Buzz
1. Tổng quan về bệnh Viêm xoang mũi
Để giảm áp lực trên hộp sọ, qua hàng triệu năm tiến hóa, con người đã phát triển các khoảng trống bên trong hộp sọ. Chúng có nhiều kích thước và liên kết với mũi để tiết dịch ra bên ngoài, tránh các tình huống tắc nghẽn. Các khoảng trống này chính là các xoang, bao gồm xoang hàm, xoang trán, xoang sàng trước, xoang sàng sau, xoang bướm,...
Ảnh minh họa vị trí của các khoang mũi
Do những yếu tố khác nhau, các khoang mũi bị tấn công và hình thành các bệnh lý, bao gồm hai dạng cấp tính và mãn tính.
Viêm mũi xoang dạng cấp tính
Các vị trí dạng cấp tính thường bị ảnh hưởng theo thứ tự là khoang hàm, khoang sàng, khoang trán, khoang bướm. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng có thể mắc phải viêm đồng thời ở nhiều vị trí khác nhau, được gọi là viêm đa khoang. Những biểu hiện chung thường gặp là sưng đau, phù nề và mủ. Chi tiết như sau:
Ban đầu, bệnh chỉ như một cơn cảm cúm thông thường
-
Viêm xoang trán cấp tính:
+ Lúc đầu, biểu hiện giống như sổ mũi, hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, kéo dài khoảng từ 5 - 6 ngày.
+ Đau ở phía trên ổ mắt. Thường bắt đầu từ buổi sáng, tăng dần đến trưa, kèm theo mủ chảy từ mũi, lúc này cảm giác đau giảm đi. Vào buổi chiều, triệu chứng tái phát với các triệu chứng tương tự.
+ Da ở vùng xoang nhạy cảm, chỉ cần sờ nhẹ cũng đau.
+ Có thể đi kèm với triệu chứng chảy nước mắt, đau mắt khi di chuyển ánh nhìn.
-
Viêm xoang hàm cấp tính:
+ Ban đầu, các triệu chứng giống như cơn sổ mũi thông thường, tương tự như viêm xoang hàm cấp.
+ Đau xuất hiện một bên ở phía dưới ổ mắt, hướng về phía hàm răng.
+ Đau tăng khi nhai thức ăn, nằm hoặc trong các hoạt động gắng sức.
+ Mủ chảy từ mũi có thể đi kèm với máu và mùi hôi thối.
-
Viêm xoang sàng cấp tính:
+ Thường xuất hiện ở độ tuổi từ 2 - 4 tuổi do sự phát triển nhanh chóng.
+ Mí mắt trên và dưới phù nề, mọng đỏ (dấu hiệu đặc trưng của bệnh), sưng húp, có thể không mở mắt được nhưng không gây tổn thương cho nhãn cầu.
+ Mũi không có nhiều dấu hiệu tổn thương, chỉ có sưng huyết, nhầy mủ ít.
-
Viêm xương tủy xương hàm trên, giả dạng viêm xoang hàm:
+ Thường xuất hiện khi trẻ còn bú (1 - 3 tháng), khi các xoang hàm chưa phát triển hoàn chỉnh, thường do nhiễm khuẩn tại xương hàm trên.
+ Biểu hiện: mí mắt dưới mọng đỏ, má sưng, mũi chảy mủ, sưng răng lợi và có thể có lỗ dò.
Nhức đầu kèm theo chảy mủ ở mũi thường gặp trong viêm xoang mũi
Viêm xoang mũi dạng mạn tính
Sự biến đổi không phục hồi của niêm mạc là yếu tố chính dẫn đến tình trạng mạn tính của bệnh viêm xoang, xuất phát từ các ổ viêm xương ở thành xoang. Các dấu hiệu bao gồm:
-
Niêm mạc: có thể dày lên, quá sản hay dị sản (tăng trưởng bất thường), chuyển hóa thành các polyp hoặc xơ hóa và teo. Các quá trình này có thể xảy ra đồng thời, khiến niêm mạc dày hoặc teo đều.
-
Dịch tiết: trở nên đặc quánh hơn.
-
Tế bào lông: bị tổn thương, di chuyển bị hạn chế bởi dịch tiết hoặc bị ngừng lại. Điều này dẫn đến suy giảm, ngừng trệ chức năng thải trừ các chất cùng với virus, vi khuẩn qua mũi. Nếu dịch tiết trong xoang bị ứ đọng kéo dài, có thể gây ra tình trạng bội nhiễm.
-
Các triệu chứng khác: tắc nghẽn lỗ thông xoang nhiều hơn so với trường hợp cấp tính, xuất hiện nang lympho và tăng kích thước tuyến.
Các biểu hiện cụ thể phụ thuộc vào vị trí ảnh hưởng của viêm xoang mũi mạn tính như:
-
Viêm xoang hàm mạn tính: có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc dưới dạng viêm đa xoang.
+ Cơn đau: đa số bệnh nhân không cảm nhận đau nhưng có nhức đầu hoặc đau vùng mặt.
+ Viêm xoang do răng: mủ thường chảy từ một bên mũi, có mùi hôi thối. Có thể xuất hiện các lỗ rò ở lợi, kết nối với miệng và xoang.
+ Viêm xoang hàm kết hợp với viêm xoang sàng trước: mủ nhầy chảy từ một bên mũi, có thể trào xuống họng.
-
Viêm xoang sàng mạn tính: Thường được phát hiện cùng với các loại viêm xoang khác. Triệu chứng không đặc trưng, có khi chỉ có sưng đỏ, phù nề mà không viêm mủ. Tuy nhiên, bệnh nhân thường cảm thấy nhức đầu ở trán, đau vùng trên hoặc sau ổ mắt.
-
Viêm xoang trán mạn tính: ít gặp nhưng có thể nặng nề, có thể gây biến chứng đến sọ não. Mủ chảy từ một bên mũi, đau đớn với mức độ khác nhau. Bệnh nhân thường cảm thấy nặng đầu hoặc đau thường xuyên ở góc mắt, có thể đau nhiều hơn.
-
Viêm xoang sau mạn tính: bệnh xuất hiện ở các vị trí xoang bướm và xoang sàng sau. Triệu chứng diễn ra âm ỉ, lặng lẽ. Mủ chảy ra phía sau họng, nếu dịch ứ đọng ở xoang có thể gây đau đầu từ đình đầu xuống sau gáy. Bệnh nhân cũng có thể bị nghẹt mũi nặng hoặc nhẹ tùy theo từng trạng thái.
2. Nguyên nhân gây ra bệnh viêm xoang mũi
Có nhiều nguyên nhân gây ra viêm xoang mũi. Việc xác định nguyên nhân cụ thể là quan trọng để điều trị và phòng tránh bệnh. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
-
Viêm mũi: thường là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra viêm xoang. Có thể do các tình trạng như cảm cúm, viêm họng kéo dài, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công các hốc xoang gây viêm.
-
Bệnh lý răng miệng: chiếm khoảng 10% tổng số bệnh nhân mắc viêm xoang, do các vấn đề như ổ vi khuẩn xung quanh răng, dây chằng ổ răng,…
-
Môi trường: tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm, thay đổi áp lực đột ngột như khi đi máy bay.
-
Dị tật bẩm sinh: như dạng vách ngăn mũi, viêm mũi dị ứng, hoặc hội chứng viêm xoang - giãn phế quản (Mounier - Kuhn) kết hợp với dị tật tim sang phải (hội chứng Kartagener).
-
Biến chứng: các bệnh như cúm, sởi, ho gà, ung thư mũi, polyp mũi,... có thể gây ra biến chứng viêm xoang.
-
Trong sinh hoạt: các hoạt động tiếp xúc với nước thường xuyên (bơi lội, lặn,…), bị dị vật ở mũi, thiếu vệ sinh khiến vi khuẩn có điều kiện tích tụ và phát triển,…
Giữ vệ sinh sạch sẽ là biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả trong môi trường ô nhiễm
