Vịnh Mốc: Dấu ấn quý giá của tinh thần dân tộc tại Quảng Trị

Địa đạo Vịnh Mốc – Một di sản lịch sử vững chắc dưới lòng đất

Khi nhắc đến Quảng Trị, ta không thể không nghĩ đến những đau thương và mất mát do bom đạn, đặc biệt là sự chia cắt của dân tộc. Mặc dù chiến tranh đã qua đi hơn nửa thế kỷ, nhưng nỗi đau vẫn còn mãi trong lòng, và điều này được minh chứng rõ ràng nhất qua những di tích lịch sử, như địa đạo Vịnh Mốc ở Quảng Trị, nơi mà dân cư Vĩnh Linh đã sống và chiến đấu dưới lòng đất, chờ đợi ngày đất nước được thống nhất.

Địa đạo Vịnh Mốc nằm ở thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Làng Vịnh Mốc từng bị tàn phá nặng nề bởi không quân và pháo binh Mỹ, nhưng dân cư và quân đội Vĩnh Linh vẫn kiên trì bảo vệ quê hương, quyết tâm chuyển cuộc sống từ mặt đất xuống lòng đất bằng việc xây dựng một hệ thống địa đạo lớn, kết nối với làng để đối phó với kẻ thù.

Bức tranh tuyệt vời dưới lòng đất của địa đạo Vịnh Mốc. Ảnh: baoquangtri.vn

Khách tham quan lần đầu bước chân xuống địa đạo tuyệt vời này. Ảnh: baoquangtri.vn

Bức tranh sống động về cổng vào của địa đạo ở Quảng Trị

Dưới lớp bóng cây tre mát rợp, địa đạo Vịnh Mốc đã từng là nơi trú ẩn của quân dân.

Đặc điểm quan trọng của địa đạo Vịnh Mốc

2.1 Sự hình thành lịch sử của địa đạo

Trong những năm 1960, chính phủ Việt Nam Cộng hòa dưới thời Ngô Đình Diệm không tổ chức bầu cử tổng thể theo hiệp định Genève năm 1954. Mỹ đã hỗ trợ quân sự cho lực lượng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa để đối phó với các phong trào nổi dậy tại miền Nam. Vào năm 1965, Mỹ mở đầu cho chiến dịch vịnh Bắc Bộ nhằm tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại ở miền Bắc, mục tiêu chính là Vĩnh Linh. Trong giai đoạn từ năm 1965 đến 1972, Vĩnh Linh liên tục bị tấn công bằng số lượng bom đạn lên đến nửa triệu tấn, trung bình mỗi người dân địa phương phải chịu đựng khoảng 7 tấn.

Mô hình căn hộ gia đình trong địa đạo Vịnh Mốc

2.2 Quá trình xây dựng

Trước đó, các địa đạo đã xuất hiện tại vùng Phú Thọ Hòa và Củ Chi. Vào cuối năm 1963, Trung ương Cục Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề xuất cho Vĩnh Linh xây dựng địa đạo giống như ở Củ Chi để giữ vững đất đai. Sau đó, công trình địa đạo Vịnh Mốc được bắt đầu xây dựng vào đầu năm 1965 và hoàn thành vào ngày 18 tháng 2 năm 1966. Điều đặc biệt mà Mytour.vn muốn nhấn mạnh đến là người chỉ huy công trình này lúc đó chỉ mới học xong tiểu học.

2.3 Cấu trúc hầm địa Vịnh Mốc

Để đảm bảo ăn uống và sinh hoạt cho hàng trăm người, dọc theo hai bên của đường hầm địa Vịnh Mốc có xây dựng nhiều căn hộ. Dự kiến mỗi căn hộ sẽ đủ chỗ cho khoảng 3-4 người ở. Bên trong địa đạo Vịnh Mốc có tổng cộng 3 giếng nước, 1 hội trường cho 50 người, bệnh viện, phòng mổ, nhà bếp và nhà vệ sinh...

Hai bên của con đường chính cách nhau khoảng 3-5 mét đã được đào sâu tạo thành những hầm nhỏ để làm nơi sinh hoạt của gia đình. Tổng cộng, địa đạo có khoảng 3 tầng. Tầng 1 nằm cách mặt đất từ 12-15 mét để dùng làm nơi chiến đấu tạm thời. Tầng 2 sâu 18 mét là nơi ở và sinh hoạt của người dân và cũng là trụ sở của bộ chỉ huy. Tầng 3 sâu 22 mét dùng làm kho chứa hậu cần. Đặc biệt, du khách đến tham quan Quảng Trị có thể thấy ngay cả tầng sâu nhất cũng cao hơn mực nước biển khoảng 3 mét nên không cần lo lắng về vấn đề ngập nước trong mùa mưa.

Tổng cộng địa đạo Vịnh Mốc có 13 lối ra vào, trong đó có 6 lối dẫn lên đồi và 7 lối dẫn ra biển cùng 3 giếng thông hơi. Ngoài ra, các lối ra vào cũng có cột gỗ chống sụp đổ và được che phủ kín đáo nhưng vẫn đảm bảo được vấn đề thông thoáng.

Một giếng nước đủ cung cấp cho mọi người sinh sống chung

Trong số ba giếng nước thoáng đãng tại địa đạo này

Khám phá địa đạo Vịnh Mốc: Hành trình tuyệt vời

Phần 3.1: Khám phá địa đạo Vịnh Mốc

Khi bước vào lòng địa đạo tại Vịnh Mốc, ta ngay lập tức cảm nhận được sự mát mẻ đặc biệt. Hệ thống thông gió tươi mát bên trong đã làm say đắm nhiều du khách tới Quảng Trị. Điều này cũng không ngạc nhiên khi yếu tố thông gió, lưu thông không khí đảm bảo an toàn cho hàng trăm người hoạt động, chiến đấu được ưu tiên hàng đầu.

Khi tiến sâu vào địa đạo Vịnh Mốc, dưới ánh đèn chiếu sáng, bạn sẽ thấy rõ màu đất đỏ huyền thoại và cách tổ chức khoa học của từng khu vực bên trong. Không chỉ là một hệ thống địa đạo chiến đấu đơn giản, mà địa đạo còn đóng vai trò như không gian sống ngầm của cộng đồng dân quân địa phương. Tinh thần kiên cường, bất khuất của họ đã biến lòng đất thành những pháo đài vững chãi, với 3 tầng kết nối.

Theo kinh nghiệm du lịch, địa điểm này được xem là biểu tượng của hệ thống địa đạo ở Vĩnh Linh. Các địa đạo bắt đầu từ giếng và rồi mở ra thành những đường hầm, uốn khúc theo hình chữ Z để tạo nên những khu vực chắc chắn, dùng vách đất để chặn đường đi của bom đạn nếu rơi trúng.

Đường dẫn xuống lòng địa đạo sâu bên dưới

Cửa sổ số 10 ở bên ngoài, một trong những lối ra vào của di tích

Hầm trú ẩn kiểu chữ A đảm bảo sự an toàn cho những người ở bên trong

Mạng lưới giao thông của địa đạo Vịnh Mốc

Ý nghĩa lịch sử của địa đạo

Từ lịch sử, ta thấy được thành tựu của địa đạo Vịnh Mốc, với việc sinh ra 17 em bé trong suốt gần 2.000 ngày đêm mà không có ai bị thương. Điều này là một kỳ tích về đất đai và con người. Trong thời gian đó, cư dân Vịnh Mốc không chỉ sử dụng địa đạo làm nơi ẩn náu tránh bom, mà còn dùng để chống lại kẻ thù, cứu chữa thương binh ngay trên quê hương. Đặc biệt, có hàng trăm chiếc thuyền cảm tử đã được di chuyển từ Vịnh Mốc ra biển và chi viện cho đảo Cồn Cỏ.

Với những giá trị lịch sử to lớn, địa đạo Vịnh Mốc đã được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia bởi Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Năm 2014, địa đạo lại được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Điều này khiến nó trở thành điểm đến hấp dẫn thuộc tuyến Quảng Trị DMZ (khu vực phi quân sự), thu hút nhiều người đến tham quan và tìm hiểu.

Đặc biệt, Mytour.vn gợi ý bạn đến bảo tàng địa đạo Vịnh Mốc thuộc khuôn viên di tích để khám phá những dấu tích chiến tranh nổi bật. Đặc biệt, bạn còn có thể thấy bức tranh nổi tiếng 'Tồn tại hay không tồn tại' ở đây.

Địa đạo Vịnh Mốc, một công trình độc đáo trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đã trở thành một điểm đến giáo dục truyền thống yêu nước sôi động cho các thế hệ trẻ. Chỉ khi nghe về những kỳ tích của địa đạo, bạn mới có thể hiểu được cuộc sống khó khăn cùng tấm lòng hy sinh của cư dân Vịnh Mốc trong hành trình giành lấy độc lập tự do cho dân tộc.

Khách tham quan hứng thú khi nghe thuyết minh tại Di tích Lịch sử Quốc gia Đặc biệt Địa đạo Vịnh Mốc.

Nhà trưng bày nằm gần khu vực của địa đạo Vịnh Mốc.

Bức tranh nổi tiếng 'To Be Or Not To Be' đang được trưng bày trong bảo tàng.

Bom đạn còn sót lại cũng đang được trưng bày tại đây.

Hố bom ở khu vực Vịnh Mốc, nơi gợi nhớ về quá khứ đau thương của chúng ta