Buzz
Trong quá khứ, khi đất nước đối diện với nghèo đói, nhiều gia đình đã phải tách biệt con cái, đưa gửi cho người khác nuôi, tạo nên những câu chuyện cảm động. Bà ngoại của Mai Nguyên Anh là một trong những trường hợp như vậy, và bà gặp khó khăn hơn khi anh trai phải bay sang Mỹ sau năm 1975. Để tái hiện lịch sử gia đình, thu gọn khoảng cách giữa bà và anh trai, cũng như để làm sáng tỏ hiệu ứng kéo dài của chiến tranh, Mai Nguyên Anh đã tạo ra bộ ảnh Gửi anh Tuyền (63 năm) từ năm 2015 đến 2019. Đây là một dự án ảnh đầy ý nghĩa, được chia sẻ trong chuyên mục Tuần này xem ảnh của ai? lần này.Về Mai Nguyên Anh
Giới thiệu về tác giả: Mai Nguyên Anh, nghệ sĩ thị giác trẻ (sinh năm 1992), chuyên tâm khám phá những vấn đề đương đại qua ống kính nhiếp ảnh. Các tác phẩm của anh kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, mang đậm tính cá nhân và giàu cảm xúc. Sau khi học Kinh tế tại Đại học Surrey, Vương quốc Anh, đam mê nhiếp ảnh dẫn dắt anh vào nghiệp phóng viên ảnh. Năm 2013, Anh tham gia VnExpress, và sau đó tự do làm việc cho nhiều tờ báo địa phương. Năm 2016, anh hoàn tất chương trình đào tạo tại Trung tâm Nhiếp ảnh Quốc tế tại New York. Anh cũng là đồng sáng lập Matca, một dự án nhiếp ảnh tại Việt Nam.
Giới thiệu về Dự án ảnh Gửi anh Tuyền
Ông Tuyền, nay đã 81 tuổi, từng là quan chức cao cấp ở chính phủ miền Nam Việt Nam và hiện đang sống ở Mỹ. Gần 40 năm trôi qua kể từ khi ông rời bỏ Việt Nam sau khi chế độ Sài Gòn sụp đổ. Ông sống bên vợ trong căn nhà nhỏ ở Santa Ana, California. Khao khát trở về quê hương luôn hiện hữu, nhưng trách nhiệm nuôi gia đình và những nỗi sợ khiến ông không thể thực hiện ước mơ đó.
Vào năm 1952, Tuyền, cậu con trai sáng sủa nhất trong gia đình, được đưa đến miền Nam để người bạn thân của cha nuôi dưỡng. Ông Tuyền chấp nhận với tâm trạng gia đình quá nghèo để nuôi cả ba đứa con và đã chia tay mọi người một cách mạnh mẽ. Hy vọng sẽ sống chung với gia đình sau chiến tranh, nhưng hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 chia cắt đất nước, và ông Tuyền không bao giờ gặp lại cha mình. Niềm hy vọng tan biến, cậu bé không nhận được lá thư nào từ gia đình và cha ông qua đời sớm.
Tuyền trưởng thành mà không có gia đình bên cạnh. Anh lập gia đình và đạt được vị trí Phó Chủ tịch tỉnh Cần Thơ khi còn trẻ. Làm việc cho chính phủ miền Nam Việt Nam đồng nghĩa với việc gần như không thể liên lạc với gia đình ở miền Bắc. Khi Sài Gòn sụp đổ vào năm 1975, Tuyền và gia đình bay sang Mỹ, nơi anh gửi lá thư đầu tiên về cho gia đình.
Năm 1976, bà ngoại Nguyên Anh nhận được lá thư từ Mỹ. Bà không biết người gửi là ai và lo sợ về câu hỏi từ chính quyền do tình hận thù với Mỹ. Tuy nhiên, bà cảm nhận đó là lá thư của người thân và quyết định liên lạc. Mặc dù chính quyền kiểm soát chặt chẽ, bà viết thư trả lời ông Tuyền mà không do dự. Từ đó, bà và ông Tuyền giữ liên lạc qua thư và sau đó là điện thoại. Bà Hường viết thư hai lần mỗi năm.
40 năm trôi qua, bà Hường chứng kiến sự ra đi của mẹ và anh trai cả. Trong những thất bại đó, bà luôn ước mơ về sự hiện diện của ông Tuyền. Ước mơ này trở thành sự thật vào tháng Ba năm 2015. Ở tuổi 80, ông Tuyền trở về Việt Nam lần đầu tiên. Cuộc gặp này không chỉ là lần đầu tiên, mà cũng có thể là lần cuối cùng. Từ đó, Nguyên Anh muốn tìm hiểu về ông Tuyền và bắt đầu dự án ảnh.
Ban đầu, khi bắt đầu dự án, Nguyên Anh chọn lối tiếp cận bằng cách chụp ảnh theo phong cách báo chí truyền thống. Anh duy trì phong cách này khi đến Mỹ. Tuy nhiên, khi quay trở lại Việt Nam, tác giả gặp khó khăn khi cố gắng liên kết ba câu chuyện riêng biệt: về bà, ông Tuyền và chuyến thăm nhà ông. Đối mặt với 'nút thắt' này, anh suýt bỏ dự án.Sau đó, anh nhận ra rằng anh chỉ đang ghi lại những gì nằm trước ống kính máy ảnh. Nhưng câu chuyện không thể hiện thực chỉ bằng cách này. Nguyên Anh nhận ra rằng câu chuyện nằm trong trí tưởng tượng và kỳ vọng của gia đình vì họ chỉ liên lạc qua thư và điện thoại. Họ tưởng tượng về một ông Tuyền trong tâm trí, không phải người thực sự ông Tuyền là ai. Thông qua nhận thức này, nghệ sĩ mở rộng dự án theo nhiều hướng và ý tưởng mới: tạo ra một nhân vật ảo qua nhiều phương tiện khác nhau. Bên cạnh ảnh, Nguyên Anh ghi âm cuộc phỏng vấn gia đình và họ hàng. Ảnh được chụp dựa trên thư và cuộc phỏng vấn. Các phác hoạ được tạo ra thông qua tưởng tượng của nhiều hoạ sĩ khác nhau khi họ nhận được những thông tin nhỏ và không đầy đủ.
Thực hiện dự án Gửi anh Tuyền, Nguyên Anh hy vọng nó có thể làm lành vết thương và giúp người Việt hiểu nhau hơn, cả những người ở trong và ngoài nước. Đối với khán giả, anh muốn họ tìm hiểu về tác động lâu dài của chiến tranh và sự chia rẽ mà nó tạo ra trong gia đình. Đối với người xem ở Việt Nam, anh mong muốn họ xem xét lại cuộc chiến mà thường được mô tả phía bên kia là 'kẻ phản bội'.
Ở góc nhìn cá nhân, câu chuyện này là hồi ký về 63 năm chờ đợi của bà ngoại Nguyên Anh. Nó là bức chân dung của người anh trai đi xa suốt thời gian dài, là người sống sót cuối cùng trong gia đình bà. Thông qua dự án, anh hy vọng sẽ làm thu hẹp khoảng cách không thể lấp đầy giữa bà và ông Tuyền, cũng như giữa họ hàng ở Việt Nam và Mỹ.
Dự án ảnh Gửi anh Tuyền của Nguyên Anh đã đoạt giải nhiếp ảnh tư liệu Objectifs lần đầu tiên và được triển lãm tại Singapore (Trung tâm Nhiếp ảnh và Phim Objectifs là một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động tích cực tại Singapore trong suốt 10 năm).
