Ví dụ văn lớp 6: Phân tích bài thơ Đêm hôm nay Bác không ngủ của Minh Huệ - Kế hoạch & 9 mẫu văn lớp 6

Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ thể hiện lòng yêu thương sâu sắc của Bác đối với quân đội và nhân dân cũng như tình cảm tôn kính của quân nhân dành cho lãnh tụ. Đây là tác phẩm được học sinh học tại môn Ngữ văn lớp 6.

Mytour sẽ cung cấp tài liệu Ví dụ văn lớp 6: Phân tích bài thơ Đêm hôm nay Bác không ngủ của Minh Huệ, bao gồm kế hoạch chi tiết và 9 mẫu văn lớp 6, giúp học sinh trong việc viết bài văn phân tích tác phẩm này.

Kế hoạch phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ

1. Khởi đầu

Giới thiệu và tổng quan về tác phẩm Đêm nay Bác không ngủ.

2. Nội dung chính

a. Tình thương mến của Bác dành cho quân và nhân dân

- Bác dành tấm lòng yêu thương sâu sắc cho bộ đội và nhân dân, thể hiện qua việc thức trắng đêm suy nghĩ.

- Anh đội viên bất ngờ khi thức dậy và nhìn thấy Bác vẫn chưa ngủ.

- Trong đêm khuya, khi mọi người ngủ say, Bác một mình ngồi bên bếp lửa với vẻ mặt trầm ngâm.

- Bác đi dặm chăn để giữ ấm cho các chiến sĩ, nhẹ nhàng nhón bước chân để không làm giật mình họ tỉnh giấc.

- Bác dặn dò anh đội viên yên tâm ngủ, lộ ra nỗi lo lắng về dân công đang ngủ ngoài rừng...

b. Trái tim đầy lòng kính trọng và tôn trọng của người chiến sĩ dành cho vị lãnh đạo

- Anh chiến sĩ bất ngờ khi thấy đêm đã khuya mà Bác vẫn chưa ngủ.

- Anh chiến sĩ hoảng sợ khi nhận ra rằng trời sắp sáng mà Bác vẫn ngồi im lặng bên bếp lửa hồng, suy tư và lo lắng cho mọi người.

- Bức tranh về Bác hiện lên trong tâm trí anh chiến sĩ lộng lẫy và trang nghiêm: Hình ảnh Bác cao lớn lộng lẫy/Hơn cả ánh lửa hồng.

- Sau khi hiểu được lí do Bác vẫn thức, anh chiến sĩ cảm thấy phấn khích, tôn trọng Bác và quyết định ở lại thức cùng Bác.

3. Tổng kết

Khẳng định giá trị văn học và nghệ thuật của tác phẩm thơ Đêm nay Bác không ngủ.

Phân tích văn học Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 1

Minh Huệ sáng tác nhiều tác phẩm xuất sắc. Trong đó, bài thơ Đêm nay Bác không ngủ đã mô tả hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chân thực.

Bài thơ được viết dựa trên các sự kiện trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, khi Bác Hồ điều hành trực tiếp tại mặt trận, chỉ đạo cuộc chiến tranh của quân đội và nhân dân Việt Nam.

“Anh đội viên tỉnh giấc
Thấy đã khuya sâu
Nhưng Bác vẫn ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ.”

Nhân vật anh đội viên tỉnh giấc khi đã khuya. Anh thấy Bác vẫn ngồi đó, không ngủ:

“Lặng lẽ bên lửa sưởi
Gương mặt Bác hiên ngang
Ngoài kia mưa lâm thâm
Mái lều tranh rách nát.'

Không gian bên ngoài đang mưa, trong mái lều tranh rách nát, Bác đang ngồi lặng lẽ bên lửa sưởi hồng với gương mặt hiên ngang. Anh đội viên lo lắng cho sức khỏe của Bác mà hỏi:

'Bồi hồi trong lòng
Trong lặng nhìn Bác thầm thì:
- Bác ơi! Bác chưa ngủ à?
- Bác có ướt lạnh không?'

Tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác dành cho bộ đội và nhân dân được thể hiện qua việc đi chăn sói cho mỗi người. Bác như một người cha chăm sóc từng bước, từng giấc ngủ của bộ đội.

Đến lần thứ ba tỉnh dậy, anh đội viên nhận thấy Bác vẫn thức. Anh kiên trì yêu cầu Bác đi ngủ sớm hơn. Lúc này, Bác mới chia sẻ về lí do không ngủ:

“Bác quý trọng công nhân
Đêm nay ở ngoài rừng
Dùng lá cây làm giường
Manh áo phủ làm chăn”

Dù là một vị lãnh tụ, Bác vẫn dành thời gian để quan tâm đến nhân dân. Tấm lòng của Bác khiến anh đội viên cảm thấy rất xúc động và tôn trọng hơn:

'Anh đội viên nhìn Bác
Bác hướng về ngọn lửa hồng
Niềm vui và hạnh phúc vô bờ bến
Anh sẵn sàng thức cùng Bác

Đêm này Bác vẫn ngồi đây
Đêm này Bác không ngủ
Vì một lẽ tình thường
Bác là Hồ Chí Minh.'

Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ đã miêu tả hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đơn giản, gần gũi và đầy tình cảm yêu thương dành cho chiến sĩ và nhân dân.

Phân tích văn học bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 2

Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ đã vẽ nên hình ảnh Bác Hồ với tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn dành cho bộ đội và nhân dân, cùng với sự kính trọng và tình cảm cảm phục của người lính đối với vị lãnh tụ.

“Anh đội viên tỉnh giấc
Thấy đã khuya sâu
Nhưng Bác vẫn đây
Đêm này Bác không ngủ.”

Đêm đã khuya, anh đội viên bất ngờ tỉnh giấc nhưng vẫn thấy Bác chưa ngủ. Cuộc hành trình còn nhiều gian nan, nhưng Bác vẫn thức. Điều này khiến anh cảm thấy lo lắng, đầy băn khoăn. Hình ảnh Bác ngồi bên lửa, khuôn mặt trầm ngâm. Bức tranh Bác hiện ra giống như một ông cha già đáng kính:

“Và Bác còn đi chăn sói
Từng người từng người một
Lo sợ cháu mình giật mình
Bác nhẹ nhàng đưa bước”

Bác chăm sóc cho các chiến sĩ như chăm sóc cho những đứa con. Hành động đơn giản nhưng thể hiện sự quan tâm, tình yêu thương đến mức độ đáng kính.

Hình ảnh Bác hiện ra ấm áp hơn cả “ngọn lửa hồng”, mang lại sự ấm áp cho người chiến sĩ. Khi được anh đội viên nhắc đi ngủ, Bác nhẹ nhàng nói:

“Cháu cứ yên giấc ngủ ngon
Ngày mai chúng ta sẽ ra trận”

Lời nhắc nhở chân tình từ một vị lãnh tụ thực sự cảm động, đặc biệt là lí do khiến Bác không thể ngủ:

“Bác quý trọng đoàn dân công
Đêm nay ngủ dưới trời
Rải lá cây làm giường
Manh áo phủ làm chăn”

Trái tim của Bác vẫn quan tâm đến cuộc sống của đoàn dân công. Bác lo lắng cho họ từ miếng ăn, đến bộ quần áo và giấc ngủ. Thật là trái tim yêu thương của Bác rất bao la.

Bên cạnh đó, bài thơ còn thể hiện lòng kính trọng, sự cảm phục của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ. Hình ảnh Bác hiện lên trong suy nghĩ của anh đội viên:

“Anh đội viên mơ màng
Như đang nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lớn lồng lộng
Ấm hơn cả ngọn lửa hồng”

Sự quan tâm của Bác như ngọn lửa làm tan đi cái lạnh của cơn mưa ở ngoài kia. Cảm động trước tình cảm của Bác, anh đội viên càng lo lắng hơn cho sức khỏe của Bác:

“Chiến dịch còn dài phía trước
Rừng núi dày đặc, khó đi
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức ở đâu để tiếp tục”

Khi biết được lí do Bác không ngủ, anh đội viên nhận ra sự vĩ đại của Bác. Điều đó khiến anh càng thêm ngưỡng mộ, kính trọng Bác nhiều hơn:

“Trái tim hân hoan, hạnh phúc vô bờ bến
Anh sẵn sàng thức cùng Bác”

Dù trong bất kỳ tình huống nào, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn quan tâm đến nhân dân và người chiến sĩ đối mặt với những nguy hiểm. Trái tim ấy đầy tình yêu thương đã làm cho anh đội viên cảm thấy ấm áp và phấn khích.

“Đêm này Bác vẫn ngồi đây
Đêm này Bác không ngủ
Vì một lẽ tình thường
Bác là Hồ Chí Minh”

Những dòng thơ phản ánh sâu sắc về bản tính con người, về đạo đức của Bác.

Có thể thấy, bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” là một tác phẩm xuất sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hình ảnh người lãnh đạo được yêu mến của dân tộc Việt Nam hiện ra rất thực tế.

Phân tích văn học bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 3

Bác Hồ, người cha già kính yêu của dân tộc, tinh thần và lòng vĩ đại của Bác luôn là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ tác giả. Viết về Bác là không thể không nhắc đến bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của nhà thơ Minh Huệ. Tác phẩm đã vẽ nên bức tranh về vị lãnh tụ vừa đơn giản, gần gũi và vừa lớn lao, vĩ đại.

Bài thơ chỉ là một câu chuyện nhỏ nhưng rất xúc động về tấm lòng yêu thương không biên giới của Bác dành cho đồng bào và những người chiến sĩ đang dày công chiến đấu. Câu chuyện bắt đầu vào một đêm lạnh giá trong chiến khu khi Bác ở bên cạnh các chiến sĩ. Qua lời kể của anh đội viên, chúng ta nhìn thấy Bác hiện lên với vẻ đẹp đơn giản nhưng rất ý nghĩa.

Với tư cách là một nhà lãnh đạo, một vị lãnh tụ, Bác đã được mong đợi nhận được sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt từ mọi người, được nghỉ ngơi ở nơi an toàn, ấm áp. Nhưng thay vào đó, Bác chọn sống cùng với những người chiến sĩ. Anh đội viên bất ngờ khi thấy Bác, dù đã già nhưng vẫn sẵn lòng đi hành quân trong đêm mưa rét và thậm chí là khi đêm đã khuya Bác vẫn chưa ngủ:

“Anh đội viên thức dậy
Im lặng bên bếp lửa
Bác trầm ngâm'

Bác ngồi trầm ngâm bên bếp lửa lo lắng cho những chiến sĩ bên ngoài phải đối mặt với cái lạnh, với sự nguy hiểm. Bác lo cho chiến dịch, lo cho tương lai của đất nước. Những hành động của Bác thật là ánh sáng, ấm áp. Cái nhón chân nhẹ nhàng khiến người ta nghĩ Bác như người cha đang chăm sóc cho con của mình. Vì thế mà thanh niên đã nói lên: “Hình bóng Bác cao lồng lộng/ Ấm hơn ngọn lửa hồng”. Tình cảm bao la của Bác còn ấm hơn cả ngọn lửa, nó không chỉ sưởi ấm cơ thể mà còn sưởi ấm tâm hồn, làm cho tinh thần yêu nước của người chiến sĩ bùng cháy.

Khi anh thức dậy lần thứ ba, anh bất ngờ khi thấy Bác vẫn ngồi “đình ninh”, anh thật lòng mời Bác đi ngủ. Sự chân thành của anh là điều hiển nhiên, thể hiện sự lo lắng cho sức khỏe của Bác. Bác đáp lại bằng lời nói chân thành, ấm áp: “Chú cứ việc ngủ ngon/ Ngày mai đi đánh giặc”. Tình cảm yêu thương, quan tâm, lo lắng của Bác cũng được thể hiện trực tiếp qua lời nói: “Bác thức thì mặc bác/Bác ngủ không yên lòng/Bác thương đoàn dân công/… Càng thương càng nóng ruột/Mong trời sáng mau mau”. Trong cái lạnh của mùa đông, trong khó khăn của hiện thực, Bác không nghĩ đến bản thân mình mà chỉ lo lắng, quan tâm, dành tất cả tình yêu thương cho dân, cho nước. Tấm lòng của Bác thật là bao la, rộng lớn như trời biển. Trước tấm lòng ấy, anh đội viên đã có một hành động tự nhiên, chân thành: “Anh sẵn sàng thức cùng Bác” .

Bài thơ viết bằng thể thơ năm chữ giàu nhịp điệu, gần gũi với lối hát dặm của Nghệ Tĩnh, dễ thuộc, dễ đi vào lòng người đọc. Cùng với đó, tác giả sử dụng lớp ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, kết hợp khéo léo các biện pháp tu từ: so sánh (Bóng bác cao lồng lộng/ Ấm hơn ngọn lửa hồng) ; biện pháp ẩn dụ (Người cha mái tóc bạc). Lối kể chuyện theo trình tự thời gian hấp dẫn, diễn biến tự nhiên, hợp lý, tác giả đã khắc họa thành công chân dung vị cha già của dân tộc.

“Đêm nay Bác không ngủ” là bài thơ giàu cảm xúc, dễ đi vào lòng người. Qua bài thơ, ta không chỉ thấy tấm lòng yêu thương, kính trọng của anh đội viên đối với Bác. Mà còn thấy được chân dung sáng ngời của vị lãnh tụ vĩ đại với tấm lòng quan tâm, yêu thương sâu sắc nhân dân, bộ đội.

Phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 4

“Đêm nay Bác không ngủ” của tác giả Minh Huệ sáng tác năm 1951, là một trong những bài thơ thành công nhất về Bác Hồ và đã trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ. Câu chuyện kể về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch. Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ.

“Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.

Lặng yên nhìn bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác”

Hai khổ thơ đầu giới thiệu thời gian, không gian của câu chuyện, hình ảnh Bác Hồ và anh đội viên. Trong đêm khuya, trời mưa, gió lạnh, anh đội viên thức giấc, thấy Bác vẫn ngồi bên bếp lửa. Anh băn khoăn thắc mắc, vì trời đã khuya lắm rồi mà Bác vẫn ngồi trầm ngâm bên bếp lửa. Anh kín đáo dõi theo diễn biến tâm trạng trên nét mặt và trong từng cử chỉ ân cần của Bác. Anh xúc động hiểu rằng Bác đang lặng lẽ đốt lửa để sưởi ấm cho chiến sĩ.

“Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm”

Trong lòng anh đội viên dấy lên tình cảm yêu thương, kính trọng Người vô hạn.

“Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng”

Bác coi trọng giấc ngủ của chiến sĩ nên nhón chân nhẹ nhàng đi dém chăn cho từng người một. Bác ân cần chu đáo không khác gì bà mẹ hiền yêu thương, lo lắng cho đàn con. Cử chỉ nhón chân nhẹ nhàng của Bác là một chi tiết đặc sắc, thật giản dị mà xúc động, bộc lộ tấm lòng yêu thương sâu xa và sự tôn trọng, nâng niu của vị lãnh tụ đối với bộ đội.

“Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”

Ngọn lửa bập bùng soi bóng Bác khi mờ khi tỏ. Anh mơ màng thấy bên ánh lửa bập bùng, bóng Bác cao lồng lộng in trên vách nứa đơn sơ, vừa chập chờn hư ảo, vừa ấm áp yêu thương. Bác như ông Bụt, ông Tiên xuất hiện giữa khung cảnh rừng sâu, trong đêm khuya, dưới mái lều tranh. Thực và mộng đan cài vào nhau, tạo nên hình ảnh tuyệt đẹp về Bác.

“Thổn thức cả nỗi lòng
Thầm thì anh hỏi nhỏ:
Bác ơi Bác chưa ngủ
Bác có lạnh lắm không?”

Anh đội viên lo lắng tha thiết mời Bác đi nghỉ, vì đêm đã khuya rồi mà Bác vẫn chưa đi ngủ. Nỗi lo Bác ốm cứ bề bộn trong lòng anh.

“Chú hãy ngủ ngon lành
Ngày mai lại đánh giặc”

Tuy nhiên, Bác không đáp lại câu hỏi mà thay vào đó, Bác ân cần khuyên nhủ:

“Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo lắng cho Bác bị ốm
Lòng anh cứ bồn chồn lo lắng
Vì Bác vẫn thức suốt đêm”

Chiến dịch còn dài phải chuẩn bị
Rừng rậm núi cao khó khăn
Đêm nay Bác vẫn không ngủ được
Lấy sức từ đâu mà đi?”

Dù đã tuân theo lời khuyên và nhắm mắt, anh vẫn cảm thấy bồn chồn trong lòng. Nỗi lo lắng của anh thật sự chân thành, vì anh tin rằng Bác là tinh thần của chiến dịch.

“Bác vẫn ngồi đây
Râu bác vẫn yên tĩnh im lìm”

Lần thức dậy thứ ba, anh đội viên bị hoảng sợ khi thấy Bác vẫn tỉnh táo, tập trung suy nghĩ sâu xa.

“Anh nỗ lực vô vàn
Mời Bác ngủ thôi nào
Trời đã gần sáng rồi
Bác ơi, hãy nghỉ đi!”

Anh lo lắng về tình trạng mệt mỏi của Bác, lo rằng Bác sẽ không thể tiếp tục cuộc hành trình. So với lần trước, lần này anh đội viên mạnh mẽ và quyết liệt hơn trong việc năn nỉ.

Chạnh lòng trước lòng nhiệt thành của người chiến sĩ, Bác cảm thấy cần phải giải thích lý do mình không ngủ để anh em yên tâm. Bác nói rằng lý do Bác không ngủ là vì Bác lo cho bộ đội, nhân dân đang nằm ngủ ngoài rừng. Dù không trực tiếp nhìn thấy, nhưng Bác cảm nhận được rõ ràng những khó khăn mà họ phải trải qua.

“Bác quan tâm dân công
Đêm nay ở rừng sâu
Lá cây rải vội vàng
Manh áo phủ đơn càng.”

Trời mưa lâm thâm phải
Làm sao để không ướt!
Thương nhiều lòng càng thắm
Chờ sáng trời, sớm mau.”

Lời đáp của Bác đã làm cho anh đội viên cảm động và hiểu rõ lòng nhân ái rộng lớn của người Cha già dân tộc. Nhìn thấy những hành động và lời nói thể hiện lòng thương và phẩm đức cao quý của Bác, anh chiến sĩ tràn ngập niềm hạnh phúc trong lòng. Bác đã thức dậy lòng đồng đội, tình cảm giai cấp cao quý, đẹp đẽ. Khi hiểu rõ tâm trạng của Bác, người chiến sĩ cảm thấy hạnh phúc và tự hào: Hạnh phúc cùng Bác suốt đêm, Anh thức đêm bên Bác.

“Đêm nay Bác vẫn đó
Đêm nay Bác chẳng ngủ
Vì lòng yêu nước mãi
Bác là Hồ Chí Minh”

Trong đoạn kết, chúng ta thấy sự phù hợp tinh tế giữa tư duy của nhà thơ và tâm trạng của người lính.

Nhà thơ đã đặt mình vào tư duy của anh đội viên để cảm nhận, suy nghĩ về Bác. Do đó, cảm xúc của nhà thơ trở nên chân thành và sâu sắc. Bài thơ thể hiện lòng biết ơn, lòng tin yêu sâu sắc của bộ đội và nhân dân đối với Bác Hồ. Đồng thời là sự tự hào về vị lãnh tụ vĩ đại và bình dị. Tình cảm của tác giả được phản ánh rõ ràng suốt bài thơ. Đêm nay không ngủ chỉ là một ví dụ trong những đêm không ngủ của Bác. Cuộc đời Người đã dành cho nhân dân, Tổ quốc. Chúng ta mong muốn sống, học tập và làm việc để xứng đáng với Bác kính yêu.

Phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 5

Bác Hồ của chúng ta không chỉ là một lãnh tụ của dân tộc Việt Nam mà còn là một thi nhân, một danh nhân của thời đại. Bác để lại cho chúng ta một di sản văn học to lớn và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ. Trong đó, bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.

Câu chuyện diễn ra trong một đêm lạnh, khi anh đội viên thức dậy và nhận thấy Bác vẫn còn thức. Bác không ngủ để chăm sóc giấc ngủ của các chiến sĩ, Bác đốt lửa để giữ ấm cho họ. Anh đội viên cảm thấy rất xúc động và kính trọng trước tình thương của Bác dành cho các chiến sĩ. Bức tranh về Bác trong bài thơ này được nhìn nhận qua con mắt đang mơ màng của anh đội viên. Hình ảnh của Bác vừa vĩ đại vừa gần gũi hơn ngọn lửa hồng, sưởi ấm lòng anh.

“Anh đội viên thức giấc
Nhìn trời khuya đã muộn
Mà sao Bác vẫn đó
Đêm nay Bác không ngủ.”

Yên lặng nhìn bếp lửa
Vẻ mặt Bác sâu suy tư
Ngoài trời mưa rơi âm u
Mái lều tranh ẩm ướt

Đây là lần đầu tiên anh đội viên thức dậy. Anh thức dậy sau một giấc ngủ dài, bất giác nhìn thấy Bác vẫn ngồi đó, chăm chú suy nghĩ cho đất nước. Dù trời đã lạnh đi nhiều, nhưng Bác vẫn ngồi đốt lửa, làm cho cái lạnh giảm bớt cho các chiến sĩ. Anh đứng im lặng nhìn Bác, lặng lẽ quan sát từ nét mặt đến cử chỉ của Bác.

“Anh đội viên nhìn Bác
Thấy càng thêm thương yêu
Người cha tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm”

Rồi Bác đi phân chăn
Từng người từng người một
Lo sợ trẻ con giật mình
Bác nhẹ nhàng nhón chân”

Hình ảnh của người cha già của dân tộc hiện lên rất cảm động khi Bác chăm sóc từng giấc ngủ của các chiến sĩ. Bác đi phân chăn cho từng người một với sự ân cần và dịu dàng, giống như một người mẹ hay một người cha chăm sóc con của mình. Anh đội viên lại bước vào giấc ngủ với hình ảnh Bác cao lớn, ấm áp ru anh vào giấc ngủ. Từ Bác tỏa ra sự ấm áp kỳ lạ, ấm hơn cả ngọn lửa hồng. Khi anh thức dậy lần thứ ba, anh ngạc nhiên khi thấy Bác vẫn chưa ngủ.

“Bác vẫn ngồi đều đặn
Râu bạc yên lặng phôi pha”

Tư thế đó thể hiện Bác đang tập trung suy nghĩ sâu xa. Anh lo lắng vì sợ Bác mệt, không thể tiếp tục hành trình. Sự lo lắng trong anh đã trở thành hốt hoảng thực sự và lần này anh năn nỉ mạnh mẽ hơn, tha thiết hơn:

“Anh vội vã năn nỉ
Mời Bác nghỉ đi Bác ơi
Trời đã sắp sáng rồi
Bác ơi! Xin Bác ngủ!”

Cảm động trước sự nhiệt tình của người chiến sĩ, Bác cảm thấy cần phải giải thích nguyên nhân mình không ngủ để anh yên tâm:

“Bác yêu thương đoàn dân công
Đêm nay nằm ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm giường
Manh áo làm chăn che

Mưa rơi như trút nước
Làm sao để không ướt!
Yêu thương càng thêm nồng
Mong trời mau sáng dậy”

Nếu ở phần trước, nguyên nhân Bác không ngủ chỉ được suy luận bởi anh chiến sĩ, thì ở đây, Bác đã giải thích rõ ràng: Bác không ngủ vì lo cho bộ đội, dân công ngủ ngoài rừng. Mặc dù không thấy trực tiếp, nhưng Bác cảm nhận rất rõ những khó khăn của họ. Câu trả lời của Bác khiến anh đội viên hiểu và thấm thía tình thương mênh mông của vị Cha già dân tộc. Bác lo cho bộ đội, dân công cũng là lo cho cuộc chiến khốc liệt, nhưng anh dũng, nhằm bảo vệ chủ quyền độc lập, tự do, và hòa bình. Một cảm xúc bất ngờ tràn về anh chiến sĩ khi anh hiểu được tấm lòng của Bác, khi đó anh cảm thấy vô cùng vui sướng. Anh muốn chia sẻ niềm vui cùng Bác và đã thức cùng Bác. Hồ Chí Minh là một vị lãnh tụ vĩ đại, một người cha hiền lành, Bác không chỉ lo lớn mà còn quan tâm đến từng bữa ăn, giấc ngủ của tất cả các chiến sĩ và mọi người dân.

Ở phần kết, tác giả viết:

Vì một lý tưởng bình thường
Bác là Hồ Chí Minh”

Lý tưởng đó đơn giản nhưng sâu sắc. Vì tên người là Hồ Chí Minh. Vì người đã từng gác lại mọi khó khăn, đồng lòng với các chiến sĩ dân công. Ba từ “lý tưởng bình thường” gợi lên trong lòng người đọc nhiều ý nghĩa đẹp về vị lãnh tụ yêu dấu của dân tộc.

Bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc, với hình ảnh một vị lãnh tụ hiện lên như người cha già của cả dân tộc. Bác không ngủ để chăm sóc từng giấc ngủ của mỗi chiến sĩ, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng chúng ta về Bác. Bài thơ giúp chúng ta hiểu thêm về Bác, hiểu thêm về một vị lãnh tụ của dân tộc Việt Nam.

Phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 6

Minh Huệ với bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” là hiện tượng thi sĩ bất tử với một sản phẩm văn chương độc đáo. Sử dụng làn điệu dân ca hát dặm Nghệ Tĩnh, tác giả đã ca ngợi tình thương mênh mông của một người con vĩ đại của xứ Nghệ - Bác Hồ kính yêu.

Bài thơ gần như một câu chuyện cổ tích thực tế mà mơ mộng, đưa ta vào một không gian huyền thoại: một ông tiên với chòm râu im phăng phắc, đột ngột lung linh trước ngọn lửa hồng chập chờn giữa rừng đêm. Một đêm đông lạnh lẽo, mưa rơi như trút, thời kỳ chiến tranh, loạn lạc. Xung quanh đống lửa là những chiến binh trẻ (tiên đồng) đang ngủ. Không gian và thời gian nghệ thuật đóng góp tạo nên sắc điệu ngôn ngữ trữ tình thẩm mỹ của bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”.

Tác giả đã kết hợp ngôn ngữ kể, ngôn ngữ tả, ngôn ngữ nhân vật và bình luận trữ tình trong những vần thơ ngắn gọn, sâu lắng, liền mạch, đầy cảm xúc.

Hình ảnh Bác Hồ được mô tả sâu sắc qua lòng trung thành của anh đội viên. Mối quan hệ giữa lãnh tụ và chiến sĩ trở thành tình thầy - trò, cha - con. Tố Hữu từng viết: “Người là Cha, là Bác, là Anh - Trái tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ” (Sáng tháng Năm), ở đây Minh Huệ đã cảm nhận được:

“Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm

Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột.
Bác nhón chân nhẹ nhàng…”

Việc đốt lửa, đi dém chăn, cử chỉ nhón chân nhẹ nhàng đã thể hiện sự quan tâm yêu thương của Bác đối với từng lính binh, giống như tình cha - con, tình ông - cháu.

Chú đội viên mơ màng trong khoảnh khắc hạnh phúc thần tiên. Chất thơ vừa thực vừa mơ đầy ấn tượng:

“Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng”

Ngoài trời mưa lâm thâm lạnh lẽo. Trong mái lều xơ xác, suốt đêm “Lặng yên bên bếp lửa” với vẻ mặt Bác “trầm ngâm”. Đặc biệt là một so sánh rất tinh tế, rất thơ đã tôn vinh tình nhân ái của vị lãnh tụ kính yêu Hồ Chí Minh:

“Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”

Tình huống thơ đạt đến cao trào. Chế Lan Viên trong “Người đi tìm hình của nước” từng viết: “Hiểu sao hết tấm lòng lãnh tụ. Anh đội viên cũng vậy, anh chưa hiểu vì sao đêm nay Bác trầm ngâm thao thức. Nghe Bác nói, anh đội viên vui sướng mênh mông. Tình nhân ái của lãnh tụ đã soi sáng tâm hồn người lính trẻ:

“Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn

Trời mưa lâm thâm
Không muốn ướt chân
Bác ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc

Trong bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”, Minh Huệ đã sáng tạo ra những chi tiết nghệ thuật rất cụ thể và điển hình về mái tóc, chòm râu, ngọn lửa, bóng Bác, vẻ mặt trầm ngâm, về hành động, cử chỉ nhằm tô đậm và ca ngợi tình thương bao la của Bác Hồ kính yêu. Chòm râu là biểu tượng thân tình gợi lên sự gần gũi, thân thiết mà cao cả, thiêng liêng:

“Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc”

Bên cạnh hình ảnh Bác Hồ là hình ảnh anh đội viên, được nhà thơ thể hiện khá đẹp. Anh chợt tỉnh giấc giữa đêm khuya, và vô cùng ngạc nhiên suy nghĩ:

“Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ”

Thương Bác, anh nhẹ nhàng nói: Bác ơi! Bác chưa ngủ? - Bác có lạnh không?.

“Anh lo lắng bồn chồn:
Anh lo Bác ốm.…”

Cảm xúc của anh đội viên phát triển theo chiều dài của thời gian đêm khuya:

“Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya đã rất muộn
Lần thứ ba anh thức giấc…”

Người lính trẻ quyết định, kiên trì:

“Mời Bác nghỉ ngơi Bác ơi!
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi! Xin Bác nghỉ!”

Chỉ khi nghe Bác chia sẻ về tình thương và lo lắng, anh đội viên cảm thấy vô cùng hạnh phúc vì đã hiểu được tấm lòng và vĩ đại của lãnh tụ:

“Lòng vui sướng mãi mênh mông
Anh thức cùng Bác suốt đêm”

Minh Huệ đã thể hiện một cách chân thành cảm động lòng kính yêu của nhân dân và chiến sĩ dành cho Chủ tịch Hồ vĩ đại.

“Đêm nay Bác không ngủ” sẽ mãi mãi là một bài thơ làm xúc động trái tim của hàng triệu con người. Hai nhân vật, hai tâm hồn hòa quyện, chung một tình yêu lớn: “yêu nước, thương dân”. Sự kết hợp giữa màu sắc dân ca và không khí cổ tích tạo nên vẻ đẹp độc đáo của bài thơ. Cảnh rừng đêm mưa lâm thâm, ngọn lửa hồng, mái tóc bạc, chòm râu im phăng phắc là bốn nét vẽ ấn tượng về Bác Hồ và tấm lòng yêu nước, thương dân của Người.

Phân tích về bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 7

“Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ là một trong những bài thơ thành công nhất về Bác Hồ và đã trở nên quen thuộc với nhiều thế hệ. Bài thơ được viết dựa trên những sự kiện có thực. Năm 1950, trong chiến dịch Biên giới, Bác Hồ đã trực tiếp ra mặt trận chỉ huy chiến đấu. Đầu năm 1951, Minh Huệ đang ở Nghệ An thì được một người bạn là bộ đội vừa từ Việt Bắc về kể cho nghe chuyện được gặp Bác Hồ.

Câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác Hồ trên đường đi chiến dịch đã tác động mạnh mẽ đến suy nghĩ và cảm xúc của nhà thơ, là nguồn cảm hứng để Minh Huệ sáng tác nên bài thơ này. Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với bộ đội và nhân dân, đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ. Mối quan hệ gắn bó giữa lãnh tụ cách mạng và quần chúng cách mạng cũng được phản ánh rất thành công trong tác phẩm.

Trong bài thơ có hai nhân vật chính: Bác Hồ và anh đội viên chiến sĩ. Bức tranh về Bác Hồ được vẽ qua con mắt và tâm trạng của người chiến sĩ, qua những lời đối thoại giữa hai người. Qua đó, bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương rộng lớn của Bác Hồ với đồng bào, chiến sĩ và thể hiện tình cảm kính yêu, khâm phục của bộ đội, nhân dân đối với Bác Hồ.

Hai khổ thơ đầu giới thiệu thời gian, không gian của câu chuyện, hình ảnh Bác Hồ và anh đội viên:

“Anh chiến sĩ thức dậy
Chợt nhìn ra đêm đã khuya
Mà sao Bác vẫn đốt lửa
Đêm nay Bác không ngủ.”

Lặng lẽ nhìn ngọn lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm.
Ngoài trời mưa rơi như rầm
Mái lều xơ xác.”

Thức dậy giữa đêm, anh chiến sĩ ngạc nhiên khi nhận ra rằng dù đã khuya rồi nhưng Bác vẫn ngồi đốt lửa một cách trầm ngâm. Từ sự ngạc nhiên, anh chuyển sang cảm động khi hiểu rằng Bác vẫn ân cần đốt lửa để sưởi ấm cho chiến sĩ.

Anh kín đáo quan sát sự biến động của tâm trạng trên gương mặt và trong từng hành động ân cần của Bác. Trong lòng anh hiện lên tình cảm yêu thương và kính trọng vô hạn đối với Người:

“Anh chiến sĩ nhìn Bác
Càng nhìn, càng thấy thương
Người Cha tóc bạc phải chiếu
Đốt lửa cho anh nằm.

Bác lửa sưởi ấm lều rồi đi chăm sóc từng người
Người xem trọng giấc ngủ nên Bác nhón chân nhẹ nhàng
Bác quan tâm tỉ mỉ không khác gì bà mẹ yêu thương lo lắng cho con cái.

Hành động này thể hiện lòng yêu thương và sự chăm sóc ân cần của Bác Hồ với chiến sĩ. Bác như người cha, người mẹ chăm sóc giấc ngủ của đàn con. Sự quan tâm chu đáo, không bỏ sót ai: “Từng người, từng người một”. Cử chỉ nhón chân nhẹ nhàng của Bác để không làm chiến sĩ thức giấc là một chi tiết đặc sắc, thật giản dị nhưng xúc động, thể hiện tấm lòng yêu thương sâu xa và sự tôn trọng, chăm sóc của vị lãnh tụ đối với bộ đội.

Anh chiến sĩ thức dậy mơ màng
Như trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.”

Hình ảnh và cử chỉ của Bác trong đêm khiến anh chiến sĩ không phân biệt được thực và mộng. Ngọn lửa chiếu sáng bóng Bác nào khuôn mặt anh mơ màng, khi tỉnh giấc nhưng lại cho rằng mình đang mơ. Anh mơ thấy bên ngọn lửa phát sáng, bóng Bác cao lồng lộng in trên vách lều đơn sơ, vừa huyền ảo vừa ấm áp. Bác như một linh hồn thiêng liêng, hiện diện giữa không gian cổ tích, với hơi ấm của tình thương bao la, sâu nồng hơn cả tình mẹ dành cho con.

Rồi Bác đi chăm sóc từng người
Từng người một
Lo sợ con cháu giật thót
Bác nhẹ nhàng nhón chân.

Thực và mộng xen kẽ, tạo nên bức tranh tuyệt vời về Bác. Bóng hình lồng lộng cũng là lồng lộng của tấm lòng Bác. Anh đội viên cảm thấy như đang được ôm trong lòng Bác và rất vui sướng.

Anh đội viên càng lo lắng khi thấy đêm đã khuya mà Bác vẫn chưa đi ngủ:

“Thổn thức trong lòng
Thầm hỏi:
Bác ơi! Bác chưa ngủ?
Có lạnh không ạ?”

Xúc động, anh đội viên mời Bác đi nghỉ. Nỗi lo về sức khỏe của Bác đang lo lắng trong lòng anh. Bác không trả lời câu hỏi mà nhẹ nhàng khuyên bảo:

“Chú cứ ngủ đi
Ngày mai phải đi đánh giặc.”

Vâng theo lời, anh nhắm mắt nhưng vẫn không yên tâm:

“Không biết nói gì hơn
Anh lo Bác ốm
Lòng bồi hồi thao thức
Vì Bác vẫn thức suốt

Chiến dịch kéo dài phía trước
Rừng dày, dốc sâu
Bác không ngủ đêm nay
Để sức cho hành trình?

Nỗi lo của anh thực sự chân thành, bởi đối với anh, Bác là tinh thần của chiến dịch.

Bài thơ không kể về lần thứ hai anh thức dậy, mà chuyển ngay từ lần đầu sang lần thứ ba. Điều này cho thấy anh đã tỉnh giấc nhiều lần trong đêm và mỗi lần đều thấy Bác không ngủ. Tâm trạng và suy nghĩ của anh đã thay đổi rõ rệt từ lần này sang lần khác.

Lần thức dậy đầu tiên, anh đội viên nhìn thấy Bác ngồi im lặng bên bếp lửa, gương mặt trầm ngâm, như đang suy tư sâu sắc về điều gì đó... Khi thức dậy lần thứ ba, anh đội viên bất ngờ kinh ngạc khi chứng kiến:

“Bác vẫn ngồi đấy mặt mộc
Chòm râu im lặng

Anh lo lắng về tình trạng của Bác, sợ rằng Bác không thể tiếp tục cuộc hành trình. Lo lắng đã biến thành nỗi kinh hoàng thực sự, và nếu lần trước anh chỉ dám nghĩ nhỏ trong lòng thì lần này anh dũng cảm hơn, cầu xin mạnh mẽ hơn:

“Anh vội vã nói gấp
Mời Bác ngủ đi Bác ơi
Trời đã sáng rồi
Bác ơi, mời Bác ngủ thôi!”

Bác cảm động trước sự nhiệt tình của chiến sĩ, cần phải giải thích lý do mình không ngủ để anh yên tâm:

“Bác thức thì để Bác
Nhưng Bác ngủ không lòng an”

Bác yêu quý đồng bào
Đêm nay Bác ngủ ngoài rừng
Phủ lá cây thành chiếu
Áo mỏng che chăn êm”

Trời mưa lâm thâm phủ
Làm sao cho không ướt!
Yêu thương càng nồng hơn
Mong trời sáng tỏ mau”

Tới đoạn thơ này, Bác đã giải thích rõ lý do tại sao Bác không ngủ. Bác không ngủ vì lo lắng cho bộ đội, đồng bào đang ngủ ngoài rừng. Mặc dù không thấy trực tiếp, nhưng Bác cảm nhận rất sâu những khó khăn của họ.

Lời giải thích của Bác khiến cho anh đội viên hiểu sâu sắc và thấm thía tấm lòng nhân ái mênh mông của vị Lãnh tụ. Bác lo cho bộ đội, đồng bào cũng chính là lo cho cuộc kháng chiến gian khổ nhưng kiên cường của dân tộc để giành lại độc lập, tự do, cơm áo, hòa bình. Chứng kiến những hành động và lời nói biểu hiện tình thương và đạo đức cao cả của Bác Hồ, anh chiến sĩ cảm thấy hạnh phúc đến thái độ hân hoan. Bác đã thúc đẩy tình đồng đội, tình đoàn kết của giai cấp, mang lại một tinh thần cao quý. Khi đã hiểu rõ tâm trạng của Bác, người chiến sĩ:'Lòng vui sướng mênh mông/Anh thức luôn cùng Bác”

Bài thơ thể hiện tình cảm đồng lòng của bộ đội và nhân dân ta dành cho Bác Hồ. Đó là niềm hạnh phúc khi được nhận lấy tình thương và sự quan tâm chu đáo từ Bác Hồ. Đồng thời, đó cũng là sự tin tưởng, biết ơn sâu sắc và tự hào về vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại mà giản dị.

Kết thúc bài thơ, chúng ta thấy sự kết hợp khéo léo giữa suy tư của nhà thơ và tâm trạng của người chiến sĩ:

“Đêm nay Bác ngồi đây
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.”

Nhà thơ đặt mình vào vai trò của anh đội viên để cảm nhận, suy tư về Bác - người Cha già thân thiết của quân đội và nhân dân Việt Nam. Chính điều này làm cho cảm xúc của nhà thơ trở nên chân thành và sâu sắc.

Phần cuối của bài thơ khẳng định một sự thật đơn giản nhưng vô cùng to lớn: Bác không ngủ vì một lý do rất tự nhiên, dễ hiểu: “Bác là Hồ Chí Minh”. Khi nhắc đến Bác, người ta nhắc đến tình thương và trách nhiệm to lớn, cao cả. Yêu nước, thương dân là đạo đức cốt yếu của Bác Hồ.

Bài thơ Đêm không ngủ chỉ là một trong những đêm vô số mà Bác đã trải qua mà không ngủ. Bác không ngủ vì lo cho công việc quốc gia và yêu thương bộ đội, dân công, điều đó là điều bình thường, bởi Bác là Hồ Chí Minh - người lãnh tụ của dân tộc và người cha quan trọng của quân đội chúng ta. Cuộc đời của Người dành hết cho nhân dân và Tổ quốc. Đó chính là triết lý sống hy sinh cho mọi người mà tất cả đều biết và kính trọng.

“Đêm nay Bác không ngủ” là một trong những bài thơ thành công về chủ đề về lãnh tụ. Tác giả thông qua sự kiện hàng ngày, với cách diễn đạt giản dị, trong trẻo, với những chi tiết thực tế, hình ảnh sinh động, đã làm cho người đọc thấy sự gắn bó sâu sắc giữa Bác Hồ và nhân dân, quân đội - đồng thời làm rõ phẩm chất cao quý của Người.

“Một đời Bác chẳng ngủ yên bao giờ” (Hải Như). Trước khi ra đi, Bác đã để lại muôn vàn tình thương cho cả Đảng và nhân dân. Chúng ta hãy sống, học tập và làm việc sao cho xứng đáng với tình thương của Bác.

Phân tích bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 8

Hình tượng của Bác Hồ - người cha già được ngàn vàn lòng người dân yêu mến mãi mãi. Do đó, đã có nhiều bài thơ, nhiều lời ca được sáng tác để diễn đạt lòng kính trọng và biết ơn trước sự vĩ đại của Người, trong đó bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” là một minh chứng rõ ràng cho điều này.

Mặc dù Bác luôn nhận được sự tôn trọng tuyệt đối từ nhân dân, nhưng Người không bao giờ tạo ra cho mình một cuộc sống riêng tư mà luôn hòa mình vào cuộc sống của nhân dân lao động và những người chiến sĩ đang đối mặt với nguy hiểm. Trong đêm tối, dưới ánh lửa bùng cháy, hình ảnh của Người hiện lên rất bình dị, quen thuộc:

“Im lặng bên bếp lửa
Gương mặt Bác trầm ngâm
Ngoài kia mưa rơi bão táp
Mái lều tranh run run”

Bức chân dung của Bác được vẽ dưới ánh nhìn của một người chiến sĩ. Bác hiện lên với sự “im lặng”, “trầm ngâm” giữa cơn mưa rất lạnh ngoài kia. Người đã sưởi ấm tấm lòng của người chiến sĩ không chỉ bằng sự lo lắng, mà còn bằng những hành động cụ thể:

“Bác ra ngoài dém chăn
Từng người từng người một
Lo sợ cho cháu nhỏ của họ
Bác nhẹ nhàng nhón chân”

Dù có vị thế của một nhà lãnh đạo, nhưng Bác luôn đồng cam cộng khổ, đồng hành cùng những người chiến sĩ. Vì thế, Người luôn hiểu biết về những gian khổ và hiểm nguy mà họ đã trải qua, và dành cho họ những tình cảm, sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt, thể hiện ngay trong những hành động nhỏ nhặt như “ra ngoài đi dém chăn” cho từng người bằng bước chân nhẹ nhàng. Những cử chỉ ân cần đó đã khiến anh đội viên cảm thấy ấm áp:

“Bóng Bác vươn cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”

Hình ảnh so sánh độc đáo đã thể hiện tấm lòng rộng lớn của vị chủ tịch được kính trọng.

Và khi thức dậy lần thứ ba, anh đội viên vẫn thấy Bác thao thức không ngủ. Sự thao thức ấy bắt nguồn từ trái tim của một vị lãnh tụ yêu nước thương dân, dành tình thương bao la, vĩ đại của mình cho mọi chúng sinh:

“Bác lo lắng cho đoàn dân công
Đêm nay họ ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn”

Sự quan tâm, chăm sóc của Bác không chỉ thể hiện ở việc quan tâm đến những người chiến sĩ đang yên giấc bên cạnh Người mà tấm lòng của Bác vẫn đau đáu khi nghĩ đến lực lượng dân công đang đối mặt với thời tiết khắc nghiệt, mưa gió ở rừng sâu. Bức chân dung của Bác hiện lên dưới bút của nhà thơ Minh Huệ thật giản dị, gần gũi nhưng vẫn rất vĩ đại. Hình ảnh Bác lo lắng không nguôi giữa đêm tối bên ánh lửa hồng đã gợi nhớ đến hai câu thơ trong bài thơ “Cảnh khuya”:

“Cảnh đêm như vẽ hình người chưa đặng giấc
Chưa ngủ vì lo nghĩ về nước nhà”

Dù ở bất kỳ tình huống nào, Bác vẫn ân cần với vận mệnh của dân tộc, hiểu biết về những khó khăn mà nhân dân và những chiến sĩ phải đối mặt. Tấm lòng nhân ái đó đã làm cho anh đội viên cảm thấy ấm áp, ngưỡng mộ:

“Đêm nay Bác vẫn ở đây
Đêm nay Bác chẳng ngủ mê
Vì lòng yêu nước chân thành
Bác là Hồ Chí Minh”

Những dòng thơ này như là phản ánh sâu sắc về bản tính, nhân cách của Bác. Việc Bác không ngủ đã trở thành một điều tự nhiên. Trong cuộc sống cách mạng rất nhiều thách thức, Bác đã trải qua nhiều đêm không ngủ như thế nhưng tất cả đều bắt nguồn từ tình yêu nước, lòng nhân ái và lo lắng cho dân tộc, thể hiện sự hy sinh không lời của Người.

Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” đã vẽ lên bức tranh tươi sáng về Bác với tình thương vô bờ bến. Đồng thời thể hiện sự ngưỡng mộ, tình cảm yêu quý của người chiến sĩ dành cho lãnh tụ kính yêu.

Phân tích về bài thơ Đêm nay Bác không ngủ - Mẫu 9

Bác Hồ là người cha già yêu quý của dân tộc Việt Nam. Suốt cuộc đời, Người đã hiến dâng cho sự giải phóng của dân tộc. Trên tấm lòng yêu thương sâu sắc đó, Minh Huệ đã thể hiện tình cảm vô biên của Người dành cho quân đội và nhân dân, cũng như lòng ngưỡng mộ, tôn kính của anh chiến sĩ dành cho lãnh tụ.

Đầu tiên là tình cảm sâu sắc, bao la của Bác dành cho quân đội và nhân dân qua việc Người thức trắng đêm suy tư:

“Anh chiến sĩ tỉnh giấc
Thấy đêm khuya đã qua
Nhưng sao Bác vẫn ngồi đây
Đêm nay Bác không ngủ”

Anh chiến sĩ bỗng tỉnh giấc giữa đêm tối, nhìn thấy Bác vẫn ngồi đó chẳng ngủ làm anh cảm thấy bất ngờ. Sau một ngày dài làm việc vất vả, đêm đến là lúc mọi người cần nghỉ ngơi để sẵn sàng cho ngày mai. Tuy vậy, Bác vẫn ở đó:

“Im lặng dưới ánh lửa
Gương mặt Bác thấu hiểu
Bên ngoài trời mưa âm u
Mái lều tranh rách nát”

Hình ảnh Bác hiện lên bên bếp lửa hồng với vẻ mặt thấu hiểu. Anh đội viên nhìn Bác mà lại càng thêm yêu thương.

Tiếp đến, tình cảm của Bác được thể hiện qua từng hành động cụ thể. Bác đốt bếp lửa hồng để sưởi ấm cho các chiến sĩ ngon giấc trong đêm đông lạnh giá giữa núi rừng phương Bắc “Người cha mái tóc bạc/Đốt lửa cho anh nằm”. Cách gọi “Người Cha mái tóc bác” thể hiện một tình cảm sâu sắc dành cho Bác cũng giống như tình cảm giữa những người thân yêu ruột thịt. Bác đi đắp chăn để giữ hơi ấm cho các chiến sĩ ngon giấc. Bác nhón chân nhẹ nhàng để các chiến sĩ không giật mình tỉnh giấc. Bằng những việc làm rất cụ thể trong đêm đông, ta cũng thấy được lòng yêu thương, quan tâm và lo lắng sâu sắc của Bác dành cho các chiến sĩ. Người lính nào cũng được Bác chăm sóc, được Bác chia sẻ tình yêu thương.

Tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác dành cho bộ đội và nhân dân còn được thể hiện dân qua lời bộc bạch trực tiếp:

“Anh cứ yên giấc đi
Ngày mai ta cùng đánh giặc”

Điều đặc biệt nhất là vì sao Bác không ngủ:

“Bác ân cần dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn”

Dù là một lãnh tụ, Bác vẫn quan tâm đến cuộc sống của dân công. Bác lo lắng cho họ từ ăn, mặc đến giấc ngủ. Tấm lòng lo lắng giống như của cha dành cho con thơ.

Và không chỉ dừng lại ở đó, bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” còn thể hiện sự tôn kính, ngưỡng mộ của người chiến sĩ dành cho lãnh tụ. Hình ảnh Bác hiện lên trong tâm trí của anh đội viên:

“Anh lính mơ màng
Như nằm trong giấc mơ
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng”

Tình thương của Bác sưởi ấm lòng anh đội viên, khiến người cảm thấy ấm áp giữa cơn mưa rét buốt ngoài kia. Sự quan tâm ấy khiến anh lo lắng cho sức khỏe của Bác:

“Chiến dịch còn dài
Rừng dốc dày ải
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy đâu sức để đi”

Chỉ khi nghe lí do Bác không ngủ, anh mới hiểu phần nào nỗi lòng của Bác:

“Vui sướng lan tỏa
Thức cùng Bác suốt đêm”

Tấm lòng nhân ái ấy khiến anh đội viên cảm thấy ấm áp, kính phục:

“Đêm nay Bác vẫn ở đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh”

Qua bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”, hình ảnh Bác Hồ đã được tái hiện rất chân thực. Bác không chỉ là một lãnh tụ vĩ đại, mà còn là người đầy tình cảm yêu thương dành cho chiến sĩ và nhân dân.