Quốc gia này dự định cấm xuất khẩu 21 loại hàng hóa, chủ yếu là khoáng sản và nông sản. Theo các chuyên gia, họ cần hơn 500 tỷ USD để phát triển các ngành công nghiệp đầu nguồn.
Ông Joko Widodo khi giới thiệu mẫu xe điện đầu tiên được lắp ráp tại Indonesia là chiếc Ioniq 5 của Hyundai.
Với ước mơ trở thành người dẫn đầu trong cuộc cách mạng xe điện, Indonesia đang gây khó khăn cho thế giới bằng việc cấm xuất khẩu nguyên liệu quan trọng để thu hút vốn đầu tư nước ngoài và thúc đẩy các ngành công nghiệp liên quan trong nước.
“Chúng tôi không đóng cửa. Thay vào đó, chúng tôi rất mở màng cho đầu tư và hợp tác để xây dựng ngành công nghiệp đầu nguồn tại Indonesia”, Tổng thống Joko Widodo nói tại hội chợ thương mại Hannover Messe ở Đức vào ngày 23/4.
Bình luận này được đưa ra trong bối cảnh Indonesia đang thắt chặt kiểm soát tài nguyên thiên nhiên như một phần của nỗ lực trở thành trung tâm sản xuất xe điện (EV) trong khu vực. Niken, một thành phần chính trong pin xe điện, là trọng tâm của kế hoạch này.
Năm 2020, Indonesia đã cấm xuất khẩu quặng niken chưa qua chế biến nhằm thúc đẩy các công ty nước ngoài thành lập các cơ sở chế biến nguyên liệu trong nước.
Sự phát triển của việc khai thác Niken tại Indonesia từ năm 2010 đến năm 2022.
Indonesia, đất nước có lượng niken dồi dào nhất thế giới, đã chứng kiến mức xuất khẩu tăng 27 lần trong giai đoạn 2014-2022 lên 31,2 tỷ USD. Tuy nhiên, lợi nhuận từ việc xuất khẩu quặng thô không cao và quốc gia này đặt mục tiêu tham gia vào toàn bộ chuỗi cung ứng từ luyện kim, sản xuất pin đến sản xuất ô tô để đảm bảo lợi nhuận cao hơn.
Chính quyền Tổng thống Widodo đang thực hiện các động thái tương tự với các nguyên liệu khác. Indonesia sẽ cấm xuất khẩu bauxite vào tháng 6 và có kế hoạch tương tự với đồng trong năm nay. Ngoài ra, vào năm 2040, Indonesia sẽ cấm xuất khẩu tổng cộng 21 mặt hàng, phần lớn trong số đó là khoáng sản và nông sản.
Việc phát triển các ngành công nghiệp hạ nguồn liên quan tại Indonesia ước tính sẽ cần khoản đầu tư 545,3 tỷ USD. Mục tiêu là thu hút nhiều doanh nghiệp nước ngoài hơn để giúp nâng cao các ngành công nghiệp liên quan của Indonesia lên một tầm cao mới – điều mà ông Widodo coi là rất quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế.
Giá niken đã đạt đỉnh trong giai đoạn 2021-2022 và vẫn duy trì ở mức rất cao vào năm 2023.
Các quốc gia thường gặp khó khăn trong việc tăng tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người khi đạt mức thu nhập trung bình. Ông Widodo muốn Indonesia tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình này và đặt mục tiêu gia nhập vào nhóm các quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.
Những nỗ lực nhằm tái thiết chuỗi cung ứng toàn cầu này được thúc đẩy bởi đại dịch Covid-19 và sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Các lệnh cấm xuất khẩu đáng chú ý này đã thúc đẩy Indonesia gia nhập vào các chuỗi cung ứng mới, mặc dù môi trường kinh doanh vẫn được đánh giá là tụt hậu so với các nước láng giềng như Thái Lan, Việt Nam, theo Nikkei.
Tuy nhiên, Indonesia đang gặp khó khăn với cách tiếp cận này. Tổ chức Thương mại Thế giới đã ra phán quyết ủng hộ EU vào tháng 11/2022 đối với lệnh cấm xuất khẩu niken của Indonesia. Brussels cho biết lệnh cấm này đã ảnh hưởng đến khối. Indonesia sau đó đã kháng án.
Indonesia là một trong 10 nhà sản xuất hàng đầu thế giới với một số trong 21 mặt hàng bị cấm xuất khẩu. Chính sách này có thể gây ra hậu quả lớn đối với thương mại toàn cầu và thúc đẩy các tranh chấp thương mại.
Một số nhà phân tích nhận thấy sự tương đồng giữa kế hoạch của Indonesia và chính sách của một số cường quốc hiện nay.
“Một số cường quốc đang lợi dụng các quy tắc hiện hành để củng cố an ninh kinh tế của họ. Việc tập trung vào lợi ích riêng đã trở thành tiêu chuẩn mới trên bản đồ kinh tế quốc tế,” Nobuhiro Aizawa – Phó giáo sư chuyên về Đông Nam Á tại Đại học Kyushu ở Fukuoka, Nhật Bản nhận xét.
Năm 2018, WTO phán quyết rằng Hoa Kỳ vi phạm các quy tắc thương mại quốc tế khi áp thuế bổ sung đối với thép và nhôm vì lý do an ninh. Mỹ hiện vẫn chưa giải quyết vấn đề này.
Bộ trưởng Đầu tư Indonesia Bahlil Lahadalia đã cho biết vào tháng 2 rằng Mỹ và Trung Quốc cũng đang thực hiện các biện pháp bảo vệ nền công nghiệp trong nước. Ông cam kết sẽ hỗ trợ mọi thứ cần thiết để biến Indonesia thành một nền kinh tế tiên tiến.
Có những lo ngại rằng việc các tổ chức quốc tế không thành công trong việc ngăn chặn chiến lược 'dân tộc chủ nghĩa' này có thể dẫn đến các quốc gia giàu tài nguyên khác lặp lại điều tương tự.
Nguồn: Báo Nikkei