Buzz
Hướng dẫn
Trả lời Câu hỏi Hướng dẫn trang 35 SGK Văn 12 Cánh diều
a. Đọc và hiểu văn bản sau, sau đó trả lời các câu hỏi bên dưới:
- Văn bản lựa chọn cấp độ nào để thực hiện so sánh? So sánh dựa trên những tiêu chí gì?
- Việc tạo bảng có tác dụng gì trong quá trình so sánh? Xác định hai ý chính trong đoạn văn sau bảng. Hai ý này có quan hệ gì với các tiêu chí tạo bảng ở trên
- Có những điểm khác biệt nào giữa hai tác phẩm được nêu bật trong văn bản ?
b. Văn bản trên có đáp ứng của một bài so sánh và đánh giá hai tác phẩm truyện không? Tại sao?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản cẩn thận và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
a. Trả lời các câu hỏi:
- Văn bản chọn cấp độ mô típ truyện để thực hiện so sánh. So sánh dựa trên các tiêu chí:
+ Điểm tương đồng: nhân vật, tình cảm giữa hai nhân vật chính, kết thúc tác phẩm
+ Điểm khác biệt: nhân vật, tình cảm giữa hai nhân vật chính, trở ngại của tình yêu, kết thúc
- Việc tạo bảng có tác dụng: giúp nhìn thấy rõ sự khác biệt, tương đồng giữa hai tác phẩm và từ đó, phân tích chúng một cách dễ dàng hơn.
Hai ý chính trong đoạn văn sau bảng:
+ Việc sáng tạo mô típ cốt truyện của Trương Chi trong tác phẩm của Vũ Trinh
+ Phân tích giá trị nội dung của hai tác phẩm
Mối quan hệ với các tiêu chí tạo bảng ở trên: là kết quả được rút ra khi tạo bảng so sánh của người viết về mô típ truyện của hai tác phẩm “
- Các điểm khác biệt được nêu bật trong hai văn bản: nhân vật, tình cảm giữa hai nhân vật chính, trở ngại của tình yêu và kết thúc
b. Văn bản trên đã đáp ứng của một bài so sánh và đánh giá hai tác phẩm truyện. Bởi vì văn bản có đầy đủ nội dung của một bài so sánh và đánh giá hai tác phẩm truyện: xác định đối tượng và phạm vi so sánh, chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt của hai tác phẩm và rút ra nhận xét, đánh giá của người viết.
Bài tập viết
Trả lời Câu hỏi Bài tập viết trang 38 SGK Văn 12 Cánh diều
So sánh yếu tố kì ảo trong: “ Chuyện chức phán sự đền tản viên” của Nguyễn Dữ với yếu tố kì ảo trong truyện cổ tích “ Thạch Sanh”
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức phần Viết
Lời giải chi tiết:
Việc sử dụng yếu tố kì ảo của hai tác phẩm có nhiều điểm tương đồng. Trước hết, trong cả hai tác phẩm Chuyện chức phán sự Đền Tản Viên và truyện cổ tích Thạch Sanh đều xuất hiện những nhân vật kì ảo, không có thật. Trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, hình ảnh các nhân vật kì ảo được miêu tả vô cùng chi tiết, ẩn giấu những ý nghĩa như hồn ma tướng giặc Bách hộ họ Thôi là tên tướng bại trận của Bắc Triều, cái hồn bơ vơ ở Nam Triều, tranh miếu chiếm đền Thổ Công. Đây là hiện thân của cái ác, lừa lọc, giả dối. Hay hình ảnh nhân vật Thổ Công giữ chức Ngực sự đại phu từ thời Lý Nam Đế, chết vì cần vương.. Diêm Vương là người đứng đầu Minh ti, trực tiếp phán xử vụ án giữa Tử Văn và hồn ma tướng giặc. Đây đều là những nhân vật kì ảo, không có thực, góp phần thể hiện cốt truyện. Còn trong truyện cổ tích Thạch Sanh, cũng có những nhân vật không có thực, chỉ tồn tại trong thế giới cổ tích như: Ngọc Hoàng, thái tử, chằn tinh.. , đồ vật thần kì như niêu cơm thần ăn mãi không hết, tiếng đàn giúp cho Thạch Sanh được giải oan. Tiếp đó, sự tương đồng còn được thể hiện trong mô típ của cả hai tác phẩm: vong hồn vẫn còn tồn tại sau khi chết, trong thế giới thần linh có sự phân chia Thiện- Ác… Đây là mô típ với những tình tiết khá quen thuộc xuất hiện trong nền văn học Việt Nam từ thể loại truyện cổ tích thần kì tới truyện truyền kì.
Mặc dù vậy, yếu tố kì ảo được sử dụng có những điểm khác biệt nhất định. Đầu tiên, sự xuất hiện của nhân vật chính trong cả hai tác phẩm: Truyện Chuyện Chức phán sự đền Tản Viên với nhân vật chính là Ngô Tử Văn, được tác giả giới thiệu vô cùng cụ thể: tên, nơi sinh gắn với những địa điểm có thật “huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang”. Truyện cổ tích Thạch Sanh, nhân vật chính Thạch Sanh có nguồn gốc xuất thân kì ảo: Là thái tử do Ngọc hoàng cử xuống đầu thai làm con của hai vợ chồng già nghèo khó nhưng tốt bụng luôn giúp đỡ mọi người…Tiếp đó, sự khác nhau được thể hiện trong kết thúc truyện: Nếu như trong Chuyện Chức phán sự đền Tản Viên, Tử Văn trở về, nhận chức phán sự đền Tản Viên thì ở truyện cổ tích Thạch Sanh, Thạch Sanh được kết duyên với công chúa và được truyền lại ngôn vua. Hơn thế nữa, về giá trị của tác phẩm được thể hiện qua mô típ chuyện cũng có nhiều điểm riêng biệt: Truyện cổ tích Thạch Sanh đã đề cao triết lý sống: “ ở hiền gặp lành”, kẻ ác phải chịu báo ứng còn trong Chức phán sự đền Tản Viên đề cao sự cứng cỏi, can đảm của kẻ sĩ, đấu tranh tìm sự công bằng không phải cho mình mà cho người yếu thế.
Qua sự phân tích, đánh giá giữa những điểm tương đồng và khác biệt, ta có thể thấy yếu tố kì ảo trong thể loại truyền kì là sự kế tục của thể loại văn học dân gian: Sự xuất hiện của những nhân vật kì ảo không có thực hay là mô típ truyện có những chi tiết hoang đường, huyền ảo như: người chết sống lại, thế giới thần linh cũng phân chia thiện ác… Dòng truyện kì ảo trung đại, dù vẫn còn mang bóng dáng của văn học dân gian, nhưng đây là những sáng tác đậm dấu ấn cá nhân của tác giả, gắn liền với sự bừng ngộ, sự ý thức của con người đối với hiện thực. Cảm hứng của Nguyễn Dữ khi sáng tác Truyền kì mạn lục là lấy cái “ kì” để nói cái “ thực”.. Vì lẽ đó, yếu tố kì ảo được sử dụng như một phương thức kể chuyện khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn, sinh động. Ngoài ra, yếu tố kì ảo và yếu tố hiện thực đan xen vào nhau, cùng tồn tại để bộ lộ tư tưởng của tác giả. Điều này khác với truyền cổ tích Thạch Sanh khi mà yếu tố kì ảo có vai trò to lớn, không thể thiếu trong sự phát triển tình tiết, giải quyết xung đột: chiếc đàn thần, niêu cơm của Thạch Sanh….
Tập trung vào việc rèn luyện viết
Trả lời Câu hỏi 1 về việc rèn luyện viết trang 40 SGK Văn 12 Cánh diều
Đọc lại và so sánh giữa “Câu chuyện tình ở Thanh Trì” và “Trương Chi” (mục 1.2) và phân tích ba điểm quan trọng cần lưu ý như sau:
- Xác định rõ cấp độ so sánh: đề tài, cốt truyện, nhân vật, hình ảnh...
- Dẫn chứng cần chính xác và cùng cấp độ (cốt truyện với cốt truyện, hình ảnh với hình ảnh, nhân vật với nhân vật,...)
- Chỉ ra ý nghĩa của sự tương đồng hoặc khác biệt giữa hai tác phẩm
Phương pháp giải:
Xem lại thông tin đã làm trong bài viết trước đó.
Lời giải chi tiết:
Mô típ là cách tạo ra đặc điểm đặc trưng cho tác phẩm. Để làm cho câu chuyện của mình nổi bật, mỗi tác giả cần phát triển một mô típ riêng. Thông qua việc so sánh mô típ cốt truyện giữa Câu chuyện tình ở Thanh Trì và truyện cổ tích Trương Chi, ta có thể nhận ra sự sáng tạo của mỗi tác giả.
Sự sử dụng mô típ của hai tác phẩm có nhiều điểm tương đồng. Đầu tiên, cả hai câu chuyện đều có nhân vật nam là người chèo thuyền, người nghèo có giọng hát đặc biệt, cùng với nhân vật nữ có vẻ đẹp tuyệt vời. Cụ thể, trong truyện cổ tích Trương Chi, nhân vật nữ chính là Mỵ Nương, con gái của thừa tướng, trong khi nhân vật nam chỉ là người chèo thuyền. Ở Câu chuyện tình ở Thanh Trì, cũng có nhân vật nam nữ chính tương tự.
Ngoài ra, cả hai tác phẩm đều có mối tình lãng mạn giữa hai nhân vật chính, xuất phát từ việc người con gái nghe tiếng hát và đầy tình cảm đối với người hát. Cả hai tác phẩm kết thúc với bi kịch tình yêu và một trong hai nhân vật chết với trái tim biến thành đá.
Mặc dù vậy, hai tác phẩm có những điểm khác biệt. Về nhân vật nam chính: Trong Câu chuyện tình ở Thanh Trì, người nam chính là một chàng trai quyến rũ và thu hút, trong khi Trương Chi trong truyện cổ tích Trương Chi có ngoại hình không được đẹp. Diễn biến tình cảm giữa hai nhân vật chính cũng khác nhau, với một số trở ngại khác nhau.
Qua việc so sánh, chúng ta có thể nhận ra sự độc đáo và sự khác biệt trong cách mà hai tác giả đã xử lý cốt truyện và tình cảm trong câu chuyện của mình.
