Buzz
Tác phẩm Gió mùa đầu khẽ lạnh là một trong những tác phẩm ngắn xuất sắc của Thạch Lam, được nghiên cứu trong chương trình Mục văn lớp 6.
Tài liệu Viết văn 6: Gió mùa đầu khẽ lạnh, thuộc tập sách Khám phá Sức sáng tạo, tập 2. Hãy cùng theo dõi ngay sau đây.
Kiến thức Văn học
1.1 Kiến thức đọc hiểu
- Truyện là một loại hình văn học, sử dụng phương thức kể chuyện, bao gồm các yếu tố như: cốt truyện, bối cảnh, nhân vật…
- Chi tiết đặc sắc là những điểm nhấn, tạo cảm xúc mạnh mẽ cho độc giả, góp phần quan trọng trong việc tạo dựng hình tượng nghệ thuật sâu sắc và sinh động trong tác phẩm.
- Vẻ ngoài của nhân vật là những đặc điểm bề ngoài của họ, thể hiện qua hình dạng, khuôn mặt, trang phục.
- Từ ngữ của nhân vật là cách họ nói trong tác phẩm, thường được nhận biết qua các dấu hiệu như: câu nói được đặt riêng và có gạch đầu dòng; câu nói được đặt trong ngoặc kép sau dấu hai chấm.
- Hành động của nhân vật là những cử chỉ, hoạt động của họ, cách họ đối xử với người khác và với thế giới xung quanh trong tác phẩm.
- Ý nghĩa của nhân vật là suy nghĩ của họ về con người, sự vật hoặc sự việc. Ý nghĩa này thể hiện một phần của tính cách, tình cảm và cảm xúc của nhân vật, định hình hành động của họ.
1.2 Kiến thức văn học
a. Ngoặc kép: Một trong các công dụng của nó là để chỉ ra cách hiểu khác biệt của một từ không theo nghĩa thông thường.
b. Văn bản và đoạn văn:
- Văn bản là sản phẩm của việc sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp, thường là sự kết hợp của các câu, đoạn văn hoàn chỉnh về cả nội dung và hình thức, có tính liên kết mạch lạc và mục đích giao tiếp cụ thể.
- Đoạn văn là phần cấu thành trực tiếp của văn bản, thường gồm nhiều câu với những đặc điểm sau:
- Thể hiện một phần nội dung khá hoàn chỉnh.
- Bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng và kết thúc bằng dấu câu dùng để ngắt đoạn.
- Có thể có câu chủ đề hoặc không. Câu chủ đề nêu ý chính trong đoạn văn, có thể đứng ở cuối hoặc đầu đoạn văn.
Viết bài Gió mùa đầu khẽ lạnh - Mẫu 1
(1) Khởi đầu
Giới thiệu về nhà văn Thạch Lam và truyện ngắn Gió mùa đầu lạnh.
(2) Nội dung chính
a. Cảnh sống trong gia đình Sơn trong những ngày gió mùa đầu lạnh
- Bối cảnh của mùa đông:
- Sau một đêm mưa rào, trời đột ngột thay đổi, cái lạnh bất ngờ ập đến như mùa đông lạnh buốt.
- Ngoài sân, đất khô trắng phau, cơn gió vi vu làm bốc lên những đám bụi nhỏ, thổi bay những chiếc lá khô xao xác.
- Trời âm u, toàn bộ bề mặt trở nên màu trắng mờ. Những cây lan trong chậu, lá rung rinh và sắt lại cứng vì lạnh.
- Cảnh sinh hoạt của gia đình
- Sơn tỉnh giấc, không ngay lập tức bước xuống giường mà vẫn ngồi trong chăn đắp.
- Mẹ và chị Sơn đã dậy, ngồi bên lò sưởi để pha nước uống.
- Mẹ Sơn bảo Lan lấy áo ra ngoài.
- Lan thản nhiên ôm chiếc áo ra ngoài.
- Mẹ Sơn nhớ đến Duyên, khiến Sơn cảm động.
- Sơn được mẹ mặc chiếc áo màu nâu sẫm với chiếc áo dạ đỏ.
b. Cảnh hai chị em Sơn vui chơi ở chợ
- Tình cảnh của trẻ em ở chợ: họ mặc quần áo rách rưới, môi thâm đen, da thịt sậm màu; mỗi khi có gió thổi là chúng lại run rẩy…
- Tinh thần hòa thuận của chị em Sơn: vẫn thân thiện, không kiêu căng và coi thường như các em họ của Sơn.
- Trò chuyện với Hiên:
- Lan đưa tay gọi một cô bé đứng gần cột quán, kêu: “Hiên ơi, sao không lại đây với tôi? Đến đây chơi với chị”.
- Sơn nhìn thấy cô bé đứng bên cột, áo rách tả tơi, chẳng che được lưng và tay, nhưng không đến gần khi Lan gọi.
- Lan hỏi: “Sao áo mày rách thế, Hiên? Áo mới đâu?”
- Khi biết Hiên chỉ có một chiếc áo, Sơn hứa sẽ mang áo bông cũ cho Hiên. Lan đồng ý và mang áo đến cho cô bé.
c. Lo lắng của Sơn và cảnh mẹ Hiên trả lại áo
- Sơn nghe người lớn nói rằng mẹ Hiên đã biết chuyện chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông cũ.
- Lo sợ sẽ bị mắng, Sơn vội vàng đi tìm Hiên để lấy lại chiếc áo, nhưng không tìm thấy Hiên.
- Khi về nhà, hai chị em ngạc nhiên khi thấy mẹ Hiên ở trong nhà và đưa áo trở lại.
- Mẹ Sơn đã hỏi mẹ Hiên mượn 5 hào để may áo cho con.
- Mẹ Sơn không trách mắng mà ôm vào lòng âu yếm.
(3) Kết thúc
Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa.
Soạn bài Gió lạnh đầu mùa - Mẫu 2
3.1 Chuẩn bị đọc
Câu 1. Dựa vào tiêu đề, bạn nghĩ văn bản này sẽ nói về điều gì?
Dựa vào tiêu đề, tôi dự đoán nhà văn sẽ kể câu chuyện diễn ra trong mùa đông.
Câu 2. Bạn đã từng làm một việc tốt nhưng bị hiểu lầm và bị người khác chỉ trích chưa?
Ví dụ: Khi bạn tìm thấy một số tiền nhưng lại bị người khác nghĩ là ăn cắp…
3.2 Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1. Hình ảnh của Cúc, Xuân, Tý, Túc làm bạn nghĩ gì về cuộc sống của những đứa trẻ nghèo?
Hình ảnh của Cúc, Xuân, Tý, Túc đề cập đến cuộc sống thiếu thốn của những đứa trẻ nghèo. Trong những ngày lạnh của mùa đông, họ không có áo ấm để mặc. Những cơn gió lạnh làm cho môi tím tái và qua những lỗ hổng trên áo rách, da thịt trở nên thâm đen. Mỗi khi có gió, họ lại run lên và răng đập vào nhau.
Câu 2. Hành động của Sơn và chị Lan khi cho Hiên cái áo phản ánh tính cách nào của hai chị em?
Hai chị em Sơn thể hiện lòng yêu thương, sự tốt bụng và khả năng chia sẻ với mọi người xung quanh.
Câu 3. Theo em, trong phần tiếp theo, chị em Sơn sẽ gặp tình huống gì?
Theo em, trong phần tiếp theo, chị em Sơn có thể sẽ đối diện với việc bị mẹ mắng vì tự ý mang áo của em cho Hiên.
3.3 Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Xác định một số từ ngữ thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật Sơn trong đoạn văn dưới đây:
Sơn bỗng nhớ ra rằng mẹ Hiên rất nghèo, chỉ kiếm sống bằng nghề đi mò cua bắt ốc, không có tiền mua áo cho con. Sơn cảm thấy lòng thương, cũng nhớ về em Duyên từng chơi với Hiên, đùa giỡn trong vườn. Một ý nghĩ tốt bất ngờ xuất hiện trong tâm trí, (...).
Gợi ý: Một số từ ngữ biểu hiện ý nghĩ, cảm xúc của nhân vật Sơn: bỗng nhớ, cảm thấy lòng thương, nhớ lại, ý nghĩ tốt.
Câu 2. Các sự kiện chính trong truyện Gió lạnh đầu mùa có thể tóm tắt thành chuỗi như sau:
a. Cơn gió lạnh đầu mùa thổi đến phố chợ.
b. Chị em Lan và Sơn ươm tỉm trong những chiếc áo ấm và đắt tiền, trong khi các em nhỏ hàng xóm vẫn mặc những chiếc áo mỏng manh hàng ngày; còn Hiên thì vẫn ấm mình trong chiếc áo rách tả tơi, co ro vì lạnh.
c. Cảm thấy ái ngại về hoàn cảnh của Hiên, Lan và Sơn quyết định lấy áo bông của Duyên (đứa em khổ cực), giấu mẹ, và mang đến cho Hiên.
d. Khi chuyện được biết đến trong gia đình, Sơn và Lan lo lắng sẽ bị mẹ mắng, nhưng khi đi đòi lại áo, họ không thành công và không dám về nhà.
đ. Mẹ Hiên mang chiếc áo bông quay trở lại, và may mắn được mẹ Lan và Sơn cho mượn tiền để mua một chiếc áo ấm cho Hiên.
Em hãy cho biết:
- Các sự kiện trên có liên quan như thế nào?
- Nếu không có sự kiện (c), liệu sự kiện (đ) có xảy ra không?
Gợi ý:
- Các sự kiện trên liên kết chặt chẽ với nhau, sự kiện trước dẫn đến sự kiện sau.
Nếu không có sự kiện hai chị em Sơn mang áo của Duyên cho Hiên, thì cũng không thể dẫn đến việc mẹ Hiên mang áo sang trả. Sự kiện c là nguyên nhân dẫn đến sự kiện đ.
Câu 3. Hành động cho áo của Sơn và Lan thể hiện tính cách nhân hậu và lòng tốt, đồng thời mang ý nghĩa quan trọng với Hiên.
- Hành động cho áo thể hiện lòng tốt và lòng nhân ái của Sơn và Lan.
- Điều này giúp Hiên cảm nhận được sự ấm áp và tình người giữa cái lạnh của mùa đông.
Câu 4. Tại sao mẹ không trách mắng Sơn và Lan? Hành động của hai đứa trẻ đã ảnh hưởng thế nào đến cách mà hai người mẹ đối xử ở cuối truyện?
- Mẹ không trách mắng Sơn và Lan vì hành động này phản ánh lòng tốt và tinh thần sẻ chia của hai chị em.
- Hành động của hai đứa trẻ đã ảnh hưởng đến cách mà hai người mẹ đối xử ở cuối truyện. Mẹ Hiên trả lại chiếc áo, trong khi mẹ Sơn mượn tiền để may áo cho Hiên.
Câu 5. Em nghĩ việc Lan và Sơn giấu mẹ để lấy chiếc áo bông của em Duyên cho Hiên là đáng khen hay đáng trách? Vì sao?
Hành động của Lan và Sơn có thể được khen và chỉ trích đồng thời. Khen vì thể hiện tấm lòng tốt, nhưng cũng trách vì lấy áo mà không xin phép mẹ.
Câu 6. Đề tài của văn bản này là gì?
Đề tài: Tình người.
Câu 7. Chủ đề của câu chuyện là gì?
Chủ đề: Sự khác biệt giữa cuộc sống của người giàu và người nghèo, cũng như tình thương và lòng nhân ái.
Soạn bài Gió lạnh đầu mùa - Mẫu 3
4.1 Thông tin về tác giả và tác phẩm
a. Về tác giả
- Thạch Lam (1910 - 1942) sinh ra tại Hà Nội trong một gia đình có truyền thống làm việc trong hệ thống nhà nước.
- Ông là em ruột của Nhất Linh và Hoàng Đạo, cả ba đều là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn.
- Trong thời thơ ấu, Thạch Lan sống ở quê là phố huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Sau đó ông theo cha chuyển sang tỉnh Thái Bình.
- Sau khi học xong ở Hà Nội, ông thi đỗ tú tài phần thứ nhất và bắt đầu sự nghiệp làm báo viết văn.
- Thạch Lam thường tạo ra “những truyện không có chuyện”, tập trung vào việc khám phá thế giới tâm lý của nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ trong cuộc sống hàng ngày.
- Văn của ông mang đậm nét sáng sủa, giản dị nhưng cũng chứa đựng sâu sắc, thâm trầm.
- Danh sách một số tác phẩm của ông:
- Các tác phẩm ngắn: Gió lạnh đầu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938), Sợi tóc (1942)
- Tiểu thuyết: Ngày mới (1939)
- Tùy bút: Hà Nội băm sáu phố phường (1943)...
b. Tác phẩm
* Bối cảnh sáng tác
Truyện được thuộc vào tập truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” (NXB Đời nay, 1937).
* Tóm lược
Sáng nay, khi tỉnh giấc, Sơn nhận ra sự lạnh của mùa đông đã đến. Chị và mẹ của Sơn đã thức dậy, ngồi bên lò để pha nước chè uống. Mọi người đều đã mặc áo ấm. Sơn được mẹ cho mặc áo vệ sinh màu nâu sẫm với áo dạ khâu chỉ đỏ. Sau đó, hai chị em chạy ra chợ chơi cùng các em nhỏ trong làng. Chúng đều là những đứa trẻ nghèo không có áo ấm. Khi nhìn thấy chị em Sơn mặc áo ấm, chúng đến gần khen ngợi. Hiên là một cô bé nghèo, không có áo ấm. Sơn xúc động, bàn với chị về việc mang chiếc áo bông cũ đến cho Hiên. Về nhà, hai chị em lo sợ mẹ biết, suy nghĩ đến việc đòi lại áo từ nhà Hiên nhưng không thấy. Khi về đến nhà, thấy mẹ Hiên ngồi nói chuyện với mẹ. Mẹ Sơn thấy nhà Hiên nghèo khổ, nên cho mẹ Hiên mượn năm hào để may áo ấm cho con.
* Bố cục
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “ rơm rớm nước mắt ”: Cảnh sống trong gia đình Sơn ngày đầu mùa đông.
- Phần 2. Tiếp đến “ ấm áp vui vui ”: Cảnh hai chị em Sơn vui chơi và chia sẻ áo ấm cho Hiên.
- Phần 3. Phần còn lại: Lo lắng của Sơn và cảnh mẹ Hiên trả lại áo.
4.2 Hiểu - Đọc văn bản
a. Hoạt động trong gia đình Sơn vào những ngày đầu đông
- Bối cảnh mùa đông:
- Sau một đêm mưa rào, trời đột ngột thổi gió bấc, cái lạnh vô cùng làm cho người ta cảm thấy như đang bước vào mùa đông rét buốt.
- Bên ngoài sân, mảnh đất khô trắng phau, cơn gió vi vu làm bay lên những đám bụi nhỏ, thổi bay những chiếc lá khô rơi rụng.
- Bầu trời không mây đen, chỉ một màu trắng xám. Những cây lan trong chậu, lá rụng lả tả và sắt lại vì lạnh.
- Hoạt động trong gia đình
- Sơn tỉnh giấc, không vội vàng bước ra khỏi giường, mà còn ngồi thu tay trong bọc chăn.
- Mẹ và chị Sơn cũng đã thức dậy, ngồi bên lò để pha nước uống.
- Mẹ Sơn nhắc Lan lấy thúng áo ra.
- Lan nhẹ nhàng ôm chiếc thúng áo lên đầu phản.
- Mẹ Sơn cầm chiếc áo bông cũ, nhắc nhở về em Duyên khiến Sơn cảm thấy xúc động.
- Sơn được mẹ mặc áo vệ sinh màu nâu sẫm cùng chiếc áo dạ khâu chỉ đỏ.
b. Hoạt động vui vẻ của hai chị em Sơn tại chợ
- Tình hình của các em nhỏ tại chợ: Họ mặc quần áo rách rưới, môi thâm, da sạm; mỗi khi có gió thổi là chúng lại run rẩy...
- Thái độ của hai chị em Sơn: Vẫn thân thiện, không kiêu căng như những đứa trẻ khác.
- Trò chuyện với Hiên:
- Chị Lan vẫy tay gọi một cô bé, đứng dựa vào cột, kêu: “Hiên, sao không lại đây chơi với chị”.
- Sơn tiến lại gần, thấy Hiên đứng bên cột, chỉ mặc một cái áo rách, lưng trần, tay trần.
- Chị Lan hỏi: “Sao áo Hiên rách thế? Áo mới đâu mà không mặc?”
- Khi biết Hiên chỉ có một chiếc áo, Sơn nói với chị rằng sẽ mang chiếc áo bông cũ cho Hiên. Chị Lan đồng ý và chạy về đem áo đến.
c. Sơn lo lắng và mẹ Hiên trả lại chiếc áo
- Sơn nghe bà lão kể rằng mẹ đã biết việc hai chị em cho Hiên mượn chiếc áo bông cũ.
- Lo sợ bị mẹ mắng, Sơn vội chạy đi tìm Hiên để đòi lại áo, nhưng không gặp được.
- Về đến nhà, hai chị em ngạc nhiên khi thấy mẹ Hiên ở trong nhà và trả lại áo.
- Mẹ Sơn đã thăm hỏi và mượn mẹ Hiên 5 hào để may áo cho Hiên.
- Mẹ Sơn không quở trách mà ôm vào lòng với sự âu yếm.
