Vườn thực vật hay Thảo cầm viên là những công viên trồng nhiều loại thực vật phong phú, được chăm sóc tỉ mỉ và thường được sắp xếp theo nhóm, như xương rồng, rau thơm, thảo dược... Với sự hỗ trợ của nhà kính, vườn thực vật có thể trồng các loài từ khắp nơi trên thế giới với các điều kiện khí hậu khác nhau. Những vườn thực vật này thường thuộc sự quản lý của các trường đại học nhằm phục vụ nghiên cứu khoa học.
Quá trình phát triển
Châu Âu
Ý
Tại châu Âu, vườn thực vật Arboretum von Trsteno gần Dubrovnik đã tồn tại từ năm 1492. Đến năm 1544, đã có vườn thực vật tại Pisa của Luca Ghini, năm 1545 ở Padua của Johannes Baptista Montanus cũng như ở Firenze (1545) và Bologna (1568).
Germany
Tại Đức, các vườn bách thảo đầu tiên được thành lập tại Leipzig (1580), Jena (1586), Heidelberg (1593), Gießen (1609) và Freiburg (1620), thường thuộc khoa Y học và được gọi là vườn dược thảo (Hortus Medicus). Vườn bách thảo Kiel, được Johann Daniel Major thành lập vào năm 1669 tại Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, là vườn bách thảo đầu tiên theo nghĩa hiện đại.
Portugal
Vườn bách thảo đầu tiên ở Bồ Đào Nha được xây dựng vào năm 1772 dưới sự chỉ đạo của bá tước Grafen von Pombal thuộc Universität Coimbra.
Mạng lưới các vườn bách thảo
Hiện tại, có khoảng 1.800 vườn bách thảo phân bổ trên 150 quốc gia (chủ yếu ở các vùng khí hậu ôn hòa). Trong số đó, 400 vườn ở Châu Âu, 200 ở Bắc Mỹ, 150 ở Nga và số lượng vườn ở Đông Á ngày càng tăng. Mỗi năm, các vườn bách thảo thu hút khoảng 150 triệu du khách. Trước đây, các vườn bách thảo trao đổi thực vật thông qua danh sách hạt giống, phương thức này cũng được sử dụng để trao đổi thông tin giữa các vườn bách thảo và vẫn còn phổ biến ngày nay.
Hội Vườn bách thảo Quốc tế (The International Association of Botanic Gardens) được thành lập vào năm 1954. Gần đây, hội Bảo tồn Vườn bách thảo Quốc tế (Botanic Gardens Conservation International - BGCI) cũng đóng góp vào việc điều phối, với mục tiêu đảm bảo rằng các vườn bách thảo duy trì sự đa dạng thực vật vì lợi ích của con người và hành tinh. BGCI có hơn 700 thành viên chủ yếu là các vườn bách thảo từ 118 quốc gia, và hỗ trợ Chiến lược Toàn cầu bảo vệ thực vật (Global Strategy for Plant Conservation) thông qua việc phát hành các tài liệu, ấn bản và tổ chức hội thảo quốc tế cùng các chương trình bảo tồn.
Tại các khu vực khác, cũng có sự kết nối. Ở Mỹ, có Hiệp hội Các Vườn Công cộng Mỹ (American Public Gardens Association), còn ở Úc, có Hiệp hội Các Vườn Bách thảo Úc và New Zealand (BGANZ).
Ghi chú
- Vườn bách thảo ở Hà Nội
- Vườn bách thảo tại Paris