Buzz
Việt Nam đang thực hiện nghiên cứu công nghệ khai thác cho 'kho báu' lớn thứ hai trên thế giới.
Theo Cục Khảo sát địa chất Mỹ, Trung Quốc là quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn nhất toàn cầu với 44 triệu tấn, trong khi Việt Nam đứng thứ hai với khoảng 22 triệu tấn.
Đất hiếm bao gồm 17 loại nguyên tố với đặc tính từ tính và điện hóa đặc biệt. Đây là khoáng sản quan trọng, đóng vai trò chiến lược trong các ngành công nghệ cao như điện tử, quang học, laser, vật liệu siêu dẫn và phát quang. Đất hiếm cũng không thể thiếu trong các sản phẩm như ô tô điện, pin lưu trữ, tấm pin mặt trời và tua bin gió.
Theo Quyết định số 866/QĐ-TTg phê duyệt vào tháng 7/2023 về 'quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050', Việt Nam dự kiến sẽ khai thác khoảng 2 triệu tấn quặng đất hiếm nguyên khai mỗi năm.
Nhiều quốc gia lớn trên thế giới rất quan tâm đến nguồn đất hiếm của Việt Nam. Vào tháng 4/2024, Công ty Nhà nước Tập đoàn Đất hiếm Trung Quốc (CREG), một trong những công ty đất hiếm hàng đầu thế giới nắm 37,6% hoạt động khai thác đất hiếm của Trung Quốc, đã bày tỏ nguyện vọng hợp tác khai thác và chế biến đất hiếm tại Việt Nam.
Đặc biệt, đây là lần thứ hai Tập đoàn Trung Quốc này thể hiện ý định đầu tư vào đất hiếm tại Việt Nam. Trước đó, vào ngày 23/11/2023, tại buổi làm việc với Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, CREG cũng đã đề xuất hợp tác.
Về công nghệ khai thác và chế biến đất hiếm của Việt Nam, tại cuộc họp đánh giá hoạt động 6 tháng đầu năm của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) vào giữa tháng 7/2024, PGS. TS Hoàng Anh Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học Vật liệu, cho biết mặc dù đã có những nghiên cứu từ lâu, nhưng chủ yếu chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm và chưa có công nghệ nào được ứng dụng thực tiễn. Việc chuyển giao công nghệ từ các quốc gia phát triển cũng gặp khó khăn do yêu cầu trình độ cao và sự bảo mật, hạn chế chuyển giao.
Để vượt qua khó khăn về công nghệ, ông Sơn đề xuất Việt Nam nên phát triển các nhiệm vụ nghiên cứu để tạo ra công nghệ chế biến có khả năng áp dụng thực tiễn, nhằm khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên này. Đồng thời, cần xây dựng các chương trình khoa học công nghệ trọng điểm, tập trung vào nghiên cứu và ứng dụng đất hiếm trong các lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ cao.
Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới về công nghệ khai thác và chế biến đất hiếm. Vào tháng 12/2023, Trung Quốc đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu một số công nghệ quan trọng trong lĩnh vực chế biến vật liệu này.
Hiện nay, Trung Quốc đã áp dụng công nghệ AI vào quy trình khai thác và chế biến đất hiếm . Công nghệ AI giúp kiểm tra chất lượng, từ đó nâng cao gấp đôi năng suất. Tuy nhiên, ngành đất hiếm Trung Quốc cũng đang đối mặt với ba thách thức lớn, bao gồm: khó đo lường giá trị thực sự của AI, thiếu quản lý dữ liệu hiệu quả và thiếu nhân tài tổng hợp am hiểu sâu về cả AI lẫn ngành đất hiếm.
Mặc dù vậy, Trung Quốc vẫn đặt mục tiêu tích hợp sâu AI vào quy trình chế biến công nghiệp . Trong tương lai, sự kết hợp 'AI + đất hiếm' sẽ không chỉ là sự kết hợp từng phần mà sẽ được tích hợp toàn diện vào mọi khía cạnh của ngành, từ thiết bị, sản phẩm, quy trình sản xuất đến quản lý và dịch vụ.
Sự phát triển của AI và ngành đất hiếm, cùng với mức độ tự động hóa và thông tin hóa ngày càng cao, sẽ mở ra những cơ hội mới cho ngành đất hiếm Trung Quốc. Do đó, cần đột phá công nghệ thông tin và nâng cao ứng dụng số hóa, thiết bị thông minh và công nghệ điều khiển, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi và nâng cấp, hướng tới phát triển chất lượng cao và giữ vững vị trí hàng đầu về công nghệ khai thác và chế biến đất hiếm.
