Buzz
Nhiệm vụ: Việt Bắc và giọng thơ tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu
2 bài văn mẫu về Việt Bắc thể hiện rõ giọng thơ tâm tình ngọt ngào và sâu lắng của nhà thơ Tố Hữu
I. Bản Tóm tắt về Giọng thơ tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu ở Việt Bắc
1. Bắt đầu:
- Tổng quan về tác giả và tác phẩm.
- Khái quát về cách Tố Hữu thể hiện giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết.
2. Phần chính:
2.1. Tổng quan:
- Bối cảnh sáng tác: Tháng 10 - 1954, trung ương Đảng chính phủ di chuyển từ 'Việt Bắc' đến thủ đô Hà Nội.
=> Sự chia ly lịch sử giữa những người ở lại Việt Bắc và những người về phía nam tạo ra những cảm xúc sâu sắc, thú vị, làm cho Tố Hữu không thể không viết về đề tài này.
2.2. Phân tích giọng điệu tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu
a) Giọng điệu tâm tình qua cách sử dụng ngôn ngữ dân gian:
- 'Người ở lại có nhớ ta?':
+ Sự xưng hô chân thành khi người ở lại gọi người đi bằng cách nói 'mình' với sự tha thiết.
+ Lấy cảm hứng từ ca dao dân gian 'Mình về có nhớ ta chăng/ Ta nhớ lạt buộc khăng khăng nhớ người'.
+ Gợi lên mối quan hệ mật thiết giữa người đi và người ở lại.
b) Giọng điệu tâm tình qua kí ức về cuộc chiến tranh:
- Ký ức về thiên nhiên khắc nghiệt ở Việt Bắc:
+ 'Mưa nguồn, suối lũ, những mây cùng mù': Mô tả về thiên nhiên hoang sơ, khắc nghiệt của Việt Bắc như thách thức lòng can đảm của con người.
+ Không gian không khuất phục được lòng kiên trì của con người 'mối thù nặng vai'.
- Kí ức về tình yêu thiên nhiên ở Việt Bắc:
+ 'Mình về, rừng núi nhớ ai': Không gian rừng núi của Việt Bắc trở nên trống trải.
+ 'Trám bùi, măng mai': Những biểu tượng đặc trưng của núi rừng Việt Bắc, làm đầy ấm lòng những người chiến đấu trong những ngày khó khăn.
II. Phân Tích Đặc Điểm Tích Cực Của Giọng Thơ Tâm Tình trong Tác Phẩm Việt Bắc của Tố Hữu
Mẫu số 1: Giọng thơ tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu được thể hiện qua bài Việt Bắc của học sinh giỏi
Tố Hữu, nhà thơ của lý tưởng sống, đã đặt dấu ấn với thơ trữ tình chính trị. Sự chân thành và nhiệt huyết của ông luôn làm lay động người đọc. 'Việt Bắc' không chỉ là bản hùng ca kể về một giai đoạn lịch sử hào hùng, mà còn là bản tình ca tươi sáng ca ngợi nghĩa tình cách mạng. Đây chính là tác phẩm đại diện tiêu biểu cho giọng thơ tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu.
Tháng 10 - 1954, trung ương Đảng chính phủ di chuyển từ 'Việt Bắc' đến thủ đô Hà Nội, tạo nên sự chia ly lịch sử giữa những người ở lại và những người về phía nam. Đây là một trải nghiệm đầy xúc động và nỗi buồn, đã làm cho Tố Hữu xúc động, tạo nên nguồn cảm hứng cho bài thơ của ông.
Bài thơ 'Việt Bắc' khắc họa về nghĩa tình cách mạng bằng giọng điệu tràn ngập sự thiết tha và ân tình. Tố Hữu đã khéo léo áp dụng cấu trúc đối quen thuộc trong ca dao giao duyên một cách độc đáo. Cấu trúc đối đáp, thường được sử dụng để mô tả tình yêu lứa đôi, nay được ông sử dụng để miêu tả tình đồng chí, tình đồng bào, và tình quân dân cả nước. Tố Hữu sử dụng con đường của tình yêu để thể hiện sự hùng biện của tình cách mạng:
'Người ở lại có nhớ ta chăng?'
Người ở lại tự gọi mình là 'ta' khi nói về người ra đi, tạo nên một sự tha thiết đặc biệt. Cách sử dụng ngôn ngữ này mang lại hương vị ngọt ngào của ca dao dân gian: 'Người ở lại có nhớ ta chăng/ Ta nhớ lạt buộc khăng khăng nhớ người'. Không chỉ vậy, đồng thời làm nổi bật mối quan hệ sâu sắc giữa người đi và người ở lại.
Giọng điệu tâm tình được thể hiện qua những hồi ức về cuộc kháng chiến:
'Ta rời đi, hồi ức về những ngày
Cơn mưa từ nguồn, suối lũ, và những đám mây bồng bềnh
Ta quay về với kí ức về chiến khu
Gói cơm với muối, đeo gánh thù nặng vai':
Những từ ngữ 'Mưa nguồn, suối lũ, những mây cùng mù' mở ra bức tranh về thiên nhiên hoang sơ, mạnh mẽ ở Việt Bắc, thách thức lòng kiên trì của con người. Dù đối mặt với những khó khăn, họ vẫn kiên quyết bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược. Tác giả còn nhắc nhở về tình yêu thiên nhiên ở Việt Bắc:
'Khi về, rừng núi còn nhớ ai'
'Trám bùi rụng, măng mai già'
Khi người rời đi về phía Nam, không gian núi rừng Việt Bắc trở nên hằng trống vắng. Những biểu tượng như 'trám bùi, măng mai' là đặc trưng của núi rừng Việt Bắc, thời kỳ làm ấm lòng những người chiến đấu trong những thời kỳ đau khổ. Thiếu vắng những người quay về, 'Trám bùi rụng, măng mai già'. Cuộc sống trong rừng núi dường như chìm vào đau thương. Tác giả cũng kêu gọi tình yêu thủy chung ngày xưa:
'Ta ra đi, giữ kỷ niệm về những ngôi nhà'
'Lau xám hắt hiu, lòng son đậm đà'
Lời nhắc nhở 'Ta ra đi, giữ kỷ niệm về những ngôi nhà' đưa ta về hình ảnh những mái nhà sàn giản dị từng bảo vệ những người chiến đấu. Khi người đi, những mái nhà xưa hiện hình trong rừng lau xám, hắt hiu và nặng nề. Gợi lại ký ức về những ngày đầu tiên của căn cứ Việt Bắc:
'Ta quay về, giữ kỷ niệm về núi non'
'Nhớ những tháng kháng Nhật, những ngày còn Việt Minh'
Nhớ Việt Bắc không chỉ là hồi tưởng về 'chín năm góp phần xây dựng Điện Biên' mà còn là kỷ niệm về những cuộc kháng Nhật hùng vĩ, nhớ đến sự nổi dậy anh hùng tại Bắc Sơn, và nhớ khoảnh khắc Bác Hồ trở về để xây dựng căn cứ cách mạng. Lời nhắn nhủ chân thành và thiết tha của những người ở lại thể hiện tình cảm hùng hậu, sôi nổi. Với giọng điệu tâm tình ngọt ngào, tác giả làm cho bài thơ tránh được sự khô khan khi kể lại những ký ức. Đọc giả hiểu rõ hơn về tình cảm giữa người ra đi và người ở:
Giọng điệu tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu còn được thể hiện qua niềm hạnh phúc của chiến thắng:
'Tin vui chiến thắng khắp nơi
'Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên hân hoan
Hân hoan từ Đồng Tháp đến An Khê
Hân hoan lên Việt Bắc, qua đèo De, núi Hồng'
Bản đồ chiến thắng mở rộng từ Bắc về Nam. Mọi địa danh khiến niềm hân hoan lan tỏa. Bằng nhịp thơ nhanh và giọng điệu sôi nổi, tác giả thể hiện tinh thần mạnh mẽ của cả dân tộc. Cụm từ 'hân hoan', 'vui vẻ' khiến cho Việt Bắc trở thành trung tâm của mọi chiến thắng, nơi quy tụ tinh hoa, ý chí và sức mạnh của cả dân tộc. Từ Việt Bắc, niềm vui lan tỏa khắp nơi, và từ khắp nơi, niềm vui trở về Việt Bắc.
Mẫu số 2: Sự Đặc Sắc của Việt Bắc trong Giọng Thơ Tâm Tình Ngọt Ngào của Tố Hữu
Thơ của Tố Hữu chinh phục mọi trái tim không chỉ bởi nội dung sâu sắc mà còn bởi giọng thơ tâm tình ngọt ngào và nghệ thuật biểu hiện đầy tính dân tộc. Điều này rõ ràng hiển thị trong đoạn đầu của bài thơ Việt Bắc, được giới thiệu trong sách giáo khoa Ngữ Văn 12.
Giọng thơ tâm tình ngọt ngào và tha thiết của Tố Hữu trong 'Việt Bắc' (phần đầu) - Bài thơ nói về nghĩa tình cách mạng nhưng lại sử dụng giọng của tình thương, lời của người yêu để chia sẻ, thể hiện tâm sự. Cả bài thơ được viết theo lối đối đáp giao duyên của nam nữ trong ca dao dân ca và phần đầu này cũng như thế - là lời kể tâm sự giữa người đi (người về xuôi) với người ở lại là đồng bào Việt Bắc. Mười lăm năm cách mạng trở nên mặn nồng, người đi và người ở đều trở thành ta - một lòng quấn quýt bên nhau trong mối ân tình sâu đậm:
Nhìn núi, nhớ cây; nhìn nguồn, nhớ sông
Giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết đó tạo ra sức thu hút đặc biệt của bản hát về tình cảm cách mạng ở Việt Bắc: từ khúc đầu Mình về mình có nhớ ta... đến những lời nhắn gửi, trình bày Mình đi có nhớ những ngày, Mình về rừng núi nhớ ai... Ta đi ta nhớ những ngày - Mình đây ta đó đắng cay ngọt bùi...; đến những cảm xúc nhớ đậm sâu:
Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đỉnh núi, nắng chiều ôm lưng nương
Nhớ từng tia sáng, từng hương khói
Bình minh hoặc hoàng hôn, người thương trở về.
Nhớ người mẹ nắng cháy da
Đặt con lên vai, hái từng bông hoa dại...
Tính Dân Tộc Nổi Bật trong 'Việt Bắc' (Phần Đầu)
Thể Loại Thơ: Trong phần đầu (cũng như toàn bài thơ), Tố Hữu đã tận dụng thể loại thơ dân tộc đặc biệt là thể lục bát. Nhà thơ đã khéo léo sáng tạo thể loại này, phản ánh đúng với nội dung và ý câu thơ. Từ những câu mở đầu tình cảm, đầy cảm xúc, đến những đoạn thơ nhẹ nhàng, mộng mơ (Nhớ gì như nhớ người yêu...), và cả những đoạn hùng tráng như một ca khúc anh hùng (Những đường Việt Bắc của ta... Đèn pha sáng tỏ như ngày mai lên).
Kết cấu: Sự đan xen hài hòa theo lối đối đáp giao duyên của nam nữ trong ca dao dân ca tạo nên kết cấu sôi động, giữ cho bài thơ trải qua 150 câu lục bát mà không mất đi sự hấp dẫn.
Hình ảnh: Tố Hữu tài năng sử dụng hình ảnh dân tộc một cách tự nhiên và độc đáo trong bài thơ: Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn; mưa nguồn suối lũ; bước chân vấp đá (sáng tạo từ ca dao: Chân cứng đá mềm). Những hình ảnh lấy từ cuộc sống hàng ngày cũng đầy tính dân tộc: hạt cơm chấm muối, mối thù gánh vai; lau xám bám, lòng son chất ngất, đặc biệt là hình ảnh đậm đà của tình giai cấp:
Yêu thương nhau, phân chia củ sắn lùi
Cùng chung bát cơm, chăn trải đắp hiên.
Ngôn ngữ: Tính dân tộc rõ ràng qua cặp đại từ nhân xưng 'ta - mình, mình - ta' liên kết chặt chẽ, cùng với đại từ phiếm chỉ 'ai'. Đây là sáng tạo độc đáo và thành công của Tố Hữu trong ngôn ngữ thơ ca.
Bài mẫu số 3: Việt Bắc - Biểu tượng của giọng thơ tâm tình ngọt ngào của Tố Hữu - ngắn gọn nhất của hsg
Tố Hữu, một bảng lụa trong dòng chảy của nền văn nghệ cách mạng Việt Nam. Thơ Tố Hữu là dấu ấn chặt chẽ và phản ánh chân thật cuộc đấu tranh khó khăn của Cách mạng. Việt Bắc, tác phẩm xuất sắc của ông, là hiện thân của vẻ đẹp và sự tài năng của một nghệ sĩ. Bạn đọc đến với Việt Bắc không chỉ vì nó là một bản tình ca, hùng ca về cách mạng, mà còn vì nó mang đến 'giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết' và nghệ thuật biểu hiện giàu tính dân tộc. Điều này hiển rõ nhất trong những vần thơ đầu tiên:
- Bước đi là kỷ niệm quen
Mười lăm năm ấy, tình chân thành và chấp nhận
Quay về có hay không người?
Nhìn cây, nhớ núi, nhìn sông, nhớ nguồn
Âm thanh tha thiết bên cồn
Nghẹn ngào, lòng bồi hồi, bước đi hồn nhiên
Áo chàm đưa buổi chia ly
Cầm tay nhau, lời thì thầm hôm nay
- Bước đi, nhớ ngày giọt sương
Mưa suối, mây trắng, nồng ấm bên mù
Quay về, nhớ chiến khu
Khẩu phần mặn, thù nặng vai gánh?
Quay về, rừng núi nhớ hình
Trám bùi, măng mai, già hóa tình khắc
Bước đi, nhớ những căn nhà
Lau xám hiên, lòng son sáng ngời
Bước về, hồn nhớ vẻ đồi núi
Khi đồng lòng chống Nhật, thời đó Việt Minh
Bước đi, có nhớ hình bóng mình
Tân Trào, Hồng Thái, bóng cây đa?
Việt Bắc, một tác phẩm đồ sộ với 150 câu lục bát, được sáng tác trong tháng 10 năm 1954, khi Trung ương Đảng, Chính phủ, Bác Hồ và các cán bộ rời bỏ 'Thủ đô gió ngàn' để trở về 'Thủ đô nắng Ba Đình'. Bài thơ chia thành hai phần: phần đầu tái hiện những ký ức về cách mạng và kháng chiến, phần sau mở ra khung cảnh tươi sáng của quê hương và tôn vinh công ơn của Đảng, Bác Hồ đối với nhân dân.
Việt Bắc được tổ chức theo lối đối đáp giữa người ở lại và người đi, giữa những người miền ngược và cán bộ về hướng xuôi. Điều này đóng góp quan trọng vào giọng thơ tâm tình ngọt ngào và tha thiết của bài thơ. Điều này rõ ràng hiển thị trong cấu trúc văn bản. Mỗi phần thơ đều có dấu gạch ngang, tạo điểm nhấn cho lời diễn thẳng của một người trữ tình. Các đoạn thơ in nghiêng là lời của người ở lại, nơi đó hỏi thăm và khuyến khích người ra đi, trong khi đoạn thơ in đứng là lời chân thành nhắc nhở về những kỷ niệm sâu sắc trong trái tim người rời đi. Bài thơ bắt đầu với một loạt câu hỏi ngọt ngào:
- Bước đi là kỷ niệm đọng lại
Mười lăm năm ấy, tình mặn nồng thiết tha
Quay về, còn nhớ mình không?
Nhìn cây, nhớ núi, nhìn sông, nhớ nguồn
Đọc những câu thơ mới, ta cảm nhận rõ đây là những gợi nhắc về kỷ niệm mười lăm năm trước của người ở lại. Những từ 'có nhớ' lặp đi lặp lại liên tục thể hiện tâm trạng băn khoăn và lo âu của họ: liệu cán bộ chiến khu, những người về xuôi có còn nhớ những ngày huy hoàng ở chiến khu Việt Bắc không. Người đi và người ở đều quấn quýt bên nhau trong tình cảm thiết tha, mặn nồng ta - mình, mình - ta.
Bằng cách sử dụng xưng hô ta - mình, Tố Hữu dường như đã đưa vào đó tất cả những ký ức yêu thương và tình nghĩa, để diễn đạt sự chia ly giữa những người chiến đấu và những người ở sau. Cuộc chia tay được miêu tả với tâm trạng bịn rịn, bâng khuâng và lưu luyến, là biểu hiện của mối liên kết sâu sắc và bền lâu giữa hai bên.
Tiếng hát vang lên từ bờ cồn hay đơn giản chỉ là tiếng lòng tha thiết của người Việt Bắc khiến người ra đi cảm động:
Tiếng ai tha thiết bên cồn
Trái tim bồn chồn, bước đi bâng khuâng
Khung cảnh chia tay giữa những con người Việt Bắc và những người chiến đấu được tác giả tái hiện một cách đầy xúc động qua hai câu:
Áo chàm đưa buổi chia li...
Đối diện nhau, chẳng biết nói điều gì hôm nay
Cách diễn đạt 'Đối diện nhau, chẳng biết nói điều gì hôm nay' đánh thức nhiều tưởng tượng trong tâm trí người đọc. Trong khoảnh khắc chia tay lưu luyến, đau lòng, kẻ ở và người đi không thể nói gì cả?. Hay là bao nhiêu kỷ niệm rối bời, mối niềm nhớ thương, gợi mở suốt mười lăm năm với sự thiết tha, mặn nồng không thể bày tỏ hết thành lời. Dù hiểu theo cách nào, tất cả đều thể hiện sự xúc động bồi hồi và mối liên kết chặt chẽ giữa đồng bào chiến khu và cán bộ kháng chiến.
Sáu câu hỏi lục bát tiếp theo như làm sâu sắc trong tâm trí người đọc về kỷ niệm về Việt Bắc. Những ngày mưa nguồn suối lũ, mây và mù, những miếng cơm chấm muối, trám bùi, măng mai từ Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, đến cây đa. Những ký ức được kể lại như là những đợt sóng của cuộc sống chung: tình cảm giữa cán bộ và nhân dân. Đọc câu thơ, âm nhạc đã làm cho những dòng thơ trở nên trầm bổng, ngân nga, vang vọng, thấm sâu vào tâm trí người đọc.
Việt Bắc ghi điểm không chỉ với 'giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết' mà còn với nghệ thuật biểu hiện dân tộc độc đáo của ông. Điều này rõ ràng trong hình thức thơ linh hoạt, nhịp điệu phong phú, phản ánh tốt tình cảm; cấu trúc đối đáp tinh tế, sử dụng hình ảnh và so sánh, ẩn dụ quen thuộc của ca dao. Hình ảnh thực tế, giản dị (miếng cơm chấm muối, trám bùi, măng mai) kết hợp với những tình cảm mặn nồng tha thiết. Ngôn ngữ thơ trong sáng, giản dị, đặc biệt là cách xưng hô ta - mình thân thiết, gần gũi, pha trộn hương vị của ca dao.
'Điều độc đáo và tài năng nhất ở Việt Bắc là sự kết hợp không ngờ: mới mẻ và truyền thống; nội dung cách mạng và hương vị dân gian, tầm cao lớn và từ ngôn ngữ hàng ngày quen thuộc' (Đỗ Kim Hồi). Đọc những dòng thơ mở đầu của Việt Bắc, ta có thể cảm nhận được giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết cũng như nghệ thuật biểu hiện giàu tính dân tộc. Có lẽ, ai đã từng đọc Việt Bắc sẽ khó quên được giọng thơ ấy.
Nguồn: Việt Bắc là biểu tượng của giọng thơ tâm tình ngọt ngào tha thiết của Tố Hữu và nghệ thuật biểu hiện giàu tính dân tộc. Hãy chứng minh điều này qua 20 câu đầu của 'Việt Bắc'.
Soạn bài Việt Bắc (phần tiếp) là một bài học quan trọng trong chương trình Ngữ Văn lớp 12 mà các bạn cần chú ý đặc biệt.
Ngoài những kiến thức đã học, các bạn có thể chuẩn bị và khám phá nội dung về phân tích bức tranh tứ bình qua chi tiết trong tác phẩm Việt Bắc của Tố Hữu, để sẵn sàng cho những kiến thức sắp tới trong chương trình học.
