Với việc viết văn bài Chữ bầu lên nhà thơ trang 82, 83, 84, 85 Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức, học sinh có thể dễ dàng trả lời các câu hỏi và viết văn 10.
Viết văn bài Chữ bầu lên nhà thơ - Kết nối tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 82 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
1. Theo quan điểm của tôi, nhà thơ là người nghệ sĩ có tâm hồn lãng mạn, bay bổng, phong phú, có khả năng sử dụng ngôn ngữ. Tôi không đồng ý rằng việc sáng tác thơ chỉ liên quan đến những phút cao hứng, bốc đồng. Bởi vì sáng tác thơ bên cạnh yếu tố cảm xúc thì lý trí của người sáng tác cũng đóng vai trò rất quan trọng để tạo ra những đặc điểm độc đáo trong nghệ thuật.
2. Một số định nghĩa về thơ, nhà thơ, công việc làm thơ
“Thơ chỉ trùn ra khi trong trái tim chúng ta đã đầy ứa nó” (Tố Hữu)
“Thơ là viên kim cường lấp lánh dưới ánh mắt trời” (Sóng Hồng)
“Nhà thơ, ngay cả những nhà thơ vĩ đại nhất cũng phải là những nhà tinh tế” (Bêlinxki)
“Thơ là cái nhuỵ của cuộc sống, nên nhà thơ phải đi hóa cho được cái nhuỵ ấy và cố gắng làm sao cho cuộc sống của mình cũng có nhuỵ” (Phạm Văn Đồng)
* Khi đọc
1. Có lẽ tác giả đã sai khi viết “ý tại ngôn tại”?
- Tác giả không sai khi viết “ý tại ngôn tại” vì cách diễn đạt của văn xuôi thường rõ ràng hơn thơ, vì thế, lớp nghĩa của văn xuôi thường được phản ánh trực tiếp trên văn bản.
2. “Nghĩa tiêu dùng” và “nghĩa tự vị” – hai thuật ngữ này có thể diễn đạt cùng một ý không?
- Hai thuật ngữ không diễn đạt cùng một ý
- Nghĩa tiêu dùng: lớp nghĩa sử dụng rộng rãi, tất cả đều hiểu (có thể biến đổi theo môi trường, độ tuổi sử dụng ngôn ngữ)
- Nghĩa tự vị: nghĩa cơ bản của từ, được giải thích trong từ điển (nghĩa cố định, không thay đổi)
3. Tác giả “rất ghét” hay “không mê” những gì? Ngược lại, ông “ưa” đối tượng nào? Bạn có nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói?
- Tác giả “rất ghét” cái định kiến quái gở, không biết xuất hiện từ bao giờ: các nhà thơ Việt Nam thường chín sớm nên cũng tan ra sớm.
- Tác giả “không mê” những nhà thơ thần đồng.
- Tác giả thường thích nhà thơ có sự chân thành, một nắng hai sương, lầm lụi, lực điền trên cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ.
4. “Không có chức nhà thơ suốt đời”, vậy lúc nào một “nhà thơ” không còn là nhà thơ nữa?
- Một nhà thơ không còn là nhà thơ nữa khi họ không qua “cuộc bỏ phiếu của chữ”. Nghĩa là họ không dành hết tâm trí và công sức để sáng tạo văn chương, biến ngôn ngữ thông thường thành ngôn ngữ độc đáo, phong phú như một lãnh tụ trung thành của ngôn ngữ.
* Sau khi đọc
Nội dung chính
Văn bản “Chữ bầu lên nhà thơ” của Lê Đạt đã tạo ra một tượng hình về một nhà thơ chân chính. Vì vậy, sáng tác thơ phải dùng hết tâm trí và lao động chữ, tạo ra thứ ngôn ngữ độc đáo thể hiện phong cách riêng của người nghệ sĩ.
*Trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 85 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
-Chủ đề chính được thảo luận trong văn bản là: Ý nghĩa thực chất của việc sáng tác thơ đối với người nghệ sĩ.
Câu 2 (trang 85 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
-Chúng ta có thể nói quan niệm thơ chính là số phận của mỗi nhà thơ.
Câu 3 (trang 85 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
-Những lý lẽ, bằng chứng mà tác giả đưa ra đã có sức thuyết phục.
+ Với ý kiến thứ nhất: “Thơ gắn liền với những cảm xúc bộc phát, bốc đồng, làm thơ không cần cố gắng”, tác giả đưa ra lý lẽ “những cơn bốc đồng thường ngắn ngủi” và đưa ra bằng chứng “làm thơ không cần phải cố gắng. Và không ai trúng số độc đắc suốt đời” cùng câu nói của Trang Tử: “vứt thánh bỏ trí”.
+ Với ý kiến thứ 2, tác giả phản đối bằng cách đưa ra ý kiến ngược lại: “Tôi thích những nhà thơ một nắng hai sương, bần cùng, dày dạn trên cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ” và đưa ra các ví dụ như Lý Bạch, Xa-a-đi, Gớt, Ta-go.
-Quan điểm cá nhân: Đối với tôi, những cuộc tranh luận về thơ của Lê Đạt là rất đáng chú ý. Tuy nhiên, thơ cũng có thể liên quan đến những cảm xúc tự nhiên và là vấn đề của những tài năng đặc biệt. Thơ thường bắt nguồn từ sự đồng cảm, những rung động bên trong con người. Vì vậy, thơ luôn tự nhiên hiện hữu trong tâm hồn con người và những dòng thơ ngẫu hứng là những dòng thơ chân thật nhất. Ngoài ra, không phải ai làm thơ cũng có thể trở thành nhà thơ vì yếu tố tài năng thiên bẩm đóng vai trò vô cùng quan trọng. Tài năng thiên bẩm giúp con người tạo ra những bài thơ trong khoảnh khắc ngẫu hứng một cách nghệ thuật và toàn vẹn.
Câu 4 (trang 85 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
-Chữ không chỉ là vỏ âm thanh được sử dụng để giao tiếp, trao đổi mà còn là những ngôn từ được tổ chức một cách nghệ thuật, làm nên một bài thơ, một nhà thơ.
Câu 5 (trang 85 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Quan điểm của tác giả rất chính xác và đúng đắn. Bởi “nghĩa tiêu dùng, nghĩa tự vị” của chữ là những lớp nghĩa chung, được sử dụng trong giao tiếp hàng ngày, bất kỳ ai cũng hiểu. Vì vậy, người làm thơ phải tạo ra được những con chữ riêng cho bản thân mình. Nhà thơ phải tạo ra được những ngôn ngữ nghệ thuật riêng, gửi gắm được tiếng lòng của bản thân để tạo nên độ vang và sức gợi cảm. Cấu trúc ngôn từ của một bài thơ sẽ làm nên giá trị của bài thơ đó.
- Ví dụ: Chữ bầu lên nhà thơ. Vì vậy, ngôn ngữ nghệ thuật chính là thước đo để xác định phong cách của một tác giả. Nhà thơ Hàn Mặc Tử tuy số phận ngắn ngủi, tài hoa bạc mệnh nhưng “con đường thơ” của ông đến bây giờ vẫn còn nguyên những giá trị. Nhắc đến Hàn Mặc Tử là nhắc đến nhà thơ xuất hiện như một hiện tượng kỳ lạ với những vần thơ trong sáng, lung linh, huyền ảo, có sức lôi cuốn mạnh mẽ. Ngôn ngữ trong thơ ông vô cùng độc đáo, đầy hình tượng, thể hiện những suy tưởng phong phú. Điều này đã khiến thơ Hàn Mặc Tử tạo ra một lối đi riêng giữa dòng Thơ mới đương nở thời bấy giờ.
Câu 6 (trang 85 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
Việc sáng tạo thơ ca cũng là một công việc lao động chân chính như bất kỳ công việc nào khác. Để tạo ra một bài thơ, người nghệ sĩ không thể nào dễ dàng mà cũng phải lao động, vất vả, tư duy, suy nghĩ, lựa chọn, nỗ lực trên “cánh đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ”. Hoạt động sáng tạo thơ ca là một hành trình khó khăn, gian khổ và người nghệ sĩ phải tạo được cho mình những lối đi riêng, khẳng định phong cách nghệ thuật của bản thân.
*Kết nối đọc – viết
Câu hỏi (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
Gợi ý
Trong văn bản “Chữ bầu lên nhà thơ”, Lê Đạt đã đưa ra quan niệm: “Con đường thơ chính là số phận của một nhà thơ”. Thật vậy! Một người nghệ sĩ chân chính được đánh giá không phải bởi những danh xưng mà người đời đặt cho họ mà bởi chính những con chữ họ tạo ra trên hành trình “cày cuốc trên cánh đồng giấy”. Con đường thơ gồm rất nhiều con đường riêng khác nhau và số phận của một nhà thơ chỉ có thể tồn tại khi họ đi trên con đường của riêng mình. Để tạo được cái riêng ấy, nhà thơ phải lao động, phải suy nghĩ, phải băn khoăn trăn trở cùng những con chữ, đổn nén tâm huyết, tình cảm của mình trong từng con chữ. Như vậy, những bài thơ được tạo ra mới có sức gợi cảm, mới khơi đến ở bạn đọc sự đồng cảm và để lại những dấu ấn phong cách riêng. Một nhà thơ có tồn tại lâu bền trong độc giả hay không phụ thuộc vào tinh thần trách nhiệm, ý chí người nghệ sĩ trên con đường thơ của mình.