Việc tiêm trưởng thành phổi là gì và liệu nó cần thiết cho thai nhi không?

Tiêm trưởng thành phổi thường được các bác sĩ chỉ định cho các trường hợp sinh non, dọa sảy thai. Hãy đến với chuyên mục Thai kỳ của Mytour để hiểu thêm về các loại thuốc tiêm trưởng thành phổi, lợi ích cũng như những tác dụng phụ không mong muốn nhé.

Nhiều mẹ bầu đặt câu hỏi: Có nên tiêm trưởng thành phổi không?

Tiêm trưởng thành phổi là gì?

Tiêm trưởng phổi giúp phát triển phổi thai nhanh hơn, giảm nguy cơ sinh non bị suy hô hấp.

Tiêm trưởng phổi giảm nguy cơ xuất huyết não, nhiễm trùng, chậm phát triển, tử vong ở trẻ sinh non và trẻ sơ sinh bị suy dinh dưỡng.

Danh sách các loại thuốc tiêm trưởng phổi

Hầu hết các loại thuốc trợ phổi là corticosteroid. Có hai loại thuốc trợ phổi phổ biến như sau:

• Betamethatsone: 2 liều, 12mg/liều, tiêm bắp, mỗi liều cách 24 giờ
• Dexamethasone: 4 liều, 6mg/liều, tiêm bắp, mỗi liều cách 12 giờ. 

Ưu điểm của hai loại thuốc này bao gồm:

• Tác dụng kéo dài hơn hydrocortison.
• Khả năng ức chế miễn dịch yếu.
• Thuốc truyền qua nhau thai tốt.
• Thuốc không lưu lượng trong cơ thể trẻ lâu, biến mất sau 40 giờ.

Thời điểm tiêm trưởng phổi

Thuốc tiêm trưởng phổi hiệu quả nhất nếu tiêm cho mẹ mang thai từ 24 tuần đến 34 tuần 6 ngày. Đối với mẹ sinh mổ, thời điểm tiêm tốt nhất là từ 35 tuần đến 38 tuần 6 ngày của thai kỳ.

Trẻ sinh non là trẻ được sinh ra từ tuần 22 đến tuần 37 của thai kỳ. Khi trẻ sinh non, nhiều bộ phận trong cơ thể chưa phát triển đầy đủ, đặc biệt là phổi, gây ra nguy cơ suy hô hấp cao. Trong trường hợp có dấu hiệu chuyển dạ sinh non

Việc tiêm mũi trưởng thành phổi thường được khuyến nghị từ tuần thứ 28 đến 34 của thai kỳ, đặc biệt khi mẹ bầu có dấu hiệu dọa sảy thai hoặc có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày. Nếu vẫn còn nguy cơ sinh non ở tuần tiếp theo, việc tiêm lại một lần nữa cần được cân nhắc.

Nhiều bác sĩ khuyên rằng không nên tiêm trưởng thành phổi quá 2 lần. Khi thai nhi đã trải qua 34 tuần thai kỳ, việc tiêm trưởng thành phổi trở nên không cần thiết vì thuốc không còn hiệu quả vào thời điểm này.

Thời điểm tiêm trưởng thành phổi quyết định đến sự thành công của phương pháp này. Việc tiêm trước khi sinh hơn 1 tuần có thể làm giảm hiệu quả của thuốc.

Việc tiêm trưởng thành phổi khi mang thai nên giới hạn không quá 2 lần tiêm.

Cách hoạt động

Khi mẹ bầu được tiêm mũi trưởng thành phổi, thuốc sẽ lan truyền qua hệ thống tuần hoàn máu, đi đến cơ thể của thai nhi thông qua nhau thai và tác động theo nhiều cách khác nhau. Cụ thể:

• Tăng khả năng biến đổi tế bào phổi loại I thành loại II;
• Thúc đẩy quá trình tổng hợp và giải phóng surfactant vào phế nang, một chất mà thường chỉ xuất hiện đủ sau 32 tuần thai kỳ. Surfaktan là yếu tố quan trọng cho phổi, thiếu nó có thể gây phổi xẹp ở trẻ sinh non;
• Giảm lượng chất lỏng trong phổi;
• Tăng thể tích phổi.

Nhờ đó, việc tiêm trưởng thành phổi giảm nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sinh non.

Tình huống cần tiêm trưởng thành phổi

Theo Bộ Y Tế, các trường hợp sau đây đều cần tiêm trưởng thành phổi:

• Mẹ bầu có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày khi thai từ tuần thứ 24 đến tuần thứ 33 và 6 ngày, bao gồm cả rạn nước ối và thai đa. 
• Mẹ bầu có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày khi thai ở giữa tuần thứ 34 và 37 và chưa được tiêm trưởng thành phổi trước đó.
• Tùy thuộc vào mong muốn gia đình, tình trạng rạn nước ối, số lượng thai có thể tiêm trưởng thành phổi cho mẹ bầu ở tuần thứ 23. Có một số nghiên cứu cho thấy có thể tiêm trưởng thành phổi cho bà bầu ở tuần thứ 22.
• Mẹ bầu dưới 34 tuần thai và có nguy cơ sinh non trong vòng 7 ngày nên xem xét việc tiêm lại corticosteroid đợt 2, với điều kiện thời gian giữa hai đợt điều trị phải trên 14 ngày. Một liều tiêm corticosteroid khẩn cấp cách liều trước 7 ngày có thể được chỉ định nếu có triệu chứng lâm sàng.
• Mẹ bầu bị suy dinh dưỡng thai nhi, mẹ bầu sinh con sau tuổi 35.

Mẹ bầu cần được bác sĩ tiếp tục chăm sóc và theo dõi tại bệnh viện. Thuốc tiêm trưởng thành phổi mang lại hiệu quả tốt nhất khi được tiêm ít nhất 24 giờ trước khi sinh và không quá 1 tuần trước ngày sinh thực tế. 

Các biểu hiện cảnh báo nguy cơ sinh non bao gồm:

• Thường xuyên gặp những cơn gò chuyển dạ đau
• Đau ở lưng, sức nặng ở bụng, xuất huyết hoặc có dịch nhầy màu hồng từ âm đạo
• Thay đổi ở cổ tử cung
• Đau ở vùng xương chậu, nứt nước ối

Các bà bầu có tiền sử sinh non, dị tật tử cung bẩm sinh, hở eo tử cung, cổ tử cung ngắn, u xơ tử cung, viêm nhiễm âm đạo, viêm đường tiết niệu, thai đa phân, thai đa, rạn nước ối, nước ối rò rỉ, thai mắc bệnh ối, thai bị khuyết tật, thai được thụ tinh trong ống nghiệm... đều có nguy cơ sinh non cao.

Tuy nhiên, hơn 50% trường hợp sinh non không xác định được nguyên nhân, vì vậy bà bầu cần thường xuyên khám thai để bác sĩ theo dõi sức khỏe. Khi có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, cần đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ quyết định tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi nếu cần thiết.

Việc tiêm trưởng thành phổi giúp giảm nguy cơ suy hô hấp cho trẻ sinh non

Tác dụng phụ của việc tiêm trưởng thành phổi

Tác dụng phụ đối với thai nhi

Hiện nay, việc tiêm trưởng thành phổi trong thai kỳ chưa có bằng chứng cho thấy gây hại cho em bé. Tuy nhiên, một số nghiên cứu trước đây cho thấy thai nhi tiêm nhiều đợt thuốc lặp lại có thể dẫn đến giảm chiều dài và chu vi đầu cũng như cân nặng khi sinh.

Một nghiên cứu độc lập thực hiện bởi các chuyên gia từ Đại học Oulu, Phần Lan, đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc tiêm trưởng thành phổi và chứng rối loạn tăng động giảm chú ý ở trẻ em. Một số chuyên gia cũng lo ngại rằng việc tiêm trưởng thành phổi ở liều cao có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ sau này.

Tác dụng phụ đối với bà bầu

Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu được tiến hành, nhưng không phát hiện ra tác dụng phụ của việc tiêm trưởng thành phổi đối với cơ thể mẹ bầu ngoài việc gây sưng và đau tại nơi tiêm. Một số bà mẹ đã tiêm nhiều đợt trưởng thành phổi có thể gặp vấn đề về giấc ngủ hoặc mất ngủ sau khi sinh.

Tuy nhiên, việc sinh non cũng ảnh hưởng đến giấc ngủ của mẹ dù không sử dụng thuốc trợ phổi. Vẫn chưa có kết luận chính xác về việc liệu tiêm trưởng thành phổi có ảnh hưởng đến giấc ngủ hay không.

Mẹ bầu sinh non có thể gặp một số biến chứng sau:

• Trong vòng 5 ngày sau khi tiêm có thể gặp tăng đường huyết nhẹ. Do đó, nếu mẹ có xét nghiệm tiểu đường khi mang thai, nên thực hiện trước hoặc sau 5 ngày tiêm.
• Bạch cầu tăng 30% sau 24 giờ tiêm và trở lại bình thường sau 3 ngày.

Khi xuất hiện dấu hiệu bất thường mẹ bầu nên đến bệnh viện kiểm tra. Tùy thuộc vào từng tình huống cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc giảm cơn co tử cung hoặc tiêm trưởng thành phổi. Trước khi quyết định tiêm, mẹ bầu nên thảo luận với bác sĩ, tìm hiểu kỹ về những ưu điểm, rủi ro và biến chứng của quá trình này.

Lời nhắn từ Mytour

Tiêm trưởng phổi là biện pháp hữu ích để hỗ trợ mẹ bầu an toàn sinh nở. Bác sĩ sẽ chỉ định tiêm này khi cần thiết. Hy vọng thông tin trên đã giúp mẹ hiểu rõ hơn về tiêm trưởng phổi và giảm bớt lo lắng về tác dụng phụ của thuốc.

Các bài viết trên Mytour/ Vũ Trụ Bỉm Sữa chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Như Quỳnh tổng hợp