Về Phổi Người: Cấu Trúc, Chức Năng và Các Vấn Đề Thường Gặp

1. Tìm hiểu về Cấu Trúc của Phổi Người

1.1. Hình Dạng Bề Ngoài của Phổi Người

Tính từ góc độ giải phẫu, phổi người là một cơ quan có kết cấu xốp, linh hoạt, treo lơ lửng trong khoang màng phổi. Thể tích của phổi sẽ thay đổi tùy thuộc vào lượng khí bên trong. Trung bình, 2 lá phổi có thể chứa từ 4500 - 5000ml khí. Phổi của trẻ nhỏ thường có màu hồng, trong khi phổi của người trưởng thành thường có màu xám hoặc xanh biếc.

Đứa trẻ khi mới sinh có lá phổi nặng khoảng 50 - 60g và khoảng 30 triệu phế nang. Ở người lớn, lá phổi có khối lượng từ 300 - 475g và số lượng phế nang nhiều gấp 10 lần so với trẻ em - khoảng 300 triệu.

Mỗi người có 2 lá phổi. Phổi bên phải có 3 thùy đều được gọi là thùy phải, chia thành thùy phải trên - giữa - dưới. Trong khi đó, phổi bên trái có 2 thùy được gọi là thùy trái, bao gồm thùy trái trên - dưới.

Giới thiệu về cấu tạo tổng quan của phổi người

Mỗi phổi sẽ được giới hạn bởi một đỉnh, một đáy và 3 mặt của phổi sẽ có các bờ ngăn cách. Đặc điểm cụ thể của bề mặt phổi được mô tả như sau:

• Phần đỉnh của phổi tròn, nhô ra ngoài lỗ trên của lồng ngực. Ngay phía trên màng phổi là động mạch dưới đòn, và hạch giao cảm cổ ngực nằm ở phía sau của đỉnh màng phổi;

• Mặt dưới hay mặt hoành của phổi lõm vào, chạm vào vòm trên của cơ hoành. Vì gan nằm gần phổi chỉ cách một cơ hoành nên trong nhiều trường hợp, mủ áp xe gan có thể lan ra phổi gây viêm nhiễm ở đây;

• Mặt trước hay còn gọi là mặt sườn của phổi khá nhẵn mịn, lên cao và nằm sát vào lồng ngực;

• Mặt trong hay còn gọi là mặt trung thất tiếp xúc với tim. Phần này của phổi lõm sâu vì sự ấn đặt của tim;

• Rốn phổi nằm trên tim. Mỗi lá phổi có 2 rốn phổi nằm ở cả bên trái và bên phải. Đây là cửa ngõ cho các thành phần như động mạch phổi, phế quản chính, động mạch và tĩnh mạch phế quản, 2 tĩnh mạch phổi, hạch bạch huyết và các dây thần kinh. Rốn phổi cũng giữ vững rễ phổi bằng cách gắn phổi vào khí quản, tim và các cơ xung quanh;

• Màng phổi là một lớp gọi là bao thanh mạc bọc kín phổi, bao gồm màng phổi thành và màng phổi tạng. Trong điều kiện bình thường, hai màng này sẽ gần nhau, chỉ khi bệnh nhân có khí hoặc dịch màng phổi mới làm chúng tách xa nhau.

1.2. Bên trong phổi có cấu trúc như thế nào?

Bên trong lá phổi chứa nhiều bộ phận, bao gồm tĩnh mạch và động mạch phổi, tĩnh mạch và động mạch phế quản, các nhánh phân chia của phế quản chính, các sợi thần kinh của đám rối phổi, hạch bạch huyết, mô liên kết các thành phần và mô bao quanh ngoài phổi.

Phế quản chính bên trong phổi chia nhánh như thế nào?

Ở phần khí quản tại vị trí đốt sống ngực IV, phế quản chính sẽ chia ra thành phế quản chính trái và phải. Phế quản chính trái thường dài hơn, nhỏ hơn và thẳng hơn so với phế quản chính phải. Phế quản chính sẽ đi qua rốn phổi của bên tương ứng và từ đó phân ra thành các phế quản thùy, sau đó là các phế quản nhỏ hơn, tiểu phế quản, tiểu phế quản tiểu thùy dẫn đến các phế nang. Các phế nang này thường được bao bọc bởi một mạng lưới các mao mạch.

Phế quản hình thành từ bốn lớp: sụn sợi, cơ trơn, niêm mạc dưới và niêm mạc chứa tuyến.

Mô phỏng cấu trúc cơ bản của phổi

Cấu trúc hệ thống dây thần kinh và mạch máu trong phổi.

• Dây thần kinh phổi đi kèm với phế quản chính, tạo thành mạng lưới kiểm soát các cơ quan, niêm mạc phế quản và các phế nang;

• Thân động mạch phổi chia thành động mạch phổi trái và phải, sau đó thành các nhánh thùy, tiếp theo là nhánh phân thùy và mao mạch nhỏ quanh phế nang;

• Mạng mao mạch xung quanh phế nang có tĩnh mạch quanh các tiểu thùy. Tĩnh mạch nhỏ nối với nhau thành tĩnh mạch lớn, tạo thành tĩnh mạch phổi dưới và phổi trên đổ vào tim.

2. Nhiệm vụ của phổi là gì?

Dưới đây là vai trò quan trọng của phổi:

• Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của phổi là trao đổi khí. Mạng lưới mao mạch bao quanh phế nang thực hiện nhiệm vụ này. Do sự chênh lệch áp suất giữa Oxy và CO2, phế nang chuyển Oxy vào máu, máu sẽ mang Oxy đi nuôi các cơ quan khác và đưa CO2 vào phế nang để đưa ra ngoài cơ thể qua phế quản;

• Bên ngoài phế nang và phế quản có một lớp màng nhầy và lớp nhung mao mịn bao phủ. Màng nhầy giữ lại hạt phấn, bụi và chất bẩn, trong khi nhung mao dọn sạch chất bẩn ra khỏi đường hô hấp, đưa vào thực quản và bài tiết ra ngoài;

• Trong phế quản, phế nang có lớp biểu mô và nền mạch bảo vệ khỏi nước và protein tiến vào mô kẽ. Mô kẽ liên kết mao quản và màng phế nang, chứa tế bào miễn dịch sản sinh kháng thể tiêu diệt vi khuẩn;

• Xác vi khuẩn và bạch cầu sẽ tống xuất qua đờm ra ngoài cơ thể.

Phổi người có vai trò phức tạp và quan trọng

3. Các vấn đề sức khỏe phổ biến của phổi

Tương tự như các cơ quan khác, phổi có thể mắc phải các bệnh lý như sau:

• Viêm phổi;

• Viêm phế quản;

• Viêm màng phổi;

• COPD - Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính;

• Bệnh bụi phổi;

• Phù phổi;

• Xơ phổi;

• Ung thư phổi;

• Thuyên tắc phổi;

• Hội chứng suy hô hấp;

• Tăng áp động mạch phổi;

• Hen phế quản;

• Bệnh u hạt - Sarcoidosis.

Có thể nói phổi là một kiệt tác của tự nhiên với chức năng quan trọng trong việc duy trì sự sống cho cơ thể. Khi gặp vấn đề bệnh lý, phổi có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.