Văn mẫu lớp 12: Phân tích Nghị luận về câu ngạn ngữ Nhân bất học bất tri lý (Dàn ý + 5 ví dụ) - Tiếng Việt 12

Nghị luận về câu ngạn ngữ Nhân bất học bất tri lý là một chủ đề rất thú vị được thảo luận trong bài học văn nghị luận xã hội lớp 12.

Nghị luận Nhân bất học bất tri lý với dàn ý cụ thể kèm theo 5 bài văn mẫu hay được Mytour thu thập từ các bài viết xuất sắc nhất của học sinh trên toàn quốc. Điều này giúp các bạn có thêm nhiều tư liệu tham khảo, mở rộng vốn từ vựng, và cải thiện kỹ năng viết văn 12 một cách hiệu quả hơn.

Dàn ý phân tích Nghị luận Nhân bất học bất tri lý

I. Khởi đầu:

- Dẫn dắt từ câu tục ngữ 'Nhân bất học bất tri lý': Người cổ xưa đã truyền dạy rằng 'Ngọc bất trác bất thành khí, nhân bất học bất tri lý', nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học hành đối với con người.

II. Phần chính:

- Giải thích câu ngạn ngữ:

• Ngọc bất trác bất thành khí: Một viên ngọc tự nhiên ban đầu có giá trị quý báu, nhưng nếu không qua quá trình chế tác, mài giũa sẽ không thể hiện hết được vẻ đẹp và giá trị của nó.
• Nhân bất học bất tri lý: Con người có thể tồn tại trong xã hội với bản năng tự nhiên, nhưng nếu thiếu kiến thức, tri thức thì sẽ không hiểu biết được về lẽ lý của cuộc sống.
• Phân tích ý nghĩa của câu ngạn ngữ: Ngọc và con người đều là những thứ quý báu, để trở nên quý giá, ngọc cần phải trải qua quá trình chế tác, mài giũa, con người cũng cần có kiến thức, học vấn để trở nên đáng quý.

- Chứng minh ý nghĩa của câu tục ngữ:

- Ví dụ: Chủ tịch Hồ Chí Minh, người vĩ đại của chúng ta, đã từng phát biểu 'Chúng ta cần phải học, cần phải cố gắng học nhiều. Không chịu khó học thì không thể tiến bộ được. Mất đi tiến bộ là rơi vào trạng thái thoái lui. Xã hội phát triển, công nghệ tiến bộ, nếu không nỗ lực học hỏi, tự rèn luyện thì sẽ tự lạc hậu và bị loại bỏ.'

- Áp dụng vào thực tế: Nếu không có bằng tốt nghiệp trung học, sẽ rất khó để được các công ty, xí nghiệp hoặc cơ quan tuyển dụng.

III. Kết luận:

- Khẳng định ý nghĩa của câu nói: Mỗi người sinh ra đều như nhau, như những viên ngọc quý, có thể trở thành những viên ngọc quý giá, lấp lánh hay không, phụ thuộc vào ý thức học hỏi và nỗ lực rèn luyện của mỗi người.

Nghị luận Nhân bất học bất tri lý - Mẫu 1

Người xưa có câu:

“Ngọc bất trác, bất thành khí
Nhân bất học, bất tri lý”

Nghĩa là ngọc không được mài dũa sẽ không có giá trị, cũng như người không học không biết được lý lẽ. Câu nói đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học. Ngày nay, để xác định một lần nữa mục đích của học tập, UNESCO đề xướng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình.” Học là trau dồi kiến thức tổng quát, là tiếp thu những cái hay, cái mới, cái tiến bộ sáng tạo… là nâng cao khả năng chuyên môn và các kỹ năng khác, đồng thời là hoàn thiện nhân cách của bản thân.

Trước hết, chúng ta “học để biết”, để nhận thức được đúng, sai, tốt, xấu, hiểu rõ các vấn đề. Quả thật là nếu không có học gì cả thì bản thân chúng ta sẽ không có hiểu biết để đánh giá, nhận định đúng một sự việc, vấn đề. Điều quan trọng hơn là sau khi hiểu được, biết được thì ta phải “làm”, phải vận dụng những gì đã học được vào thực tiễn đời sống. Có như vậy ta mới biết biết được thành quả của việc học đã đem lại, đồng thời thông qua đó cũng đóng góp một phần không nhỏ vào các hoạt động chung của xã hội. Mặt khác chúng ta còn “học để chung sống” để tạo dựng các mối quan hệ giữa người với người được hòa thuận, tốt đẹp, đầm ấm hơn nhờ tiếp thu những quy tắc giao tiếp, cách ứng xử và sự tinh tế, nhạy bén trong từng nền văn hóa. Có như vậy cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên hòa hợp và có ích với cộng đồng. Hơn thế nữa là chúng ta còn “học để tự khẳng định mình”, để chứng tỏ bản thân mình học là vì mục đích rõ ràng với ý chí phấn đấu nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm đạt được mục tiêu đó. Đó là một quá trình lâu dài và đòi hỏi bản thân người học sự siêng năng, chăm chỉ, sự kiên trì, bền bỉ.

Tất nhiên thành quả của quá trình “học và làm”như vậy sẽ đem lại nhiều lợi ích và xứng đáng với công sức mà ta đã bỏ ra. Như vậy câu nói của UNESCO khẳng định rằng học tập là bước cơ bản cung cấp cho ta tri thức đồng thời hướng dẫn ta sử dụng tri thức vào các mục đích tốt đẹp. Câu nói của UNESCO đã mở ra cho ta hai khía cạnh chính của việc học: thứ nhất là học phải thông qua việc tiếp thu kiến thức trên lý thuyết; thứ hai là học phải ứng dụng thực hành trong thực tế. Hai phạm trù này luôn sóng đôi với nhau, bổ sung cho nhau và không thể tách rời được. Đây cũng là một trong những bước chính yếu để việc học của một người đạt được kết quả cao. Từ đó tạo cho nền tảng phát triển vững chắc, có năng lực trong công việc chuyên môn, rèn luyện nhân cách bản thân tốt đẹp hơn, góp phần xây dựng xã hội văn minh, hiện đại, tiến bộ hơn về cả “bộ mặt” lẫn con người.

Nhưng vẫn có những người học với mục đích đối phó, qua loa cho có. Vì vậy họ chỉ nắm kiến thức một cách hời hợt, không sâu không chắc. Những người như thế này, dù đạt thành tích cao trong học tập, cũng rất khó thành công một cách bền vững cho sau này.

Tóm lại, mỗi người cần ý thức rõ việc học tập, xác định mục tiêu cụ thể, đúng đắn cho bản thân và nỗ lực không ngừng nghỉ nhằm đạt được mục tiêu để tạo lập cho bản thân sự tự tin mạnh mẽ về năng lực, rèn luyện đạo đức và hoàn thiện nhân cách.

Nghị luận Nhân bất học bất tri lý - Mẫu 2

Cổ nhân xưa có câu 'Ngọc bất trác bất thành khí, nhân bất học bất tri lý', nhấn mạnh vai trò của việc học hành. Từ xưa, họ coi trọng học thức, người có học thức có tiếng nói trong xã hội, được mọi người kính trọng, tin tưởng. Ngày nay, xã hội không ngừng thay đổi, phát triển, con người cần học tập không ngừng, mở mang kiến thức để nhìn nhận đúng thực trạng xã hội, tự khẳng định giá trị bản thân và giúp ích cho cuộc sống.

Câu 'Ngọc bất trác bất thành khí, nhân bất học bất tri lý' có hai vế bổ sung, giải thích cho nhau. Vế thứ nhất có thể hiểu là một viên ngọc tự nhiên vốn là quý giá nhưng nếu không qua quá trình mài giũa, cắt gọt sẽ không thể phô diễn hết vẻ đẹp giá trị của nó. 'Nhân bất học bất tri lý', cũng như viên ngọc quý, con người với bản năng tự nhiên sẽ vẫn tồn tại trong xã hội nhưng nếu không có học thức thì mãi không hiểu biết về lý lẽ cuộc đời.

Viên ngọc cần phải trải qua quá trình mài giũa mới trở nên đẹp đẽ và quý giá, tương tự, con người cần phải có kiến thức mới trở thành con người có giá trị, hoàn thiện nhân cách và có hiểu biết để sống ý nghĩa và góp phần cho xã hội. Câu nói này rõ ràng thể hiện ý nghĩa của việc học và quá trình học tập đối với con người. Ngọc và con người đều là những thứ quý giá, ngọc cần qua quá trình mài giũa, con người cần học tập và rèn luyện. Người tài giỏi cũng giống như một viên ngọc quý đã trải qua biết bao công đoạn mài giũa, họ say mê và miệt mài học tập không ngừng, chăm chỉ rèn luyện, học hỏi và tiếp thu để mở rộng hiểu biết. Không ai sinh ra đã thông minh, lanh lợi, có nhân cách hoàn hảo, dù có tài năng hơn người nếu không biết cách học tập, bồi dưỡng và rèn luyện thì tài năng đó cũng dần mất đi giá trị.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói 'Chúng ta phải học, phải cố gắng học nhiều. Không chịu khó học thì không thể tiến bộ. Không tiến bộ là thoái bộ. Xã hội phát triển, công việc nhiều, máy móc tinh xảo. Không chịu học thì lạc hậu, lạc hậu sẽ bị đào thải, tự mình đào thải mình'. Bác Hồ đã làm rõ ý nghĩa của việc học đối với mỗi người, vị trí trong xã hội cũng như hậu quả của việc không học tập. Phải học mới tiến bộ, tiến bộ mới theo kịp sự phát triển, không ngừng học để không bị tụt hậu và đào thải. Người học không cố gắng sẽ không thể hoàn thành nhiệm vụ, không lên lớp, không đỗ đại học. Thời buổi hiện nay, nếu không có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ ít cơ hội việc làm, dẫn đến thất nghiệp hoặc phải trở lại làm nông. Điều này chính là lạc hậu và tự đào thải khỏi xã hội.

Mỗi con người đều giống nhau, đều là viên ngọc tự nhiên thuần khiết, có thể trở thành viên ngọc quý giá, long lanh và đắt đỏ tùy thuộc vào ý thức học tập và rèn luyện bản thân. Hãy cố gắng mài giũa bản thân thông qua học tập, rèn luyện và tu dưỡng để trở thành những viên ngọc sáng nhất, quý giá nhất.

Nghị luận Nhân bất học bất tri lý - Mẫu 3

Theo truyền thống, ngày 05.09 là ngày khai giảng năm học mới của học sinh – sinh viên Việt Nam. Hiện đã hơn 2.200.000 sinh viên – học sinh đã đi học hơn 4 tháng. Sau ba tháng hè, tất cả đồng loạt đến trường, có trường đã nhập học một tháng trước để 'chạy' trước chương trình. Để đi học, nhiều người phải đi bộ trên những quãng đường dài, phải băng rừng, lội suối, leo đồi, đi trong mưa nắng, gió rét. Để học tập hiệu quả, người ta phải đầu tư nhiều thời gian, công sức, tiền bạc và nỗ lực tập trung vào học tập và rèn luyện. Người học còn phải đọc sách, nghiên cứu, hỏi thầy cô và bạn bè, làm bài, thi cử. Học sinh nôn nao đến trường, tân sinh viên bỡ ngỡ đi nhập học, có người đi làm thuê, cuốc mướn, bán đồ dùng để lo học phí. Câu hỏi đặt ra là 'Học là gì mà khiến con người bận rộn như vậy?'

Học là việc trau dồi kiến thức, tiếp thu những điều mới mẻ và tiến bộ của nhân loại, là cách nâng cao kỹ năng chuyên môn và hoàn thiện nhân cách. Chúng ta học để nhận biết, để áp dụng những kiến thức vào thực tế, để xây dựng các mối quan hệ hòa thuận và tự khẳng định bản thân. Đó là mục đích mà UNESCO đã đề xướng.

Ngạn ngữ xưa có câu:

“Ngọc bất trác, bất thành khí,
Nhân bất học, bất tri lý.”

“Ngọc bất trác bất thành khí” nói lên ý nghĩa của việc mài giũa, đẽo gọt đối với viên ngọc, đá quý. “Nhân bất học bất tri lý” chỉ ra vai trò của việc học hành trong việc hiểu biết và tri thức. Học không bao giờ là thừa vì kiến thức là vô hạn.

Học hành quan trọng với cuộc sống. Người xưa đã dạy rằng nếu trẻ con không học hành, khi lớn lên sẽ khó có ích. Có câu: “Có học như lúa, không học như rơm”.

Nói đến học là nói đến trí tuệ, khả năng suy nghĩ sắc bén, tư duy logic. Điều này rất cần thiết cho mọi người.

“Một kho vàng không bằng một nang chữ”
Do đó, không nên coi thường việc học.”

“Nếu không học hành, chúng ta sẽ không thể làm được việc gì có ích khi lớn lên”.

“Người không học là như người mò mẫm trong đêm”.

Từ khi còn nhỏ, mỗi người đều cần được học. Học không chỉ là để tích lũy kiến thức mà còn để rèn luyện tình cảm và phẩm chất đạo đức. Vì vậy, chúng ta cần biết 'học với ai?', 'học như thế nào?', 'học để làm gì?'...

Bên cạnh những người học chăm chỉ, luôn nỗ lực vươn lên, vẫn tồn tại những cá nhân chỉ học để vượt qua, không quan tâm đến sự hiểu biết. Họ chỉ nắm bắt kiến thức một cách thoái thác, không đầu tư sâu sắc. Những người như vậy, dù có đạt được thành tích cao trong học tập, cũng khó mà duy trì thành công lâu dài. Văn bằng chỉ là minh chứng cho sự thông minh tạm thời, đặc biệt là trong quá trình thi cử. Nếu quá trình học của bạn chỉ dừng lại ở đó, thì dù có sở hữu nhiều văn bằng, sự thông minh của bạn cũng không được đảm bảo.

Mỗi người chúng ta đều cần nhận thức rõ ràng về việc học tập, xác định mục tiêu cụ thể và phù hợp với bản thân, cũng như không ngừng nỗ lực để đạt được những mục tiêu đó. Điều này giúp chúng ta xây dựng sự tự tin và năng lực mạnh mẽ, rèn luyện đạo đức và phát triển nhân cách. Một viên ngọc, dù có giá trị nhưng nếu không được mài giũa thì không thể trở thành một công cụ hữu ích; tương tự, người không học không thể hiểu được đạo đức trong cuộc sống.

Nghị luận về việc không học không hiểu tri thức - Mẫu 4

Như câu tục ngữ cổ xưa: “Ngọc chưa mài chưa thành vật quý, người chưa học chưa hiểu đạo lý”, nhấn mạnh rằng, nếu một viên ngọc không được mài giũa thì không thể trở thành vật quý giá; tương tự, con người chỉ khi trải qua những trải nghiệm của cuộc sống mới có thể hiểu được đạo lý.

Một chàng trai trẻ cho rằng mình có nhiều tài năng, nhưng sau khi tốt nghiệp, anh ta gặp phải nhiều khó khăn, vướng mắc, và mãi mãi không thể tìm được công việc phù hợp với mong muốn của mình.

Anh cảm thấy mình sở hữu tài năng đặc biệt nhưng không được công nhận, hoặc nếu được công nhận thì không gặp được sự trân trọng. Điều này khiến anh cảm thấy thất vọng về xã hội.

Nhiều lần gặp thất bại và khó khăn, làm tổn thương và tuyệt vọng anh. Anh cảm thấy như không có ai hiểu và trân trọng anh như Bá Nhạc trong câu chuyện. Anh đau khổ và tuyệt vọng, nghĩ đến việc từ bỏ cuộc sống. Một ngày, khi anh đang suy tư về việc tự tử, một người lão xuất hiện và cứu anh khỏi bờ vực tử vong.

Lão nhặt một viên sỏi từ dưới chân anh và ném đi, sau đó yêu cầu anh tìm lại. Anh từ chối, cho rằng không thể thực hiện được.

Không nói gì thêm, ông lão lấy ra một viên ngọc từ túi của mình, ném xuống bãi cát, sau đó yêu cầu anh tìm lại. Ông chứng minh rằng nếu anh muốn, thì có thể tìm lại được.

Lão lấy một viên ngọc từ túi ra và ném xuống bãi cát, sau đó yêu cầu anh tìm lại. Điều này nhấn mạnh rằng, nếu muốn, chúng ta có thể tìm lại những điều quý giá mà chúng ta đã mất.

“Dĩ nhiên”, anh đáp.

“Vậy thì anh cũng nên hiểu tại sao mình chưa được người khác công nhận. Bởi vì hiện tại, anh vẫn chưa hoàn thiện, nên không thể mong người khác công nhận mình ngay lập tức. Để được người khác công nhận, anh cần phải làm cho bản thân trở nên xuất sắc hơn.”

Anh lắng nghe, nghiêm túc suy tư, không biết phải nói gì, rồi quay về suy ngẫm về cuộc sống, ý nghĩa của sự tồn tại.

Hòn ngọc thô ban đầu không khác gì một viên sỏi thông thường, cũng như con người không hoàn thiện ban đầu. Chỉ khi trải qua quá trình mài giũa, hòn ngọc mới lộ ra vẻ đẹp tự nhiên.

Mỗi người đều có tài năng và khả năng riêng, giống như hòn ngọc thô không đẹp đẽ ban đầu. Nếu không được phát huy, tài năng của họ sẽ không bao giờ được nhận biết và đánh giá.

Nếu không trải qua sóng gió cuộc đời, vượt qua khó khăn trắc trở, và đứng dậy sau những lần vấp ngã, thất bại, thì làm sao có thể rèn luyện ý chí, nuôi dưỡng tài năng, và đạt được thành tựu nhân cách.

Người xưa có dạy: “Nếu không mài giũa, hòn ngọc thô cũng sẽ không trở thành đồ trân quý; và con người không chỉ học từ thầy cô, bạn bè, mà còn từ những trải nghiệm khó khăn trong cuộc sống.

Người không hiểu rõ về đạo lý cuộc sống dễ dàng tự phấn đấu cho mình, coi bản thân là trung tâm của mọi thứ, và muốn người khác phải theo ý mình.

Người không hiểu rõ về đạo lý nhân sinh, thường dễ nản chí trước khó khăn, thất bại, và tưởng rằng cuộc đời là bất công, tuyệt vọng trước khó khăn.

Cuộc sống con người rất quý giá, chúng ta sống ở thế giới này chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, và nếu không hiểu rõ về ý nghĩa cuộc sống và đạo lý làm người, thì cuộc sống này sẽ trôi qua vô ích, giống như loài cây hoa chỉ nở trong mùa xuân và tàn úa vào mùa đông, giống như loài côn trùng hót vang trong mùa hè và tan biến khi thu về.

Nếu mọi việc suôn sẻ, dễ dàng, thì không ai biết đâu là trí tuệ, đâu là phàm nhân, đâu là anh hùng dũng cảm, đâu là kẻ hèn nhát. Vì vậy, những khó khăn, gian khổ mới là bài học dành cho anh hùng. Cuộc đời càng gian nan, thành tựu càng lớn lao.

Nghị luận Về Con Người Không Học Không Tri Thức - Mẫu 5

Trong xã hội, con người cần phải trải qua quá trình học tập để hiểu biết về xã hội và nhận thức về bản thân, nhằm mục đích hoàn thiện bản thân trong cộng đồng. Ngày nay, dù sống trong xã hội hiện đại, nhưng con người vẫn mang trong mình bản năng tự nhiên. Bản năng này ít có tính xã hội, nhiều hơn là tính cá nhân. Tương tự như viên ngọc cần phải được mài giũa mới tỏa sáng, con người cũng cần phải học tập và thực hành để thể hiện giá trị của mình trong xã hội. Ngạn ngữ đã nói: “Viên ngọc không mài không sáng. Con người không học không hiểu biết”.

“Viên ngọc không mài không sáng”: Ý nói rằng, nếu viên ngọc không được mài giũa, đẽo gọt thì không thể tỏa sáng và hiện lên vẻ đẹp và giá trị của nó. Một viên đá quý, một viên ngọc lấy từ tự nhiên nếu không qua bàn tay của con người để gọt giũa, mài mòn thì không thể trở thành những sản phẩm trang sức quý giá, đẹp mắt được.

“Con người không học không tri thức”: Ý nói rằng nếu con người không trải qua quá trình học tập đầy đủ (bao gồm cả học ở trường và học trong cuộc sống) thì sẽ không hiểu biết được về những lí luận, kiến thức về mọi vấn đề. Người không có kiến thức sẽ không thể hiểu biết, thiếu hiểu biết sẽ không thể có những lập luận, bàn luận… về mọi vấn đề của cuộc sống và xã hội. Do đó, giống như viên ngọc cần phải qua quá trình mài giũa, gọt đẽo thì con người cũng cần phải học tập kiến thức về tự nhiên, xã hội để trở thành người hoàn thiện về nhân cách, hiểu biết và áp dụng kiến thức đó vào cuộc sống cá nhân và xã hội.

Ngọc quý giá! Con người cũng quý giá! Nhưng nếu không trải qua quá trình học tập, rèn luyện, mài giũa thì không thể trở nên hữu ích cho bản thân và xã hội. Vì vậy, nếu là viên ngọc thì phải trải qua quá trình mài giũa, nếu là con người thì phải học tập. Có thể coi người tài như một viên ngọc quý, cần phải học hành nhiều, tu dưỡng đạo đức, rèn luyện trí tuệ thì viên ngọc ấy mới ngày càng thành công, khẳng định được vai trò, tầm quan trọng của mình đối với xã hội. Người sinh ra có trí tuệ nhưng nếu không học hành, rèn luyện phẩm chất và tài năng thì không thể trở thành thiên tài được.

Hồ Chí Minh đã thể hiện đúng tinh thần này trong bài thơ “Giã gạo”

Gạo đem giã qua bao đau đớn
Gạo giã xong rồi trắng tựa hoa bông
Sống trên đời con người cũng vậy
Gian nan rèn luyện mới thành công

Chúng ta đều là những viên ngọc quý, nhưng liệu viên ngọc đó có thể hiện hết vẻ đẹp và giá trị hay không phụ thuộc vào quá trình mài giũa, học tập và tu dưỡng đạo đức, trí tuệ. Có nhiều người đã trở thành “khí phục”, đã thật “tri thức” nhờ học tập, tu dưỡng đều đặn. Nhưng cũng có những người đã thất bại, không thể thể hiện được vẻ đẹp và giá trị của mình vì không duy trì quá trình học tập, mài giũa đều đặn. Hãy tự rèn luyện, tu dưỡng bản thân để mỗi người chúng ta đều là những viên ngọc sáng trong xã hội.