Vang vọng

'Vang vọng' là một tác phẩm âm nhạc thuộc thể loại tiền chiến do nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý sáng tác vào năm 1950. Bài hát này được xem là một trong những tình khúc đặc sắc nhất của tân nhạc Việt Nam, gắn bó mật thiết với sự nghiệp của nhạc sĩ.

Bối cảnh sáng tác

Theo lời nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý, cảm hứng cho bài hát 'Vang vọng' đến từ chuyến thăm nhà một người bạn ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Bạn của ông có hai cô con gái: chị khoảng 20 tuổi, còn em tên Hằng 16 tuổi. Gia đình bạn ông mong muốn ông kết thân với chị gái, nhưng ông lại bị cuốn hút bởi cô em với 'đôi mắt đen láy... đã gửi gắm cho tôi tất cả những cảm xúc nồng nàn nhất.' Vì cô còn quá trẻ, ông không thể tiếp tục mối quan hệ và bị cấm. Trong khi nhớ lại hình ảnh cô em hát đàn, ông đã viết nên 'Vang vọng' trong một đêm. Tám năm sau, khi công tác ở Vĩnh Yên, ông tình cờ gặp lại Hằng, lúc này đã có gia đình.

Trước năm 1975, bài hát bị cấm phát ở miền Bắc trong một thời gian dài nhưng lại rất được yêu thích ở miền Nam. Đài Phát thanh Sài Gòn mỗi ngày nhận được nhiều yêu cầu phát bài 'Vang vọng'. Do sự nổi tiếng của bài hát, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý bị đơn vị phê bình vì cho rằng bài hát quá ủy mị, không phù hợp với quân đội. Ông đã phải đi khắp nơi để 'tẩy chay' chính tác phẩm của mình. Năm 1988, ông sáng tác 'Vang vọng 2' với tên gọi 'Một ánh sao trời' dành tặng cho một người phụ nữ.

'Vang vọng' được xem là nhạc phẩm tiền chiến độc nhất của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý. Sau đó, ông tiếp tục sáng tác nhiều ca khúc nhạc đỏ như 'Bài ca phụ nữ Việt Nam', 'Chim hót trên đồng đay', 'Người xây hồ Kẻ Gỗ', 'Tiễn anh lên đường'... Năm 2000, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học và Nghệ thuật với những tác phẩm nổi bật như: 'Mẹ yêu con', 'Vượt trùng dương', 'Bài ca năm tấn', 'Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa', 'Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh' và 'Dáng đứng Bến Tre'.

Văn hóa đại chúng

'Vang vọng' là bài hát chủ đạo trong bộ phim Kiếp hoa phát hành năm 1953, do Kim Chung và Kim Xuân thể hiện. Bài hát cũng được nhiều ca sĩ như Tuấn Ngọc, Tùng Dương, Khánh Ly và Ánh Tuyết thể hiện thành công. Năm 2018, Lan Anh tổ chức liveshow đầu tiên của mình với tên gọi 'Ánh trăng tình yêu' tại Nhà hát Lớn, trong đó có 'Vang vọng' cùng các nhạc phẩm khác như 'Hương xưa' và 'Bóng chiều xưa'. Năm 2022, Phương Mỹ Chi làm mới 'Vang vọng' trong dự án Chi? với năm MV. Cùng năm, nghệ sĩ saxophone Lê Duy Mạnh hòa tấu bài hát trong CD Cô đơn. Trong chương trình Người kể chuyện tình mùa 6, thí sinh Thạch Thảo chọn 'Vang vọng' để biểu diễn. Nhạc sĩ Đức Trí sử dụng bài hát làm nhạc nền trong phim Người tình của đạo diễn Lưu Huỳnh. Ca từ của bài hát còn truyền cảm hứng cho nhà thiết kế Adrian Anh Tuấn tạo ra bộ sưu tập 'Hẹn em' với 80 thiết kế, bao gồm cả trang phục ứng dụng và áo cưới.

Đánh giá

Theo báo VnExpress, dù được sáng tác cách đây bảy thập kỷ, 'Vang vọng' vẫn giữ được sức sống mãnh liệt và được xem là một trong những tình khúc đặc sắc nhất của tân nhạc lãng mạn những năm 1940. Báo VTC News nhận định rằng dù nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý có nhiều sáng tác, nhưng 'Vang vọng' với 'giai điệu sâu lắng, ca từ tinh tế' vẫn là tác phẩm được khán giả yêu thích nhất. Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên cho rằng 'Vang vọng' từ mối tình trong sáng đã làm cho người nghe cảm thấy như tìm thấy chính mình trong bài hát. Tác giả Tuấn Khanh của RFA nhận xét 'Vang vọng' là một nhạc phẩm về tình yêu đôi lứa, nhưng cũng là 'bài hát gây xúc động, làm cho người ta cảm thấy mềm lòng và thiếu sức chiến đấu'.

Ghi chú

Chú thích