Buzz
Khởi đầu và mở rộng lãnh thổ của Việt Nam
Việt Nam, ban đầu chỉ là một lãnh thổ nhỏ ở phía Nam Trung Quốc. Qua hàng ngàn năm phát triển, lãnh thổ của Việt Nam đã mở rộng ra phía Nam. Sự mở rộng này xuất phát từ hai nguyên nhân chính: triết lí quân sự và địa lý.
Trong việc mở rộng lãnh thổ và tăng cường sức mạnh, Việt Nam đã gặp khó khăn khi tiến về phía Bắc do sự hiện diện mạnh mẽ của Trung Quốc. Nhưng ngược lại, Việt Nam phải đối mặt với sự thách thức từ việc mở rộng lãnh thổ về phía Nam của Trung Quốc và đã phải trải qua một quá trình lịch sử đấu tranh dài lâu.
Việt Nam đã một số lần cố gắng tiến về phía Tây, nhưng gặp phải khó khăn với dãy núi dài giữa hai nước. Kết quả, một phần lãnh thổ đã bị mất đi và mối quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam và Lào tiếp tục được duy trì, không quan tâm đến quy luật lịch sử.
Sự biến đổi về lãnh thổ của Việt Nam và câu hỏi về tính ôn hòa của nó
Tính chất cốt lõi của lãnh thổ Việt Nam nằm ở vùng Đồng bằng sông Hồng, kéo dài từ Quảng Bình đến Quảng Trị. Vùng đất Quảng Nam trước đây thuộc về Chăm Pa. Vào thời nhà Lê, vào năm 1471, vua Lê Thánh Tông đã sáp nhập thêm vùng đất phía Bắc của Chiêm Thành.
Có thể nói, những thành tựu đáng chú ý nhất trong việc mở rộng lãnh thổ của nước ta đã được gắn liền với tên tuổi của nhà Nguyễn, và lịch sử của 'Xứ Đàng Trong' cũng chỉ chính thức bắt đầu từ đó
Vậy trước đó thì sao chứ?
Vùng đất trước đây là thuộc về vương quốc Chăm Pa, Chân Lạp. Tại sao lại trở thành lãnh thổ của Việt Nam?
Tôi không phải là chuyên gia về lịch sử, nhưng tài liệu mà tôi đọc nói về việc này như một sự 'mở rộng lãnh thổ', với láng giềng gây ra rối loạn và nhà Nguyễn buộc phải can thiệp và đưa vùng đất vào tình trạng bình yên.
Trong quá trình học tập của mình, tôi luôn tin rằng lãnh thổ của Việt Nam đã không đơn giản là kết quả của sự mở rộng và hòa bình, mà còn là kết quả của những cuộc xâm lăng và cuộc chiến tranh. Những điều này không được đề cập trong sách giáo khoa. Tôi tin rằng không có hành trình nào là không đầy máu và nước mắt, và không có sự tranh giành lãnh thổ nào lại diễn ra trong yên bình.
Vì vậy, câu hỏi mà tôi luôn đặt ra khi đọc về lịch sử Đàng Trong và lịch sử quốc gia là: “Liệu Việt Nam có thực sự là một quốc gia ôn hòa như chúng ta thường nghĩ không?”
' Khám phá lịch sử: Xứ Đàng Trong 1558 – 1777 '
Những ai quan tâm đến vấn đề về địa giới miền Nam Việt Nam không thể bỏ qua cuốn sách “Khám phá lịch sử: Xứ Đàng Trong 1558 – 1777” của Phan Khoang – một học giả uyên bác, nhà sử học, nhà báo, nhà giáo tài ba.
Giáo sư - Tiến sĩ Đỗ Quang Hưng đã nói trong phần giới thiệu sách rằng: 'Khi viết về lịch sử của xứ Đàng Trong, những nhà sử học không chỉ nói về cuộc hành trình Nam tiến của dân tộc Việt Nam, mà còn đề cập đến lịch sử của vương quốc Chăm Pa, vấn đề về Chân Lạp… - những thách thức đối với cả giới sử học hiện nay'.
Ngoài việc trình bày chi tiết về các triều Nguyễn, từ chúa Nguyễn Hoàng đến Nguyễn Phước Thuần và các chúa Nguyễn tiếp theo, Phan Khoang cũng mô tả chi tiết về 'tổ chức chính quyền của các triều đại', từ hệ thống chính quyền, cơ cấu quân đội, chế độ quân điền, thuế vụ, đến hệ thống giáo dục thi cử, tiền tệ, đo lường, pháp luật. Tác giả cũng đặc biệt chú ý đến lĩnh vực ngoại giao, thương mại của các chúa Nguyễn ở Đàng Trong với các quốc gia ở Đông Á và châu Âu.
Một điểm nổi bật khác mà tác giả lưu ý là sự gia tăng mạnh mẽ của các hoạt động truyền giáo của các giáo sĩ phương Tây tại xứ Đàng Trong. Ông viết: 'Các chúa Nguyễn không quá cứng rắn đối với các giáo sĩ vì muốn tiếp xúc với văn hóa mới, tận dụng khoa học của phương Tây' (trích sách Việt sử xứ Đàng Trong: Cuộc hành trình Nam tiến của dân tộc Việt Nam, 1558-1777).
Việt sử xứ Đàng Trong: Cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam, 1558-1777 không chỉ cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử hình thành triều Nguyễn và thời kỳ Lê – Trịnh mà còn mang lại cho độc giả những thông tin quý báu về quá trình hình thành và phát triển, thịnh vượng và suy tàn của các vùng lãnh thổ phía Nam Việt Nam. Cuốn sách được đánh giá là một trong những công trình đồ sộ nhất ở thập kỷ 60 về những vấn đề cơ bản của công cuộc khai phá vùng đất Nam Bộ trong hơn 300 năm qua. Đặc biệt, Phan Khoang, một nhà sử học uyên bác, đã đưa ra những nhận định sắc bén về bản chất của các sự kiện lịch sử (thường rất phức tạp và đan xen) trong quá trình “phục hồi lịch sử Đàng Trong”, và sau gần nửa thế kỷ, những nhận xét này vẫn đáng được tham khảo và mở mang kiến thức lịch sử ngày nay.
Trên hành trình tìm kiếm lời giải cho vấn đề về lãnh thổ của Việt Nam nói chung và lịch sử xứ Đàng Trong nói riêng, Việt sử xứ Đàng Trong: Cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam, 1558-1777 là một tài liệu hữu ích, giá trị và không thể bỏ qua.
