Việc mua nhiều sách mà không đọc hết có ích gì không?

Theo Nassim Nicholas Taleb, sống trong không gian với những cuốn sách chưa đọc sẽ nhắc nhở ta về những điều chúng ta chưa biết.

Người Nhật đã có một từ để chỉ việc mua sách mà không đọc: “tsundoku”

Là một người yêu sách, khi đến hiệu sách, tôi không thể không mua ba cuốn mới, ngay cả khi không có ý định. Tôi còn mua sách cũ trong các hội sách của Thư viện, sau đó phải giải thích với gia đình khi mang quá nhiều sách về nhà. Mùi của trang sách, hương thơm nhẹ của gỗ và vani không thể tìm thấy ở bất kỳ đâu khác. Nhưng vấn đề là tôi mua quá nhiều sách mà không kịp đọc hết. Chắc không ít người yêu sách cũng đã gặp tình trạng tương tự, phải không?

Không cần cảm thấy tội lỗi vì còn quá nhiều sách chưa đọc. Theo Nassim Nicholas Taleb, những cuốn sách chưa đọc chính là một 'phản thư viện', và chúng là biểu tượng của việc nâng cao trí tuệ.

Có một 'phản thư viện' riêng của bạn

Taleb đã giới thiệu về khái niệm 'phản thư viện' trong cuốn sách nổi tiếng của ông, Thiên nga đen, trong một cuộc thảo luận với nhà văn kiêm học giả nổi tiếng Umberto Eco, người sở hữu một thư viện cá nhân với 30.000 cuốn sách. Những người thăm thú thường ngỡ ngàng trước kiến thức sâu rộng của chủ nhân thư viện này. Nhưng chỉ có ít người nhận ra rằng: Thư viện của Eco chứa nhiều sách không phải vì ông đã đọc rất nhiều; mà là vì ông muốn đọc thêm nữa.

Nếu đọc mỗi ngày một cuốn sách, trong 70 năm, ông cũng chỉ có thể đọc khoảng 25.200 cuốn. So với nhiều thư viện khác chứa hàng triệu cuốn sách, thư viện của Eco dường như không đáng kể.

Tale bắt nguồn từ thư viện của Eco để chỉ ra rằng: Giá trị của những cuốn sách chưa đọc thường gấp nhiều lần so với những cuốn đã đọc. Mỗi thư viện cá nhân nên chứa những điều mình chưa biết, vì kiến thức hẹp hòi cần được bổ sung. Khi trưởng thành hơn, bạn sẽ thu thập nhiều kiến thức và sách hơn, và số lượng sách chưa đọc sẽ tăng, thúc đẩy bạn luôn muốn đọc và học thêm. Giống như việc bạn biết nhiều hơn, bạn cảm thấy cần phải biết nhiều hơn, vì kiến thức không bao giờ đủ.

Theo Maria Popova, quan điểm cốt lõi về những cuốn sách chưa đọc của Taleb là: chúng ta thường đánh giá quá cao kiến thức mà ta có, nhưng đánh giá thấp kiến thức mà ta chưa biết. Taleb đã thay đổi quan điểm này.

Những cuốn sách chưa đọc là một thách thức, luôn nhắc nhở, khuyến khích chúng ta tìm hiểu những điều mới. Chúng luôn nhắc tôi về sự hạn hẹp của kiến thức của mình trong nhiều lĩnh vực, như mật mã, tiến hóa của lông vũ, văn hóa dân gian Ý, sử dụng ma túy bất hợp pháp trong Đệ tam Quốc xã, hoặc côn trùng học.

Taleb cho rằng: 'Chúng ta thường coi kiến thức như một tài sản cá nhân cần phải bảo vệ. Kiến thức và trí tuệ là công cụ giúp ta phát triển bản thân.” Vì vậy, việc chỉ tập trung vào kiến thức đã biết phản ánh tinh thần thu thập sách để tạo ra một thư viện cá nhân, giống như Eco đã làm.

Những cuốn sách chưa khám phá thúc đẩy chúng ta tiếp tục đọc, tiếp tục học hỏi và không chấp nhận với hiểu biết của mình. Jessica Stillman gọi đây là sự khiêm tốn về trí tuệ.

Những người thiếu khiêm tốn về trí tuệ, không muốn mua sách mới hoặc tìm kiếm trong thư viện, có thể tự hào vì đã đọc hết sách trong nhà, nhưng 'thư viện' của họ chỉ là một chiếc cốc danh dự. Giá sách chỉ như vật trang trí, không phải là nơi học hỏi, tiếp thu suốt cuộc đời.

Tsundoku

Tôi đồng ý với quan điểm của Taleb, nhưng tôi cảm thấy cách gọi sách chưa đọc là 'phản thư viện' không đủ. Nghe như một đoạn trong tiểu thuyết của Dan Brown - 'Nhanh lên! Chúng ta phải ngăn Illuminati trước khi họ sử dụng phản thư viện để tiêu diệt tất cả sách'

Kevin Mims của New York Times cũng không đồng ý với thuật ngữ của Taleb. 'Tôi không thực sự thích thuật ngữ 'phản thư viện' của Taleb. Thư viện là nơi lưu trữ sách, và cũng có rất nhiều sách trong đó vẫn chưa được đọc trong thời gian dài'

Thuật ngữ của Taleb được mượn từ tiếng Nhật: tsundoku. Tsundoku là từ tiếng Nhật chỉ những chồng sách bạn đã mua nhưng chưa hề đụng tới. Trong đó, 'tsunde' có nghĩa là 'chất đống' và 'oku' có nghĩa là 'để dành'.

'Tsundoku' bắt nguồn vào cuối thế kỷ 19 như một từ châm biếm những giáo viên sở hữu nhiều sách nhưng lại không đọc hết. Mặc dù đi ngược lại quan điểm của Taleb, nhưng hiện nay, 'tsudoku' không còn mang ý nghĩa mỉa mai trong văn hóa Nhật Bản. 'Tsundoku' cũng không tương đương với bibliomania, chỉ là sự nghiện sưu tầm sách mà không đọc.

Giá trị của tsundoku

Tôi biết có những người sở hữu rất nhiều sách như một thư viện quốc gia, nhưng lại chưa hề đụng vào quyển nào trong đó. Mặc dù vậy, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sở hữu và đọc sách thường mang lại những tác động tích cực.

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ em lớn lên trong một không gian có từ 80 đến 350 cuốn sách có khả năng cải thiện năng lực tính toán, văn chương , kĩ thuật và giao tiếp như người lớn. Các nhà nghiên cứu còn đề xuất năng tiếp xúc với sách để tăng cường những khả năng nhận thức, coi việc đọc như một thói quen.

Nhiều nghiên cứu khác cũng cho thấy thói quen đọc mang lại rất nhiều lợi ích: đọc sách có thể giảm stress, thỏa mãn nhu cầu kết nối xã hội, cải thiện các kỹ năng xã hội, sự đồng cảm và tăng cường một số kỹ năng nhận thức nhất định. Đó là với sách hư cấu, còn sách phi hư cấu lại có liên quan mật thiết đến sự thành công của người đọc trong cuộc sống, đồng thời giúp ta hiểu về bản thân và thế giới.

Jessica Stillman đã tìm hiểu liệu 'phản thư viện' có đi ngược lại với hiệu ứng Dunning-Kruger, một xu hướng nhận thức của những người tự đắc với vốn kiến thức, khả năng chưa đi đến đâu của mình. Nhiều người trong chúng ta không thích bị nhắc là thiếu hiểu biết, vì vậy những cuốn sách chưa đọc chính là động lực để ta trau dồi kiến thức mỗi ngày.

Theo Stillman 'Những cuốn sách chưa đọc chính là minh chứng sự thiếu hiểu biết của chủ nhân'. Nhưng một khi đã nhận ra nhược điểm của mình thì bạn đã hơn hẳn đại đa số người khác rồi.

Dù là 'phản thư viện' hay tsundoku thì ta cũng không thể nào phủ nhận, giá trị của một cuốn sách chưa đọc nằm ở chính sức mạnh thúc đẩy ta đọc nhiều hơn nữa.

Theo Bigthink

Mai Đào (phiên dịch)