Văn mẫu lớp 12: Phân tích giá trị nhân văn trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - 2 Dàn ý & 8 bài văn mẫu lớp 12

Phân tích giá trị nhân văn trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu bao gồm 8 bài văn mẫu cực hay. Qua việc phân tích giá trị nhân văn của Chiếc thuyền ngoài xa, các bạn học sinh có thể chọn cho mình một cách tiếp cận, một giọng điệu văn phong phù hợp, để sau này nó trở thành kiến thức sâu sắc của riêng mình.

TOP 8 mẫu giá trị nhân văn của Chiếc thuyền ngoài xa được viết rất hay với phong cách rõ ràng, dễ hiểu, có thể tự học để mở rộng, nâng cao kiến thức, sẽ giúp các em học môn Ngữ văn tốt hơn và có sự chuẩn bị tốt hơn khi học. Bên cạnh đó, các bạn có thể xem thêm bài văn mẫu phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng.

Dàn ý giá trị nhân văn trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa

Dàn ý số 1

1. Mở đầu

Giới thiệu về tác phẩm và vấn đề cần phân tích.

2. Nội dung chính:

a. Tình huống truyện đưa ra:

- Ở trên bãi biển:

• Sau nhiều ngày “mai phục” trên bãi biển, nhiếp ảnh gia Phùng đã chộp được một cảnh đẹp nhưng lại chứa đựng cái xấu xa, tàn nhẫn nhất của con người: một người đàn ông vũ phu đánh đập tàn nhẫn người vợ xấu xí, thô kệch của mình.

- Tại tòa án:

• Phùng cùng chánh án tòa án huyện, Đẩu, muốn giúp đỡ người đàn bà bất hạnh kia thoát khỏi gã chồng vũ phu bằng một vụ ly hôn, nhằm giải thoát chị ta khỏi cuộc hôn nhân địa ngục.
• Người phụ nữ kia không chỉ không chấp nhận ly hôn mà còn sống chết không rời khỏi chồng vũ phu, điều đó khiến Phùng và Đẩu thấy khó hiểu.
• Khi nghe người phụ nữ làng chài tâm sự, Phùng và Đẩu mới thấu hiểu nhiều điều.

b. Giá trị nhân đạo của tác phẩm:

- Tố cáo gay gắt về nạn bạo hành gia đình, mặt tối của xã hội đương đại thông qua cảnh người đàn ông vũ phu đánh đập người vợ. Nhấn mạnh hậu quả, hệ lụy qua chi tiết đứa con chạy ra bảo vệ mẹ, đánh lại cha.

- Thể hiện lòng thương cảm, sự thấu hiểu sâu sắc đối với số phận và cuộc sống của những người dân vùng biển, những người phải đối mặt với cuộc sống khắc nghiệt.

• Một người phụ nữ làng chài bị chồng bạo hành, gánh chịu những khó khăn của một người mẹ với gia đình đông con, số phận bất hạnh từ khi còn trẻ, niềm hạnh phúc nhỏ nhoi là thấy con cái ăn no,...
• Thấu hiểu cho số phận khó khăn của người chồng, qua lời kể của người vợ trên toà án. Một người vốn hiền lành, chăm chỉ nhưng vì hoàn cảnh nghèo khó mà trở nên tàn bạo, độc ác.

- Từ góc nhìn của người chồng và cuộc sống khó khăn của người phụ nữ làng chài, tác giả đã phê phán những hậu quả mà 2 cuộc chiến tranh kéo dài gần 120 năm đã để lại cho đất nước ta như: Đói nghèo, lạc hậu, thiếu tri thức, giáo dục, thiếu hiểu biết về kế hoạch hóa gia đình,...

- Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ làng chài:

+ Tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc: Chị không chỉ muốn con có đủ ăn, mà còn muốn chúng có một gia đình đầy đủ bố mẹ. Chị không muốn con phải chứng kiến những cảnh tàn ác mà bố chúng đã gây ra cho mẹ, chị muốn con được lớn lên với một tâm hồn trong sáng, khỏe mạnh.

+ Hạnh phúc của người phụ nữ làng chài chỉ đơn giản là được sống bên gia đình, nhìn thấy con cái ăn no => Thể hiện khát khao hạnh phúc giản dị của những người dân miền biển.

3. Kết bài

Nêu cảm nhận tổng quát.

Dàn ý thứ hai

I.Mở bài

“Chiếc thuyền ngoài xa” là một trong những tác phẩm đặc sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong giai đoạn đổi mới sau 1975, thể hiện sâu sắc về cuộc sống từ góc độ xã hội. Đây là một trong những tác phẩm nhân đạo nhất của tác giả.

II. Nội dung chính

1. Tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” và giai đoạn sáng tác thứ hai của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

Tác phẩm nói về nghệ sĩ Phùng khi anh chụp bức tranh cảnh biển tại miền Trung. Anh khám phá ra vẻ đẹp tự nhiên chưa từng thấy trong cuộc đời. Nhưng đằng sau đó là một thực tế đắng lòng về cuộc sống của một gia đình hàng chài. Họ đối mặt với đói nghèo và bạo lực gia đình. Tất cả được nhìn nhận qua cái nhìn nhân văn của nhà văn.

Giá trị nhân đạo là trọng điểm của những tác phẩm văn học chất lượng, phản ánh sự đồng cảm sâu sắc của tác giả với nỗi đau của con người, những khó khăn của cuộc sống. Đồng thời, tác giả còn thể hiện sự tôn trọng, khích lệ cho nền tảng đẹp trong con người và niềm tin vào khả năng vượt lên của con người trong mọi hoàn cảnh cuộc sống.

2. Giá trị nhân đạo của tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa”:

a. Sự đồng cảm với cuộc sống của người lao động sau chiến tranh, lên án bạo hành trong gia đình: Tác giả miêu tả nỗi khổ của người lao động qua hình ảnh người phụ nữ hàng chài, thể hiện sự thương cảm với số phận bất hạnh của họ.

b. Lên án hành động bạo lực gia đình, lo âu về tương lai: Tác giả phê phán cách xử sự tàn bạo của người chồng, thể hiện lo lắng về tình trạng nghèo khó và bất ổn trong cuộc sống, đặc biệt là ảnh hưởng đến thế hệ sau.

c. Ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, lòng vị tha của người lao động: Tác giả tôn vinh tình yêu thương, lòng vị tha và tinh thần hi sinh của họ, dù trong hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn giữ được những phẩm chất đẹp.

d. Tư tưởng nhân đạo trong triết lí tác phẩm: Tác giả đề cập đến việc giải phóng con người khỏi bi kịch cuộc sống, cần có giải pháp thiết thực để giúp họ vượt qua khó khăn, không chỉ là lời nói hoặc lý thuyết mà cần hành động thực tế.

III. Kết bài

Tinh thần nhân đạo trong “Chiếc thuyền ngoài xa” là lòng yêu thương, thông cảm, băn khoăn của Nguyễn Minh Châu về đời sống và con người. Tác phẩm thể hiện quan niệm văn học nghệ thuật phải gắn bó với cuộc sống, vì con người, giàu nhân bản, đau đớn, day dứt về thân phận con người và khát vọng làm người cao đẹp.

Giá trị nhân đạo của Chiếc thuyền ngoài xa - Mẫu 1

“Thiên chức của nhà văn là suốt đời đi tìm cái hạt ngọc ẩn giấu bên trong tâm hồn con người”. Đó là quan niệm cao đẹp của Nguyễn Minh Châu – một trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học nước ta hiện nay, là vị khai quốc công thần của triều đại văn học mới. Với cái nhìn hiện thực đa chiều, ông đã truyền tải được cảm hứng thế sự cùng với những triết lí nhân sinh sâu sắc qua tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa. Nhan đề của tác phẩm đã làm hiện lên một hình ảnh tượng trưng của nghệ thuật – thứ nghệ thuật đạt đến sự hoàn mĩ và thánh thiện. Tuy nhiên, nghệ thuật thôi là chưa đủ, một tác phẩm văn học chỉ thực sự có giá trị khi nó gắn liền với hiện thực đời sống, thể hiện được tấm lòng của nhà văn vì những giá trị tốt đẹp của con người và bảo vệ con người chống lại những cái ác cái xấu. Đó cũng chính là giá trị nhân đạo mà truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” hướng đến.

Truyện kể về chuyến đi thực tế của Phùng, một nghệ sĩ nhiếp ảnh đang tìm kiếm nguồn cảm hứng cho một bộ lịch năm mới tại một vùng biển miền Trung. Tại đây, anh đã phát hiện được một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà tưởng chừng như đây là lần duy nhất trong cả cuộc đời cầm máy của mình. Nhưng đằng sau cái khoảnh khắc đẹp vô ngần ấy lại là một cảnh tượng nghiệt ngã về hiện thực của cuộc sống, cảnh người chồng vì giải tỏa những đau khổ của bản thân mà đánh đập vợ mình một cách thô bạo. Và câu chuyện đầy cảm động của người đàn bà hàng chài đã khiến người nghệ sĩ nhiếp ảnh chiêm nghiệm được nhiều điều sâu sắc của cuộc sống. Tất cả đều được thể hiện qua cái nhìn đầy nhân đạo của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

Nhân đạo là giá trị cốt lõi của văn học chân chính, bắt nguồn từ lòng cảm thông sâu sắc của nhà văn với nỗi đau của con người, những khổ đau trong cuộc sống. Đồng thời, nhà văn còn thể hiện sự trân trọng, nâng niu với những giá trị tinh thần và niềm tin vào khả năng vươn lên của con người dù trong hoàn cảnh khó khăn nhất.

Trong 'Chiếc thuyền ngoài xa', giá trị nhân đạo được thể hiện qua sự cảm thông với cuộc sống khó khăn của những người sống ven biển. Hình ảnh người phụ nữ hàng chài là biểu tượng của sự khổ đau, vất vả, làm việc mệt mỏi của một người lao động, với gương mặt mệt mỏi sau đêm thức dậy, nhìn thấy nỗi buồn ngủ. Cuộc sống đầy sóng gió cùng những khổ đau trong cuộc sống đã lấy đi tất cả sinh lực và niềm vui của họ. Nguyễn Minh Châu cảm thông với số phận bất hạnh của người phụ nữ hàng chài, trong cuộc sống của mình, chị đã nhận ra rõ về sự kém may mắn của bản thân: 'Cũng vì tôi xấu, trong xóm không ai chịu cưới, nên tôi đã có thai với một anh con trai của một hàng chài'.

Cuộc sống của người lam lũ vất vả vì gánh nặng mưu sinh bế tắc, với hơn chục người chen chúc trên một chiếc thuyền chật hẹp giữa biển cả đầy sóng gió tăm tối. Có những lúc biển động hàng tháng, thuyền không thể ra khơi, thức ăn duy nhất qua ngày cũng chỉ là cây xương rồng luộc với chút muối. Nhà văn cảm thấy tiếc nuối trước tình cảnh thường xuyên phải chịu đựng những trận đòn nhục nhã 'ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng'. Nhà văn đã lên tiếng mạnh mẽ phê phán hành động thô bạo của người chồng, chỉ vì nghèo khổ và để giải tỏa nỗi đau của bản thân mà anh ta đã không thương tiếc đánh đập vợ mình một cách tàn bạo. Nhà văn đã giúp độc giả nhận ra một vấn đề nhức nhối vẫn tồn tại trong xã hội, đó là tình trạng bạo lực gia đình. Đâu đó trong cuộc sống xung quanh chúng ta vẫn còn sự lộng hành của cái ác, cái xấu. Tác phẩm như một chuông báo động về cái ác, một chuông cảnh tỉnh và kêu gọi đấu tranh cho sự tồn tại của cái thiện. Đó chính là một trong những biểu hiện về giá trị nhân đạo của tác phẩm.

Nhân đạo không chỉ là sự cảm thông và phê phán mà còn là việc khẳng định, ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của con người. Sau năm 1975, cuộc sống hiện lên với nhiều khía cạnh, nhiều mặt đối lập, Nguyễn Minh Châu đã đi sâu vào hiện thực để nhìn nhận cuộc sống và con người một cách đa chiều, nhiều khía cạnh. Chỉ khi như vậy, ông mới phát hiện ra những vẻ đẹp bị che khuất trong cuộc sống bụi bặm của đời thường. Mặc dù bị chồng đánh đập dã man, nhưng chị vẫn luôn nhẫn nhục chịu đựng, không hề kêu ca, không hề chống trả hoặc thậm chí trốn chạy. Chúng ta có thể thấy, đằng sau vẻ nhẫn nhục của người phụ nữ hàng chài này là một con người sâu sắc, hiểu biết về cuộc sống, hiểu biết về tình yêu thương vô điều kiện của mình. Bằng một cái nhìn đa chiều, nhiều khía cạnh và sâu sắc, Nguyễn Minh Châu đã giúp chúng ta cảm nhận được một tấm lòng vị tha và lòng hy sinh cao cả của người phụ nữ Việt Nam. Chị thông cảm và bênh vực cho người chồng vũ phu của mình: 'Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, nhưng đừng bắt con phải bỏ nó', chị hiểu rằng chồng đánh mình cũng chỉ vì những lý do riêng của cuộc sống. Khi phải sống trong không gian chật hẹp, tù túng, con cái nheo nhóc giữa tình hình đói khổ lạc hậu, và đặc biệt là trên thuyền cần một người đàn ông để chèo lái khi biển cả đầy sóng gió.

Chính vì vậy, chị đã chịu đựng những đau đớn của bản thân để giúp người chồng khốn khổ giải tỏa những u uất, những sự bức bách dồn nén trong lòng. Nhà văn cũng ca ngợi tình mẫu tử sâu sắc, lòng hy sinh cao cả của một người mẹ chấp nhận đau khổ vì lẽ đương nhiên là chị sống vì con cái, chứ không phải vì bản thân. Chị yêu cầu chồng đánh mình ở góc khuất sau chiếc xe tăng hỏng để tránh làm tổn thương tâm hồn non nớt của các con. Rõ ràng đó là một cách hành xử vô cùng nhân đạo. Người phụ nữ hàng chài còn biết tìm niềm vui hạnh phúc dù nhỏ nhoi trong cuộc sống khó khăn. Với chị, niềm vui là khi nhìn thấy đàn con no đủ. Dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, chị vẫn trân trọng từng phút giây hạnh phúc nhỏ bé mà mình có được. Đó cũng là sự trân trọng ca ngợi, cái nhìn nhân đạo sâu sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu đối với con người.

Trong truyện ngắn 'Chiếc thuyền ngoài xa', giá trị nhân đạo còn được thể hiện ngay từ quan điểm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu: 'Nghệ thuật chân chính phải gắn với cuộc và vì cuộc đời, vì con người'. Cũng như nghệ sĩ Phùng đã chiêm nghiệm ra được hiện thực cuộc sống đằng sau bức ảnh nghệ thuật đẹp đẽ kia. Từ đó nhà văn đã đặt ra vấn đề về số phận và hạnh phúc của con người. Ông thấy trong cuộc sống có cả ánh sáng và bóng tối, nước mắt và nụ cười, bề nổi và bề chìm, khổ đau và hạnh phúc. Và giải pháp được đặt ra phải gắn liền với thực tiễn chứ không phải chỉ là những lí thuyết đẹp đẽ. Chiếc thuyền nghệ thuật thì ở ngoài xa, một khoảng cách đủ để tạo nên vẻ đẹp huyền ảo, nhưng sự thật cuộc đời lại ở rất gần. Đừng vì nghệ thuật mà quên cuộc đời, bởi lẽ nghệ thuật chân chính luôn là cuộc đời và vì cuộc đời. Trước khi là một nghệ sĩ biết rung động trước cái đẹp, hãy là một con người biết yêu ghét vui buồn trước mọi lẽ đời thường tình, biết hành động để có một cuộc sống xứng đáng với con người.

Bằng cái nhìn đa diện, nhiều chiều, lời văn giản dị mà sâu sắc đa nghĩa, cùng với tình huống truyện độc đáo có ý nghĩa khám phá phát hiện về đời sống, Nguyễn Minh Châu đã thể hiện được giá trị nhân đạo của 'Chiếc thuyền ngoài xa'. Đó là tấm lòng yêu thương, trân trọng, cảm thông, trăn trở của nhà văn trong việc khám phá đời sống và con người ở bình diện đạo đức thế sự. Nhà văn còn giúp chúng ta hiểu được phải biết nâng niu quý trọng những giá trị tốt đẹp của con người, giữ vững niềm tin vào cuộc sống.

Giá trị nhân đạo trong 'Chiếc thuyền ngoài xa' - Mẫu 2

Theo quan điểm của Nguyễn Văn Siêu một tác phẩm văn chương chân chính phải gắn bó chặt chẽ với đời sống con người, có khả năng nhân đạo hóa con người, làm cho 'người gần người hơn'. Nguyễn Minh Châu là nhà văn luôn trăn trở về cuộc sống nhân dân và thiên chức của người cầm bút. 'Chiếc thuyền ngoài xa' là một sáng tác tiêu biểu của ông không chỉ bởi đề tài sáng tác mới mẻ mà còn bởi giá trị nhân đạo sâu sắc của nó.

Văn chương thời kỳ đổi mới giai đoạn sau năm 1975 tiếp nhận khá nhiều tác phẩm hay và những đề tài mới mẻ. Chiến tranh kết thúc, nhiều vấn đề nhân sinh đạo đức phải được nhìn nhận lại, văn chương cũng phải đổi mới đề tài sáng tác. Nếu trước năm 1975, ngòi bút của Nguyễn Minh Châu thiên hướng sử thi, lãng mạn trong đề tài người lính thì sau năm 1975, ông lại chuyển hướng vào những vấn đề đời tư thế sự, khám phá vẻ đẹp con người đằng sau cuộc sống lấm láp, đời thường, trong hành trình mưu sinh vất vả. 'Chiếc thuyền ngoài xa' tiêu biểu cho khuynh hướng sáng tạo này của Nguyễn Minh Châu. Hiện thực cuộc sống người dân sau chiến tranh đã được phác họa rõ ràng. Ẩn sâu trong đó là cả một tấm lòng nhân đạo sâu sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu – nhà văn được tôn vinh là 'người mở đường tinh anh và tài năng nhất', người đã khám phá con người trong tầng sâu lịch sử để tìm kiếm 'những hạt ngọc' còn 'ẩn giấu' đằng sau những dáng vẻ lấm láp đời thường kia.

Trong truyện, giá trị nhân đạo được thể hiện qua niềm thương cảm, đồng cảm của nhà văn với số phận khó khăn của gia đình thuyền chài. Đây là câu chuyện về một người vợ và một người chồng cùng với đàn con thơ sống trên chiếc thuyền nhỏ. Người vợ mong ước có một chiếc thuyền rộng hơn để đảm bảo đủ ăn cho con cái. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh khó khăn, người chồng trở nên tàn bạo, vũ phu. Người vợ, không thể làm gì khác, phải chịu đựng và thậm chí xin lên bờ để bị đánh. Họ là biểu tượng cho những người phụ nữ miền biển, luôn khát khao hạnh phúc nhưng luôn phải đối mặt với khó khăn, bất hạnh.

Giá trị nhân đạo của truyện không chỉ thể hiện qua lòng thương cảm sâu sắc của nhà văn mà còn thông qua việc lên án nạn bạo lực gia đình. Phác, một đứa trẻ, chứng kiến mẹ bị cha đánh đập, đã phản kháng lại hành động của cha để bảo vệ mẹ. Điều này làm cho tâm hồn của Phác bị vấy bẩn bởi sự ác mộng. Nhà văn cũng chỉ trích sự hời hợt, thiếu thiết thực của luật pháp trong đời sống con người.

Nguyễn Minh Châu cũng phê phán lòng tốt hời hợt, cách hành động thiếu thiết thực của luật pháp vào đời sống con người. Ông muốn nhấn mạnh rằng, luật pháp và lòng tốt là cần thiết, nhưng luật pháp phải đi sâu vào cuộc sống con người, phải vì con người.

Trong tác phẩm, nhà văn biết phát hiện, nâng niu, trân trọng vẻ đẹp tâm hồn con người đằng sau cuộc sống gian khổ, nghèo khó. Phẩm chất của người đàn bà hàng chài chính là vẻ đẹp khuất lấp, là điểm sáng rực rỡ của truyện ngắn. Tình yêu thương con hết mực, sức chịu đựng tuyệt vời chính là những vẻ đẹp dễ thấy ở người đàn bà.

Người đàn bà trong truyện là biểu tượng của đức hi sinh, lòng vị tha, bao dung của một người vợ, người mẹ. Chị thấu hiểu lão chồng mình, hiểu rằng lão chỉ là nạn nhân. Trong đau khổ, chị vẫn tìm hạnh phúc nhỏ nhặt để sống vững hơn. Đằng sau vẻ lấm láp, lam lũ của người đàn bà là sự hiểu đời, hiểu người sâu sắc.

Nhận ra người đàn bà ấy không chịu đau đớn một cách ngờ nghệch, chị hiểu đời, hiểu người sâu sắc hơn hai vị trí thức. Người đàn bà là biểu tượng cho tình yêu thương, đức hi sinh tuyệt vời mà Nguyễn Minh Châu trân trọng.

Giá trị nhân đạo trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - Mẫu 3.

Sau khi thống nhất đất nước, văn học Việt Nam chú ý và viết về các đề tài đạo đức thế sự, nhân vật trung tâm không còn là những người hùng cách mạng, nhưng là những con người đời thường, không hoàn toàn lý tưởng, có sự đan xen của rồng phượng và rắn rết. Tác giả chú trọng vào diễn biến đời sống nội tâm để mang đến cách nhìn nhận mới mẻ về phương diện nhân đạo và hiện thực cuộc đời.

Chiếc thuyền ngoài xa được xây dựng từ hai tình huống truyện độc đáo, thể hiện sự đau lòng của người phụ nữ sống trong cảnh bạo lực gia đình. Tác giả lên án hành động tàn ác của người chồng với vợ thông qua việc Phùng và Đẩu muốn giúp đỡ chị thoát khỏi cuộc sống hôn nhân đáng sợ, nhưng không thành công. Điều đó khiến họ nhận ra giá trị nhân đạo quý giá của tác phẩm.

Tác giả Nguyễn Minh Châu thông qua tình huống truyện trên bãi biển muốn nêu lên mặt tối trong xã hội sau giải phóng, không chỉ là đau đớn của chiến tranh, mà còn là nỗi đau của những người phụ nữ sống trong cảnh bạo lực gia đình. Ông lên án hành động vũ phu, tàn ác của người đàn ông với vợ mình thông qua Phùng và Đẩu muốn giúp đỡ người đàn bà làng chài thoát khỏi cuộc sống hôn nhân đáng sợ. Điều đó khiến họ nhận ra giá trị nhân đạo quý giá của tác phẩm.

Tấm lòng thương cảm, thấu hiểu sâu sắc cho số phận của những con người vùng biển, những người luôn phải đối mặt với cuộc sống khó khăn. Nguyễn Minh Châu mô tả về nỗi vất vả của người phụ nữ với gia đình đông con, kể về số phận bất hạnh khi còn trẻ của mình, hay niềm hạnh phúc đơn giản nhỏ nhoi là được nhìn đàn con ăn no bụng. Từ đó cả Phùng, Đẩu và độc giả như nhận ra cuộc đời này không phải ta chỉ nhìn bề ngoài rồi phán xét, mà bên trong nó còn biết bao nhiêu là bể dâu, khúc mắc mà chỉ có người trong cuộc mới thực sự hiểu và quyết định.

Vẻ đẹp tâm hồn của người đàn bà làng chài được khắc họa sâu sắc qua cuộc sống lam lũ, vất vả, cuộc đời bất hạnh và sự cố chấp không chịu bỏ người chồng vũ phu. Điều đó phản ánh sự hy sinh, tình yêu thương vô bờ bến với các con, khát vọng hạnh phúc bình dị của những con người miền biển.

Tổng kết giá trị nhân đạo của Chiếc thuyền ngoài xa chỉ nằm gọn trong một chữ “thiện”. Sự tự ý thức của nhiếp ảnh gia Phùng và cuộc đời bất hạnh của người đàn bà làng chài đã góp phần làm hoàn chỉnh quan điểm chân - thiện - mỹ mà nhà văn hằng theo đuổi trong sự nghiệp sáng tác.

Giá trị nhân đạo trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - Mẫu 4

Chiếc thuyền ngoài xa là tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Minh Châu thời kỳ đổi mới sau 1975. Đây là một trong những tác phẩm chứa đựng nội dung nhân đạo và triết lý sâu sắc về cuộc sống, về con người Việt Nam thời hậu chiến.

Giá trị nhân đạo: Là giá trị cốt lõi của văn học, bắt nguồn từ sự đồng cảm sâu sắc của tác giả với nỗi đau của con người, những khổ đau trong cuộc sống. Tác giả cũng thể hiện sự trân trọng với những giá trị tinh thần và niềm tin vào khả năng vươn lên của con người dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào.

Giá trị nhân đạo là một giá trị cốt lõi của văn học, được tạo nên bởi sự đồng cảm sâu sắc của tác giả với nỗi đau của con người, những khổ đau trong cuộc sống. Tác giả cũng thể hiện sự trân trọng với những giá trị tinh thần và niềm tin vào khả năng vươn lên của con người dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào.

Nhà văn thể hiện sự quan tâm đặc biệt đối với hạnh phúc của người lao động nghèo bằng cách lên án thói bạo hành trong gia đình, kịch động hành vi vũ phu thô bạo của người chồng. Tác giả cũng thể hiện lo lắng về tình trạng nghèo đói, tối tăm của con người, và nhấn mạnh rằng bất kỳ hành động bạo lực nào đều xuất phát từ cảnh nghèo khổ và thiếu hụt. Nguyễn Minh Châu cũng bày tỏ sự lo lắng về tương lai của thế hệ mai sau.

Giá trị nhân đạo của Chiếc thuyền ngoài xa được thể hiện qua việc khẳng định và ngợi ca vẻ đẹp của con người nghèo khổ, bất hạnh, và niềm tin vào phẩm chất tốt đẹp của họ. Điều đó phản ánh vẻ đẹp của tình mẫu tử và tình yêu thương trong hoàn cảnh khó khăn, tăm tối.

Tư tưởng nhân đạo của tác phẩm được thể hiện qua việc nhà văn đặt ra vấn đề làm thế nào để giải phóng con người khỏi những bi kịch gia đình và cuộc sống. Tác giả nhấn mạnh rằng để thoát khỏi đau khổ, tăm tối, con người cần những giải pháp thiết thực, không chỉ là thiện chí mà còn là các giải pháp có thể áp dụng trong thực tế.

Tinh thần nhân đạo đồng cảm của tác giả với cuộc sống của người lao động sau chiến tranh. Tác giả đã nhìn thấu và miêu tả chân thực cuộc sống khó khăn, cơ cực, khốn khổ của những người lao động thông qua hình ảnh người phụ nữ làng chài. Nguyễn Minh Châu đã dành biết bao yêu thương cho số phận bất hạnh của chị

Tác giả lý giải những nguyên nhân gây ra đau khổ cho con người. Từ đó, ông phê phán, lên án hành vi vũ phu thô bạo của người chồng đối với vợ, con. Đồng thời, thể hiện lo lắng về tình trạng nghèo cực, tăm tối của con người (cảnh đói nghèo, cơ cực, tình trạng bất ổn, bất trắc trong cuộc sống ...là nguyên nhân sâu xa của sự bạo hành và sự nhịn nhục chịu đựng); bày tỏ niềm lo lắng trước cuộc sống của thế hệ mai sau.

Tác giả khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của con người lao động, tiêu biểu là người phụ nữ làng chài và tin tưởng vào phẩm chất tốt đẹp của họ: Đó là vẻ đẹp của lòng khoan dung, sự thấu hiểu cuộc sống và tình mẫu tử sâu nặng (các em phân tích câu chuyện của người phụ nữ ở tòa án huyện). Trong hoàn cảnh đau khổ, nghèo khó, tăm tối vẫn tỏa sáng vẻ đẹp của tình yêu thương, của sự hy sinh im lặng.

Tư tưởng nhân đạo mang tính triết lí của tác phẩm, còn được thể hiện ở việc tác giả đặt ra vấn đề: làm thế nào để giải phóng con người khỏi những bi kịch gia đình, bi kịch cuộc sống. Tác giả nhấn mạnh rằng để thoát khỏi đau khổ, tăm tối, con người cần những giải pháp thiết thực, không chỉ là thiện chí mà còn là các giải pháp có thể áp dụng trong thực tế.

Tinh thần nhân đạo trong 'Chiếc thuyền ngoài xa' chính là tấm lòng yêu thương, thông cảm, băn khoăn, trăn trở của Nguyễn Minh Châu trong việc khám phá đời sống và con người ở khía cạnh đạo đức thế sự.

Tóm lại, tinh thần nhân đạo trong 'Chiếc thuyền ngoài xa' chính là tấm lòng yêu thương, thông cảm, băn khoăn, trăn trở của Nguyễn Minh Châu trong việc khám phá đời sống và con người ở khía cạnh đạo đức thế sự. Qua đó tác phẩm thể hiện quan niệm nghệ thuật của tác giả ở giai đoạn sáng tác thứ hai : Văn học nghệ thuật phải gắn bó với cuộc sống, phải vì con người. Quan niệm ấy đã khiến tác phẩm của Nguyễn Minh Châu ở giai đoạn này giàu nhân bản.Đọc tác phẩm của ông, người ta đau đớn, day dứt về thân phận con người và tràn đầy khát vọng làm người cao đẹp.

Giá trị nhân đạo trong 'Chiếc thuyền ngoài xa' - Mẫu 5

Nhà văn Nguyễn Minh Châu là một nhà văn tiên phong, là người mở đường cho nền văn học hiện thực trong thời kỳ đổi mới. Mỗi tác phẩm của Nguyễn Minh Châu đều để lại những bài học sâu sắc, một triết lý sống được đúc kết từ kinh nghiệm sống của bản thân như tác phẩm 'Bến quê', 'Mảnh trăng cuối rừng' hay 'Chiếc thuyền ngoài xa'.

Truyện ngắn 'Chiếc thuyền ngoài xa' là một sáng tác tiêu biểu của tác giả Nguyễn Minh Châu viết về thời kỳ đất nước thống nhất sau khi chiến thắng đế quốc Mỹ. Ông đã dùng con mắt nhà nghề, thể hiện tinh thần nhân đạo của mình khi đồng cảm với số phận người phụ nữ trong giai đoạn đổi mới.

Nội dung tác phẩm nói về nỗi bất hạnh của người phụ nữ trong giai đoạn mới, khi đất nước đã thay đổi, nâng cao nhân quyền, nam nữ bình đẳng, nhưng những người phụ nữ vẫn phải chịu tư tưởng cam chịu, nhẫn nhục từ chế độ cũ vẫn còn tồn tại. Người đàn ông vẫn giữ thói gia trưởng vũ phu, như thời phong kiến làm khổ người phụ nữ của đời mình.

Tác phẩm 'Chiếc thuyền ngoài xa' kể về anh nghệ sĩ phóng viên ảnh khi anh đi tìm nguồn cảm hứng từ thực tế đến với bãi biển vùng duyên hải miền Trung nước ta. Buổi sáng tinh sương, anh nhìn thấy hình ảnh đẹp tuyệt vời, là khoảnh khắc chưa từng thấy trong cuộc đời nghệ sĩ của mình. Đó là hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa, rực rỡ và kỳ diệu.

Nhưng khi chiếc thuyền càng được kéo gần bờ, nhân vật Phùng nhận ra những điều trái ngược, thể hiện sự đau đớn khi chứng kiến số phận của người phụ nữ làng chài nghèo khổ bất hạnh.

Hình ảnh người chồng nghèo đói ít học hành hạ, vũ phu với vợ là phương pháp giải tỏa buồn chán, giải trí cho những khó khăn của mình. Trong buổi hầu tòa chứng kiến chuyện đầy bi kịch, những dòng tâm sự nước mắt của người phụ nữ làng chài khiến người đọc xúc động.

Tất cả được tái hiện qua những dòng chữ đầy nhân đạo của nhà văn Nguyễn Minh Châu, thể hiện quan niệm sống, cái nhìn nhân văn của tác giả với những số phận xung quanh.

Trong bất kỳ tác phẩm nào, giá trị nhân đạo là không thể thiếu. Nó được xây dựng từ niềm cảm thông của tác giả trước những mảnh đời bất hạnh, trước nỗi đau của những con người nghèo khổ ít học trong cuộc sống.

Nhà văn Nguyễn Minh Châu thể hiện lòng trân trọng, tình cảm nâng niu đối với vẻ đẹp nội tâm, tâm hồn của người phụ nữ làng chài đó.

Biểu hiện cao quý nhất của giá trị nhân đạo trong truyện ngắn 'Chiếc thuyền ngoài xa' là sự đồng cảm của nhà văn với những người phụ nữ lao động nghèo khổ trong thời kỳ thống nhất đất nước. Nhà văn muốn tố cáo tội bạo hành của đàn ông với phụ nữ trong chế độ mới qua tác phẩm của mình.

Tác giả Nguyễn Minh Châu mô tả cuộc sống của người lao động với nỗi đau khổ nhọc nhằn, qua hình ảnh người đàn bà làng chài. Hình ảnh người phụ nữ lam lũ, thân dưới áo thường xuyên ướt, đôi mắt u buồn, khóe mắt hằn lên nếp nhăn, thiếu ngủ... thường xuyên bị chồng chửi bới, sỉ nhục.

Giá trị nhân đạo của tác phẩm chính là sự phê phán hiện thực xã hội, những người đàn ông vũ phu, gia trưởng thường xuyên bạo hành phụ nữ.

Nhà văn Nguyễn Minh Châu không chỉ thể hiện sự cảm thông với sự nhẫn nhịn, cam chịu của người phụ nữ nghèo khổ cơ cực, mà còn với sự hy sinh của người mẹ thương con trong gia đình.

Trong tác phẩm, tác giả muốn thể hiện lòng hiếu thảo cao đẹp của người phụ nữ, ca ngợi tình yêu thương và sự hy sinh của họ, đồng thời tôn vinh vẻ đẹp nội tâm cao quý của người phụ nữ lao động nghèo.

Hình ảnh người phụ nữ làng chài là biểu tượng của sự hy sinh, lòng trung thành của người phụ nữ Việt Nam, họ luôn hy sinh bản thân để mang lại hạnh phúc cho gia đình.

Trong tác phẩm, tác giả muốn chia sẻ cảm xúc và cảm thông với nhân vật người phụ nữ, đồng thời khẳng định rằng văn học cần phải gắn bó với cuộc sống thực, với con người. Quan điểm này thể hiện sự lạc quan, tích cực của tác giả với cuộc sống.

Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - Mẫu 6 nói về giá trị nhân đạo

Nguyễn Minh Châu sinh ra và lớn lên tại Nghệ An, một vùng đất nổi tiếng với nền văn hóa lâu đời và truyền thống văn học sâu sắc. Ông từng là sĩ quan trong quân đội, tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ngoài ra, ông còn là một nhà văn, một nhà báo tài năng của văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới với quan điểm sáng tạo đầy ấn tượng: 'Văn học và cuộc sống là hai vòng tròn đồng tâm, trong đó con người là trung tâm'.

Trong cuộc sống, con người là trung tâm mà Nguyễn Minh Châu tập trung nghiên cứu, khám phá những điều mới lạ, thú vị. Tất cả tác phẩm văn học của ông đều truyền đạt cảm hứng nhân đạo sâu sắc, nồng nhiệt. Trong truyện ngắn 'Chiếc thuyền ngoài xa' (1983), một tác phẩm nổi bật trong thời kỳ đổi mới, Nguyễn Minh Châu thể hiện rõ cảm hứng nhân đạo của mình. Qua câu chuyện, ông tái hiện cuộc sống và tấm lòng nhân ái đối với những người phụ nữ làng chài, những đứa trẻ nghèo khổ trên biển. Ông cũng chia sẻ hiểu biết sâu sắc của mình về số phận, về cuộc sống, về những niềm vui, nỗi buồn của con người.

Chiếc thuyền ngoài xa được đặt trong bối cảnh một vùng biển từng là chiến trường trong cuộc chiến tranh chống Mỹ. Truyện kể về Phùng, một nghệ sĩ nhiếp ảnh, người từng là lính tham gia trực tiếp vào cuộc chiến ở đây. Phùng trở lại vùng biển cũ để chụp một bức ảnh với cảnh biển buổi sáng có sương mù. Trong chuyến đi đó, Phùng nhận ra mâu thuẫn trong nghề nghiệp của mình: sau vẻ đẹp của bức tranh với con thuyền mờ sương là một câu chuyện đau lòng về một người phụ nữ trong một gia đình làm nghề chài. Cuộc sống nghèo khó, cô gái trông thô kệch và mệt mỏi sau mỗi đêm thức trắng kéo lưới. Người chồng, mặt đỏ gay, quật tới tấp vào lưng vợ, đau đớn rên rỉ. Đây là hình ảnh thực tế về bạo lực gia đình mà Nguyễn Minh Châu đã đưa vào tác phẩm của mình, khiến người đọc phải xót xa, lo lắng cho tình hình bạo lực gia đình, nhất là đối với phụ nữ và trẻ em.

Sự tàn bạo của bạo lực gia đình được thể hiện rõ qua câu chuyện của Phùng. Sau khi đánh vợ, người đàn ông quay sang đánh con trai. Hành động của ông không chỉ khiến người ta thấy tàn nhẫn mà còn gợi lên nỗi lo lắng về tình trạng gia đình, về những hậu quả của bạo lực gia đình. Cuộc sống gia đình trở nên không êm đềm, người dân bị tổn thương, đau khổ. Nguyễn Minh Châu đã đặt ra vấn đề này một cách chân thực, đau lòng, để chúng ta cảm nhận sâu sắc về vấn đề này và để chúng ta suy ngẫm, hành động để ngăn chặn bạo lực gia đình.

Trong cuộc sống, mọi người luôn lo lắng về điều gì đó và không bao giờ thừa. Điều đó đã xảy ra với Phác, một thằng bé có tính khí giống hệt cha mình. Sống trong môi trường gia đình bị xung đột, tâm hồn Phác chứa đựng những nỗi đau như sóng biển vỗ vào bờ, rút lại nhưng vẫn để lại vết đau. Phác yêu mẹ, hận cha, tính cách cậu trở nên cục cằn, thô bạo. Mỗi khi cha đánh mẹ, Phác trở nên giận dữ và căng thẳng, như viên đạn đã nhắm nhưng chưa nổ, nhảy vào đánh cha, vung chiếc thắt lưng. Đôi khi Phác dùng con dao để bảo vệ mẹ nhưng lại bị chị gái ngăn lại. Cuối cùng, Phác được gửi lên rừng để tránh xa bố mẹ, như một cách giải pháp cho môi trường sống tốt đẹp hơn cho trẻ em.

Nguyễn Minh Châu đã chỉ ra rằng dân trí thấp, nghèo khổ và đông con là nguy cơ lớn để hình thành bạo lực gia đình. Ông chia sẻ về vùng quê của mình, nơi mà người dân sống trong cảnh sợ hãi vì chúng chỉ biết uống rượu và đánh nhau. Mỗi đêm, phụ nữ phải đi nhặt chồng về. Ông nhớ về những người đàn ông say rượu cởi quần và đánh chó, và cũng có người tự sát với mảnh thủy tinh rạch bụng. Điều này thể hiện sự thô bạo, thiếu học vấn và nhận thức của một số người, tạo ra một môi trường không thuận lợi cho phát triển xã hội.

Từ những lời chia sẻ của Nguyễn Minh Châu, chúng ta có thể thấy phản ánh của xã hội trong tác phẩm của ông. Làng chài nơi ông miêu tả có đám đàn bà đẻ nhiều con trong không gian hẹp, nhà Phác cũng không khác gì. Họ coi việc đẻ con là hạnh phúc mặc dù họ không nhận ra rằng họ đang ngăn trở sự phát triển của xã hội. Nghèo đói thay đổi con người, khiến họ trở nên u uất và thay đổi tính tình, thậm chí trở thành người vũ phu đánh đập gia đình. Điều này giải thích tại sao Phác từ một đứa trẻ hiền lành lại trở thành người chồng vũ phu.

Trong 'Chiếc thuyền ngoài xa', Nguyễn Minh Châu mô tả người phụ nữ với vẻ đẹp và phẩm chất tốt đẹp. Bà cam chịu, nhẫn nhục khi bị chồng đánh, luôn lo lắng và bảo vệ con cái khỏi tổn thương. Hành động của bà khiến người đọc cảm thấy xót xa và trân trọng tình mẫu tử của bà. Điều này thể hiện chủ nghĩa nhân đạo trong tác phẩm của ông.

Trong lòng mỗi người đều chứa đựng những phẩm chất đẹp đẽ và kỳ diệu, mà một đời người cũng không đủ thời gian để khám phá. Nguyễn Minh Châu đã thành công trong việc khắc họa những phẩm chất đẹp của người phụ nữ trong tác phẩm của mình, từ sự cam chịu đến tình thương con cái. Đây là biểu hiện của chủ nghĩa nhân đạo trong tác phẩm của ông.

Truyện ngắn 'Chiếc thuyền ngoài xa' đã đóng góp vào văn học hiện đại giá trị nhân đạo về việc bảo vệ trẻ em, tạo môi trường tốt cho trẻ em và mô tả hình ảnh của người phụ nữ vừa quen vừa mới mẻ; bình dị nhưng cao cả, lớn lao bởi vẻ đẹp vĩnh hằng mang ý nghĩa nhân văn.

Tác phẩm giúp hiểu sâu hơn về tâm hồn của trẻ em, cũng như trách nhiệm đối với chúng; hiểu rõ hơn những khó khăn, đắng cay, và những mất mát của con người, giữa cuộc sống đầy biến động, để chúng ta nhận biết, trân trọng, nuôi dưỡng lòng nhân ái, luôn tìm kiếm cái đẹp, và giữ vững niềm tin vào cuộc sống, trong hành trình của mình. Một cảm hứng chủ đạo giúp Nguyễn Minh Châu viết những trang văn đầy ý nghĩa nhân đạo.

Giá trị nhân đạo trong tác phẩm 'Chiếc thuyền ngoài xa' - Mẫu 7

“Chiếc thuyền ngoài xa” là một tác phẩm đặc sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong giai đoạn sau năm 1975. Tác phẩm này thể hiện sự tiếp cận đời sống từ góc nhìn của nhà văn trong giai đoạn này. Đây là một trong những tác phẩm có nội dung nhân đạo sâu sắc.

Tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” thuộc giai đoạn sáng tác thứ hai của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Tác phẩm kể về tình huống của nghệ sĩ Phùng khi anh quay lại bãi biển để chụp bức tranh cảnh biển. Tại đây, anh phát hiện ra vẻ đẹp tự nhiên mà anh chưa bao giờ thấy trong cuộc đời của mình. Nhưng sau đằng sau vẻ đẹp ấy là sự thật đắng lòng về cuộc sống của một gia đình ngư dân. Hành động đánh vợ của người chồng vì nghèo đói và thiếu học đã trở thành phương tiện giải tỏa cảm xúc cho mình. Tại tòa án huyện, anh chứng kiến câu chuyện cảm động của một người phụ nữ ngư dân khiến anh hiểu rõ hơn về cách tiếp cận cuộc sống. Tất cả được thể hiện qua góc nhìn đầy nhân đạo của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

Giá trị nhân đạo là một giá trị cơ bản của những tác phẩm văn học chân chính được tạo nên bởi niềm cảm thông sâu sắc của nhà văn với nỗi đau của những con người, những cảnh đời bất hạnh trong cuộc sống. Đồng thời, nhà văn còn thể hiện sự nâng niu, trân trọng với những nét đẹp trong tâm hồn và niềm tin khả năng vươn dậy của con người dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào của cuộc đời.

Biểu hiện đầu tiên của giá trị nhân đạo trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” là sự đồng cảm của nhà văn đối với cuộc sống của người lao động sau chiến tranh. Nhà văn lên án hành vi bạo hành trong gia đình đang diễn ra trong xã hội: nhà văn đã miêu tả cuộc sống ấy với bao nỗi khổ của con người lao động thông qua hình ảnh người đàn bà hàng chài. Nhà văn thấu hiểu cho số phận bất hạnh của chị (các em phân tích nỗi khổ của người đàn bà: xấu xí, nghèo khổ, nạn nhân của bạo hành gia đình).

Biểu hiện thứ hai của giá trị nhân đạo trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” là sự phê phán, lên án hành vi vũ phu thô bạo của người chồng đối với vợ, con (các em miêu tả cảnh người chồng đánh vợ). Không chỉ vậy, nhà văn còn thể hiện nỗi lo âu, khắc khoải về tình trạng nghèo đói, tối tăm của con người (cảnh đói nghèo, cơ cực, tình trạng bất ổn, bất trắc trong cuộc sống …là nguyên nhân sâu xa của sự bạo hành và sự nhịn nhục chịu đựng); đồng thời, Nguyễn Minh Châu cũng bày tỏ sự lo lắng trước cuộc sống của thế hệ tương lai (qua cách nhìn của nhà văn đối với cậu bé Phác).

Biểu hiện thứ ba của giá trị nhân đạo trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” là ở sự khẳng định, khen ngợi vẻ đẹp của con người lao động mà tiêu biểu là người đàn bà hàng chài và tin tưởng vào phẩm chất tốt đẹp của họ: Đó là vẻ đẹp của lòng vị tha, sự thấu hiểu lẽ đời và tình mẫu tử sâu sắc (các em phân tích câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện). Trong hoàn cảnh đau khổ, nghèo khó, tăm tối vẫn tỏa sáng vẻ đẹp của tình yêu thương, của đức hi sinh thầm lặng.

Biểu hiện thứ tư của giá trị nhân đạo trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” là tư duy nhân đạo mang tính triết lý của tác phẩm, cũng được thể hiện ở việc nhà văn đặt ra vấn đề : làm thế nào để giải phóng con người khỏi những bi kịch gia đình, bi kịch cuộc sống con người muốn thoát khỏi đau khổ, tăm tối, man rợ cần những giải pháp thiết thực chứ không phải chỉ là thiện chí hoặc các lí thuyết đẹp đẽ nhưng xa rời thực tiễn, cần rút ngắn khoảng cách giữa văn chương và hiện thực đời sống. (các em đưa thông điệp của nhà văn vào)

Tóm lại, tinh thần nhân đạo trong “Chiếc thuyền ngoài xa” chính là tấm lòng yêu thương, thông cảm, băn khoăn , trăn trở của Nguyễn Minh Châu trong việc phát hiện đời sống và con người ở bình diện đạo đức thế sự. Qua đó tác phẩm thể hiện quan niệm nghệ thuật của nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai : Văn học nghệ thuật phải gắn bó với cuộc sống, phải vì con người…Quan niệm ấy đã khiến tác phẩm của Nguyễn Minh Châu ở giai đoạn này giàu nhân bản. Đọc tác phẩm của ông, người ta đau đớn, day dứt về thân phận con người và cùng tràn đầy khát vọng làm người cao đẹp.

Giá trị nhân đạo trong Chiếc thuyền ngoài xa - Mẫu 8

Nguyễn Minh Châu đã mang đến những sáng tạo mới cho nền văn học trước và sau 1975, khẳng định một tay nghề vững chắc và có sức đi xa: Dấu chân người lính (1972), Miền cháy (1977), Những người từ trong rừng ra (1982), Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (1983)...

Từ đầu thập kỉ 80 trở đi, Nguyễn Minh Châu là một trong những người tiên phong của sự nghiệp đổi mới nền văn xuôi Việt Nam. Tiêu biểu cho sự đổi mới này, có thể kể đến tác phẩm như: Bức tranh, Người đàn bà trên chuyến tàu, Hành khách ở xa quê, Bến quê, Phiên chợ Giát...

Quá trình đổi mới tư duy nghệ thuật ở Nguyễn Minh Châu trước hết thể hiện trong cách nhìn hiện thực. Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa (1987) được xem là một tác phẩm tiêu biểu cho cách nhìn đó.

Đọc tác phẩm Nguyễn Minh Châu, có thế hình dung khá rõ quá trình vận động tư tưởng tình cảm cũng như những tìm tòi, đổi mới cách tiếp cận đời sống và bút pháp sáng tạo, với những đóng góp đáng trân trọng. Trong những năm tháng chiến tranh, điều người ta cần nhất ở con người (những chuẩn mực thước đo giá trị chủ yếu của nhân cách) là sự cống hiến, hi sinh cho Tổ quốc Con người được đặt trong những mối quan hệ chủ yếu (để bộc lộ những phẩm chất đạo đức cách mạng) với kẻ thù, với đồng chí, với nhân dân.

Các tác giả thời chiến tranh đã khá triệt để trong việc thi vị hóa nhân vật để khẳng định niềm tin vào tính chất “bất khả chiến bại” của cái đẹp tinh thần, của cái thiện. Sau chiến tranh, sau không khí tráng ca, mọi người có điều kiện bình tâm để nhìn lại, rõ hơn, kĩ hơn về những góc khuất của đời thường những phức tạp mới nảy sinh trong đời sống con người, thậm chí trong mỗi bản thân con người. Trong đó có cả chiều sâu, sự chín chắn của cái nhìn quá khứ hãy còn ấm nóng. Nguyễn Minh Châu đã làm công việc của người đi khai phá, mở đường với những ngã rẽ mà sau này, nền văn học sẽ đi qua. Tác giả viết về chiến tranh để đối diện với hai vấn đề: hồi ức đẹp đẽ và sự tự vấn lương tâm. Bức tranh là một ví dụ. Bất hạnh vẫn còn đeo bám tới hòa bình, một thứ khổ đau không có màu khói súng. Từ tác phẩm này, nhà văn gửi gắm một thông điệp khẩn thiết cùng với niềm tin ở khả năng thức tỉnh để sự hoàn thiện của những lớp sơn hào nhoáng của danh vọng, là những sự thật tàn nhẫn, những sự dối trá ngọt ngào, một điều thất tín đã khoét sâu thêm những mất mát tưởng như không còn nữa.

Trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, Nguyễn Minh Châu đã để cho người nghệ sĩ (trước là người lính) trở về vùng đất từng là chiến trường cũ. Tại đây anh đã gặp nhiều điều “trớ trêu và bất ngờ”. Nhà văn tạo điểm nhìn hiện thực bằng cách xây dựng tình huống cho tác phẩm. Đây là “tình huống nhận thực”, nét độc đáo trong nghệ thuật xây dựng cốt truyện của Nguyễn Minh Châu. Cách tạo tình huống mang ý nghĩa khám phá, phát hiện đời sống. Tình huống đó là sự kiện, người nghệ sĩ trong giây phút tâm hồn thăng hoa, bất ngờ chứng kiến cảnh đôi vợ chồng từ con thuyền “thơ mộng” bước xuống, rồi lão đàn ông đánh vợ một cách tàn bạo. Tình huống này còn được lặp lại một Lần nữa. Nó có ý nghĩa bộc lộ rõ mối quan hệ, khả năng ứng xử, thử thách phẩm chất tính cách, con người tạo ra những bước ngoặt trong tư tưởng, tình cảm trong cuộc đời con người, tạo ra những điều vỡ lẽ, giúp nhà văn nhìn sâu hơn vào hiện thực, vào con người, trong tình huống ấy, lão đàn ông tự lộ diện là một kẻ vũ phu, độc ác, người đàn bà thì cam chịu, nhẫn nhục. Tình huống ấy, buộc Phùng phải có một cách nhìn đời khác hẳn: không chỉ bằng con mắt một nghệ sĩ chỉ biết rung động say mê trước vẻ đẹp của ngoại cảnh thuần túy”, của cảnh biển thuyền lúc sớm mai. Đó là cái nhìn mang tính sự thật. Đằng sau bức ảnh chụp con thuyền rất đẹp, cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh, một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích mà người phóng viên đã thu được ẩn chứa một cuộc sống đầy vật lộn giống như trang văn của Nam Cao ngày trước, màn sương khói lãng mạn, thơ mộng của cảnh biển thuyền sớm mai - thứ “ánh trăng xanh huyền ảo” ban mai ấy đã che đậy những cảnh thật ra chỉ tầm thường, xâu xa (Trùng sáng - Nam Cao). Dưới màn sương lãng mạn, từ tâm hồn nhạy cảm với cái đẹp, con mắt tinh tế nhà nghề của một người nhiếp ảnh, con thuyền ngư phủ đẹp như một bút mực tàu của một danh họa thời cổ chỉ là thứ nghệ thuật xa xôi, là cái đẹp mong manh, siêu thực. Phải chăng cái “chân lí của sự toàn thiện”, cái làm nên “khoảnh khắc trong ngần” của tâm hồn vẫn chỉ là điều mà ta đang tìm kiếm, theo đuổi. Sự thực không hiện lên ở đó mà khoảnh khắc ngay sau đó. Thêm một chút, nán lại, thật bất ngờ, chỉ trong giây phút, người đó. Thêm một chút nán lại, thật bất ngờ, chỉ trong giây phút người nghệ sĩ vừa thấy được cái xa mờ của nghệ thuật lại chạm trán ngay với một hiện thực trần trụi. Sự cay đắng phũ phàng đã thay thế cho niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn. Từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ trong sương sớm ấy bước ra một người đàn bà xấu xí, mệt mỏi và cam chịu; một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn, tàn nhẫn coi việc đánh vợ như một phương cách để giải tỏa uất ức. Sự ngang trái, xấu xa, những bi kịch trong gia đình thuyền chài kia đã là một thứ thuốc rửa quái đản, là những thước phim huyền diệu mà người nhiếp ảnh dày công chụp được bỗng hiện hình thật khủng khiếp.

Câu hỏi mà người đọc cũng như nhân vật “tôi” đặt ra là: Nguyên nhân nào khiến lão đàn ông đánh vợ? Vì sao người đàn bà không chống đỡ hay chạy trốn?

Hiện thực được miêu tả như một câu chuyện cổ tích mà kết thúc không có hậu (không có sự giải thoát cho một bi kịch gia đình, một số phận bất hạnh).

Với du khách, bãi biển là điểm đến lý tưởng. Nhưng đối với người dân chài, họ không quan tâm đến cái đẹp của biển. Như khách du lịch ngạc nhiên trước những bông tuyết hiếm có trên núi Đà Lạt. Đằng sau những bông tuyết trắng ngần đó là nỗi lo mất mùa của người nông dân, là sự rét mướt khó chống chọi với thiên nhiên. Cuộc sống của người dân chài là cuộc chiến sinh tồn, đầy vất vả. Khi biển động, cả gia đình phải sống nhờ cây xương rồng luộc. Gia đình họ đông con, nhưng không có nơi ở ổn định vì không thể bỏ nghề. Đàn ông thuyền khác thường uống rượu, còn lão chồng của người phụ nữ này lại thường đánh vợ khi gặp khó khăn. Cuộc sống của người dân chài đầy sóng gió. Con thuyền phải chống chọi với nhiều sóng gió của biển khơi trong những ngày giông bão. Nhưng còn một loại giông bão do con người tạo ra, nghiệt ngã và đắng cay. Sức tàn phá và hậu quả của nó thật khủng khiếp, không kém gì giông bão tự nhiên. Đó là loại giông bão nảy sinh từ lòng con người, từ bên trong con thuyền. Đó là cuộc sống đói nghèo, vất vả mà chính con người gây ra. Bạo hành trong gia đình sẽ tổn thương những đứa trẻ, những tâm hồn lẽ ra được nuôi dưỡng bởi một cuộc sống bình yên. Từ cái nhìn hiện thực mang tính khám phá và phát hiện, Nguyễn Minh Châu muốn phê phán cái nhìn lãng mạn về cuộc sống. Nhà văn đặt ra vấn đề trách nhiệm của người nghệ sĩ, của nghệ thuật phải đào sâu, phải khám phá, nhẫn nại với thực tế, dù thực tế ấy phũ phàng.

Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu thể hiện cách nhìn có chiều sâu của nhà văn về con người, gợi lên những cảm nghĩ khác nhau về các nhân vật.

Nhân vật trung tâm là người phụ nữ, một người không có tên tuổi cụ thể, một người đàn bà bình thường nhưng số phận của chị được tác giả tập trung tái hiện và được người đọc quan tâm nhất.

Con người xấu xí, mặt rỗ, lúc nào cũng xuất hiện với một khuôn mặt mệt mỏi. Nhưng trong con người xấu xí, lầm lỡ, cam chịu ấy còn có một con người khác mà Phùng không hay biết. Chị có cái nhìn mà chỉ người trong cuộc mới thấy. Người phụ nữ có lẽ không bao giờ nhận thấy được vẻ đẹp của bãi biển, của con thuyền nhưng đã nhìn ra được nguyên nhân làm lão chồng mình trở nên đổi tính, trái nết để mà tha thứ. Chị có thể giải thoát mình khỏi bi kịch gia đình bằng cách ly hôn, nhưng lại coi bất hạnh của mình là lẽ đương nhiên bởi trong cuộc mưu sinh không dễ dàng trên thuyền ngoài biển xa cần có một người đàn ông khỏe mạnh, biết nghề, chỉ vì có những đứa con cần được sống và lớn lên. Trong những chuỗi ngày cực nhọc, lam lũ, chị cũng biết chắt gạn niềm vui. Vậy là cái vỡ ra trong đầu Đẩu và cũng là của Phùng là: người đàn bà không phải là không mơ đến một hạnh phúc, không nghĩ đến nỗi khổ cực, tủi nhục của mình. Đằng sau cái sự lạc hậu mà người đàn bà tự biết là cả một sự thấu hiểu lẽ đời, cả một sự hi sinh đáng quý. Không phải chị không biết chuyện gia đình mình làm cho người ngoài cũng bất bình, nhưng liệu sự bất bình của mọi người có đem đến sự thay đổi nào cho cuộc sống của chị? Cái lão đàn ông tàn bạo đó, chị vẫn cần sao, vì cuộc sống của những đứa con, vì chiếc thuyền trên biển không thể để bàn tay một người đàn bà chèo lái. Cái nhìn của chị gắn bó với thực tế: sự lo lắng cho số phận những đứa con, cho cuộc sống lênh đênh trên thuyền.

Sau chiến tranh, trở về cuộc sống cá nhân, Nguyễn Minh Châu khám phá bão tố trong gia đình. Giải quyết mâu thuẫn trong cuộc sống thực tại không dễ dàng. Không chỉ khuyên người đàn bà li hôn, không phải gọi lão chồng lên tòa để giáo dục. Cái xấu trong con người không thể loại bỏ được. Như lão Khùng trong Phiên chợ Giát đã nghĩ: cứ bán con bò đi là bỏ được cái u tối của mình. Nhưng làm sao có thể được. Vấn đề thuộc về cá nhân (lão chồng) nhưng cũng thuộc về cái chung, chuyện miếng cơm manh áo, việc làm cho người lao động. Thực tế phức tạp, không thuận chiều như người ta nghĩ, vì con người tồn tại trong những mối quan hệ đa chiều. Nguyễn Minh Châu thu nhỏ ống kính vào cuộc sống gia đình - một nội diện hẹp hơn nhưng lại mở ra những điều sâu sắc, nhức nhối. Trong bức tranh nhỏ chứa đựng cả vấn đề xã hội, vấn đề nhân sinh.

Trong hành trình sáng tạo, Nguyễn Minh Châu luôn lo âu về con người, cuộc sống. Đây cũng là lí do mà Nguyễn Minh Châu cầm bút với hi vọng. “Văn học sinh ra để gìn giữ trong từng con người - một cái gì hết sức mong manh và luôn run rẩy... một cái gì đó thật là như vậy, nhưng thiếu nó trong con người thì y rằng con người ấy không thể sống giữa quần thể loài người được, và trở thành một tai họa cho loài người (Nhật kí - Nguyễn Minh Châu).

Cái ác trong con người không mới mọc, chất độc nằm trong sự sống. Lão chồng vừa là nạn nhân vừa là thủ phạm gây đau khổ cho người thân. Phải nâng cao cái thiện, cái người trong những kẻ thô bạo ấy.

Nhà văn sau năm 1980 đối chứng với quan niệm bảo thủ, lệch lạc về cuộc đời con người; về văn chương, nghệ thuật từng thống trị ý thức xã hội, văn chương. Sự thật nghiệt ngã được mô tả trong Chiếc thuyền ngoài xa đã xua tan làn khói lãng mạn phủ lên cuộc sống ngư phủ dưới cánh buồm mời ảo. “Cùng với Chiếc thuyền ngoài xa, Nguyễn Minh Châu còn hàng loạt tác phẩm chứa đựng ý nghĩa rộng lớn sâu xa, khiến ta giật mình nếu quen nghĩ rằng cuộc đời đã hết đau thương, khơi gợi người cầm bút nhìn kĩ vào những gì sau vẻ đẹp bề ngoài để nhớ tới trách nhiệm của người nghệ sĩ trước cuộc sống, trước con người.

Tư duy nghệ thuật không thể vượt qua quy luật chân, thiện, mĩ, quy luật nhân bản. Nhà văn có sứ mệnh khởi nguồn cho dòng sông văn học đổ ra đại dương nhân bản mênh mông” (Lã Nguyên).

Nguyễn Minh Châu vẫn là người săn tìm cái đẹp, cái hạt ngọc ẩn sâu trong tâm hồn con người. Ý nghĩa của biểu tượng như “mảnh trăng cuối rừng”, “chiếc thuyền ngoài xa” có sự đổi thay trong cách nhìn của nhà văn, bởi cuộc sống hòa bình khác với cuộc sống chiến tranh.

Trong nghệ thuật, thành công của tác phẩm nằm ở sự sáng tạo tình huống để các nhân vật tự thể hiện, thay đổi cách nhìn, cách quan niệm của con người. Điều này được Nguyễn Minh Châu đẩy lên cao trào và ngày càng xoáy sâu để phát hiện tính cách con người, sự thật cuộc đời.

Tác phẩm tiếp tục khám phá cuộc sống như trong Bức tranh, với cách nhìn đa diện và phức tạp. Ông nhìn cuộc sống đời thường với mối quan tâm đặc biệt để chỉ ra vấn đề bên trong và làm cho người đọc cũng phải nhìn theo kiểu của mình, từ đó tìm ra cách giải quyết thỏa đáng.

Đọc văn Nguyễn Minh Châu, người đọc luôn thấy “đôi mắt mở to, khắc khoải, bồn chồn, đầy nghiêm khắc” của nhà văn nhìn vào nội tâm và cuộc đời nhân vật. Viết văn, với Nguyễn Minh Châu, luôn là sự thực hiện khát vọng tác động đối với đời sống và con người, là đặt ra những vấn đề về mối quan hệ giữa văn học và đời sống.