Buzz
Chiếc còi tử thần của người Aztec, một nhạc cụ gốm cổ hình hộp sọ, nổi bật với âm thanh quái dị, được ví như tiếng thét thảm thiết của hàng nghìn linh hồn.
Một biểu tượng đầy ám ảnh của nền văn minh Aztec
Nền văn hóa Aztec không chỉ nổi tiếng với các nghi lễ hiến tế người đầy kinh hoàng hay những ngôi đền trang trí bằng hộp sọ, mà còn bởi những phát minh độc đáo mang tính biểu tượng và đáng sợ. Trong số đó, tiếng còi tử thần Aztec - một nhạc cụ gốm có hình dạng hộp sọ - được coi là một trong những sáng tạo ám ảnh nhất. Âm thanh ma quái mà nó phát ra từng được mô tả là tiếng thét của những linh hồn bị nguyền rủa, tiếng gió hú lạnh lẽo, hay tiếng kêu thảm thiết của con người.
Gần đây, nhóm các nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu đầu tiên về ảnh hưởng của âm thanh từ tiếng còi tử thần lên não bộ con người. Kết quả nghiên cứu, được đăng tải trên Tạp chí Tâm lý học Truyền thông, không chỉ giải mã một phần bí ẩn này mà còn mở ra những hiểu biết mới về cách âm thanh tác động đến cảm xúc và nhận thức của con người.
Còi tử thần Aztec: Hình thù kỳ quái và âm thanh ghê rợn
Tiếng còi tử thần, hay ehecachichtli theo ngôn ngữ Nahuatl, là những nhạc cụ nhỏ được làm từ đất sét, có hình dáng giống hộp sọ, được tìm thấy trong các di tích cổ đại của Aztec. Chúng thường được chế tác tinh xảo và được phát hiện lần đầu vào năm 1999 tại một khu mộ chứa các nạn nhân của nghi lễ hiến tế.
Điều đặc biệt ở những chiếc còi này chính là âm thanh lạnh lẽo, vang vọng cao vút mà chúng tạo ra - vừa giống tiếng thét của con người, lại vừa như tiếng gió rít qua khe cửa. Cấu trúc bên trong của còi tạo ra sự nhiễu loạn không khí, khiến âm thanh phát ra mang theo cảm giác kinh hoàng mà nhiều người miêu tả là không thể chịu đựng nổi.
Mặc dù vậy, mục đích chính xác của còi tử thần vẫn còn là vấn đề gây nhiều tranh cãi. Một số nhà nghiên cứu cho rằng chúng được dùng trong các nghi lễ hiến tế để biểu trưng cho gió hoặc làm công cụ dẫn dắt linh hồn sang thế giới bên kia. Có người lại cho rằng tiếng còi này được chế tác như một vũ khí tâm lý trong chiến tranh, nhằm gieo rắc sự sợ hãi vào lòng kẻ thù.
Nghiên cứu đầu tiên về ảnh hưởng của âm thanh từ còi tử thần lên não người
Trong nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đã áp dụng phương pháp phân loại âm thanh kết hợp theo dõi phản ứng tâm lý để tìm hiểu cách não bộ phản ứng khi nghe tiếng còi tử thần. Kết quả cho thấy, âm thanh này được đánh giá là cực kỳ khó chịu và đầy kinh hoàng, là sự kết hợp giữa yếu tố tự nhiên và nhân tạo.
Nhạc cụ này phát ra âm thanh 'lai', vừa giống tiếng la hét của con người, vừa mang âm sắc kỳ lạ, không hoàn toàn thuộc về thế giới tự nhiên. Hiện tượng này gây cảm giác bất an giống như hiệu ứng 'thung lũng kỳ lạ' (uncanny valley), khái niệm dùng để mô tả phản ứng của con người trước những vật thể có hình dáng gần giống con người nhưng lại không hoàn toàn giống.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng âm thanh từ tiếng còi tử thần kích hoạt các vùng não liên quan đến cảm xúc mãnh liệt, đặc biệt là khu vực vỏ não thính giác. Phản ứng này có thể thúc đẩy các hành vi cấp bách, gây gián đoạn lớn trong quá trình suy nghĩ thông thường.
Điều thú vị là hiệu ứng tâm lý này không chỉ xảy ra với những chiếc còi tử thần nguyên bản của người Aztec, mà còn có thể được kích hoạt từ các bản sao hiện đại của chúng.
Công dụng thực sự của chiếc còi tử thần Aztec
Dù các nghiên cứu đã đưa ra bằng chứng rõ ràng về sức mạnh ám ảnh của âm thanh từ còi tử thần, mục đích ban đầu của chúng vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải.
Các nhà nghiên cứu nhận định rằng, mặc dù có khả năng âm thanh này đã được sử dụng trong chiến tranh để gây hoang mang cho kẻ thù, nhưng khả năng này khá thấp, bởi người Aztec thường liên kết âm thanh với các vị thần của họ, như thần gió Ehecatl hoặc thần chết Mictlantecuhtli.
Thay vào đó, còi tử thần rất có thể được dùng trong các nghi thức hiến tế hoặc lễ chôn cất. Tiếng còi có thể mô phỏng hành trình đầy nguy hiểm và đáng sợ của linh hồn qua thế giới ngầm. Hơn nữa, âm thanh ghê rợn này có thể được dùng để tạo dựng không khí uy nghiêm và thần bí trong các nghi lễ tôn giáo.
Hơn 500 năm sau sự sụp đổ của nền văn minh Aztec, tiếng còi tử thần vẫn là biểu tượng mạnh mẽ gợi nhớ về sự sáng tạo độc đáo của nền văn hóa này. Âm thanh đáng sợ từ nhạc cụ này không chỉ phản ánh quan niệm của người Aztec về cái chết và thế giới bên kia mà còn là manh mối quan trọng để hiểu cách âm thanh có thể điều khiển cảm xúc và tâm lý con người.
Nghiên cứu gần đây không chỉ làm sáng tỏ một phần bí ẩn của tiếng còi tử thần mà còn mở ra cơ hội để hiểu rõ hơn về cách nền văn minh Aztec sử dụng âm thanh như một công cụ quyền lực. Dù mục đích ban đầu của những chiếc còi này là gì, không thể phủ nhận rằng chúng đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng lịch sử và văn hóa nhân loại, đồng thời khơi gợi niềm đam mê nghiên cứu không ngừng của các học giả.
Mặc dù còn rất nhiều điều chưa được giải đáp về những tiếng còi ma quái này, nhưng một điều chắc chắn: Tiếng vọng từ quá khứ của người Aztec vẫn tiếp tục lay động tâm hồn nhân loại theo những cách mà ít ai có thể tưởng tượng được.
