Vĩnh Thạnh, Bình Định

Vĩnh Thạnh là một huyện thuộc vùng tây của tỉnh Bình Định, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Huyện Vĩnh Thạnh tọa lạc ở góc tây bắc của tỉnh Bình Định, cách thành phố Quy Nhơn khoảng 80 km, có vị trí địa lý:

• Giáp huyện Hoài Ân và huyện Phù Cát ở phía đông
• Tiếp giáp thị xã An Khê và huyện Kbang thuộc tỉnh Gia Lai ở phía tây
• Tiếp giáp huyện Tây Sơn ở phía nam
• Giáp huyện An Lão ở phía bắc

Theo dữ liệu năm 2019, huyện có diện tích 701 km², với dân số 30.587 người và mật độ dân số đạt 44 người/km².

Huyện Vĩnh Thạnh là nơi sinh sống của 12 dân tộc khác nhau, trong đó đông nhất là dân tộc Kinh và Bahnar.

Địa hình huyện chủ yếu là đồi và núi, với sông Côn chảy theo hướng Bắc-Nam. Vĩnh Thạnh có diện tích tự nhiên lớn, đứng thứ hai sau Vân Canh trong 11 huyện, thành phố của tỉnh Bình Định, chiếm 39% diện tích 3 huyện miền núi và 13% diện tích toàn tỉnh.

Quá trình lịch sử

Trước đây, Vĩnh Thạnh là những làng của người Bana. Vào đầu thế kỷ XVIII, người Kinh đến đây định cư, lập ra các xóm ấp. Đến cuối năm 1945, các làng ở đây thuộc Tổng Vĩnh Thạnh của huyện Bình Khê (nay là huyện Tây Sơn) và Tổng Kim Sơn của huyện Hoài Ân.

Vào tháng 4 năm 1947, tỉnh Bình Định thành lập 4 huyện miền núi: Vân Canh, Vĩnh Thạnh, Kim Sơn và An Lão. Từ đó, huyện Vĩnh Thạnh chính thức xuất hiện.

Cuối năm 1952, theo quyết định của Khu 5, huyện Vĩnh Thạnh được sáp nhập vào tỉnh Gia-Kon. Đến tháng 7 năm 1954, huyện trở lại thuộc tỉnh Bình Định với 50 làng thuộc 11 xã: Vĩnh An, Vĩnh Hòa, Vĩnh Hiệp, Vĩnh Hảo, Vĩnh Kim, Vĩnh Châu, Vĩnh Trường, Vĩnh Bình, Vĩnh Nghĩa, Vĩnh Hưng và Vĩnh Thuận.

Vào năm 1961, để hỗ trợ cuộc kháng chiến chống Mỹ và giữ bí mật, các xã được đổi tên theo sông núi và tên người có công (như núi Yang Điêng thay cho xã Vĩnh Hiệp, suối LơPin thành xã Vĩnh Trường, Bok Toih thành xã Vĩnh Bình …). Các làng cũng được đặt tên mã như M6 (làng Lơ Ye), K11 (Kon Kriêng), N3 (Đe Klăng), O5 (Kon Trinh) …

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1954-1975), việc chia tách và nhập làng ở Vĩnh Thạnh diễn ra liên tục để phục vụ cho công tác chống địch và sản xuất. Cuối năm 1955, toàn huyện có 60 làng, giảm xuống còn 40 làng vào năm 1971 và còn 45 làng vào năm 1974.

Vào năm 1976, huyện Vĩnh Thạnh và huyện Bình Khê được sáp nhập thành huyện Tây Sơn thuộc tỉnh Nghĩa Bình.

Năm 1982, huyện Vĩnh Thạnh được tái lập với 6 xã, trong đó có 5 xã miền núi (Vĩnh Sơn, Vĩnh Kim, Vĩnh Hảo, Vĩnh Hiệp, Vĩnh Hòa) và 1 xã trung du là Bình Quang.

Ngày 7 tháng 11 năm 1986, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành quyết định 137-HĐBT, chia ba xã Bình Quang, Vĩnh Hảo và Vĩnh Hiệp thành bốn xã mới: Vĩnh Hảo, Vĩnh Hiệp, Vĩnh Quang và Vĩnh Thịnh.

Ngày 30 tháng 6 năm 1989, tỉnh Bình Định được tái lập từ tỉnh Nghĩa Bình, huyện Vĩnh Thạnh thuộc tỉnh Bình Định.

Ngày 14 tháng 12 năm 1991, Ban Tổ chức Chính phủ ban hành quyết định số 659-TCCP, quy định một số vấn đề mới liên quan đến tổ chức hành chính.

• Diện tích và dân số của xã Vĩnh Kim, Vĩnh Hảo và Vĩnh Hiệp được điều chỉnh, chuyển cư dân của xã Vĩnh Hòa về địa điểm mới, dẫn đến việc xã Vĩnh Hòa bị giải thể.
• Giao 5.337 ha từ vùng hồ thủy lợi Thuận Ninh (trước đây thuộc xã Vĩnh Hòa) cho Ủy ban Nhân dân huyện Vĩnh Thạnh quản lý.

Ngày 15/11/2005, Chính phủ ban hành Nghị định 143/2005/NĐ-CP quy định các điều chỉnh về diện tích và dân số giữa các xã và thành lập các đơn vị hành chính mới.

• Chuyển 3.204,17 ha và 309 người từ xã Vĩnh Sơn về xã Vĩnh Kim.
• Chuyển 3.607,75 ha từ xã Vĩnh Kim về xã Vĩnh Sơn.
• Chuyển 3.690,94 ha từ xã Vĩnh Kim về xã Vĩnh Hảo.
• Chuyển 941 người từ xã Vĩnh Kim về xã Vĩnh Quang.
• Chuyển 6.072,2 ha từ xã Vĩnh Hoà về xã Vĩnh Hảo.
• Chuyển 1.828 ha từ xã Vĩnh Hoà về xã Vĩnh Hiệp.
• Chuyển 1.258 người từ xã Vĩnh Hoà về xã Vĩnh Thịnh.
• Chuyển 131,58 ha và 689 người từ xã Vĩnh Hảo về xã Vĩnh Quang.
• Thành lập xã Vĩnh Thuận với 34,53 ha và 1.341 người từ xã Vĩnh Quang.
• Thành lập thị trấn Vĩnh Thạnh với 936,49 ha và 5.874 người từ xã Vĩnh Quang.
• Thành lập xã Vĩnh Hoà từ 929,12 ha và 1.335 người của xã Vĩnh Thịnh và 2.003,58 ha cùng 702 người của xã Tây Thuận, huyện Tây Sơn.

Hiện tại, huyện có 57 thôn, làng thuộc 8 xã và 1 thị trấn: Vĩnh Sơn, Vĩnh Kim, Vĩnh Hảo, Vĩnh Hòa, Vĩnh Thuận, Vĩnh Hiệp, Vĩnh Quang, Vĩnh Thịnh và thị trấn Vĩnh Thạnh.

Hành chính

Huyện Vĩnh Thạnh bao gồm 9 đơn vị hành chính cấp xã, với thị trấn Vĩnh Thạnh là trung tâm huyện lỵ và 8 xã khác: Vĩnh Hảo, Vĩnh Hiệp, Vĩnh Hòa, Vĩnh Kim, Vĩnh Quang, Vĩnh Sơn, Vĩnh Thịnh, Vĩnh Thuận, cùng 57 thôn trực thuộc.

Chú thích