Vì sao trẻ sơ sinh bị vàng da? Vàng da có nguy hiểm không?

Tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Tỷ lệ trẻ sơ sinh mắc vàng da chiếm tới 80-85%. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ những thông tin hữu ích để bạn hiểu hơn về vấn đề này và cách chăm sóc trẻ hiệu quả.

Vàng da là kết quả của việc tăng bilirubin trong máu, gồm 2 loại: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. Vàng da sinh lý thường biến mất sau vài ngày, còn vàng da bệnh lý rất nguy hiểm. Cha mẹ nên hiểu rõ về vàng da ở trẻ để đưa bé đi khám và điều trị kịp thời.

Tại sao trẻ sơ sinh bị vàng da?

Theo BSCK II Bùi Minh Phúc - Khoa sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Hạ Long, việc trẻ sơ sinh bị vàng da là do nồng độ bilirubin trong máu tăng cao. Bilirubin được tạo ra khi các tế bào hồng cầu vỡ ra. Khi bé còn trong bụng mẹ, gan của mẹ thực hiện việc đào thải bilirubin. Tuy nhiên, sau khi bé sinh ra, gan bé còn yếu nên không thể loại bỏ bilirubin khỏi máu, dẫn đến hiện tượng vàng da. Vàng da thường xuất hiện ở mặt sau đó lan dần xuống ngực và chân.

Vàng da sinh lý thường xuất hiện vào ngày thứ 2 -3 sau khi sinh và biến mất trong vòng 1-2 tuần. Đối với trẻ sinh non, vàng da có thể xuất hiện vào ngày thứ 5-7 và mất sau khoảng 2 tháng.

Vàng da ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Nếu là vàng da sinh lý thì cha mẹ không cần lo lắng. Tuy nhiên, nếu nồng độ bilirubin của bé cao quá, bé có thể mắc hội chứng kernicterus gây tổn thương thần kinh, dẫn đến câm điếc, phát triển chậm. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc hội chứng này không cao. Vì vậy, nếu bé nhà bạn bị vàng da nhiều ngày, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời.

Nguy cơ khiến trẻ bị vàng da là gì?

Trẻ có nguy cơ bị vàng da nếu: có anh chị em ruột bị vàng da; sau khi sinh có vết thâm tím (một phần của vết thâm tím bị vỡ và sinh ra bilirubin); sinh non (gan bé không chuyển hóa bilirubin tốt); có nguồn gốc Á Đông; có các rối loạn di truyền nhất định…

Một số trẻ bị vàng da sau 24 giờ đầu có thể do bệnh lý như: bệnh lý gan, túi mật, rối loạn đường ruột, nhiễm trùng, chấn thương lúc sinh...

Sữa mẹ có thể gây vàng da không?

Không đủ chất lỏng có thể dẫn đến tăng bilirubin trong máu. Vì thế, nếu bé của bạn bú ít sữa mẹ, có thể dẫn đến vàng da. Trẻ bú sữa công thức cũng có thể bị vàng da nếu không bú đủ sữa công thức. Nếu bạn nghĩ rằng bé không bú đủ sữa mẹ, hãy thảo luận với bác sĩ để được tư vấn và có giải pháp phù hợp.

Khi bé bú đủ sữa mẹ sau khi cải thiện kỹ thuật bú, bạn có thể cho bé bú thường xuyên hơn hoặc bổ sung bằng sữa mẹ vắt hoặc sữa công thức để giảm vàng da. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến nghị cho bé bú ít nhất 8 đến 12 lần một ngày trong vài ngày đầu.

Một số trẻ sơ sinh có thể bị vàng da do sữa mẹ trong vài tuần đầu. Loại vàng da này gọi là vàng da sinh lý, xuất hiện vào ngày thứ 2 hoặc thứ 3 sau sinh và tự khỏi trong vòng hai tuần sau sinh. Ở trẻ sinh non, nó đạt đỉnh điểm vào khoảng từ 5 đến 7 ngày và có thể mất đến hai tháng để biến mất.

Bé vẫn sẽ ăn uống tốt và tăng cân bình thường, nhưng một chất nào đó trong sữa mẹ có thể cản trở gan xử lý bilirubin. Điều này thường xảy ra với vàng da sinh lý và có thể kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng. Vàng da do sữa mẹ phổ biến ở trẻ bú mẹ hoàn toàn và thường được coi là vô hại.

Nếu nồng độ bilirubin của bé quá cao, bác sĩ có thể khuyến nghị ngưng cho bé bú trong 1 hoặc 2 ngày để giảm bilirubin. Trong thời gian này, bạn có thể dùng máy hút sữa để duy trì nguồn sữa và khi bilirubin giảm, việc cho bé bú có thể được tiếp tục.

Có phải một số trẻ sơ sinh dễ bị vàng da hơn những trẻ khác?

Một số trẻ dễ bị vàng da hơn nếu nằm trong nhóm:

• Con của bạn có anh chị em ruột bị vàng da
• Bé bị bầm tím sau khi sinh (một phần của vết bầm tím bị vỡ và tạo ra bilirubin như một sản phẩm phụ)
• Bé sinh non, gan chưa trưởng thành có thể không xử lý được bilirubin
• Con của bạn là người gốc Đông Á
• Bé có rối loạn di truyền (ví dụ, hội chứng Gilbert; khiếm khuyết di truyền ở màng tế bào hồng cầu; galactosemia, rối loạn chuyển hóa di truyền)
• Bé mắc một số bệnh như xơ nang hoặc suy giáp

Vàng da trong 24 giờ đầu sau sinh cũng có thể do các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, ví dụ như bệnh gan, túi mật và ruột, nhiễm trùng, chấn thương khi sinh, một số bệnh hoặc sinh non (sinh trước 28 tuần tuổi). . Không tương thích yếu tố Rh và không tương thích nhóm máu cũng có thể gây vàng da ở trẻ sơ sinh trong những ngày đầu đời.

Cách mẹ kiểm tra xem bé có bị vàng da không?

Để kiểm tra xem bé có bị vàng da không, mẹ có thể thực hiện một trong những cách sau:

Mẹ bế bé vào phòng có ánh sáng tự nhiên hoặc dưới ánh đèn huỳnh quang và quan sát bé: Trong trường hợp da bé tối màu thì bạn có thể tìm màu vàng ở trong tròng trắng của mắt hoặc màu vàng trên nướu của bé, còn trường hợp bé có màu da trắng thì mẹ có thể dùng tay ấn nhẹ lên trán, mũi hoặc ngực khi bỏ tay ra nếu vẫn thấy da bé màu vàng thì điều này chứng tỏ bé nhà bạn đã bị vàng da.

Nếu thấy bé nhà bạn có dấu hiệu vàng trong mắt, bụng, cánh tay, chân hoặc da vàng kéo dài hơn 3 tuần, kèm theo quấy khóc, bỏ bú... thì nên đưa bé đi khám bác sĩ. Tại bệnh viện có phương pháp hiện đại giúp xác định nguyên nhân gây vàng da ở trẻ.

Khi nào bệnh vàng da được coi là nghiêm trọng?

Nếu bé bị vàng da trong 24 giờ đầu sau khi sinh, đó là trường hợp cần chú ý và cần theo dõi và điều trị kỹ lưỡng. Tuy nhiên, trường hợp này không phổ biến và thường là do sự không tương thích về nhóm máu giữa mẹ và bé. Nếu nhóm máu của mẹ là O hoặc Rh âm, có thể không tương thích với nhóm máu của bé.

Trong lần hẹn khám tiền sản đầu tiên, bác sĩ có thể đã kiểm tra nhóm máu của bạn để xem liệu bạn có nguy cơ mắc bệnh này không, nhưng không thể biết chắc chắn cho đến khi bé được sinh ra và bạn biết nhóm máu của bé là gì.

Xét nghiệm Coombs cũng sẽ được thực hiện để xem liệu sự không tương thích có ảnh hưởng đến tế bào máu của bé không. Nếu bé không tương thích nhóm máu hoặc xét nghiệm Coombs dương, bé sẽ được theo dõi chặt chẽ để theo dõi vàng da.

Phương pháp điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh

Trong trường hợp bé bị vàng da sinh lý, mẹ có thể cho bé tắm nắng hàng ngày, đặc biệt là nắng buổi sáng và bổ sung vitamin D. Đồng thời, mẹ nên cho bé bú đủ sữa mẹ hoặc sữa công thức để bé đi tiêu tiện nhiều hơn, giúp loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể nhanh chóng hơn.

Một số bé cần được áp dụng phương pháp quang trị liệu bằng cách để bé nằm dưới ánh sáng xanh da trời trong nôi mở, che mắt bé và chiếu ánh sáng xanh da trời. Ánh sáng này giúp biến đổi bilirubin để dễ dàng loại bỏ ra khỏi cơ thể, cải thiện tình trạng vàng da.

Nếu phương pháp quang trị liệu không hiệu quả, bé có thể được áp dụng phương pháp thay máu, thay thế một phần máu có nồng độ bilirubin cao bằng máu được hiến với nồng độ bilirubin bình thường.

Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám

• Trong 48 giờ đầu sau khi sinh, da bé chuyển sang màu vàng.
• Bé bị vàng da trên toàn bộ cơ thể, bao gồm lòng bàn tay và lòng bàn chân.
• Tình trạng vàng da kéo dài hơn 1 tuần đối với trẻ đủ tháng và hơn 2 tuần đối với trẻ thiếu tháng.
• Bé có dấu hiệu vàng da kèm theo các triệu chứng ảnh hưởng đến sức khỏe như co giật, sốt, ăn ít, phân màu đậm,...

Nguồn: Bệnh viện Mytour

Chăm sóc con chưa bao giờ là điều dễ dàng, đặc biệt là khi chăm sóc trẻ sơ sinh. Hãy đề phòng khi thấy bé có biểu hiện vàng da. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Mua sữa bột cho bé tại Mytour để chăm sóc bé yêu của bạn: