Vùng cao nguyên đá hùng vĩ Đồng Văn

Vùng cao nguyên đá Đồng Văn (còn gọi là sơn nguyên Đồng Văn) là một cao nguyên đá rộng lớn trải dài qua bốn huyện Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc thuộc tỉnh Hà Giang, Việt Nam. Ngày 3 tháng 10 năm 2010, hồ sơ 'Công viên Địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn' đã được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu. Đây là danh hiệu duy nhất ở Việt Nam và thứ hai tại Đông Nam Á vào thời điểm đó.

Giới thiệu chung

Cao nguyên đá Đồng Văn tọa lạc ở miền núi cực bắc Việt Nam, có diện tích 2356,8 km² và độ cao trung bình từ 1.400 đến 1.600 mét. Khu vực này có nhiều dãy núi đá vôi nằm sát chí tuyến Bắc, độ dốc lớn, cùng với các thung lũng, sông, suối bị chia cắt phức tạp.

Cao nguyên Đồng Văn lưu giữ nhiều mẫu hóa thạch của các loài sinh vật cổ, có tuổi đời từ 400 - 600 triệu năm. Đây là vùng núi đá với tuổi đá từ kỷ Devon đến Pecmi, được bao quanh bởi các ngọn núi đất. Khu vực này có mưa từ tháng 4 đến tháng 9, nhưng thiếu nước vào mùa khô (từ tháng 10 đến tháng 4).

Khu vực cao nguyên đá Đồng Văn hiện là nơi cư trú của khoảng 250.000 người thuộc 17 dân tộc thiểu số khác nhau của Việt Nam. Ngoài các dân tộc H'Mông, Dao, Tày, Nùng, còn có các nhóm như La Chí, Pu Péo, Pà Thẻn và Lô Lô, là các dân tộc duy nhất sinh sống tại đây. Từ tháng 4 năm 2010, hồ sơ cao nguyên đá Đồng Văn đã được đề nghị UNESCO công nhận là công viên địa chất toàn cầu, trở thành công viên địa chất toàn cầu đầu tiên của Việt Nam.

Danh tiếng quốc tế

Hồ sơ cao nguyên đá Đồng Văn được cộng đồng quốc tế đánh giá rất cao về dữ liệu địa chất và tài nguyên môi trường. UNESCO đặc biệt trân trọng bản sắc văn hóa của các dân tộc sống trên cao nguyên đá Đồng Văn, điều này tạo nên một điểm nhấn quan trọng trong hệ thống công viên địa chất toàn cầu. Sự công nhận của UNESCO mang ý nghĩa to lớn đối với các dân tộc tại tỉnh Hà Giang.

Cao nguyên đá Đồng Văn là một vùng đá vôi đặc biệt, chứa đựng các dấu ấn tiêu biểu của lịch sử phát triển vỏ trái đất, những hiện tượng tự nhiên và cảnh quan đẹp mắt, đa dạng về sinh học và có truyền thống văn hóa lâu đời của cộng đồng cư dân bản địa.

Cao nguyên đá Đồng Văn sở hữu tất cả các yếu tố cần thiết để trở thành công viên Địa chất toàn cầu: sự đa dạng về địa chất khoáng sản, tài nguyên thiên nhiên phong phú; cùng với bản sắc văn hóa độc đáo, ấn tượng của các dân tộc như H'Mông, Lô Lô, Pu Péo, và Dao. Đây cũng là nơi có nhiều di tích và danh lam thắng cảnh quốc gia được công nhận như: Di tích kiến trúc nhà Vương, Cột cờ Lũng Cú, phố cổ Đồng Văn, đèo Mã Pí Lèng, v.v.

Các vấn đề bảo tồn

Hiện tại, ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch Hà Giang đang nỗ lực khai thác tối đa tiềm năng du lịch và bản sắc văn hóa dân tộc trên cao nguyên đá, đồng thời bảo vệ các di sản thiên nhiên vốn có. Hà Giang đã cấm khai thác đá, hang động, nhũ đá và tất cả các hoạt động liên quan đến di sản Công viên toàn cầu. Tỉnh xem đây là cơ hội để thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan và du lịch trên cao nguyên đá.

Tỉnh Hà Giang đang thực hiện việc cắm biển di tích và nâng cao nhận thức cộng đồng các dân tộc, tạo điều kiện phát triển kinh tế, đồng thời nâng cao đời sống của người dân vùng cao. Người dân cao nguyên đá Đồng Văn, chủ nhân của di sản thế giới mới, có cơ hội chung tay bảo vệ di sản quý giá của nhân loại.

Hệ lụy

Sự phát triển du lịch mang lại lợi ích vật chất cho những vùng kinh tế chưa phát triển, nhưng đồng thời cũng tạo ra những hệ lụy được gọi là 'mặt trái của du lịch'. Cư dân, đặc biệt là thanh niên, chưa được đào tạo để trở thành 'công dân của vùng du lịch', dẫn đến việc họ chào mời và yêu cầu tiền từ du khách cho việc chụp ảnh hay hỗ trợ các dịch vụ nhỏ. Điều này cho thấy người dân địa phương chưa thấy được lợi ích trực tiếp từ du lịch, trong khi một số du khách cũng chưa quen với việc chi tiền 'boa' tại các điểm tham quan.