Buzz
Đề bài: Khám phá vẻ đẹp cổ điển trong bài thơ Qua Đèo Ngang và Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan
Bài văn mẫu về vẻ đẹp cổ điển trong bài thơ Qua Đèo Ngang và Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan
Bài viết:
Khám phá thế giới văn hóa Việt Nam, chúng ta bắt gặp một nhà thơ tài năng với những bài thơ trang nhã, cổ điển, đó là Bà Huyện Thanh Quan với tác phẩm Qua Đèo Ngang và Chiều hôm nhớ nhà. Cả hai bài thơ này được sáng tạo theo thể thơ Đường luật mầu mực, mang đậm chất cổ điển, với lời văn súc tích. Chính điều này làm cho hai tác phẩm này bền vững qua thời gian.
Thi pháp cổ điển đó là ngôn ngữ của những người học giả, sử dụng nhiều điển cố, điển tích, ngôn ngữ thơ tinh tế, tinh lọc... Điều này rõ ràng hiện diện trong hai bài thơ của Bà Huyện Thanh Quan.
Đặc biệt, một điểm độc đáo trong thơ của Bà Huyện Thanh Quan là khả năng mô tả cảnh đẹp và tình cảm với một ngôn ngữ tinh tế và chất buồn. Cả hai bài thơ đều tái hiện một khung cảnh buồn, gợi nhớ một khoảnh khắc đẹp nhất của một ngày. Cảnh Đèo Ngang hiên ngang giữa không gian yên tĩnh và hoang sơ:
Chân bước qua Đèo Ngang, bóng chiều dịu dàng
(Qua Đèo Ngang)
Chiều về trong bài thơ Chiều hôm nhớ nhà:
Bóng hoàng hôn dịu dàng trải thảm
Đứng trước cảnh đẹp này, ngay cả những tâm hồn lạc quan nhất cũng không thể giữ lại nước mắt, chẳng nói đến những trái tim giàu cảm xúc như của nữ sĩ.
Trong bài Qua Đèo Ngang, tín hiệu nghệ thuật đầu tiên tác giả sử dụng là bóng chiều dịu dàng. Tương tự, trong bài thơ Chiều hôm nhớ nhà, hình ảnh bóng hoàng hôn cũng được lồng ghép. Trong thơ xưa, khi diễn đạt về tâm trạng và nỗi buồn, con người thường chọn cảnh chiều tà làm đối tượng biểu hiện. Đây cũng là cách Bác Hồ đã thành công sử dụng để thể hiện sự vất vả, ý chí và nghị lực của con người.
Chim mệt về rừng tìm bến nghỉ
Mây trôi êm đềm giữa chân trời...
(Buổi tối)
Buổi chiều khơi gợi cảm xúc nhớ nhà, hồi tưởng về gia đình thân thương. Đặc biệt, đây là tâm trạng của những người lang thang xa quê, trên đỉnh đèo Ngang chỉ còn có:
Cỏ cây xen lẫn giữa đá, lá kề bên hoa, nhưng trong Chiều hôm nhớ nhà, mọi thứ đều hoang vắng và lạnh lùng:
Tiếng ốc xa vang lên, trống dồn điệu bất tận
Đây là âm thanh duy nhất khiến ta cảm nhận đầy đủ nhất. Ta nghe thấy tiếng ốc, nhưng lại xa xôi, lúc rõ lúc nhòa, tạo cảm giác đau lòng. Âm thanh ấy chỉ làm cho nỗi buồn của nhà thơ trở nên sâu sắc hơn.
Cả hai tác phẩm đều truyền đạt một tâm trạng buồn bã, một nỗi buồn sâu sắc và vô hạn. Nơi vang lên tiếng ồn ào và sôi động của Huế, lòng nữ sĩ đựng đầy nỗi buồn. Thăng Long, nơi bà đã từng sống, khác biệt hoàn toàn với cuộc sống ở đèo Ngang. Hình ảnh con người trong hai bài thơ chỉ hiện lên thoáng qua. Đó là những người lao động nghèo khó, sống trong cảnh khốn khổ. Cuộc sống của họ giản dị và nhạt nhòa.
Lặng lẽ dưới chân núi, một vài chú tiêu tốt
Nhỏ nhẹ bên sông chợ, mấy ngôi nhà
(Qua Đèo Ngang)
Và
Ngôi nhà ngư ông chìm trong cảnh đô thị xa xôi
Mùi sừng mục tử trở lại làng quê yên bình
(Chiều hôm nhớ nhà)
Kỹ thuật nghệ thuật đảo ngữ nhẹ nhàng tạo nên hình ảnh vắng vẻ, trống trải của cuộc sống người dân ở đây. Vài chú tiều phu vất vả đốn củi, lặng lẽ mấy ngôi nhà chợ, cô thôn, đời sống hiu quạnh. Hai câu thơ thực tế trong bài Qua Đèo Ngang đối lập, tạo sự cân bằng và thể hiện cuộc sống của người dân ở Đèo Ngang. Hoàng hôn buông xuống, mọi hoạt động dần chìm vào bóng tối, không còn tiếng ồn ào, hối hả như trước. Vì vậy, Bà Huyện Thanh Quan không thể vui vẻ, ngược lại, trước cảnh buồn này, bà càng trở nên chán chường.
Nhưng nỗi niềm u hoài đó là gì? Đó là nỗi niềm u uẩn trong tâm hồn của nữ sĩ. Bà hồi tưởng về một quá khứ xa xôi, dĩ vãng. Thời kỳ hoàng kim mà bà từng trải qua với sự lộng lẫy và tươi đẹp không giới hạn. Nhìn ngắm cảnh trước mặt, trong lòng nữ sĩ bừng cháy niềm nhớ quê, tình cảm thương nhớ gia đình sau tiếng kêu liên tục, dịu dàng như tiếng hò hò của các chú chim quê hương.
Nhớ quê thương đau đáu trong lòng
Yêu nhà mênh mông gọi tên thân thương
(Qua Đèo Ngang)
Nghệ thuật chơi chữ quốc là biểu tượng của đất nước, gia đình là nơi trú ngụ. Tiếng quốc kêu như là lời gọi từ đất non nước, tiếng cuốc kêu như hồn Thục Đế. Âm thanh tuyệt vời và nhất quán không ngừng làm bùng nổ tâm hồn nhà thơ, đánh thức niềm nhớ quê hương và đất nước. Tiếng cuốc giống như là âm thanh của lời kêu gọi mạnh mẽ, mãnh liệt nhất trong tâm trạng của bà. Tiếng kêu gửi về đất nước? Tiếng kêu gửi về quê hương?
Gió cuốn mây trắng, hàng ngàn chiếc lá đổ
Lối đi rợp sương, bước chân lữ thứ vẫn bền bỉ
(Chiều hôm nhớ nhà)
Chiều tà, mặt trời dần chìm, bóng đêm bao phủ, thậm chí cả những chú chim cũng đang tìm chỗ nghỉ, những bước chân của lữ thứ tìm kiếm nơi nghỉ qua đêm... Bà Huyện Thanh Quan nhớ và thương muốn trở về, gặp lại quê hương và người thân, nhưng đau lòng vì không thể:
Lữ thứ đến Chương Đài, bước chân hành quân
Người kể nỗi lạnh lẽo bên chiến trường
(Chiều hôm nhớ nhà)
Tại đây, tác giả sử dụng điển cổ - Chương Đài, để thể hiện lòng mong mỏi xa cách giữa tác giả và người thân, quê hương gia đình. Không ai để chia sẻ, không ai để trút bớt nỗi lạnh buốt. Đối mặt với bầu trời và vùng đất của Đèo Ngang, nữ sĩ cảm thấy như thấy được chính mình:
Dừng chân, trời xanh, đất nước
Một mảnh tâm hồn, ta với chính mình
Mảnh tâm hồn đó là tâm sự cô đơn, nhỏ bé trước cảnh thiên nhiên, dòng sông. Bà và cảnh đẹp kết hợp với nhau thành một, vì cùng chia sẻ một tâm trạng. Cảnh vật rộng lớn nhưng u buồn vì chủ thể đang nặng trĩu tâm hồn u hoài. Tâm sự ẩn sau đó lại nhận biết chính nó: ta với chính mình, chỉ có một số ít người hiểu, và lòng chia sẻ tâm sự. Phong cách cổ điển là cách tận dụng cảnh vật để diễn đạt tâm trạng, trong đó có cảnh vật trong tâm trạng.
Hai bài thơ trên là minh họa cho phong cách thơ đặc trưng của Bà Huyện Thanh Quan. Sự kết hợp tuyệt vời giữa chất cổ điển và tâm trạng tận thức tạo ra những tác phẩm nổi bật. Dù trang sách có được gấp lại, nhưng chúng ta sẽ không bao giờ quên những vần thơ tuyệt vời như vậy.
""""--HẾT"""""
Dưới đây là phần Vẻ đẹp cổ điển trong bài thơ Qua Đèo Ngang và Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan, giúp bạn hiểu sâu hơn về tác phẩm để chuẩn bị cho việc trả lời, làm tập làm văn. Nếu muốn thêm kiến thức, bạn cũng có thể tham khảo phần Phân tích bài thơ Qua đèo ngang và Soạn bài Qua Đèo Ngang để có cái nhìn toàn diện hơn nhé.
