Vụ tấn công của ong ở Hải Phòng: Bình tĩnh và không hoảng sợ, chuyên gia khuyên bạn nên thực hiện chỉ một hành động duy nhất

Góc nhìn mới tiết lộ ít nhất 4 sai lầm mà ta có thể học từ sự kiện này.

Sáng ngày 22/5, một khách sạn trên đường Lê Hồng Phong, Hải Phòng đã phá tổ ong, khiến nhiều người đi đường bị ong đốt đột ngột. Ít nhất 4 nạn nhân đã phải nhập viện.

Các nhân viên cấp cứu cho biết, trong số 2 người bị ong đốt nặng nhất là một cô bé khoảng 12-13 tuổi và mẹ của bé. Mỗi người đã bị ong đốt gần 100 nốt trên khắp vùng đầu, mặt, bên trong tai và cơ thể.

Ngoài ra, một cụ bà hơn 80 tuổi cũng bị ong đốt nặng, tập trung ở vùng đầu và mặt với hơn 20 nốt. Bé trai 1 tuổi khác cũng may mắn được người dân kịp thời che chở, chỉ bị thương nhẹ với 7 vết đốt, trong đó có một vết ở gần mắt.

Thực tế, việc ong tấn công con người không phải là sự kiện hiếm gặp. Trong mùa hè và mùa thu, các bệnh viện ở Việt Nam thường tiếp nhận hàng chục trường hợp bệnh nhân bị ong đốt, chủ yếu tại các vùng nông thôn và đối tượng thường là trẻ em.

Trong năm 2023, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng thông báo họ đã tiếp nhận ít nhất 26 trường hợp bị ong đốt. Mỗi năm, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng tiếp nhận nhiều trường hợp ong đốt nặng từ bệnh viện tuyến tỉnh và huyện.

Trong số đó, một trường hợp đáng buồn là một bé trai 10 tuổi ở Hải Dương đã tử vong sau khi bị ong đốt hơn 100 nốt vào tháng 9 năm trước.

Bị ong đốt nhiều có thể gây nguy hiểm đến tính mạng?

Theo các bác sĩ, biến chứng nguy hiểm nhất của việc bị ong đốt là sốc phản vệ, khi hệ miễn dịch phản ứng với nọc độc của ong gây ra. Sốc phản vệ có thể gây sưng phù trong đường hô hấp, khó thở và có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Khi phản ứng dị ứng với nọc độc của ong dẫn đến sốc phản vệ, thậm chí một vết chích cũng có thể gây tử vong. May mắn thay, các trường hợp sốc phản vệ do nọc ong rất hiếm.

Theo Bệnh viện Nhi Boston, Hoa Kỳ, xác suất rơi vào tình trạng sốc phản vệ chỉ là 1% đối với những người bị ong đốt. Và nếu được cấp cứu kịp thời, tính mạng của bệnh nhân sẽ không bị đe dọa.

Trong tình huống thứ hai mà ong châm có thể gây ra cái chết, đó là do độc tính của chúng. Giống như Paracelsus, cha đẻ của khoa học độc học hiện đại đã từng nói: 'Độc tính của nọc ong chỉ có thể gây ra cái chết khi nó tạo ra một lượng đủ lớn, có nghĩa là bạn phải bị châm bởi đủ số lượng ong để nồng độ chất độc tích lũy đủ cao trong cơ thể.'

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, một người bình thường có thể chịu đựng được khoảng 10 vết ong châm trên mỗi pound cân nặng cơ thể, tương đương với 22 vết/kg cân nặng, trước khi đạt đến mức nguy hiểm đối với tính mạng.

Do đó, một người trưởng thành nặng 60 kg có thể chịu được 1.320 vết ong châm. Trẻ em trong độ tuổi dậy thì, nặng khoảng 40 kg, có thể chịu được 880 vết ong châm trước khi đối mặt với nguy cơ tử vong.

Dưới ngưỡng gây tử vong, ong châm sẽ gây ra các triệu chứng nhiễm độc từ nhẹ đến nặng, bao gồm:

- Sưng phồng, cảm giác đau nhức, ngứa, cảm giác nóng rát tại nơi bị châm ong

- Sưng nề, viêm nhiễm địa phương

- Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn

- Cảm giác sốt

- Co giật

- Mất ý thức

Nạn nhân cần được cấp cứu nếu bị châm bởi quá nhiều ong, hoặc phát hiện các triệu chứng tổng thể. Nếu chỉ bị châm ít, gây ra các phản ứng ở nơi châm, ở mức độ nhẹ, nạn nhân chỉ cần nghỉ ngơi và tự chăm sóc tại nhà.

Hầu hết các phản ứng với nọc độc của ong ở mức độ nhẹ, như các vết sưng sẽ biến mất sau 5-10 ngày.

Ba sai lầm của những người bị châm ong

Theo các chuyên gia về côn trùng và sinh thái học, ong theo bản chất không phải là loài hung dữ. Chúng chỉ tấn công con người trong hai trường hợp: Một là khi con người vô tình hoặc cố ý xâm phạm tổ của chúng. Hai là khi con ong bị quấy rối nghiêm trọng bên ngoài tổ, ví dụ như bị trẻ em tấn công hoặc trêu chọc.

Theo bản năng, những con ong sau đó sẽ tấn công bất kỳ sinh vật nào đang gần chúng. Ong sử dụng thị giác, với tổng cộng 5 con mắt của mình để nhận biết những chuyển động đột ngột gần mình, mà chúng xác định là mối đe dọa.

Vì vậy, sai lầm đầu tiên của vụ việc ở Hải Phòng là con người đã xâm phạm tổ ong, cố gắng loại bỏ nó khi dưới đó có nhiều người đi bộ và người điều khiển phương tiện giao thông khác đang di chuyển.

Nếu muốn loại bỏ tổ ong, nên thực hiện vào ban đêm, khi không có người trong phạm vi nguy hiểm. Bóng tối sẽ làm hạn chế tầm nhìn của ong và giảm khả năng chúng tấn công người ở dưới.

Sai lầm thứ hai đến từ phía nạn nhân và những người giúp đỡ. Trong video ghi lại tại hiện trường, một số người đã sử dụng áo để quật và đuổi ong khỏi nạn nhân bị đốt, để xua chúng đi.

Thực tế, những hành động này có thể ngược lại. Các chuyên gia côn trùng khuyến cáo không nên dùng tay hay vật dụng để đánh ong, vì chúng sẽ thu hút sự chú ý của chúng, khiến nhiều ong hơn tấn công nạn nhân.

Ngoài ra, ong cũng nhạy với mùi, có thể cảm nhận được nồng độ CO2 từ hơi thở của bạn để xác định mục tiêu tấn công. Vì vậy, lời khuyên thứ ba là bạn không nên la hét khi bị ong đốt. Càng la hét, bạn càng thở ra nhiều CO2, khiến ong tìm thấy bạn nhanh hơn.

Đây là lỗi phổ biến của trẻ em khi bị châm bởi ong. Giống như đoạn video ghi lại tại khu vực phía ngoài khách sạn ở Hải Phòng, cô bé đã kêu lên, điều này thu hút thêm nhiều con ong tới.

Vậy khi bị tấn công bởi ong, bạn nên làm gì?

James Nieh, một giáo sư sinh thái học tại Đại học California ở San Diego, người nghiên cứu về hành vi của ong, cho biết: Điều duy nhất bạn nên làm là chạy, và càng chạy nhanh càng tốt.

Chạy là biện pháp duy nhất và nhanh nhất để bạn thoát khỏi nguy hiểm khi bị ong tấn công. Theo nghiên cứu, những con ong hung dữ có thể đuổi theo bạn với tốc độ lên tới 32 km/h. Nhưng nếu bạn là người trưởng thành mạnh mẽ, với lượng adrenaline được tự nhiên bơm vào máu trong tình huống khẩn cấp, bạn có thể chạy nhanh hơn để thoát khỏi đàn ong.

Ngoài ra, việc ong bay theo đàn cũng làm giảm tốc độ so với khi chúng bay đơn lẻ. Vì thế, bạn hoàn toàn có thể có cơ hội chạy trốn khỏi một bầy ong hung dữ, chỉ cần bạn nhận thức rõ ràng và biết bạn cần phải chạy.

Trong tình huống hai nạn nhân bị ong châm khi đi xe máy ở Hải Phòng, họ có thể hoàn toàn sử dụng phương tiện để chạy thoát khỏi nguy hiểm. Đáng tiếc, họ đã không làm như vậy, và một lần nữa gặp phải hai sai lầm liên tiếp, đó là la hét và cố gắng xua đuổi đàn ong bằng tay.

Giáo sư Nieh khuyên rằng khi bị ong châm, bạn nên chạy đến một nơi an toàn và kín đáo, như một tòa nhà có cửa kính hoặc cửa cuốn, để ngăn chặn hoàn toàn đàn ong bên ngoài. Bạn cũng có thể chạy và khóa mình trong ô tô, nhưng hãy đảm bảo ô tô đóng kín cửa.

Điều quan trọng là tránh tự nhốt mình vào không gian kín mà vẫn có lỗ hở để ong có thể xâm nhập, như một nhà kho hoặc hang động. Những nơi đó có thể làm ngăn bạn tiếp tục chạy, nhưng không thể chống lại đàn ong tấn công.

Một sai lầm nữa là nhảy vào nước. Giả sử bạn đang ở ngoài trời và bị đàn ong tấn công, nhảy vào hồ và nín thở có thể giúp bạn trốn trong một thời gian ngắn. Nhưng giáo sư Nieh cảnh báo rằng đàn ong sẽ chờ bạn trên mặt nước. Mặt nước chỉ mang lại chút thời gian, nhưng cũng có thể gây nguy hiểm khiến bạn đuối nước.

Sau khi chạy, bạn nên làm gì tiếp theo?

Tóm lại, nơi trú ẩn an toàn nhất khi bị ong tấn công là nơi bạn có thể hoàn toàn cách ly chúng. Trong trường hợp không tìm thấy nơi đó, việc trú ẩn trong không gian không an toàn sẽ là 'chiến lược cuối cùng' của bạn, theo giáo sư Nieh.

Ít nhất, bạn đã chạy xa để giảm bớt số lượng ong trong đàn. Nếu không thể chạy nữa và có ong vẫn đuổi theo, hãy bảo vệ mặt của bạn trước hết.

Mặt là nơi tập trung các giác quan quan trọng nhất, vì vậy, bạn không muốn chúng bị tổn thương. Bảo vệ mắt, tai và mũi của bạn bằng cách che chắn chúng với áo hoặc vải sáng màu. Điều này là quan trọng vì ong thích tấn công vào những vùng tối màu như tóc, mắt hoặc tai.

Nhớ bảo vệ mắt, vì chỉ khi mắt không bị sưng lên, bạn mới có thể tiếp tục.

Nếu bạn dị ứng với nọc ong, hãy sử dụng EpiPen. Epinephrine trong EpiPen sẽ giúp bạn tránh sốc phản vệ và giữ tính mạng.

Tuy nhiên, nếu không có tiền sử sốc phản vệ hoặc không nhận biết được, hãy tránh sử dụng EpiPen. Epinephrine có thể làm tăng huyết áp và nhịp tim, đòi hỏi phải nhập viện.

Tiếp theo, loại bỏ ngòi ong khỏi da. Sử dụng móng tay để cạo ngòi ra thay vì bóp vào da. Bóp có thể làm vỡ ngòi và giải phóng nhiều nọc ong hơn.

'Cố gắng cạo chúng bằng móng tay', theo lời giáo sư Nieh. Loại bỏ ngòi ong giúp giảm lượng nọc ong hấp thụ và tránh thu hút thêm ong.

Cuối cùng, hãy đánh giá tình hình. Nếu bị nhiều vết ong đốt và có các phản ứng toàn thân, hãy tìm đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị bởi các bác sĩ.

Trong trường hợp ít vết ong đốt và các phản ứng chỉ dừng lại ở mức sưng tấy cục bộ, bạn có thể tự xử lý tại nhà. Sử dụng đá lạnh, kem chống ngứa hoặc thuốc kháng histamine để giảm cảm giác khó chịu, trong khi chờ các vết sưng tấy tự lành - thường là trong khoảng một tuần.