Vốn từ vựng chuyên ngành Luật (Law) - Học và nhớ bằng nguồn gốc Latin và Hy Lạp

Trong bài thi IELTS, người học sẽ khó đạt đến được cá band điểm cao với chỉ các từ vựng cơ bản. Việc học những từ vựng chuyên ngành với độ khó cao sẽ giúp người học vượt qua được các bài đọc học thuật khó nhằn, cũng như gây ấn tượng cho giám khảo trong bài thi Speaking và Writing. Trong những chủ đề từ vựng chuyên ngành này, không thể không nhắc đến chủ đề Law (luật). Đây là một chủ đề khó với từ vựng thường dài nên không dễ để học.

Một trong những cách có thể hỗ trợ người học trên con đường chinh phục các từ vựng đề tài Law là sử dụng phương pháp luận ý nghĩa bằng gốc từ Latin. Ngày nay, có đến 29% ngôn ngữ tiếng Anh có nguồn gốc từ tiếng Latin. Trong đó, các từ tiếng Anh có thể mượn toàn bộ một từ vựng hoặc tiền tố (prefix) hoặc hậu tố (suffix) của một từ tiếng Latin.

Việc làm quen và ghi nhớ các gốc từ mượn thường gặp trong tiếng Anh có thể giúp người đọc tăng tốc quá trình học từ hoặc đoán được nghĩa từ chủ đề Law trong bài đọc. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu một số từ vựng chuyên ngành Law và gốc từ Latin của chúng.

Phương pháp học từ vựng với nguồn gốc từ Latin

• Tìm và định nghĩa từ: từ này có thể là tự vựng người học bắt gặp trong quá trình học hay từ trong danh sách từ vựng.

• Tìm nguồn gốc từ: việc tìm gốc từ là để người học xác nhận từ vựng có gốc Latin hay không, người học có thể dễ dàng làm được việc này bằng cách vào các trang từ điển chính thống như Cambridge hay Oxford hoặc nhập từ vựng + meaning lên google, rồi nhìn vào phần etymology.

• Tìm gốc từ: sau khi đã xác nhận từ vựng thuộc nhóm từ có nguồn gốc Latin, người học cần xem các gốc từ Latinh trong từ đó là gì.

• Tìm từ cùng gốc: sau khi đã có gốc từ, người học có thể tìm đến các từ khác cùng gốc, sau đó học chung với nhau để khiến quá trình học trở nên nhanh và dễ dàng hơn.

Dưới đây là một số từ vựng chuyên ngành Law cùng gốc từ và các từ vùng gốc từ.

Thuật ngữ Law (pháp luật) phổ biến với nguồn gốc Latin và Hy Lạp

Jurisprudence /ˌdʒʊr.ɪsˈpruː.dəns/

Nghĩa: Luật học, khoa học luật pháp

Gốc từ

• Iuris: luật pháp

• Prudentia: kiến thức

Ví dụ: He studied jurisprudence in the university before pursuing a career in law. (Anh ấy học Luật học ở trường đại học trước khi theo đuổi sự nghiệp trong ngành luật.)

Một số từ cùng gốc:

• jurisdiction: quyền hạn, quyền lực pháp lí

• jury: bồi thẩm đoàn

• juristic: thuộc pháp lí 

Hiến pháp /ˌkɑːn.stəˈtuː.ʃən/

Nghĩa: hiến pháp, văn bản pháp luật quy định về cấu trúc, quyền lực và hoạt động của một quốc gia, tổ chức

Gốc từ: Constitutionem: thành lập

Collocation: under the constitution (theo hiến pháp)

Ví dụ: Under the constitution, all citizens have rights to freedom of speech. (Theo hiến pháp, mọi người dân đều có quyền tự do ngôn luận.)

Một số từ cùng gốc từ:

• constituent (thành phần,cử tri)

• constitute (cấu thành)

Nhà lập pháp /ˈledʒ.ə.sleɪ.t̬ɚ/

Nghĩa: người lập pháp

Gốc từ:

• Legis: pháp luật

• lator: người đề xuất

Ví dụ: Legislators have not proposed any new changes to the current controversial inheritance law. (Các nhà làm luật chưa đề ra được thay đổi mới nào cho luật thừa kế đang gây tranh cãi gần đây.)

Một số từ cùng gốc từ:

• legislative: thuộc về lập pháp

• legitimate: chính thống, hợp pháp

• legislature: cơ quan lập pháp

Legal disputes  /ˌliː.ɡəˈɡeɪ.ʃən/

Nghĩa: Sự kiện tụng, quá trình giải quyết tranh chấp tại tòa án

Gốc từ: Litigare: tranh cãi, mang ra tòa

Collocation:

• Litigation against: sự kiện tụng chống lại

• Litigation between: sự kiện tụng giữa ai và ai

Ví dụ: They have decided to settle the case for fear of any further litigation. (Họ đã quyết định hòa giải để tránh kiện tụng thêm)

Một số từ cùng gốc từ:

• litigant: đương sự

• litigious: thuộc về kiện tụng

Legal precedent /ˈpres.ə.dent/

Nghĩa: Tiền lệ, quyết định của một tòa án được sử dụng làm cơ sở để quyết định trong các vụ việc tương tự trong tương lai

Gốc từ: praecedens: tiền lệ

Collocation: set a precedent: tạo ra tiền lệ

Ví dụ: His trial set a precedent for many racial discrimination cases to come. (Vụ xét xử của anh ta đã tạo tiền đề cho nhiều vụ phân biệt chủng tộc về sau.)

Một số từ cùng gốc từ:

• predecessor: người tiền lệ

• precede: đi trước

Party bringing a case /ˈpleɪn.t̬ɪf/

Nghĩa: bên nguyên đơn, người đưa ra khiếu nại tại tòa án

Gốc từ: Plangere: kêu ca

Collocation: on behalf of the plaintiff: nhân danh bên nguyên đơn

Ví dụ: The plaintiff claimed damages for 10,000$ in medical expenses. (Bên nguyên đơn yêu cầu bồi thường 10,000 đô cho chi phí chữa trị.)

Party being sued  /dɪˈfen.dənt/

Nghĩa: bị cáo, người bị kiện trong một vụ việc tại tòa án

Gốc từ: Defendere: bảo vệ

Ví dụ: There is enough evidence to prove that the defendant is guilty (Có đủ bằng chứng chứng minh bị cáo phạm tội.)

Từ cùng gốc từ:

• Defence: bảo vệ 

• Defensive: ở trạng thái phòng thủ  

Professional negligence  /ˌprəʊˈfɛʃ.ən.əl ˈneɡ.lɪ.dʒəns/

Nghĩa: hành vi không chuyên nghiệp hoặc có ý định gây hại trong lĩnh vực y tế hoặc luật pháp

Gốc từ:

• Male: sai

• Practicare: hành nghề

Ví dụ: The defendant is convicted of malpractice. (Bị cáo bị kết án lạm dụng chức quyền.)

Từ cùng gốc từ:

• Malnutrition: thiếu chất dinh dưỡng

• Malfunction: hỏng hóc, không hoạt động

Adjudication /əˌdʒuː.dəˈkeɪ.ʃən/

Nghĩa: quá trình giải quyết tranh chấp tại tòa án hoặc trọng tài

Gốc từ: Adjudicare: trọng tài

Collocation: under adjudication: giải quyết tranh chấp tại tòa

Ví dụ: The dispute is still under adjudication in court. (Tranh chấp đang được giải quyết tại tòa.)

Từ cùng gốc từ:

• Adjudging: mang tính phán xét

• Adjudicate: phán xét

Lợi ích của việc học từ vựng chủ đề Law với nguồn gốc từ Latin/Hy Lạp

• Việc học gốc từ có thể giúp người học liên hệ tới từ đã học có gốc đó kể cả khi đã quên nghĩa. Ví dụ như khi không thể nhớ malpractice là gì, nhưng người học lại nhớ gốc từ mal- luôn đi với các từ có nghĩa xấu, vậy hẳn là từ này đang nói về việc làm (practice) sai có chủ ý xấu.

• Việc học theo gốc từ cũng có thể giúp người học đoán nghĩa của từ khi gặp từ không quen thuộc. Như khi người học đã biết nghĩa từ jury (bồi thẩm đoàn) nhưng lại gặp từ jurisprudence (khoa học luật pháp) không quen thuộc, thì cũng vẫn có thể đoán từ này có nét nghĩa về luật pháp.

• Việc học gốc từ cũng tăng tốc độ học từ vì mỗi gốc từ có thể giúp người học phát hiện và học được nhiều từ cùng gốc, từ đó không còn phải học từ riêng lẻ. Đặc biệt trong topic Law, có nhiều từ dài và khó nhớ nhưng vì chúng thường có gốc từ chung nên việc học theo topic sẽ trở nên dễ dàng hơn.

• Việc hiểu cách cấu tạo một từ trong tiếng Anh bằng các gốc từ của nó cũng khiến việc học đỡ khô khan và máy móc hơn. Khi người học hiểu cấu tạo từ và tại sao một từ lại được hình thành như vậy thì các từ vựng dài và khó sẽ trở nên thú vị hơn và người học cũng hiểu ngôn ngữ tiếng Anh sâu hơn.

Kết luận

Tài liệu tham khảo

1. Mytour Online - Tiếng Latin và lợi ích của việc học ngôn ngữ Latin đối với người học tiếng Anh, Mytour https://Mytour.vn/ngon-ngu-latin-va-loi-ich-cua-no-doi-voi-nguoi-hoc-tieng-anh 

2. Mytour Online - Phương pháp học từ vựng tiếng Anh thông qua ý nghĩa gốc tiếng Latin, Mytour https://Mytour.vn/hoc-tu-vung-qua-phuong-phap-ghi-nho-y-nghia-dua-vao-goc-tieng-latin

3. Lucina S. - How to use root words to learn vocabulary, Cambridge Coaching https://blog.cambridgecoaching.com/how-to-use-root-words-to-learn-vocabulary

4. Etymonline -

   https://www.etymonline.com/