Buzz
Viết bài về câu chuyện Chiếc Thuyền Ra Biển Xa (Tác giả: Nguyễn Minh Châu)
I. Tác giả và tác phẩm
1. Tác giả
Nguyễn Minh Châu (1930-1989), sinh ra ở làng Thơi, xã Quỳnh Hải (nay thuộc xã Sơn Hải), huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Ông được coi là một trong những nhà văn tiên phong và tài năng nhất của văn học Việt Nam hiện đại.
2. Tác phẩm
a. Nguyên bản: Truyện ngắn đầu tiên được xuất bản trong tập Bến Quê (1985), sau đó được tác giả sử dụng làm tiêu đề chung cho một tuyển tập truyện ngắn khác (in năm 1987).
⇒ Truyện đậm dấu ấn tự sự - triết lí của Nguyễn Minh Châu, là một biểu tượng điển hình cho việc tiếp cận cuộc sống từ góc độ thực tế của nhà văn.
b. Cấu trúc: 2 đoạn
+ Đoạn 1: (Từ đầu đến “chiếc thuyền lới vó đã biết mất'). Hai khám phá của người nghệ sĩ nhiếp ảnh.
+ Đoạn 2: (Phần còn lại): Câu chuyện của người phụ nữ làng chài.
II. Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 78 sách giáo khoa Ngữ Văn 12 Tập 2):
Khám phá đầu tiên của nhiếp ảnh gia với sự mơ mộng. Anh ta đã cảm nhận được vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển vào buổi sáng sương mù:
- Tranh vẽ tự nhiên: chiếc thuyền mạng lưới, đầu thuyền mờ mịt trong sương sớm, có màu hồng nhạt, vài người ngồi yên như tượng nhìn về phía bờ.
→ Nghệ sĩ cảm thấy lúng túng, tim đập mạnh → cảm xúc mạnh mẽ, hạnh phúc trước cảnh tượng thiên nhiên yên bình.
⇒ Bức tranh hoàn chỉnh từ khung cảnh, đường nét, ánh sáng đều đẹp và hài hòa.
Câu 2 (trang 78 sách giáo khoa Ngữ Văn 12 Tập 2):
- Phát hiện thứ hai của nhiếp ảnh gia là một phản ánh thực tế của cuộc sống: Cảnh bạo lực gia đình.
- Nghe thấy tiếng người đàn ông hùng hổ, đe dọa, rút thắt lưng đánh liên tiếp, hàm răng nghiến kết, nguyền rủa người phụ nữ đang chịu đựng.
- Đứa con vì yêu mẹ nhảy vào ứng đối nhưng bị cha đánh ngã sau hai cái tát.
- Người mẹ ôm con vào lòng, nâng váy lên kính phục, ôm con và rồi lại đặt trở lại chiếc thuyền.
⇒ Anh chứng kiến cảnh tượng đó với sự kinh ngạc, hốt hoảng, hắn vứt máy ảnh đi để can thiệp.
⇒ Nghệ sĩ Phùng, đắng lòng và đau xót, nhận ra một khung cảnh bi kịch trong cuộc sống gia đình ngư dân.
Câu 3 (trang 78 sách giáo khoa Ngữ Văn 12 Tập 2):
Câu chuyện về cuộc sống đáng thương của người phụ nữ làng chài mang trong đó những triết lý sâu sắc về cuộc sống và con người:
- Quan niệm hạnh phúc của con người thường đơn giản, mong muốn hạnh phúc nhỏ nhoi, giản dị.
- Sự tàn ác thường xuất phát từ nghèo đói, khó khăn.
- Nghệ thuật phải kết nối với cuộc sống, phải ưu tiên con người, đóng góp vào việc giải phóng con người.
- Nghệ sĩ không thể nhìn nhận cuộc đời một cách đơn giản, phải có cái nhìn đa chiều, trong các mối quan hệ phức tạp của cuộc sống.
- Nghệ sĩ cần phải trung thực, can đảm, dũng cảm đối diện với hiện thực, quan tâm đến số phận con người.
Câu 4 (trang 78 sách giáo khoa Ngữ Văn 12 Tập 2):
a. Người phụ nữ làng chài:
- Nhân vật nữ không có tên tuổi, không danh phận nhưng lại được tác giả tập trung phác họa tính cách, số phận một cách sống động, đặc biệt.
- Về ngoại hình: đã trải qua 40 năm, cao lớn, mạnh mẽ, gương mặt đầy vẻ căng thẳng, nhăn nheo, rách rưới, mệt mỏi.
- Tính cách: kiên nhẫn, kiên định.
- Tình yêu gia đình: lo lắng cho con, hiểu biết, đồng cảm với khó khăn của chồng, hy sinh về thân xác.
- Tìm niềm vui nhỏ trong cuộc sống: hạnh phúc khi thấy con cái no đủ.
⇒ Yêu thương gia đình, khoan dung, hy sinh. Hạnh phúc của con là hạnh phúc của mình.
b. Ông già tàn ác
- Quê quán: từ người hiền lành trở thành người nóng nảy, hung ác.
- Về ngoại hình: Lưng rộng cong vút, tóc rối bù xù, điểm mắt đầy ánh sáng dữ tợn, lông mày đen tỏa nắng.
- Đánh vợ để xua tan nỗi bức xúc, vì khó khăn về kinh tế.
⇒ Vừa là nạn nhân của nghèo đói vừa là kẻ gây ra nhiều đau khổ cho những người thân của mình, đáng bị chỉ trích.
c. Chị em của Phác: là những đứa trẻ đáng thương, phải chịu đựng những bi kịch gia đình mà bố chúng tạo ra.
- Chị Phác: một cô gái yếu đuối nhưng gan dạ, ngăn cản em trai không làm việc sai trái.
- Phác: yêu mẹ, căm ghét cha.
⇒ Hai chị em phải chịu cảnh bất hạnh khi luôn chứng kiến cảnh bạo lực trong gia đình.
d. Nhiếp ảnh gia
- Luôn sẵn sàng đối diện với nguy hiểm và tử thủ.
- Một nghệ sĩ với tâm hồn nhạy cảm.
- Chán ghét sự bắt buộc, bất công, sẵn lòng làm mọi điều vì sự thiện lương, công bằng. Phùng hiểu rõ: trước khi là một nghệ sĩ đam mê với cái đẹp, phải là một con người đầy tinh tế, biết cảm nhận những niềm vui, nỗi buồn, và những khó khăn trong cuộc sống.
Câu 5 (trang 78 sách giáo khoa Ngữ Văn 12 Tập 2):
Cách xây dựng cốt truyện độc đáo: Tạo ra tình huống trái ngược để thay đổi quan điểm của nhân vật.
- Sự đẹp đẽ của thế giới >< Sự khắc nghiệt của cuộc sống.
- Phác ủng hộ mẹ, đánh đập cha.
- Người phụ nữ từ chối ly hôn với người chồng bạo hành.
⇒ Cốt truyện có ý nghĩa khám phá, phát hiện cuộc sống, thể hiện tính cách con người.
Câu 6 (trang 78 sách giáo khoa Ngữ Văn 12 Tập 2):
Ngôn ngữ nghệ thuật trong tác phẩm
- Lời kể của nhân vật: Được thể hiện qua Phùng, tác giả tự truyền hình ⇒ góc nhìn trung thực, giúp khám phá cuộc sống, kể chuyện chân thật và thuyết phục.
- Ngôn ngữ của nhân vật: Phản ánh đặc điểm tính cách của từng người.
III. Thực hành
Chọn nhân vật đáng nhớ nhất trong tác phẩm.
Ví dụ: người phụ nữ làng chài.
1. Bí danh
– Không có tên cụ thể, chỉ được gọi là “người phụ nữ làng chài”, “bà”.
– Là một người vô danh như hàng ngàn phụ nữ khác trên vùng biển, nhưng số phận của người này được tác giả tập trung miêu tả và thu hút sự quan tâm của độc giả nhất trong truyện.
2. Hình dáng và ngoại hình
– Thô lỗ, mặt rạch, luôn mang “khuôn mặt mệt mỏi” - hình ảnh của một người phụ nữ mệt mỏi, mất đi sức sống và niềm vui.
– Nghèo khổ, cực khổ (áo rách vụn)
– Tự ti, e dè (dường như luôn lúng túng)
⇒ Tác giả toát lên sự đau lòng với số phận con người ngay từ việc mô tả về ngoại hình, dáng vẻ của nhân vật.
3. Số phận đau thương, bi kịch
– Một người phụ nữ đau khổ, kiên nhẫn (người phụ nữ bị hành hạ)
– Người phụ nữ chịu đựng sự đau đớn, gánh nặng: mệt mỏi sau những đêm làm việc mệt mỏi kéo lưới, chịu đựng sự lạnh lẽo của chồng, lo lắng về sự an toàn của con cái khi phải chứng kiến cảnh bạo lực trong gia đình.
4. Vẻ đẹp tinh thần và tính cách
- Vẻ đẹp sâu sắc của một người đã trải: tuyệt vời nhưng đặc biệt
- Vẻ đẹp dung hòa, nhân từ, rộng lượng: bổn phận của người phụ nữ.
- Vẻ đẹp cao quý của tình mẫu tử
⇒ Người phụ nữ làng chài - đại diện cho vẻ đẹp đặc trưng của phụ nữ ven biển cũng như phụ nữ Việt Nam nói chung: đầy lòng yêu thương, kiên nhẫn và sẵn sàng hy sinh.
