Buzz
| Vú sữa | |
|---|---|
| Quả vú sữa trên cây | |
|
Tình trạng bảo tồn
|
|
|
Ít quan tâm (IUCN 3.1) |
|
| Phân loại khoa học | |
| Giới: | Plantae |
| nhánh: | Tracheophyta |
| nhánh: | Angiospermae |
| nhánh: | Eudicots |
| nhánh: | Asterids |
| Bộ: | Ericales |
| Họ: | Sapotaceae |
| Chi: | Chrysophyllum |
| Loài: |
C. cainito
|
| Danh pháp hai phần | |
| Chrysophyllum cainito L. |
|
Vú sữa (danh pháp hai phần: Chrysophyllum cainito), thuộc họ Hồng xiêm (Sapotaceae) (trước đây vú sữa được coi là thuộc bộ Thị: Ebenales). Cây vú sữa có nguồn gốc ở đảo Antilles và châu Mỹ nhiệt đới. Đây là loại cây trồng lớn nhanh, thân dẻo, tán lá rộng, chiều cao lên tới từ 10 - 15 mét. Trái vú sữa to khoảng một nắm tay, da màu xanh, khi chín chuyển sang màu hồng nhạt, ăn rất ngon. Cây vú sữa còn được đưa vào danh mục cây trồng làm cảnh trong khu nhà biệt thự của các thành phố.
Tại Việt Nam, cây vú sữa có 2 loại chính là vú sữa da xanh và vú sữa da tím than, tuy khác nhau về màu sắc nhưng vị ngọt, mùi thơm gần giống nhau.
Đặc điểm
Hình thái
Một quả vú sữa bổ đôi.
Lá của vú sữa là thường xanh, mọc so le, hình ô van đơn, mép liền, dài 5–15 cm; mặt dưới bóng như màu vàng khi nhìn từ xa. Các hoa nhỏ màu trắng ánh tía và có mùi thơm ngát. Cây vú sữa là loại cây lưỡng tính (tự thụ phấn).
Quả của vú sữa tròn, có lớp vỏ màu tím, vàng ươm tự nhiên (vú sữa hoàng kim Đài Loan) hoặc nâu ánh lục khi chín, thường có màu xanh lục xung quanh đài hoa, với kiểu hình sao trong cùi thịt. Có một vài giống cho quả màu trắng ánh xanh lục. Vỏ nhiều latex (nhựa mủ) và không ăn được. Các hạt dẹt có màu nâu nhạt và cứng. Nó ra quả quanh năm sau khi đạt đến 7 năm tuổi trở lên.
Lớp cùi thịt của quả ăn được và rất ngon, dùng làm các món tráng miệng. Vú sữa có vị ngọt, hay được phục vụ dưới dạng tươi hoặc làm lạnh (khoảng 10-15 °C). Lá của vú sữa được dùng ở một số khu vực làm dạng như chè và người ta coi nó có tác dụng chống các bệnh đái đường và thấp khớp. Vỏ cây được coi là có chứa chất bổ và có tác dụng kích thích, nước sắc vỏ cây được dùng để chống ho. Loại quả vỏ màu tím có lớp vỏ dày hơn và cùi thịt đặc hơn còn loại quả vỏ màu nâu-lục có vỏ mỏng và nhiều cùi thịt nhão.
Vú sữa Đài Loan về hình dáng bên ngoài của chúng không tròn đều mà còn có một chóp nhọn bên dưới, vỏ rất mỏng, thịt quả dày và có vị ngọt thanh. Đặc biệt, mỗi quả chỉ có một hạt bên trong và không có nhựa dính vào miệng khi ăn như vú sữa Việt Nam.
Đặc điểm sinh lý, sinh thái
Cây vú sữa có tốc độ sinh trưởng nhanh. Phù hợp với: điều kiện nhiệt đới nhiệt độ 22-34 độ C, chỉ ra hoa tốt trong điều kiện có hai mùa mưa nắng phân biệt và không chịu được gió to do cây có tán lá dày và rễ nông, đất phù sa ven sông, đất thịt nhẹ, thoát nước tốt, ít chua, pH 5,5-6,5, cao độ không quá 400m.
| Giá trị dinh dưỡng cho mỗi 100 g (3,5 oz) | |
|---|---|
| Năng lượng | 64 kcal (270 kJ) |
|
Carbohydrat
|
8 gam
|
|
Chất béo
|
3,1 gam
|
|
Protein
|
1 gam
|
Vú sữa là một loại quả ngăn ngừa tăng cân
|
|
| Tỷ lệ phần trăm được ước tính dựa trên khuyến nghị Hoa Kỳ dành cho người trưởng thành, ngoại trừ kali, được ước tính dựa trên khuyến nghị của chuyên gia từ Học viện Quốc gia. | |
Cây vú sữa được trồng bằng cách chiết nhánh hoặc tháp cây. Khi được chăm sóc cẩn thận thì khoảng sau 3 năm sau có thể thu hoạch được. Câyvú sữa khi đậu trái đến khi thu hoạch mất khoảng thời gian từ 180 - 200 ngày. Mùa thu hoạch vú sữa từ tháng 2 - 3 dương lịch hàng năm.
Cây vú sữa ở Việt Nam
Quả vú sữa có vỏ nhiều màu sắc khác nhau.
Vú sữa là loại trái cây được người Việt Nam ưa chuộng từ hàng trăm năm trước. Hiện nay có nhiều giống vú sữa như vú sữa Lò Rèn, vú sữa nâu tím, vú sữa vàng. Trong số đó, giống vú sữa Lò Rèn được trồng phổ biến nhất với trái có vỏ mỏng, sáng bóng, thịt nhiều, hương vị thơm ngọt và giàu dinh dưỡng.
Ở châu Á, cây vú sữa được trồng nhiều ở Việt Nam, đặc biệt là ở các tỉnh Tiền Giang, Đồng Tháp, Bến Tre, Cần Thơ, Cà Mau... cũng như nhiều tỉnh thành ở miền Trung, miền Bắc.
Tỉnh Tiền Giang là nơi trồng vú sữa nhiều nhất, đặc biệt là ở huyện Châu Thành với diện tích trồng lên đến 2.300 ha. Dự kiến đến năm 2015, toàn tỉnh Tiền Giang sẽ có 5.000 ha đất trồng vú sữa.
Xuất khẩu
Hạt của trái vú sữa
Hiện tại, Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới chọn vú sữa làm sản phẩm xuất khẩu. Các quốc gia khác như Campuchia, Philippines, Ấn Độ, Thái Lan, và tiểu bang Northern Territory (Australia) đều có cây vú sữa nhưng không chọn làm sản phẩm xuất khẩu, chỉ tiêu thụ trong nước.
Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam (SOFRI) và Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam (VietKings) đã đề xuất chính thức đến Tổ chức Kỷ lục châu Á và Tổ chức Kỷ lục Thế giới để thiết lập kỷ lục 'Việt Nam là quốc gia duy nhất trên thế giới xuất khẩu trái vú sữa', với mong muốn quảng bá và khẳng định giá trị của trái cây Việt Nam trên toàn cầu.
Để xuất khẩu ra nước ngoài, trái vú sữa Việt Nam phải đáp ứng tiêu chuẩn Global GAP (Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu). Hợp tác xã Vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim (Tiền Giang) đã thực hiện thành công điều này. Mỗi năm, Hợp tác xã Vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim xuất khẩu hơn 10 tấn vú sữa sang Anh và Canada.
Bên cạnh vú sữa Lò Rèn, hai loại vú sữa Bơ cơm vàng (Đồng Tháp) và Bơ hồng (Bến Tre) cũng đang được xuất khẩu ra nước ngoài.
Một số hình ảnh về cây vú sữa
Truyện dân gian
Theo truyền thuyết dân gian Việt Nam, việc cây vú sữa xuất hiện bắt nguồn từ một câu chuyện về hai mẹ con. Người mẹ vì quá chiều chuộng con mà con trở nên hư hỏng, không nghe lời mẹ, rồi bỏ nhà đi theo những người bạn xấu. Khi đói khát, nhớ nhà, cậu quay về tìm mẹ nhưng không còn thấy mẹ đâu nữa. Chỉ thấy một cây lạ mọc trong vườn, cây cho quả thơm ngọt như dòng sữa của mẹ. Cây đó được coi là hiện thân của người mẹ mỏi mòn đợi con về. Sau này, loại trái cây thơm ngon ấy được người dân yêu thích đặt tên là cây vú sữa và lan rộng khắp nơi.
