Welwitschia mirabilis là một loài thực vật đặc biệt của sa mạc, được coi như một loài hóa thạch sống và không giống với bất kỳ loài thực vật nào khác được biết đến trên Trái Đất.
Vào năm 1859, nhà thực vật học và bác sĩ người Áo Friedrich Welwitsch đã phát hiện ra loài Welwitschia mirabilis ở sa mạc Namib ở tây nam châu Phi. Welwitsch đã kinh ngạc trước cây cối đặc biệt này.
Để hiểu rõ hơn về loài cây này, Welwitsch đã gửi mẫu cây Welwitschia đầu tiên vào năm 1862 cho Joseph Dalton Hooker, giám đốc của Kew Gardens ở London. Mặc dù Welwitsch đề xuất rằng nên đặt tên cho loài cây này là Tumboa, nhưng Hooker đã tiếp tục đặt tên cho nó là Welwitsch để tôn vinh Friedrich Welwitsch.
Nhà thực vật học người Áo Frederich Welwitsch ở Angola khi làm việc cho chính phủ Bồ Đào Nha từ năm 1853 đến 1861, là người đầu tiên phát hiện ra loài thực vật khổng lồ này vào năm 1859. Ảnh: Unbelievable-facts
Dù sao đi nữa, loài cây này đã được đặt tên chính thức là Welwitschia mirabilis.
Welwitschia là một loài thực vật hạt trần quý hiếm. Thực vật hạt trần không tạo ra hạt trong quả, thường được tìm thấy trên bề mặt thân cây hoặc lá. Có tin rằng thực vật hạt trần đã tồn tại từ thời kỳ khủng long! Loài cây Welwitschia đặc biệt đến mức nó được phân loại vào họ riêng của mình - Gnetales, một nhóm nhỏ của thực vật hạt trần.
Đứng nổi bật giữa vùng sa mạc với những chiếc lá lớn đặc biệt, đây là loài thực vật cổ xưa nhất trên thế giới, với tuổi thọ tương đương với nơi nó sinh sống. Tuổi thọ của nó có thể lên tới... 'ông Bành tổ' của thế giới thực vật, khoảng từ 1.000 đến 2.000 năm! Ảnh: Unbelievable-facts
Welwitschia mirabilis bao gồm hai lá lớn vĩnh cửu kèm theo thân gốc và rễ. Những chiếc lá này rộng và có màu xanh nhạt. Khi phát triển, lá dày sẽ chia thành nhiều phần, tạo cho cây có vẻ ngoài như có nhiều lá.
Trước khi Welwitschia chia thành các rễ mỏng, rễ sâu của cây sẽ đâm xuống đất với độ sâu khoảng 1,5 mét, thậm chí hơn. Tin rằng rễ cái của Welwitschia mirabilis phải tiếp cận nguồn nước sâu vì vùng Namib ít mưa. Rễ cái có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và nước từ đất. Thân cây Welwitschia rỗng và ngắn, có tán gỗ không phân nhánh.
Cây có thể cao tới khoảng 500 mm và cây lớn nhất được ghi nhận, tìm thấy ở Dãy núi Messum, cao 1,8 mét. Một cây Welwitschia khác đáng chú ý được phát hiện gần sông Swakop có chiều cao 1,2 mét và chiều rộng 8,7 mét.
Người thực vật học Joseph Hooker đặt tên loài cây này là Welwitschia mirabilis để tôn vinh người phát hiện ra nó, trong khi Charles Darwin gọi nó là “loài thực vật thú mỏ vịt”. Được phân loại vào ngành dây gắm không hoa, Welwitschia mirabilis được gọi là Bách Lan hoặc “Gắm Angola” trong tiếng Việt. Nó chỉ tồn tại và sinh trưởng ở sa mạc Namib thuộc Angola, và độc đáo hơn nữa là không có loài cây nào cùng họ với nó. Giải thích theo khoa học: nó thuộc bộ Welwitschiales, họ Welwitschiaceae và bộ Welwitschiales theo phân loại thực vật hạt trần. Ảnh: Unbelievable-facts
Welwitschia được biết đến chủ yếu là loài cây sống sót qua nhiều thời đại! Sử dụng phương pháp xác định tuổi bằng carbon phóng xạ, Welwitschias được xác định có thể sống từ 400 đến 1.500 năm. Một số trong số chúng có thể sống đến 2.000 năm, lập Kỷ lục Guinness Thế giới về lá sống lâu nhất của bất kỳ loại cây nào! Những loài thực vật sa mạc này trải qua quá trình tăng trưởng vào mùa hè hàng năm.
Để tồn tại, mọi loài đều cần nước và thức ăn. Tuy nhiên, với Welwitschia Mirabilis, chỉ cần khoảng 8 ml nước là đủ cho cả năm. Một phần nhỏ nước này đến từ mưa, phần khác từ sương. Là một loài cây mọc thấp, bắt nguồn từ lá mầm của hạt mầm, được hình thành từ cuống lớn thẳng đứng và chỉ mọc đúng hai lá to bản trong suốt cuộc đời nhưng 2 chiếc lá này phát triển chậm chạp và có thể đạt đến độ dài tối đa từ 2 - 4m. Chúng bị gió và cát cào xé, vặn vẹo thành những hình thù kỳ dị, nên khi mới nhìn, người ta thường lầm tưởng rằng cây có rất nhiều lá và bị gọi là “bạch tuộc sa mạc”. Ảnh: Unbelievable-facts
Trên thực tế, bạn có thể trồng Welwitschia mirabilis tại nhà. Đầu tiên, trong thùng hoặc chậu, bạn cần gieo hạt trên đất cát, thoát nước tốt vào mùa xuân hoặc mùa hè. Đặt đá hoặc sỏi ở đáy thùng chứa để đảm bảo thoát nước đầy đủ. Ngoài ra, việc duy trì độ ẩm liên tục trong đất trong tám tháng đầu tiên với sự cẩn thận đặc biệt trong khi cấy ghép có thể cứu được rễ cái khỏi bị hư hại. Bạn cũng có thể dần dần cho cây tiếp xúc với ánh nắng đã được lọc và điều tiết việc tưới nước theo mùa để tránh bị cháy lá, tức là tưới ít hơn vào mùa đông và nhiều hơn vào cuối mùa xuân.
Khi nói đến thức ăn của nó, hãy cho nó ăn phân vô cơ Welwitschia vào mùa xuân và phân hữu cơ làm từ rong biển vào mùa hè. Welwitschia nhìn chung phát triển mạnh mà không mắc bệnh gì, nhưng trong khoảng năm đầu tiên, bạn nên tưới nước bằng thuốc diệt nấm vì khi còn nhỏ cây rất dễ bị rệp len tấn công.