ?”

Nhà thơ tiếc rằng không thể học được bí quyết của tiên ông, sống mà không quan tâm đến danh lợi, không phải đau lòng vì nhiều bi kịch của thế gian. Nhìn người, nhìn bản thân. Biết con đường công danh gian khó, nhưng vẫn phải bước vào. Nhưng càng đi, càng lạc lối, không biết cách ra sao cũng không thể dừng lại. Vì công danh phải chịu khó.

Vì công danh phải tiếp tục. Bởi công danh như men rượu, hấp dẫn, lôi cuốn, như hơi men trong gió từ quán rượu, đủ làm người ta say mê. Vô số người tìm đến rượu, say mê, không biết cách thoát ra. Có bao nhiêu người tỉnh táo để không bị cuốn hút bởi danh lợi? Nhà thơ tỉnh, nhưng rồi lại phải đối diện với nỗi lo liệu có nên tiếp tục con đường này hay không? Người đi trên bãi cát đã quá kiệt sức, chán chường, tuyệt vọng:

Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây ? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít ?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt
Anh đứng làm chi trên bãi cát ?”

Người lữ khách loay hoay, cô độc, chỉ biết hỏi nơi bãi cát vô tri xem phải tính sao với con đường khó khăn này. Đường bằng thì mờ mịt, mà đường gập ghềnh ghê sợ thì cũng đâu phải ít. Đường công danh là thế, biết bao chông gai, cạm bẫy luôn rình rập. Làm thế nào để được sống như mình muốn trên con đường ấy đây? Một cảm giác tuyệt vọng, bất lực trào dâng trong lòng người khách độc hành, chỉ biết cất lên khúc hát “đường cùng” để bày tỏ tâm trạng.

Nhìn bốn bề, chỉ thấy sóng, thấy núi, chưa có một con đường nào để người lữ khách có thể bước đi cả. Nhưng chẳng lẽ đứng mãi nơi cồn cát ấy? Anh còn đứng làm gì trên bãi cát ấy. Hãy đi đi, băng qua núi, băng qua biển, có gian truân, có vất vả nhưng có lẽ sẽ không còn mờ mịt như việc anh đi cứ hoài trên bãi cát kia. Câu hỏi cuối, như dự báo một hành động dứt khoát lựa chọn rời khỏi đường công danh, mà lựa chọn một con đường, một lí tưởng cho riêng mình.

Bài thơ là lời tâm sự, băn khoăn của một trí thức có tư tưởng, có hoài bão lớn, không cam chịu bó buộc trong những gò bó của chế độ phong kiến bất công, đồng thời cũng là báo hiệu cho sự thức tỉnh của một con người, một thế hệ.

Phân tích bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát - Mẫu 10

“Văn như Siêu Quát vô tiền Hán
Thi Đáo Tùng tuy thất Thịnh Đường”

Câu thơ ca ngợi sự xuất sắc của Nguyễn Văn Siêu và Cao Bá Quát trong văn chương, khiến cho người đời ngưỡng mộ và tôn sùng họ như những vị thần vĩ đại. Thơ và văn của Cao Bá Quát thể hiện sự phản đối với chế độ phong kiến lạc hậu, và mang trong mình tinh thần sáng tạo và tiến bộ, phản ánh nhu cầu cải tổ của xã hội Việt Nam vào cuối thế kỷ 19. Bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” là một trong những tác phẩm phản ánh tâm trạng và cảm xúc của tác giả trước hiện thực xã hội đó.

Bài thơ “Sa hành đoản ca” được viết theo dạng thơ cổ truyền, một thể loại văn học được nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam. Còn có các tác phẩm khác viết theo thể loại này như “Phóng cuồng ca” của Trần Tung, “Côn Sơn ca” của Nguyễn Trãi, và “Long thành cầm giả ca” của Nguyễn Du.

Bài thơ được sáng tác khi Cao Bá Quát đỗ cử nhân vào năm 1831 tại trường thi Hà Nội. Sau đó, ông tham gia nhiều kỳ thi ở kinh đô Huế nhưng không thành công. Có thể bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” được viết sau những chuyến đi thi qua các tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Quảng Trị, nơi có nhiều bãi cát trắng.

Tuy có quan điểm của giáo sư Vũ Khiêm cho rằng bài thơ được sáng tác khi Cao Bá Quát đang làm quan cho triều đình nhà Nguyễn và bắt đầu cảm thấy mất niềm tin, nhưng vẫn có thể thấy trong bài thơ là hình ảnh của một người chán chường, thất vọng, không biết làm thế nào để thoát ra khỏi khó khăn trong cuộc sống.

Nổi lên trong bài ca ngắn là hình ảnh bãi cát dài liên tiếp, 'Bãi cát dài lại bãi cát dài'. Bãi cát là biểu tượng của con đường dài rộng, mênh mông, không rõ phương hướng. Nó cũng là biểu tượng của cuộc đời, con đường công danh mịt mờ, xa xôi. Để tìm thấy chân lý trong cuộc sống, con người phải trải qua bao gian nan, khó khăn. Hình ảnh con người hiện ra với những bước đi vất vả, mệt nhọc.

'Đi một bước như lùi một bước
Mặt trời đã lặn chưa dừng được
Lữ khách trên đường nước mắt rơi'

Con người đơn độc, nhỏ bé giữa không gian bao la, lạc lõng không biết hướng đi giữa miền cát sa mạc với những bước trầy trật khó khăn, nặng nề. Tuy nhiên, đôi chân không ngừng bước đi, vượt qua đau khổ và tủi hờn, 'nước mắt rơi', nhưng vẫn tiếp tục đi mà không biết điểm dừng.

Con người trong cuộc hành trình này cũng là biểu tượng. Họ cô đơn, cô độc tìm kiếm chân lí, mục đích đích thực giữa cuộc sống mờ mịt, không xác định. Hình ảnh này gợi nhớ đến 'những con chim ưng', 'con chim báo bão' hay 'Trái tim Đankô' trong sáng tác của M. Goocki.

Bãi cát dài không biên giới và con người vất vả bước đi trên con đường, đó cũng chính là con đường công danh mà những người trí thức đương thời dấn thân vào. Con đường khó khăn ấy khiến nhà thơ lận đận nhiều lần bị đánh tụt hạng, đánh trượt trong các kỳ thi, nhưng cũng chỉ có thể chấp nhận và than thở:

“Không học được bí quyết giấc ngủ
Trèo non, lội suối, lòng giận đầy!
Xưa nay, phố đông đúc
Mọi người trên con đường đời.
Đầu uống say, hương rượu thơm quán
Người say mê, tỉnh dậy bao người?”

Hai câu đầu tác giả tự trách mình vì danh lợi, phải chịu đựng 'Trèo non, lội suối, lòng giận đầy'. Bốn câu sau nói về 'phố đông đúc' với những người 'bon chen', tranh giành một bức tranh xã hội hiện thực.

Thấu hiểu và sắc sảo trong cách phán xét, nhà thơ chua xót nhận ra rằng 'người say mê' giống như rượu khiến người ta mê mải, khiến bao người bị cuốn hút. Câu hỏi ẩn dụ, đồng thời là câu trả lời với sự khẳng định 'người say mê' đến đâu thì con người mấy ai có thể thoát khỏi vòng xoáy của danh lợi, của vật chất.

Hình ảnh bãi cát dài một lần nữa được tái hiện qua câu thơ 'Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!' như một lời trăn trở, băn khoăn trong lòng thi sĩ, đặt ra những câu hỏi liên tục:

“Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt
Đường gập ghềnh còn nhiều, không ít
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”
Phía bắc núi Bắc, núi vút trời cao
Phía nam sông Dương, sóng dào dạt”.

Nhà thơ tự thắc mắc với lòng mình 'Tính sao đây' liệu nên tiếp tục hay dừng lại. Nếu tiếp tục có thể ông cũng trở thành một trong những 'người say vô số' nhưng cũng không biết nên đi thế nào vì 'đường bằng mờ mịt', 'đường gập ghềnh còn nhiều'. Sự bế tắc, nỗi tuyệt vọng đã che lấp cả hình bóng người đi trên bãi cát dài. Lữ khách lúc này chỉ còn biết cất lên khúc hát 'đường cùng' mà quyết định 'Anh đứng làm chi trên bãi cát?'.

Hình ảnh 'núi muôn trùng' và 'sóng dào dạt' biểu hiện cho những khó khăn phía trước. Tư tưởng và nhân cách cao rộng của Cao Bá Quát là ở đây, ông hiểu được sự vô nghĩa của con đường công danh. Ông nhận ra những chân lý, lí tưởng mà ông đã theo đuổi trở nên vô ích. Ông khinh miệt danh lợi, ông khinh thường những kẻ say mê mà không biết tỉnh.

Một đời ông muốn dùng tài năng của mình để cống hiến cho đất nước nhưng ông nhận ra rằng con đường làm quan không dễ dàng như ông nghĩ. GS Thanh Lãng cho biết: 'Tư tưởng độc lập của Cao Bá Quát khác với cái chí nam nhi của Nguyễn Công Trứ. Ông Trứ lập nghiệp để giúp vua, để chu toàn quân thần; còn ông Quát mang cái mộng thay đổi thời cuộc và chuyển vần số mệnh', do đó cuối cùng người trí thức yêu nước ấy chọn cho mình con đường quay về, sau này ông cùng với các sĩ phu yêu nước tổ chức nổi dậy khởi nghĩa tại Mỹ Lương thuộc vùng Sơn Tây chống lại triều đình và đã hi sinh.

'Bài ca ngắn đi trên bãi cát' với những tâm tư, tình cảm của tác giả được thể hiện một cách đa chiều. Có khi được miêu tả như một khách thể, khi lại là người đối thoại, chủ thể khi ẩn khi hiện để biểu lộ những tâm trạng, trạng thái cảm xúc khác nhau trước những hoàn cảnh khác nhau với những câu thơ dài ngắn linh hoạt. Cách gieo vần có cả vần bằng và vần trắc, giọng điệu và nhịp thơ cũng rất phong phú tạo điều kiện bộc lộ cho những suy tư, trăn trở của tác giả.

Bài thơ đã thể hiện được con người cá nhân của ông Quát trước bối cảnh thời đại. Ông luôn chán ghét thực tại xã hội phong kiến bon chen danh lợi và luôn mang trong mình một niềm khao khát thay đổi cuộc sống. 'Cao Bá Quát là một nhà thơ rất có bản lĩnh.