Văn mẫu lớp 12: Ý nghĩa hình tượng đất nước trong hai bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm - Tài liệu tham khảo văn mẫu lớp 12

Văn mẫu lớp 12: So sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm với hướng dẫn viết và 4 văn mẫu sáng tạo. Tài liệu hữu ích cho kỳ thi THPT Quốc gia 2024.

Với lòng yêu nước chân thành, Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi đã thể hiện những suy nghĩ sâu sắc về đất nước. Mỗi tác giả mang cảm nhận và suy tư riêng về đất nước nhưng đều thể hiện tình yêu nước sâu sắc, chân thành. Ngoài ra, xem thêm các văn mẫu phân tích 9 câu đầu của bài Đất nước và bài mở bài Đất nước.

Dàn ý phân tích hình tượng đất nước trong hai bài thơ

a. Giới thiệu chủ đề

- Tổng quan về hai bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi và Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.

- Giới thiệu về vấn đề đề cập: Hình tượng đất nước trong hai bài thơ.

b. Nội dung chính

- Phân tích về hình tượng đất nước trong Bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi.

- Phân tích về hình tượng đất nước trong Bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

- Đối chiếu: Điểm tương đồng và khác biệt giữa hai đối tượng trên cả hai mặt nội dung và hình thức nghệ thuật

- Các đặc điểm chung về hình tượng đất nước trong 2 bài thơ

- Nguyễn Đình Thi bắt đầu bài thơ bằng những cảm xúc trước vẻ đẹp của mùa thu.

- Đây là một quyết định tinh tế vì trước đây mùa thu luôn mang nét u sầu nhưng từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu trở thành mùa thu vui vẻ - mùa thu cách mạng, mùa thu sinh ra đất nước.

- Bắt đầu bằng những cảm xúc trước vẻ đẹp của mùa thu giúp Nguyễn Đình Thi có những suy nghĩ về đất nước một cách tự nhiên và thoải mái hơn.

- Nguyễn Khoa Điềm miêu tả hình tượng đất nước của mình bằng cách đặt nó trong bối cảnh thời gian và không gian cụ thể, cũng như trong bối cảnh trừu tượng của thời gian không gian.

- Đất nước được nhìn qua thước đo của thời gian và cũng là bởi các không gian, có thể là những không gian nhỏ, cụ thể hoặc những không gian rộng lớn, trừu tượng trong tâm trí con người.

Hình tượng đất nước trở nên toàn diện khi được đặt trong hai mối liên hệ này.

* Về mặt nghệ thuật, hình tượng đất nước trong hai bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có nhiều nét tương đồng.

- Bởi vì đây là hình tượng đất nước trong thơ ca, nơi mà hình tượng thơ là biểu hiện của cảm xúc, vì vậy cả hai tác giả đều viết về đất nước với niềm tự hào sâu sắc, với những nhận thức sâu sắc về lịch sử và truyền thống dân tộc.

- Nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã miêu tả hình tượng đất nước của mình bằng hai đặc điểm lớn, đối lập nhau nhưng lại hài hòa.

- Đó là một đất nước vất vả, đau thương với những cảnh quê hương chảy máu, dây thép gai đâm xuyên bầu trời chiều, với hình ảnh 'bát cơm chan đầy... còn giằng khỏi miệng ta'. Tuy nhiên, đất nước của chúng ta còn là một đất nước anh hùng, một đất nước mạnh mẽ khiến kẻ thù bất lực.

'Xiềng xích chúng bay
...
Lòng dân ta yêu nước thương nhà.'

- Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm cũng mô tả những hình ảnh về dân tộc bằng cách kết nối hiện tại với quá khứ và tương lai. Từ góc nhìn hiện tại, Nguyễn Đình Thi lắng nghe tiếng rì rầm trong lòng đất, tiếng vọng của quá khứ.

- Đó là giọng nói hình ảnh của một đất nước không bao giờ chìm vào quên lãng. Cảm hứng thơ cũng đưa Nguyễn Đình Thi nhìn thấy tương lai của Việt Nam từ trong những lửa rẫy, những vũng bùn, đứng lên tỏa sáng.

- Trong bài thơ 'Đất nước' của mình, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm tỏ ra rất tin tưởng vào những hình ảnh văn hóa lâu đời.

- Để sáng tác bài thơ 'Đất nước', Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng rất nhiều các nguồn văn hóa dân gian. Ông dựa trên nhiều ca dao, tục ngữ để tạo nên những câu thơ của mình.

- Ông đã đưa vào bài thơ nhiều truyền thuyết, sinh hoạt phong tục tập quán sâu sắc của dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn nhận thức rõ ràng về sự đóng góp to lớn của nhân dân cho đất nước.

- Đó là sự đóng góp từ những việc nhỏ nhặt đến những thành tựu lớn lao, được ghi lại trong sử sách, cũng như những đóng góp vô danh, không được công nhận. Đây là những nỗ lực kiên trì, lâu dài được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Những khác biệt về hình tượng đất nước trong hai tác phẩm

- Đây là hai bài thơ được sáng tác vào hai thời điểm khác nhau, điều này đã tạo ra nhiều sự khác biệt về hình tượng đất nước trong hai bài thơ này.

- Nguyễn Đình Thi đã miêu tả hình tượng đất nước với hai đặc điểm và đặt nó trong bối cảnh của quá khứ và tương lai.

- Trong khi đó, Nguyễn Khoa Điềm viết bài thơ này theo một hướng tư tưởng chứng minh rằng 'đất nước này là của nhân dân', và tư tưởng này đã chi phối toàn bộ bài thơ của ông. Điều này buộc ông phải lựa chọn giải pháp từ cụ thể đến trừu tượng, vì tư tưởng đất nước của nhân dân là trừu tượng. Để làm sáng tỏ điều này, ông phải sử dụng rất nhiều hình ảnh cụ thể về đóng góp của người dân, về văn hóa dân gian... để làm rõ tư tưởng đất nước của nhân dân.

Giải thích sự khác biệt:

Thực hiện thao tác này cần phải dựa trên các bình diện khác nhau.

- Bối cảnh xã hội, văn hóa trong đó mỗi đối tượng sống; phong cách văn học; đặc trưng về thơ ca của thời kỳ văn học.

Vì sự khác biệt về phong cách

- Thơ của Nguyễn Đình Thi thường mang tính hội họa và âm nhạc phong phú, đặc biệt có sự sâu sắc của triết học. Thơ của Nguyễn Khoa Điềm thường tập trung vào cuộc đấu tranh cách mạng.

- Ông thường tôn vinh phẩm chất của những người mẹ anh hùng, những chiến sĩ kiên cường giải phóng. Đặc biệt, ông có những cảm nhận sâu sắc về đất nước trong những năm kháng chiến chống Mỹ.

Về mặt bố cục:

- Ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng trong 2 bài thơ về đất nước, cả hai đều được chia thành 2 phần, nhưng cách kết nối 2 phần trong mỗi bài lại khác nhau.

- Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi bắt đầu bằng những cảm xúc trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong ký ức và mùa thu Việt Bắc trong hiện tại. Sau đó, nó chuyển sang quá khứ để diễn tả suy nghĩ của tác giả về đất nước.

- Trong khi đó, cách bố cục 2 phần trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm lại khác hoàn toàn. Phần 1 tập trung vào việc miêu tả hình tượng đất nước trong bối cảnh thời gian. Phần 2 tập trung vào việc chứng minh tư tưởng về đất nước của người dân.

c. Tổng kết

- Tóm tắt những điểm tương đồng và khác biệt đáng chú ý.

- Hãy chia sẻ những suy nghĩ của bạn về chủ đề này.

Phân tích hình tượng đất nước trong hai bài thơ - Mẫu 1

Đối với mỗi người, hai từ 'đất nước', 'Tổ quốc' luôn có sức mạnh thiêng liêng không gì sánh bằng. Những nhà thơ, nhà văn luôn tìm thấy cảm hứng dồi dào khi viết về hình tượng đất nước. Với bốn ngàn năm lịch sử dựng nước, bảo vệ non sông, có biết bao tác phẩm văn chương đã khắc họa hình ảnh non sông đó. Trong đó, đặc biệt là hai bài thơ cùng tên của hai nhà thơ nổi tiếng Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm. Cả hai bài thơ 'Đất nước' thể hiện cùng một tình yêu non sông sâu sắc nhưng từng phản ánh qua góc nhìn riêng của mỗi tác giả. Điều này mang đến cho độc giả cái nhìn toàn diện, mới mẻ và sâu sắc hơn về hình tượng đất nước.

Cả hai tác phẩm thơ được viết sau Cách mạng tháng Tám thành công, khi người Việt Nam giành được tự do, độc lập và quyền kiểm soát non sông. Do đó, chúng đều thể hiện hình ảnh của một đất nước giàu đẹp, trù phú, với những người anh hùng. Cả hai nhà thơ đều sử dụng giọng thơ trữ tình và chính luận khi thể hiện tình yêu đất nước. Ngoài ra, chúng còn khám phá những điều mới lạ về hình tượng đất nước. Mặc dù có những điểm khác biệt, nhưng cả hai đều thể hiện một tình yêu sâu sắc đối với đất nước Việt Nam.

Tuy nhiên, mặc dù có cùng hướng đi, cùng mục đích, nhưng cách thể hiện và cảm nhận lại mang nét riêng của từng tác giả. Mỗi người đều có những khám phá độc đáo về Đất nước.

Với bài thơ 'Đất nước' của Nguyễn Đình Thi, ông bắt đầu viết từ năm 1948, nhưng mãi tới năm 1955 mới hoàn thành. Chặng đường sáng tạo kéo dài tám năm, suốt cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai của quân và dân ta. Do đó, cảm nhận về đất nước của ông mở rộng từ quá khứ tới tương lai của một đất nước kiên cường, bất khuất, vươn lên trở thành 'những anh hùng áo vải', mang đến một tương lai huy hoàng. Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại, trẻ trung, với chút u buồn, trầm lắng, nhưng không thiếu đi nét dân tộc, truyền thống. Tính dân tộc trong bài thơ được thể hiện qua hình ảnh của mùa thu xứ sở với gió heo may, với 'hương cốm mới', với cảm giác 'chớm lạnh' giữa 'những phố dài' của Hà Nội thủ đô:

'Sáng mát trong như sáng xưa'
Gió thu thổi hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã qua'
Hay 'Những con phố dài lặng ngắt gió thổi'

Đó là mùa thu của một đất nước hiền hòa, một mùa thu thật đẹp nhưng có chút gì đó man mác buồn suy tư. Tiếp theo đó là hình ảnh về một mùa thu mới của non sông, mùa thu hiện tại với niềm vui phơi phới:

'Mùa thu nay đã khác hẳn rồi'

Đó là niềm vui của một đất nước tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào khi đất nước được 'thay áo mới'. Đồng thời, qua đó, Nguyễn Đình Thi tỏ lòng tự hào về một hình ảnh đất nước Việt Nam giàu có, trù phú với:

'Những ruộng đồng thơm mát
Những con đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa'

Hình ảnh đất nước hiện lên tuyệt đẹp và gần gũi đến thế! Không chỉ liên quan đến hiện tại, đất nước còn kết nối vững chắc với truyền thống, với quá khứ của dân tộc:

'Nước ta
Những con người không bao giờ chịu khuất phục
Đêm đêm vang lên từ trong lòng đất
Những ngày xưa truyền miền kí ức'

Mạch lịch sử kết nối với hiện tại để tạo nên một đất nước anh hùng. Truyền thống ấy được các thế hệ người Việt tiếp nối, không chỉ trong văn hóa, phong tục mà còn trong truyền thống anh dũng, quyết tâm chiến đấu bảo vệ tổ quốc. Ở đây, vẻ hiện đại của bài thơ rõ ràng hiện lên, là hình ảnh của một đất nước trong cuộc chiến tranh vệ quốc thế kỷ XX. Hình tượng đất nước được hình thành trong suốt cuộc kháng chiến chín năm với nhiều trải nghiệm được rút ra. Đến cuối cùng, khi nói về nỗi đau của chiến tranh đổ lên quê hương, Nguyễn Đình Thi chỉ thốt lên:

'Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm xuyên bầu trời chiều'

Chiến tranh luôn để lại những tổn thương và đau đớn không thể xóa nhòa. Những ai trải qua chiến tranh đều hiểu được sự tàn khốc, nỗi đau thương mà nó mang lại và Nguyễn Đình Thi đã mô tả hình ảnh đất nước trong chiến tranh bằng 'những cánh đồng quê chảy máu', 'dây thép gai đâm nát trời chiều'. Những suy nghĩ này liên quan đến tư duy của thơ hiện đại khi mà mỗi quốc gia đều đang chống lại kẻ thù, đấu tranh cho độc lập, tự do trong thế kỷ XX. Đồng thời những hình ảnh ấy cũng gợi lên sự đau thương vô tận, lòng căm thù vô biên dành cho kẻ thù. Đất nước đã bị tàn phá tới tan nát, không còn chút bình yên nào.

Tuy nhiên, từ trong nỗi đau đớn ấy, đất nước ta, dân tộc ta đã nổi lên với tinh thần bất khuất:

'Những xiềng xích chúng không thể khóa lại
Trời xanh rộn tiếng chim hót
Không thể bắn hạ được tình yêu nước của chúng ta'

Nguyễn Đình Thi đã dùng những ví dụ cụ thể để so sánh với những khái niệm trừu tượng: 'xiềng xích - trời đầy chim và đất đầy hoa', 'súng đạn - lòng dân yêu nước thương nhà', nhằm diễn tả sự vô dụng của kẻ thù trước tình yêu bất diệt của dân tộc.

Đặc biệt, Nguyễn Đình Thi đã viết lên niềm tin vào chiến thắng của dân tộc trong tương lai rực rỡ:

'Súng nổ vang trời đất xé lòng
Con người bừng tỉnh như dòng nước cuồn cuộn
Nước Việt Nam chảy từ trong máu lửa
Rửa sạch bùn đất sáng ngời'

Đây là lúc chủ nghĩa anh hùng cách mạng đạt được chiến thắng vang dội, khiến muôn vàn kẻ thù run sợ. Đây là đỉnh cao của cảm xúc, suy nghĩ và trầm ngâm về đất nước. Bức tranh về đất nước được vẽ rõ ràng, chi tiết, từ quá khứ đến hiện tại và tương lai, đặt trọng điểm vào chiến thắng lịch sử với hình ảnh sử thi, hùng tráng, súc tích. Phần thơ kết thúc là biểu tượng của đất nước Việt Nam từ những vũng lầy bùn đen tối, sự đau thương của quá khứ nô lệ, vượt lên gông cùm, đứng dậy rực rỡ trong chiến thắng lịch sử 'lừng lẫy trên cả năm châu, gợn sóng khắp thế giới'. Bức chân dung của đất nước được vẽ một cách chân thực, bởi ngòi bút tài hoa gắn liền với tư duy thơ hiện đại, trên nền khói lửa, máu thịt, một Việt Nam kiên cường, vững vàng kiêu hãnh trước thế giới.

Dù có cùng tình cảm với đất nước, Nguyễn Khoa Điềm lại đưa ra hình ảnh một đất nước phong phú về văn hóa dân gian. Khác với Nguyễn Đình Thi sử dụng mùa thu để mô tả đất nước, Nguyễn Khoa Điềm sử dụng văn học dân gian, ca dao và thần thoại để tạo dựng hình ảnh đất nước, đồng thời thể hiện tư tưởng 'đất nước của nhân dân'. Đây là một tư duy mới mẻ và đầy quen thuộc. Văn học dân gian là nguồn cảm hứng để tạo ra hình ảnh đất nước gần gũi, bình dị, hiền hòa, đậm chất thơ, luôn sống mãi với con người và dân tộc.

Khi nói về sự hình thành, nguồn gốc của đất nước, Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện đất nước từ chiều sâu của văn hóa, những phong tục, tập quán được truyền đạt từ cha mẹ với 'gừng cay muối mặn', từ 'miếng trầu bà mẹ đang nhai', ... Đất nước là những điều quen thuộc nhất, gần gũi nhất với chúng ta:

'Khi ta trưởng thành, Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những câu chuyện 'ngày xưa mẹ thường kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bà đang nhai
Đất Nước trưởng thành khi dân ta biết trồng tre đánh giặc
Tóc mẹ vương vấn sau gáy
Cha mẹ yêu thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột có tên
Hạt gạo trải qua nắng mưa xay xát, giã, giãn, sàng lọc
Đất Nước có từ ngày ấy ...'

Tác giả đã giải thích nguồn gốc của đất nước, khẳng định rằng Đất Nước là điều tất yếu, là một trong những động lực thúc đẩy chúng ta đi tìm lại nguồn gốc của đất nước. Đất nước xuất phát từ những điều đơn giản, chân thành, gần gũi với mỗi người, từ thói quen ăn trầu, từ những câu chuyện cổ tích 'ngày xưa mẹ thường kể', từ thói quen buộc tóc sau đầu của mẹ, từ truyền thống 'trồng tre đánh giặc' của cha ông. Và đất nước càng trưởng thành hơn mỗi ngày, như một thực thể, trưởng thành trong quá trình lao động của con người:

'Cái kèo, cái cột có tên
Hạt gạo trải qua mưa nắng, xay, giã, giần, sàng'

Cách nhìn về nguồn gốc của đất nước của tác giả thật sáng tạo. Nó chứa đựng sâu sắc về lịch sử, phong tục, văn hóa,...

Không chỉ làm rõ nguồn gốc của đất nước, Nguyễn Khoa Điềm còn làm rõ khái niệm đất nước theo thước đo 'thời gian dài, không gian bao la' của lịch sử, địa lý.

Định nghĩa về đất nước được hiểu qua khía cạnh không gian, địa lý:

'Đất là nơi ta học tập

Đất nước là sự kết hợp của hai yếu tố: Đất và Nước. Hai yếu tố này là những thứ gắn bó nhất trong cuộc sống của con người, từ việc học tập, tắm rửa, đến những khoảnh khắc hẹn hò đầy ý nghĩa. Trong hình ảnh đất nước, chúng ta gặp lại những lời ca dao, truyền thuyết, thần thoại, và không gian bao la. Đó là không gian sống của các thế hệ người Việt Nam:

'Đất nước là nơi tất cả mọi người quay về bên nhau'

Không chỉ hiện thân hình ảnh đất nước qua không gian và địa lý, Nguyễn Khoa Điềm còn vẽ nên hình tượng đất nước thông qua dòng lịch sử dài hàng ngàn năm của đất nước ta. Đó là khi chúng ta được nghe về u Cơ - Lạc Long Quân, về Hùng Vương, về ngày giỗ Tổ:

'Đất là nơi chim trở về
Nước là nơi Rồng cư ngụ
Lạc Long Quân và u Cơ
Sinh ra dân tộc chúng ta trong bao vỏ trứng
Những người đã khuất
Những người hiện tại
Yêu nhau và sinh con để mang phần của cha mẹ đi trước để lại
Dặn dò con cháu về những điều sẽ đến sau
Mỗi năm, đi đâu, ăn gì
Cũng nhớ ngày giỗ Tổ'

Đây là quê hương của chúng ta, từ quá khứ đến hiện tại, đất nước hiện hữu trong từng tâm hồn con người, mỗi người mang một phần của giá trị quốc gia. Khi chúng ta đoàn kết với nhau, những giá trị đó sẽ hội tụ lại, quê hương sẽ 'hòa hợp đậm đà'.

'Trong tay anh và em hôm nay
Đều mang một phần quê hương
Khi hai ta nắm tay nhau
Quê hương trong chúng ta hòa quyện đậm đà
Khi chúng ta cùng nhau
Quê hương to lớn nguy nga'

Hình ảnh đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự liên kết, đoàn kết giữa cá nhân và cộng đồng, giữa điểm chung và điểm riêng. Nó cũng được nhìn nhận qua lăng kính của văn hóa dân gian để truyền đạt cho thế hệ sau này, họ sẽ mang quê hương đi xa hơn, quê hương của chúng ta sẽ tồn tại mãi mãi:

'Mai sau con cái lớn lên
Con sẽ đưa quê hương đi khắp nơi
Trong những thời khắc mơ ước'

Tại đây, Nguyễn Khoa Điềm lại trở nên suy nghĩ sâu sắc và trầm ngâm, vì ông nhận ra trách nhiệm của từng người đối với quê hương. Mỗi người phải biết 'gắn bó và chia sẻ', đóng góp cho quê hương 'làm sống hình ảnh của tổ quốc', không chỉ vì quê hương là máu thịt mà còn vì tương lai bền vững của quê hương:

'Em ơi, Đất Nước là máu xương của ta
Phải biết gắn bó và chia sẻ
Phải hiện thân cho hình ảnh của xứ sở
Để tạo nên Đất Nước vĩnh cửu...'

Hình ảnh quê hương ở đây hiện lên thân quen, gần gũi, nhưng cũng không kém phần trang nghiêm và hùng vĩ. Được bao trùm trong đó là ước mơ về một đất nước thịnh vượng, tồn tại bằng sự gắn kết của mỗi thành viên trong xã hội.

Khi xây dựng hình ảnh đất nước, Nguyễn Khoa Điềm không quên nhấn mạnh rằng đó là 'Đất nước của nhân dân'. Ở khổ thơ cuối này, ông đã thể hiện cảm xúc về tư tưởng ấy cùng những cảm nhận riêng về quê hương.

Nguyễn Khoa Điềm cho rằng đất nước được hình thành từ những phẩm chất, số phận của con người, của từng người dân trong xã hội, nó được tạo nên từ máu thịt của nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên lịch sử của đất nước suốt bốn ngàn năm:

'Những người vợ nhớ chồng vẫn đóng góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp sức xây dựng tổ ấm quê hương

Gót ngựa Thánh Gióng vang qua, trăm ao đầm sinh ra
....
Những cuộc đời biến thành núi sông của ta'

Đây là một đất nước vừa có hương vị văn minh lại giàu tri thức. Những tên tuổi và cảnh đẹp thiên nhiên đều là những người và số phận tạo nên. Những gò đất, ruộng vườn, bờ bãi đều là những nét văn hóa, 'con đường của cha ông'. Những nét đặc biệt đó làm cho đất nước trở nên thiêng liêng mà thân thuộc.

Tuy nhiên, đất nước không chỉ được hình thành từ những người được 'ghi tên vào lịch sử', mà còn từ vô số những con người không danh vong:

'Trong bốn ngàn lớp người giống ta về tuổi thơ
Họ đã sống và khuất phục
Giản dị và bình thản
Không ai ghi nhận tên tuổi
Nhưng họ đã góp phần xây dựng nên Đất Nước'

Và chính những con người đó đã tạo ra những giá trị vật chất và tinh thần cho đất nước chúng ta thừa kế, tạo nên bản sắc riêng của quê hương. Họ là những người đặt nền tảng cho sự phát triển lâu dài, sự thịnh vượng của đất nước:

'Họ giữ và truyền cho chúng ta những hạt giống lúa
...
Họ xây dựng cơ sở để những thế hệ sau có thể trồng cây và hái quả'

Như đã đề cập trước đó, đoạn thơ này của Nguyễn Khoa Điềm tập trung vào tư tưởng 'Đất nước của nhân dân', do đó cảm hứng lan tỏa trong toàn bộ bài thơ. Đây là một đất nước biết yêu thương, trân trọng tình cảm, có tinh thần trả ơn, thù báo thù, cùng nhau đóng góp vào sự phát triển của đất nước và đồng thời tham gia vào cuộc chiến bảo vệ non sông:

'Để đây là Đất Nước của Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của truyền thống và thần thoại'

Tóm lại, hình tượng đất nước mà Nguyễn Khoa Điềm thể hiện vừa có chiều sâu lịch sử, vừa có không gian địa lý, và bao quát về phong tục, tập quán. Mọi khía cạnh đều được nhìn nhận từ góc độ của phong tục, tập quán. Trong đó có những khám phá mới về cội nguồn của đất nước, về quá trình hình thành đất nước cùng với một tư tưởng cốt lõi là 'Đất nước của nhân dân'. Tác giả đã sử dụng ngôn từ dân gian và sự sáng tạo để tạo ra một hình ảnh sâu sắc về đất nước trong bài thơ. Bài thơ của ông mang đến sự mới mẻ trong thơ ca Việt, đồng thời vẽ nên một bức tranh mới về hình tượng đất nước trong thời đại hiện nay.

Cả hai bài thơ của hai tác giả đều thể hiện cảm nhận về đất nước từ một góc nhìn đặc biệt, đồng thời mang tính hiện đại và truyền thống, dân gian. Tuy nhiên, chung quy lại, cả hai bài thơ đều làm nổi bật tình yêu nước sâu sắc của hai nhà thơ, đồng thời hoàn thiện hơn hình tượng đất nước trong thơ ca Việt Nam, giúp cho người đọc có cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về đất nước chúng ta.

Mỗi người có phong cách riêng, một số sử dụng ngôn từ hiện đại, một số sử dụng ngôn từ dân gian, nhưng tất cả đều mang đến cho người đọc những cảm xúc tuyệt vời về đất nước. Qua đó, chúng ta cảm nhận được tình yêu sâu đậm của cả hai nhà thơ đối với đất nước Việt Nam qua từng dòng văn, và họ cũng đã đóng góp để mỗi người con Việt Nam yêu quý và trân trọng hơn nữa quê hương thân thương của mình.

Hình tượng đất nước trong hai bài thơ - Mẫu 2

'Việt Nam đất nước tôi ơi!
Mênh mông biển lúa nơi trời xanh đẹp hơn
Cánh cò bay lả tả trên trời
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều'

Đó là những câu thơ hay và ý nghĩa về đất nước. Có thể thấy rằng đề tài về quê hương, đất nước là nguồn cảm hứng của rất nhiều nhà thơ. Đặc biệt khi nhắc đến chủ đề này, sẽ rất thiếu sót nếu không nhắc đến bài thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi. Cùng viết về tình yêu Tổ quốc nhưng mỗi tác phẩm lại có những điểm nổi bật, độc đáo riêng.

Bài thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi là những tác phẩm ca ngợi về một đất nước anh hùng. Ở đó, nhân dân là người chủ chốt. Không chỉ vậy, cả hai tác phẩm còn tôn vinh những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam. Dù cuộc sống có khó khăn, gian khổ nhưng họ vẫn kiên cường vượt qua. Qua đó, người đọc cảm nhận được tinh thần yêu nước chân thành của hai nhà thơ.

Cả hai tác phẩm viết về chủ đề đất nước và đều mang cùng tiêu đề nhưng mỗi bài thơ có những đặc điểm riêng biệt. Trong bài thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Khoa Điềm, tác giả bắt đầu bằng việc phân tích nguồn gốc của đất nước. Đất nước bắt đầu từ 'những ngày xưa', 'miếng trầu', 'trồng tre chống giặc',... Đối với nhà thơ, điều đó bắt đầu từ những điều đơn giản, quen thuộc và thân quen nhất. Tiếp theo, ông nhấn mạnh vai trò của nhân dân trong việc làm nên lịch sử Tổ quốc hàng nghìn năm. Các câu thơ 'Mọi người đều chăm chỉ làm việc' thể hiện lòng tự hào, niềm tin vào tinh thần tự nguyện, cố gắng của thế hệ trẻ đối với quê hương. Bài thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Khoa Điềm mang đến một cái nhìn mới về quan điểm của đất nước trên nhiều phương diện như: địa lý, lịch sử. Tác giả đã đề cập đến tư tưởng tiên tiến rằng đất nước thuộc về nhân dân và nhân dân là người xây dựng đất nước.

Về mặt nghệ thuật, Nguyễn Khoa Điềm đã có những ý tưởng sáng tạo độc đáo để tạo nên nét riêng của bài thơ. Tác phẩm được viết theo thể thơ tự do linh hoạt với những câu thơ dài, ngắn linh hoạt. Đặc biệt, trong cả bài thơ tác giả sử dụng rất nhiều nguồn tài liệu văn học dân gian. Nhờ đó, người đọc có thể dễ dàng lĩnh hội được nội dung mà tác giả muốn truyền đạt.

Bài thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Đình Thi bắt đầu với hình ảnh mùa thu gợi nhớ của tác giả. Cảnh mùa thu mang đậm bản sắc của Hà Nội với 'hương cốm, những con phố dài rộng rãi',. Không khí mát mẻ của mùa thu, gió thổi nhè nhẹ khiến lòng thi sĩ đầy xúc động. Nhưng trong những dòng thơ tiếp theo, nhà thơ đã đặt nổi bật sự thay đổi của thiên nhiên. 'Mùa thu bây giờ đã khác' như là một lời ca tụng về sự hồi sinh trong lòng người dân. Những câu thơ 'Bầu trời xanh là của chúng ta/ Núi rừng ở đây thuộc về chúng ta' nhấn mạnh sự chủ quyền của dân tộc. Đặc biệt tác giả đã nổi bật một đất nước đau buồn trong cuộc chiến. Một loạt hình ảnh như 'Cánh đồng nơi chảy máu, bát cơm ướt đẫm nước mắt' đủ để người đọc cảm nhận được những khó khăn, gian khổ của nhân dân. Đất nước chìm trong máu và nước mắt. Tuy nhiên, vượt lên trên những khó khăn đó, cả dân tộc đã nổi lên để giành chiến thắng vẻ vang. Câu thơ 'Xiềng xích họ không thể kìm chế' như là một lời tuyên bố về ý chí quyết tâm đánh đuổi kẻ thù của nhân dân.

Về mặt nghệ thuật, bài thơ 'Đất Nước' của Nguyễn Đình Thi có những hình ảnh thơ độc đáo, giàu sức gợi cảm. Không chỉ vậy, tác phẩm còn mang đậm sắc sử thi và sự lãng mạn. Điều này đã tạo thêm ấn tượng cho người đọc.

Tóm lại, mỗi nhà thơ có cách cảm nhận, cách suy nghĩ khác nhau về đất nước nhưng đều thể hiện được tình yêu quê hương tha thiết, sâu sắc. Đây là những bài thơ hay để nuôi dưỡng tình yêu đất nước trong lòng mỗi người. Qua hai tác phẩm, tác giả mong muốn nhắc nhở người đọc về trách nhiệm với Tổ Quốc.

Phân tích hình tượng đất nước trong hai bài thơ - Mẫu 3

Đất nước của tôi như là tiếng đàn bầu thả dịu, nghe lòng mẹ thanh thản. Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc trong im lặng. Các anh không về, mẹ vẫn im lặng. Mỗi khi nghe lại bài hát này, lòng tôi rưng rức và xúc động! Nhớ những ngày thơ ấu, cô giáo dạy viết hai chữ “Việt Nam” và gọi đó là Đất Nước. Tôi không hiểu lắm, chỉ biết rằng đó là điều gì đó rất quý giá và cao quý! Thời gian trôi qua, nhưng tôi đã hiểu hơn về hai tiếng thiêng liêng “Đất Nước” qua những vần thơ. Rất tiếc là tôi không thể thành thơ. Trong những vần thơ “Đất Nước” nồng ấm, có tác phẩm của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm.

Hai nhà thơ đã truyền cho tôi những cảm xúc mạnh mẽ. Những vần thơ giúp tôi nhìn thấy bức tranh của đất nước: giản dị và hiền hậu, nghèo khó nhưng oai hùng. Chính những đặc điểm này đã trở thành nguồn cảm hứng cho các bài thơ, truyền cảm hứng và suy nghĩ sâu sắc cho từng nhà thơ. Từ những cảm xúc trong cuộc sống và chiến đấu, từ kiến thức sâu sắc của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã truyền đạt sâu sắc hơn về “Đất nước” đến cho tuổi trẻ thành thị miền Nam bây giờ. Hiểu biết về lịch sử dân tộc đã thức tỉnh và cảm động tâm hồn tác giả. Mỗi câu chuyện cổ tích, những thời điểm lịch sử của những cuộc đấu tranh giữ nước và xây dựng nước ngày càng trở nên thiêng liêng và quan trọng hơn bao giờ hết…

Khi lớn lên, đất nước đã tồn tại. Đất nước hiện diện trong những câu chuyện “ngày xưa” mà mẹ thường kể. Đất nước bắt đầu từ miếng trầu mà bây giờ bà đã ăn. Đất nước lớn lên khi dân ta biết trồng tre và chống giặc. Mẹ tôi bối rối vì tóc đã bạc. Cha mẹ yêu nhau bằng gừng cay muối mặn. Cái kèo, cái cột mang tên mình. Hạt gạo phải trải qua nắng gió xay, giã, giần, sàng. Đất nước đã xuất hiện từ ngày ấy.

Trong hai bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm, có hơi hướng của sử thi. Sự hòa quyện giữa yếu tố cổ điển và hiện đại tạo nên một cấu trúc đặc biệt. Đất nước được thể hiện chân thực như cuộc sống, những câu thơ dài trôi chảy như dòng sông. Một dòng cảm xúc dâng trào nhưng mãnh liệt. Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm bắt nguồn từ những huyền thoại: “Ngày xưa mẹ thường kể”. Có vẻ như nhà thơ đã huy động nhiều trí tuệ và kỉ niệm vào đây. Nguyễn Khoa Điềm đã cùng chúng ta hành hương về nguồn gốc dân tộc và tham gia vào cuộc chiến đấu chung là con đường đúng đắn đối với thanh niên yêu nước. Nhà thơ dũng cảm thể hiện “tôi” của mình. Có thể nói, viết những vần thơ tuyệt vời về đất nước không chỉ đơn thuần là rung động trước một vầng trăng, một tia nắng hay một điệu dân ca. Đó là quá trình suy ngẫm và “nhìn lại” đất nước. Từng lời thơ ấm áp giàu ý thức của tuổi trẻ đã nhận ra vai trò của mình trước thời đại và nhận thức được rằng đất nước này là của nhân dân. Chúng ta cần phải chiến đấu để bảo vệ nền đất đẹp này. Nhà thơ đã nhận ra đất nước từ một góc nhìn tổng quát, nhiều mặt và gần như toàn diện. Với Nguyễn Đình Thi, cảm hứng về đất nước bắt nguồn từ những hình ảnh cụ thể, sinh động trong cuộc kháng chiến chín năm cứu nước thần thánh của chúng ta. Bài thơ mang tính trừu tượng hơn về cảm hứng lịch sử và truyền thống dân tộc. Cảm hứng của hai nhà thơ này có lẽ đều bắt nguồn từ tình yêu nước sâu sắc? Do hoàn cảnh và thời điểm lịch sử mà mỗi nhà thơ lại có nhận thức khác nhau. Cảm hứng về đất nước đến với Nguyễn Đình Thi trong thời điểm cuộc kháng chiến đang diễn ra dữ dội và tàn khốc. Người thanh niên Hà Nội ấy đã tham gia vào cuộc kháng chiến nhưng tâm hồn thanh niên vẫn đủ sức cảm nhận:

Một sáng mát như sáng xưa
Gió thu thổi hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã qua.

Chính mùa thu ở Hà Nội ngày hôm nay đã làm cho tác giả cảm hứng. Nhìn thấy mùa thu này, nhà thơ lại nhớ đến mùa thu trong quá khứ. Câu hát “Mùa thu rồi ngày hăm ba, ta ra đi theo tiếng gọi sơn hà nguy biến. Rên khắp trời, lời hoan hô quân, dân ta tiến ra trận tiền” vẫn vọng lại trong tai. Đứng giữa đất trời chiến khu trong buổi sáng mùa thu mát lành, nhà thơ suy nghĩ về đất nước. Cảm giác đầu tiên mà Nguyễn Đình Thi gặp là rất riêng, rất đặc trưng của Hà Nội: hương cốm mát. Chỉ có một người con trai Hà Nội chính gốc mới có được cảm nhận đó. Phải là người có mối liên kết chặt chẽ với thủ đô mới có thể tràn đầy tình yêu nơi đây! Niềm cảm xúc dâng trào. Những kỷ niệm về mùa thu trước, dù êm đềm, nhưng lòng nhà thơ lại dâng tràn biết bao cảm xúc.

Sáng sớm se lạnh trong lòng Hà Nội
Những con phố dài xao xác hơi may
Người ra đi không hề quay đầu
Sau lưng thềm, lá rơi rụng rời.

Người ra đi mang hình ảnh của một học sinh, trong sáng và nhớ nhung bao kỷ niệm đẹp về những con phố dài rủ nhau rơi lá trong sáng. Có một chút lưu luyến trong lòng, nhưng không có sự tiếc nuối. Câu thơ mang vẻ đẹp lãng mạn và tươi mát trong lành:

Sau lưng thềm, lá rơi rớt đầy

Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Đình Thi bắt đầu phơi phới trong lòng người tự do. Đứng giữa một vùng chiến khu tự do, nhà văn nhận thấy đất nước với những điều mới mẻ:

Mùa thu nay đã khác rồi
Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi
Gió thổi rừng tre nhè nhẹ
Trời thu thay bộ áo mới
Trong lời nói cười thanh thản.

Phải có một con mắt tinh tế, giao cảm với thiên nhiên, nhà thơ mới nhận ra sự 'thay áo mới' của mùa thu. Tất cả như nô nức, muôn âm thanh trong trẻo xanh biếc của trời thu hòa quyện vào nhau; đất nước như đang 'cười, đang nói'. Tâm hồn nhà thơ dâng trào với hình ảnh đất nước như 'rừng tre phấp phới'. Cây tre là một trong những hình ảnh được nhà thơ nhắc đến khi viết về đất nước:

Tôi yêu Việt Nam đẹp, Việt Nam thơ bát ngát như câu Kiều bờ tre, mái rạ
Mái đình cong như con em gái giữa đêm chèo
Cánh cò Việt Nam trong hơi mát, tiếng cò lả
Cái đôn hậu nhân tình trong nét chạm của chùa Keo

(Chế Lan Viên)

Từ cảm xúc mãnh liệt dâng trào, nhà thơ cảm nhận đất nước mình không như Chế Lan Viên với lối trầm ngâm, lặng đọng, mà ở đây, đất nước hiện lên nô nức, tươi mát và hào hùng:

Trời xanh ấy là của chúng ta
Núi rừng ấy là của chúng ta
Những cánh đồng thơm ngát
Những con đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Nhà thơ không mô tả cảnh vật mà nghiêng về yếu tố tượng trưng. Chỉ một vài hình ảnh cụ thể như 'núi rừng, những cánh đồng, những con đường, những dòng sông' đã đặc sắc hóa đất nước. Một đất nước được khẳng định chủ quyền 'Trời xanh ấy là của chúng ta', giống như Lý Thường Kiệt đã khẳng định: 'Nam quốc sơn hà nam đế cư'. Mượn một vài hình ảnh cụ thể nhưng có tính khái quát cao, nhà thơ đã gửi gắm tình cảm, tâm trạng của mình trong đó. Niềm tự hào của nhà thơ thể hiện qua điệp ngữ 'của chúng ta'. Rất đẹp, rất thơ với 'những cánh đồng, những dòng sông, rừng núi'... Cảm hứng lịch sử với truyền thống dân tộc đã nhắc nhở nhà thơ không được quên:

Nước chúng ta
Nước của những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng lại

Có nhìn về quá khứ xa xôi mới thấy quý hơn những ngày mình đang sống. Ở đây càng thấy quý hơn bởi chữ 'tâm' của nhà thơ. Không chỉ có cảm nhận đất nước trong hiện tại với biết bao niềm vui chào đón, mà còn nhìn lại lịch sử dân tộc. Có phải những tiếng 'rì rầm' trong đất ấy, những buổi ngày xưa vọng về đã thúc đẩy bước chân và trái tim nhà thơ? Cảm hứng thời đại đã kết hợp nhuần nhuyễn với cảm hứng lịch sử truyền thống đã tạo ra những câu thơ tuyệt vời. Thi sĩ Đức đã nói rằng: 'Nhà thơ phải biết nắm lấy cái riêng biệt và từ đó, nếu cái riêng biệt là chân chính, nhà thơ biểu hiện cái khái quát'. Nguyễn Đình Thi đã đi theo hướng này và đã thành công. Bằng những liên kết sóng đôi, nhà thơ thường đi từ cái cụ thể đến cái khái quát.

Vì thế, dòng thơ tuôn trào theo cảm xúc chân thành. Nhà thơ cảm nhận đất nước bằng chính tâm hồn, đáy lòng, không triết lý, không ồn ào nhưng đầy cảm hứng. Đó là một đất nước hiện hữu, hình thành từ đau khổ. Chiến tranh kéo dài không biết bao năm từ Đinh, Lý, Trần, Lê và cho đến ngày nay vẫn chưa kết thúc. Đất nước vẫn còn đó:

Những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều.

Từ cảm xúc không chỉ là niềm vui mà còn là nỗi đau, vì vậy trong bài thơ Đất nước lại có những vần thơ “đẫm nước mắt” như thế. Hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu” đã lên án tội ác của kẻ thù. Lấy “máu đỏ mà tưới trên cánh đồng vàng” không phải là tàn ác hay sao? Điều đó thể hiện sự tinh tế của Nguyễn Đình Thi. Hiện thực, quá khứ hội tụ về đây trong bài thơ nhưng với tâm hồn của một người lính mang dáng dấp học trò, cảm hứng lãng mạn luôn chi phối.

Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.

Tình cảm riêng tư cũng đã trở thành cảm hứng về đất nước. Trong cái chung bao giờ cũng có cái riêng, Nguyễn Đình Thi đã từng nói “Ta yêu em như yêu đất nước”. Chính những tình cảm này đã góp phần tạo nên “Đất nước” đậm đà, ân tình và trìu mến hơn. Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm cũng được khơi gợi từ câu chuyện giữa “anh và em”.

Đất là nơi anh học hành
Nước là nơi em tắm rửa
Đất Nước là nơi ta hẹn hò
Đất Nước là nơi em vô tình đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm.

Nguyễn Khoa Điềm đã khám phá đất nước từ nhiều góc độ khác nhau. Từ địa lý đến lịch sử, rất cụ thể. Những câu thơ dài kết hợp với những câu ngắn và lối viết súc tích khiến cho lời thơ mang vẻ trầm tư. Tình yêu lứa đôi nảy sinh trong tình yêu đất nước. Cảm hứng đất nước bắt nguồn từ cách nhìn của nhà thơ qua những trải nghiệm trong cuộc chiến chống Mỹ. Tư tưởng của nhân dân đã chi phối toàn bộ cảm hứng, cách sắp xếp từng câu thơ. Nhà thơ cảm nhận rằng chính nhân dân đã tạo nên đất nước và đất nước mãi mãi thuộc về nhân dân. Đất nước đối với nhà thơ vừa cụ thể vừa huyền ảo. Bởi vì cảm hứng ấy bắt nguồn từ những câu chuyện cổ xưa, từ những điều gần gũi và thân thương trong cuộc sống của chúng ta:

Đất nước bắt đầu từ những cọng trầu mà bà đang ăn
Đất Nước trưởng thành khi dân mình biết trồng tre và đánh đuổi kẻ thù
Tóc mẹ vẫn được bới vào sau
Cha mẹ yêu nhau bằng gừng, ớt, muối mặn.

Rất cụ thể, gần gũi và bình dị : “Tóc mẹ…gừng, ớt, muối mặn”. Nhưng đây cũng là sự sáng tạo. Nhà thơ cảm nhận đất nước theo chiều dài, chiều sâu, xuyên suốt từ quá khứ đến hiện tại. Truyền thống, phong tục được coi là chất sống vĩnh hằng. Đất nước là tất cả những gì có trong cuộc sống, là mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng:

Trong anh và em hôm nay
..........
Tạo nên Đất Nước bền vững mãi mãi

Những lời nhắn nhủ có vẻ riêng tư nhưng thực chất là sự chia sẻ chung của tác giả với mọi người. Đây không phải là lời dạy bảo mà là tâm tình chân thành, ấm áp và thân thiết. Những trải nghiệm, những điều đã qua của nhà thơ là nguồn cảm hứng chính của bài thơ. Tình yêu đất nước hiện diện trong từng câu thơ. Với Nguyễn Khoa Điềm, đất nước mênh mông rộng lớn nhưng không xa lạ với chúng ta, nó nằm ngay trong trái tim của mỗi người. Tất cả những gì có trong cuộc sống đều góp phần tạo nên đất nước. Đó là cảm nhận của những người đi trước. Nhà thơ đã mô tả đất nước một cách rất điển hình. Việt Nam là một đất nước với những câu chuyện cổ tích, ca dao, bình dị, chân tình nhưng người dân giàu lòng yêu thương, sẵn sàng hy sinh để xây dựng nên hình ảnh xứ sở này. Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm không bị giới hạn vì đất nước được thể hiện trong từng con người. Đất nước sống trong cuộc sống của mỗi cá nhân và mỗi người mang di sản của cha ông để lại.

Ôi đất nước bốn nghìn năm, ở đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã tạo nên núi sông ta

Vì vậy, chúng ta hôm nay có trách nhiệm bảo vệ và truyền cho thế hệ mai sau. Cảm hứng thời đại hòa trộn với cảm hứng truyền thống. Lịch sử dân tộc là mạch thơ dài không ngừng nghỉ. Điều đó khiến ta suy nghĩ về đất nước của mình… Trong mỗi khoảnh khắc, đất nước có những giây phút thơ mộng nhưng qua bao gian nan mà nhà thơ đã trải qua, đất nước vẫn tồn tại trong nghị lực, chịu đựng dưới bom đạn và chiến tranh. Nhưng cha ông đã:

Sống vững chãi bốn ngàn năm kiên cường
Đeo gươm nhưng cầm bút tinh tế
Thực sự trong và nghĩ suy sáng tạo
Sống kiêu hãnh nhưng mang lòng nhân ái và hòa nhã

(Huy Cận)

Nỗi đau của đất nước đã đọng lại trong tâm hồn nhà thơ. Suốt bốn ngàn năm qua, tổ quốc ta chưa từng ngừng chịu đựng những đau thương của chiến tranh.

'Đất nước tôi, đất nước tôi, từ thuở còn nằm nôi vẫn che chắn bão giông, chiều vẫn chắn nắng lửa…'

Dưới những buổi trưa hè, giọng ca dao vẫn vang lên trên đất nước đau khổ. Mỗi nhà thơ đều có cách cảm nhận riêng về đất nước Việt Nam. Cảm hứng về 'đất nước' bắt nguồn từ hiện thực nhưng được thể hiện qua những nét lãng mạn, lạc quan khác nhau.

'Đất nước của nhân dân, Đất Nước cả ca dao thần thoại
Hướng dẫn anh 'Yêu em từ thuở trong nôi'

'Đất nước' là chủ đề chiếm ưu thế trong thơ Việt Nam từ 1945-1975. Nhiều nhà thơ đã viết về đề tài này, nhưng tôi cho rằng Nguyễn Đình Thi là thành công nhất. Đất nước của Nguyễn Đình Thi được miêu tả rất chân thực và nghệ thuật nhờ vào việc chọn hình tượng đặc biệt. Mỗi bài thơ về 'Đất nước' của các nhà thơ đều có điểm riêng.

Tóm lại, cảm hứng về đất nước của những nhà thơ được sinh ra từ tình yêu sâu sắc đối với tổ quốc! Họ không chỉ nhìn vào hiện tại mà còn chiêm ngưỡng về quá khứ. Với những năm tháng gian khổ chiến tranh kết hợp với những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc... Chính những nhà thơ đã góp phần tạo nên hình ảnh tươi đẹp của 'Nam quốc sơn hà'! Để chúng ta có thể tự hào: 'Đất nước của tôi... tỏa sáng xinh đẹp từ ngàn xưa. Khi trăng lên khung cửa đòi câu thơ...'

Phân tích hình ảnh đất nước trong hai bài thơ - Mẫu 4

Hình ảnh đất nước là một biểu tượng lâu đời trong văn học Việt Nam. Trải qua những giai đoạn lịch sử gian khổ để sinh tồn và xây dựng, hình ảnh đất nước được hoàn thiện qua những tác phẩm thơ văn đặc sắc như của Lý Thường Kiệt, Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu... Đặc biệt là trong thơ ca Việt Nam hiện đại, các nhà thơ đã tạo nên những tượng đài cao quý về đất nước trong thời đại mới.

Hai nhà thơ: Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm qua hai bài thơ cùng tên 'Đất nước' đã mang đến cho độc giả những cảm nhận mới mẻ, đầy đủ, toàn diện và sâu sắc về đất nước.

Sau Cách mạng tháng Tám, khi nhân dân được làm chủ đất nước của mình, cả hai bài thơ đều thể hiện hình ảnh của một đất nước giàu đẹp, với những nhân dân anh hùng. Cả hai nhà thơ đều lựa chọn sử dụng giọng thơ trữ tình - chính luận để thể hiện hình ảnh của đất nước. Hai bài thơ không chỉ gợi lên cảm xúc sâu sắc mà còn tạo ra những suy nghĩ sâu xa về đất nước.

Tuy nhiên, về bản chất, hai nhà thơ đã có những cách thể hiện độc đáo về đất nước.

Đất nước theo Nguyễn Đình Thi được sáng tác từ năm 1948 đến năm 1955, theo suốt chiều dài của cuộc kháng chiến chống Pháp. Cảm hứng của nhà thơ còn được liên hệ với quá khứ và nhìn ra tương lai của một đất nước hiền hòa, mạnh mẽ vươn lên trong chiến thắng huy hoàng. Trong thơ Nguyễn Đình Thi, hình ảnh đất nước mang nét hiện đại. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bài thơ thiếu đi nét dân tộc, nét truyền thống. Tính dân tộc được thể hiện qua vẻ đẹp trường cửu của mùa thu xứ sở, của gió mát rượi, của hương cốm tươi mới. Đặc biệt là cảm giác mát rượi trong lòng người, một cảm giác gợi nhớ bâng khuâng.

'Sáng mát như sáng năm xưa
Gió thu thổi hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày đã qua'

Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi khai mở với vẻ đẹp trường cửu của mùa thu xứ sở, tiếp đó là những hình ảnh sôi động, đậm chất Việt Nam trong tâm hồn dân tộc:

'Những cánh đồng xanh mát
Những con đường rộng thênh thang
Những con sông nặng nề phù sa'

Hình tượng đất nước hiện ra qua những hình ảnh thơ xúc động, liên kết với mạch ngầm truyền thống dân tộc:

'Nước ta là
Những người chưa từng chịu khuất phục
Đêm đêm reo vang trong âm thanh của đất
Những ngày xưa vẫn vang vọng'

Tuy nhiên, nhìn tổng thể bài thơ, màu sắc hiện đại vẫn rõ ràng. Đây là một đất nước trong cuộc chiến tranh vệ quốc của thế kỷ XX. Hình tượng đất nước được hình thành, trải nghiệm và khắc họa trong suốt cuộc kháng chiến chín năm. Khi nói về những đau thương, hình tượng đất nước được thể hiện với những hình ảnh hiện đại, cách diễn đạt hiện đại:

'Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai xuyên qua bầu trời chiều'

Trong chiến tranh, đất nước luôn gắn bó với những đau thương, tang tóc. Nhưng nếu trong thơ truyền thống là những hình ảnh: 'Nương dân đen trên ngọn lửa hung tàn / Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ' (Nguyễn Trãi - Bình Ngô đại cáo) thì trong thơ của Nguyễn Đình Thi, đó là hình ảnh của cánh đồng 'chảy máu', 'dây thép gai xuyên qua bầu trời chiều', những hình ảnh gắn liền với tư duy thơ hiện đại. Những hình ảnh gợi lên nỗi đau vô tận và sự căm hận không biên giới.

Từ trong nỗi đau khổ và lòng uất hận, dân tộc ta đã đứng lên với tinh thần bất khuất:

'Xiềng xích chúng không khóa được
Trời cao chim bay, đất rộng hoa nở
Súng đạn chúng không thể làm cho chúng ta khuất phục
Lòng yêu nước, thương nhà của dân tộc ta'

Để thể hiện tinh thần bất khuất của dân tộc, Nguyễn Đình Thi đã sử dụng những hình ảnh thơ hiện đại. 'Xiềng xích' là hữu hạn, 'trời cao chim bay, đất rộng hoa nở' là vô hạn. 'Súng đạn' là điều cụ thể, 'lòng dân ta yêu nước, thương nhà' là điều trừu tượng. Sử dụng điều cụ thể để 'bắn' điều trừu tượng, tương tự như sử dụng điều hữu hạn để 'khóa' điều vô hạn là điều không thể. Điều đó thể hiện sự bất lực của kẻ thù và sự bất diệt của dân tộc ta.

Đặc biệt là hình tượng đất nước trong bức tranh anh hùng cách mạng và chiến thắng chói lọi:

'Tiếng súng nổ vang trời giận dữ
Dân ta vươn lên như nước tràn bờ
Nước Việt Nam từ máu lửa
Loại bỏ bùn đất, đứng dậy sáng ngời'

Đây là đỉnh cao của cảm xúc và suy tư về đất nước. Bức chân dung đất nước vừa cụ thể vừa rộng lớn, mang âm vang của chiến trận và vươn tới hình tượng sử thi hoành tráng, giàu sức khái quát. Khổ thơ là một khám phá về hình tượng đất nước trong ánh sáng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Nước Việt Nam từ bùn lầy của nô lệ, từ đau thương trong máu lửa bứt dậy mạnh mẽ làm nên thiên thần thoại lịch sử chói sáng, chiến thắng huy hoàng. Đó là chân dung của một nước Việt Nam chói ngời trên nền của lửa máu, bùn lầy và khói đạn, một nước Việt Nam sừng sững kiêu hãnh giữa thế kỉ XX trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.

Tiếp tục cảm hứng về đất nước, hình tượng đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm lại là một Đất Nước trong màu sắc văn hóa dân gian. Nhà thơ đã dùng một đất nước của ca dao, thần thoại để thể hiện hình tượng đất nước, thể hiện tư tưởng “Đất Nước của Nhân dân”. Cách nói vừa quen thuộc vừa mới mẻ. Quen thuộc bởi dân gian cũng đồng nghĩa với nhân dân, một nhân dân ở phần cơ bản nhất, đậm đà nhất, dễ thấy nhất. Còn mới mẻ là bởi những chất liệu văn hóa dân gian được soi vào hình hài đất nước, gợi ra một đất nước vừa gần gũi vừa đậm chất thơ, vừa bình dị vừa vĩnh hằng trường cửu.

Khi nói về sự hình thành và lớn lên của đất nước, Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện gương mặt đất nước hiện ra từ chiều sâu của văn hóa dân gian, của phong tục tập quán từ lời kể của bà, lời ru của mẹ, từ muối mặn, gừng cay, từ những giọt mồ hôi vất vả, tảo tần.

Đất nước là những gì quen thuộc mà cũng đầy tôn kính, thiêng liêng:

'Khi ta lớn lên, Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái ngày xưa mẹ thường kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bà bà đang ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre để đánh đuổi kẻ thù
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ yêu nhau bằng gừng cay và muối mặn
Cái kèo, cái cột, được đặt tên
Hạt gạo phải trải qua nắng mưa, xay xát, rang, giã, sàng
Đất Nước đã có từ những ngày đó...'

Khái niệm đất nước được tiếp tục làm rõ trong thước đo của “thời gian rộng lớn, không gian bao la”, đo lường lịch sử và địa lý. Nói đến chiều sâu lịch sử cũng là nói đến vẻ đẹp tâm hồn Việt Nam. Đó là huyền thoại của Lạc Long Quân và Âu Cơ, truyền thuyết về Hùng Vương và ngày giỗ Tổ, những câu chuyện cổ tích gợi ra quá trình hình thành và trưởng thành của dân tộc, là sự trưởng thành vững chắc của hình tượng đất nước.

Không gian địa lý không chỉ là núi, sông, đồng, bể... mà còn là không gian gần gũi với cuộc sống của mỗi người (Đất là nơi anh đến trường / Nước là nơi em tắm). Đất nước là không gian sinh sống của cộng đồng qua bao thế hệ. Đất nước hiện ra trong mỗi con người (Trong anh và em hôm nay / Đều có một phần đất nước). Hình tượng đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm là sự thống nhất giữa cá nhân và cộng đồng, giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và tập thể, giữa cái cụ thể và cái trừu tượng, giữa vật chất và tinh thần. Hình tượng đất nước được phản ánh trong cái nhìn văn hóa dân gian. Từ những nguồn văn hóa dân gian phong phú, đẹp đẽ đó, nhà thơ phát hiện ra một đất nước đầy thi vị, giàu trí tuệ.

'Những người vợ nhớ chồng góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất tổ Hùng Vương
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo góp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên
Con cóc, con gà quê hương góp cho Hạ Long thành thắng cảnh
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm ”

Những tên gọi, những cảnh vật của thiên nhiên đất nước được cảm nhận qua số phận, cảnh ngộ của nhân dân. Những núi, sông, ruộng đồng, gò bãi... như là sự biểu hiện của phẩm chất cao đẹp của nhân dân. Chính hình tượng đất nước được hình thành từ những yếu tố đặc biệt này mà trở nên thiêng liêng, thân thiết hơn bao giờ hết.

Hình tượng đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm mang trong mình bề dày bốn nghìn năm của một nhân dân vô danh đã xây dựng nên đất nước.

“Trong bốn nghìn lớp người giống chúng ta cùng tuổi
Họ đã sống và qua đời
Giản dị và bình tĩnh
Không ai nhớ đến và đặt tên
Nhưng họ đã góp phần xây dựng Đất Nước”

Do đó, hình tượng đất nước trong thơ của Nguyễn Khoa Điềm có sự phong phú của lịch sử, sự bao quát của địa lý, và sự sâu sắc của văn hóa, phong tục. Tất cả được nhìn nhận qua góc nhìn của văn hóa dân gian. Những khám phá này, cùng với cách diễn đạt mới mẻ, đã làm nổi bật một tư tưởng cốt lõi: “Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao và thần thoại”. Nguyễn Khoa Điềm đã lựa chọn những điều tiêu biểu nhất, mang ý nghĩa nhất của văn hóa dân gian và “chế biến” chúng để áp dụng sáng tạo vào thơ của mình. Những yếu tố này đã hòa nhập tự nhiên với tư duy và cách diễn đạt hiện đại, tạo ra màu sắc thẩm mỹ vừa quen thuộc vừa mới mẻ cho bài thơ. Đó là những đóng góp quan trọng của giọng thơ Nguyễn Khoa Điềm trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại khi tạo ra chân dung đất nước trong thời đại mới.

Đất nước trong thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đều thể hiện tình yêu sâu sắc và cảm động đối với quê hương Việt Nam. Hình tượng đất nước trong hai bài thơ là sự cảm nhận về đất nước trong ý thức nhân văn của thời đại Hồ Chí Minh. Đó là một gương mặt đất nước mang màu sắc hiện đại trong thơ Nguyễn Đình Thi. Một hình tượng đất nước đậm đà văn hóa dân gian trong thơ Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại cho người đọc ngày nay những rung động thẩm mỹ và những cảm nhận đầy đủ, trọn vẹn về Tổ quốc và nhân dân, từ đó thể hiện sâu sắc hơn tình yêu và ý thức trách nhiệm đối với đất nước và nhân dân.