Wendy - Nữ ca sĩ nổi bật

Shon Seung-wan (Hangul: 손승완, Hanja: 孫承完, Hán-Việt: Tôn Thừa Hoan, sinh ngày 21 tháng 2 năm 1994) được biết đến với tên nghệ danh Wendy, là một ca sĩ người Hàn Quốc nổi tiếng. Cô là giọng hát chính của nhóm nhạc nữ Red Velvet do SM Entertainment quản lý và cũng là thành viên của siêu nhóm nhạc nữ Got the Beat.

Thông tin cá nhân

Shon Seung-wan sinh ngày 21 tháng 2 năm 1994 tại Seongbuk-dong, Seoul, Hàn Quốc. Sinh ra trong một gia đình trí thức yêu âm nhạc, cô bày tỏ mong muốn trở thành ca sĩ từ khi còn nhỏ. Bên cạnh đam mê ca hát, cô còn chơi nhiều nhạc cụ như piano, guitar, sáo và saxophone.

Cô sống cùng gia đình tại Jecheon cho đến lớp năm rồi chuyển đến Canada học tập cùng chị gái Shon Seung-hee. Seung-wan đã sống ở Brockville, Ontario trước khi chuyển đến Mỹ để học tại trường cấp hai Shattuck-Saint Mary's ở Faribault, Minnesota, nơi cô nhận nhiều giải thưởng về học tập và ca hát, bao gồm Giải thưởng Tổng thống Obama, GPA 3.92, danh sách học sinh danh dự của trường, Wind Ensemble, giải Giọng ca của năm và Nhạc sĩ của năm. Tại đây, cô bắt đầu sử dụng tên tiếng Anh là Wendy Shon. Sau đó, cô học tại trường cấp ba Richmond Hill ở Greater Toronto, Ontario, Canada và tham gia dàn hợp xướng Vocal Fusion của trường. Trong thời gian ở Mỹ và Canada, cô thành thạo tiếng Anh và học thêm tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha.

Ban đầu, bố mẹ Wendy không đồng ý với sự nghiệp âm nhạc của cô và mong muốn cô tập trung vào việc học. Chỉ khi Wendy hoàn thành chương trình phổ thông, bố mẹ mới đồng ý để cô tham gia các cuộc thi tuyển chọn thần tượng Hàn Quốc.

Con đường sự nghiệp

Trước khi ra mắt và SM Rookies

Wendy bắt đầu mơ ước trở thành ca sĩ từ khi mới năm tuổi. Năm 2010, cô tham gia cuộc thi 'Koreaboo: Cube Entertainment Global Auditions 2011' và lọt vào vòng chung kết tại Vancouver, Canada. Cô cũng từng gửi video thử giọng đến YG Entertainment nhưng không được chấp nhận. Năm 2018, Yang Hyun Suk, người sáng lập YG, bày tỏ sự hối tiếc vì đã bỏ lỡ cơ hội với Wendy.

Năm 2012, Wendy gia nhập SM Entertainment qua hệ thống tuyển chọn SM Global Audition tổ chức tại Canada. Đến năm 2014, cô được công chúng biết đến với tư cách là thành viên của nhóm thực tập sinh SM Rookies và phát hành ca khúc nhạc phim 'Because I Love You' cho bộ phim truyền hình Mimi.

Từ 2014 đến nay: Sự nghiệp với Red Velvet và hoạt động cá nhân

Wendy chính thức ra mắt với Red Velvet vào ngày 1 tháng 8 năm 2014. Kể từ đó, với vai trò giọng ca chính, cô đã thu âm tổng cộng 137 ca khúc, bao gồm 4 album phòng thu, 13 mini album, 25 đĩa đơn và tổ chức thành công 4 chuyến lưu diễn toàn cầu.

Năm 2015 : Vào ngày 8 tháng 6 năm 2015, Wendy hợp tác với rapper Yuk Jidam trong bài hát 'Return', một phần của OST cho Who Are You: School 2015 của KBS2. Cô cũng phát hành ca khúc 'Let You Know' cho nhạc phim của bộ phim D-Day của JTBC vào ngày 16 tháng 10. Wendy sau đó cùng Seulgi tham gia chương trình thực tế 'Taeng9cam' của Taeyeon (SNSD) phát sóng trên tvN.

Năm 2016 : Tháng 1 năm 2016, Wendy tham gia chương trình We Got Married và thi đấu trong King of Mask Singer với tên gọi 'Space Beauty Maetel'. Tháng 3 năm 2016, cô hợp tác với Eric Nam trong ca khúc 'Spring Love', một phần của SM Station. Tháng 7 năm 2016, Wendy và Seulgi phát hành ca khúc nhạc phim 'Don't Push Me' cho phim truyền hình Uncontrollably Fond. Tháng 10 năm 2016, cô trở thành panelist cho chương trình Trick & True cùng với Irene và Joy. Tháng 11, Wendy tham gia Immortal Songs 2 cùng Seulgi và Joy, biểu diễn ca khúc 'Goodbye'. Tháng 12 năm 2016, cô tham gia dự án SM Station với ca khúc 'Have Yourself a Merry Little Christmas', hợp tác với Moon Jung-jae và Nile Lee. Cùng tháng, cô cũng góp giọng trong phiên bản tiếng Anh của ca khúc 'Vente Pa' Ca' của Ricky Martin.

Năm 2017 : Wendy phát hành ca khúc 'I Can Only See You' với Seulgi vào tháng 1 cho OST của phim truyền hình Hwarang. Tháng 2, cô trình bày phiên bản tiếng Hàn của ''My Time'', một phần của OST cho Elena of Avalor của Disney Channel và xuất hiện trong MV. Cùng tháng, cô trở thành người dẫn chương trình cho K-Rush của KBS World. Vào ngày 27 tháng 10, cô phát hành bản remake của ca khúc '인형 (Doll)' của Shin Hye-sung và Lee Ji-hoon, cùng với Kangta và Seulgi, trong dự án SM Station. MV của ca khúc sử dụng hình ảnh từ màn trình diễn tại SMTOWN LIVE TOUR V in JAPAN. Cô cũng phát hành ca khúc 'The Little Match Girl' cùng Baek A-yeon vào ngày 2 tháng 12.

Năm 2018 : Tháng 2 năm 2018, Wendy được chọn làm gương mặt đại diện cho trợ lý giọng nói AI 'Holobox' của SK Telecom. Vào tháng 6 cùng năm, cô thông báo sẽ quay phim ở Áo với Seulgi cho tập đặc biệt của Battle Trip mang chủ đề 'Đất nước tôi muốn sống'. Wendy cũng hợp tác với Yang Da-il trong ca khúc 'One Summer' phát hành ngày 2 tháng 7. Tháng 10, cô thông báo phát hành bản song ca tiếng Anh với John Legend mang tên 'Written In The Stars', thuộc SM Station mùa ba, Station x 0, đánh dấu lần thứ sáu Wendy tham gia dự án này. MV của bản song ca được phát hành ngày 19 tháng 10. Cùng thời gian, Wendy xuất hiện trên chương trình 'Pajama Friends' của Lifetime với tư cách là bạn thân của Joy. Tháng 11, cô phát hành ca khúc Goodbye cho nhạc phim The Beauty Inside của JTBC.

Năm 2019 : Ngày 22 tháng 2 năm 2019, Wendy phát hành ca khúc nhạc phim solo 'What If Love' cho bộ phim truyền hình Touch Your Heart của tvN, và giành giải Asia-Pacific Gold Song of the Year tại lễ trao giải Annual Fresh Asia Music Award 2019. Tháng 3, cô hoàn tất ghi hình cho chương trình 'Everyone's Kitchen' về nấu ăn và giao lưu với Kang Ho Dong, Lee Chung Ah, Kwak Dong Yeon, Kwanghee, và Miyawaki Sakura (cựu thành viên IZ*ONE). Tháng 10, Wendy một lần nữa tham gia King of Mask Singer với biệt danh 'Green Witch'.

Năm 2020 : Tháng 3 năm 2020, Wendy xuất hiện công khai lần đầu tiên sau tai nạn sân khấu tháng 12 năm 2019, trên chương trình Listen To Books của MBC Standard FM. Cùng tháng, cô được xác nhận là diễn viên lồng tiếng chính cho phim hoạt hình DreamWorks phát hành tại Hàn Quốc, Trolls: World Tour. Tháng 5, Wendy hợp tác với Zico trong ca khúc OST 'My Day Is Full Of You' cho bộ phim The King: Eternal Monarch. Tháng 11, ngoài OST Future của Red Velvet cho bộ phim Start-Up, Wendy phát hành ca khúc solo 'Two Words' và góp mặt trong ca khúc 'Be Your Enemy' của Taemin thuộc album Never Gonna Dance Again.

Năm 2021 : Tháng 1 năm 2021, Wendy chính thức trở lại truyền hình với vai trò người đồng dẫn chương trình cho Mysterious Record Shop. Tháng 3, thông tin về việc cô ra mắt solo với album vào tháng 4 được xác nhận. Wendy ra mắt với EP đầu tay Like Water vào ngày 5 tháng 4, bao gồm năm ca khúc. Ca khúc chủ đề Like Water nhanh chóng đạt No.1 Itunes Top Album Chart tại nhiều quốc gia (thành tích riêng cho nghệ sĩ nữ), trở thành nghệ sĩ nữ có album solo bán chạy thứ hai của SM Entertainment. Wendy cũng trở thành nữ nghệ sĩ Hàn Quốc đầu tiên tham gia chiến dịch 'EQUAL' của Spotify. Tại lễ trao giải Seoul Music Awards lần thứ 31, cô giành chiến thắng ở hạng mục Ballad Award.

Ngày 12 tháng 7 năm 2021, Wendy được SBS chọn làm DJ cố định cho chương trình radio Wendy's Youngstreet của SBS Power FM, nơi cô từng là DJ đặc biệt vào năm 2018. Từ khóa 'Wendy_đi_làm' liên tục lọt vào top trending trên Twitter và hot search trên Weibo, trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội nhờ năng lượng tích cực và tương tác đáng yêu của Wendy với fan. Thành công của cô trong vai trò Radio DJ được khẳng định qua ba giải thưởng danh giá: Most Anticipated Radio DJ tại Korea First Brand Awards, Radio DJ of the Year tại Brand of the Year Awards, và Radio DJ Award tại SBS Entertainment Awards.

Vào tháng 7 năm 2021, sự kiện Wendy gia nhập chương trình Saturday Night Live Korea mùa thứ 10 đã khiến dư luận dậy sóng, bởi nhiều khán giả nghi ngờ sự phù hợp của cô với kịch bản của chương trình. Tuy nhiên, khi chương trình phát sóng, các tiểu phẩm hài có sự tham gia của Wendy nhanh chóng trở thành hiện tượng trên mạng xã hội với nhiều phản hồi tích cực về lối diễn xuất tự nhiên và duyên dáng của cô. Ngày 17 tháng 9, Wendy đã trở thành nghệ sĩ đầu tiên phát hành OST cho bộ phim Yumi's Cells của đài tvN, với ca khúc 'If I Could Read Your Mind'.

Tháng 10 năm 2021, Wendy hợp tác với Son Tae-jin cho ra mắt bản ballad 'Be Deep'. Cô cũng khép lại năm với giọng hát ngọt ngào qua đĩa đơn hợp tác với The Black Skirts mang tên 'Airport Goodbyes'. Thành công liên tiếp đưa Wendy trở thành gương mặt nổi bật trên các sân khấu Gayo cuối năm, khi cô lần lượt góp mặt trong ba sân khấu kết hợp đặc biệt của các đài KBS, SBS và MBC. Ngày 17 tháng 12 năm 2021, Wendy dẫn đầu nhóm nhạc nữ gồm 9 thành viên tái hiện lại sân khấu 'Way To Go' của SNSD tại KBS Gayo Daechukje. Sự nóng bỏng của 'Way To Go' chưa kịp nguội, chiều 25 tháng 12, Wendy tiếp tục mở màn cho 'All I Want For Christmas Is You' tại SBS Gayo Daejun. Ngày 31 tháng 12, cô cùng Yang Hee Eun, Solar (MAMAMOO) và Hyojung (Oh My Girl) trình diễn ca khúc 'Let's Go To Happy Land' tại MBC Gayo Daejejeon. Cũng trong thời gian này, Wendy được công bố là thành viên của siêu nhóm nữ Got the Beat cùng Seulgi của Red Velvet, ra mắt vào ngày 3 tháng 1 năm 2022.

Năm 2022 : Tháng 2 năm 2022, Wendy phát hành bản OST lãng mạn 'Girls' cho chương trình thực tế Seoul Check-In của TVING. Ngày 28 tháng 7 năm 2022, cô tiếp tục giới thiệu bản OST 'Noblesse' cho trò chơi MapleStory M Adele. Tháng 10 năm 2022, Wendy trở lại với Immortal Songs 2 và mang đến màn trình diễn 'Living In The Same Time'. Ngày 2 tháng 12 năm 2022, cô phát hành bài hát 'Meet Me' cho đài MBC. Trong album mùa đông 2022 Winter SMTOWN: SMCU Palace, Wendy cùng BoA và Ningning (aespa) hòa giọng trong ca khúc 'Time After Time'.

Năm 2023 : Ngày 26 tháng 1 năm 2023, Wendy và MeloMance cho ra mắt đĩa đơn 'Miracle' thuộc dự án SM STATION. Tháng 3 và tháng 5 năm 2023, cô tiếp tục góp mặt trong hai ca khúc '55' cùng Yerin Baek trong album Remember Archive của Code Kunst và 'Move Mood Mode' thuộc album 'SHALALA' của Taeyong (NCT).

Vào tháng 6 năm 2023, Wendy thông báo từ chức khỏi vai trò DJ của Wendy's Youngstreet để tập trung vào các dự án cá nhân mới. Tháng 8 năm 2023, cô ra mắt với vai diễn đầu tay trong vở nhạc kịch Rebecca, nhận được sự yêu mến đặc biệt từ khán giả và tạo nên cơn sốt phòng vé, trở thành vở nhạc kịch đầu tiên của EMK đạt mốc 1 triệu lượt xem tại Hàn Quốc. Tháng 11 năm 2023, Wendy được xác nhận là diễn viên lồng ghép cho phiên bản tiếng Hàn của phim hoạt hình 'Trolls Band Together'. Cùng lúc đó, cô xuất hiện trên Lee Mujin Service tập 88. Ngày 9 tháng 12 năm 2023, Wendy biểu diễn cùng dàn nhạc giao hưởng Seoul Philharmonic Orchestra tại thư viện Starfield. Cũng trong tháng 12, Wendy và Seulgi tham gia chương trình 'Bam House' của BamBam (GOT7).

Năm 2024 : Vào tháng 1 năm 2024, Wendy đảm nhận vai trò giám khảo trong chương trình sống còn mới của Mnet, Build Up: Vocal Boy Group Survivor. Đồng thời, cô cũng xuất hiện và giành chiến thắng trong tập đặc biệt đón năm mới của chương trình âm nhạc MBC Song Stealer. Ngày 3 tháng 3 vừa qua, Wendy xuất hiện trên The PSICK Show. Trước đó, SM Entertainment thông báo rằng Wendy sẽ có màn trở lại solo sau hơn ba năm tập trung vào hoạt động của Red Velvet. Ngày 12 tháng 3 năm 2025, Wendy chính thức phát hành EP mang tên Wish You Hell, gồm 6 bài hát. Thời gian quảng bá kéo dài 2 tuần, trong đó Wendy tham gia quảng bá album solo trên các chương trình như it’s Live, Eunchae’s Star Diary, SBS Eunbi's Youngstreet, Curator [WENDY Exhibition], Park Myungsoo's Gpark Radio Show. Từ ngày 14 đến ngày 27 tháng 3, video màn trình diễn độc quyền ca khúc 'Wish You Hell' của Wendy được chiếu trên tất cả các màn hình LCD tại 1300 cửa hàng của Olive Young, một trong những hệ thống bán lẻ lớn nhất Hàn Quốc. Ngày 21 tháng 3, OSEN đưa tin rằng Wendy đã chính thức ghi hình cho chương trình âm nhạc Begin Again sau nhiều nỗ lực thuyết phục, dự kiến phát sóng vào ngày 15 tháng 4. Ngày 22 tháng 3, Wendy đạt 2000 điểm fan vote tại KBS Music Bank, tương đương hơn 4,6 triệu lượt vote trên nền tảng Mubeat. Ngày 24 tháng 3, Wendy giành giải #1 với 'Wish You Hell' tại SBS Inkigayo Hot Stage.

Các dự án khác

Đại diện thương hiệu

Bên cạnh các hợp đồng quảng cáo với Red Velvet, vào tháng 11 năm 2018, Wendy trở thành đại diện cho thương hiệu cháo ăn liền Dongwon Yangban Rice Porridge cùng với thành viên Irene . Ngày 31 tháng 12 năm 2020, L'Occitane Hàn Quốc đã khởi động chiến dịch mới 'Be Happy, Smile Again', với Wendy là gương mặt đại diện để kỷ niệm bộ sưu tập mới phiên bản Happy Shea 2021. Cuối tháng 2 năm 2021, L'Occitane tiếp tục ra mắt một chiến dịch mới cho sản phẩm Pink Essence với sự tham gia của Wendy. Vào tháng 3 năm 2021, Wendy trở thành gương mặt đại diện mới của Pond's. Tháng 4 năm 2023, Wendy là người mẫu cho bộ sưu tập hè Grooverhyme 23S Summer Collection.

Hoạt động và đóng góp xã hội

Vào ngày 17 tháng 11 năm 2019, Wendy đã góp giọng trong ca khúc 'This Is Your Day (for every child, UNICEF)'. Bài hát là một phần của dự án 'SMile for U' hợp tác giữa SM Entertainment và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), phát hành nhân Ngày Trẻ em Thế giới (20/11). Trước đó, Wendy cũng tham gia vào dự án âm nhạc khác của UNICEF là 'Sound of Your Heart' vào năm 2017.

Vào tháng 4 năm 2021, Wendy xuất hiện trong chương trình 'ODG' (You were a kid once), nơi cô lắng nghe và chia sẻ sự đồng cảm với các thanh thiếu niên Hàn Quốc về những áp lực học tập và cảm giác tự ti về ngoại hình. Wendy cũng chia sẻ những kinh nghiệm cá nhân của mình từ thời điểm cô còn trẻ. Vào tháng 12 năm 2023, Wendy trở lại 'ODG' và trò chuyện với các bạn nhỏ về chủ đề anh/chị/em trong gia đình.

Kể từ ngày 14 tháng 5 năm 2021, Wendy đã trở thành hội viên của 'Câu lạc bộ danh dự' (Community Chest Of Korea's Honor Society) sau khi quyên góp 100 triệu won để hỗ trợ các bệnh nhân và nhân viên y tế gặp khó khăn do COVID-19 tại Daegu, Hàn Quốc vào tháng 2 năm 2020. Đáng chú ý, Wendy đã thực hiện hành động này ngay sau khi xuất viện sau một tai nạn sân khấu nghiêm trọng và vẫn đang trong quá trình điều trị.

Ngày 1 tháng 12 năm 2021, Wendy tham gia khởi động chiến dịch Hope Sharing của Community Chest of Korea, cùng với cựu đệ nhất phu nhân Hàn Quốc, Kim Jung-sook.

Tháng 3 năm 2022, Wendy được biết đến với việc bí mật tham dự một triển lãm do chính quyền địa phương ở Changnyeong, Gysangnam-do tổ chức nhằm bảo vệ những chú chó bị bỏ rơi. Tại đây, cô đã xem các bức tranh do trẻ em trong thị trấn vẽ và quyên góp một số tiền lớn (con số cụ thể không được công bố).

Vào tháng 12 năm 2023, Wendy đã tham gia biểu diễn tại buổi hòa nhạc miễn phí 'Deep In The Light' của Park Myung-soo, một phần của sự kiện Gwanghwamun Light Festival. Mặc dù sự kiện trùng với đợt rét đậm kỷ lục và tuyết rơi dày đặc, Wendy vẫn trình diễn một cách chuyên nghiệp, mang đến sự ấm áp cho hàng nghìn khán giả.

Tầm ảnh hưởng

Wendy luôn được ca ngợi là một trong những idol với nhân cách vàng, tận tâm với nghề, không dính scandal.

Trong suốt 10 năm hoạt động nghệ thuật, Wendy thường xuyên xuất hiện trong bảng xếp hạng danh tiếng idol nữ. Cô đã có hashtag đạt #1 top trending quốc tế trên X (Twitter), được tìm kiếm nhiều trên Weibo, nổi bật trên TikTok, và nhiều lần trở thành chủ đề hot trên các nền tảng mạng xã hội.

Năm 2019, Wendy gây ấn tượng mạnh với sự thay đổi phong cách tóc và trở thành biểu tượng thời trang với kiểu tóc bob. Phong trào cắt tóc bob dành cho nữ giới tại Hàn Quốc và nhiều quốc gia châu Á khác bắt đầu từ đây. Wendy đã tạo ra một kiểu tóc viral, giờ đây được biết đến với tên gọi 'Wendy Cut'. Cuối năm 2022, Wendy lại làm dậy sóng trên các mạng xã hội với kiểu tóc ngắn mới, nhiều tầng ôm sát khuôn mặt hoàn hảo, được gọi là 'Wendy Cut 2.0'.

Wendy đã trở thành nguồn cảm hứng cho em út Yeri với ca khúc 'These Days'.

Ca khúc 'When This Rain Stops' nằm trong EP Like Water của Wendy, còn được gọi là 'Wendy's Rain Stops', phản ánh quá trình hồi phục và chữa lành của Wendy sau tai nạn sân khấu nghiêm trọng năm 2019. Lời bài hát không chỉ mang tính suy ngẫm mà còn đầy động viên, khuyến khích người nghe tìm thấy sức mạnh nội tại, sự an ủi từ người khác và hy vọng vào những ngày tươi sáng hơn sau khó khăn. Đúng như ý nghĩa của nó, bài hát không chỉ vỗ về trái tim Wendy và các fan đã đồng hành cùng cô trong giai đoạn khó khăn, mà còn trở thành nguồn cảm hứng và chữa lành cho nhiều nghệ sĩ và idol khác. Có ít nhất 60 nhân vật nổi tiếng trong ngành giải trí Hàn Quốc đã chia sẻ rằng đây là ca khúc yêu thích của họ.

Tai nạn sân khấu

Ngày 25 tháng 12 năm 2019, Wendy trải qua một tai nạn sân khấu nghiêm trọng, được xem là một trong những vụ tai nạn sân khấu tồi tệ nhất trong lịch sử K-Pop.

Trong buổi tổng duyệt cho màn trình diễn đặc biệt tại SBS Gayo Daejeon 2019, các nhân viên của SBS đã thiếu thận trọng khi không thực hiện các biện pháp an toàn cần thiết trong thiết kế sân khấu. Thêm vào đó, đạo diễn sân khấu đã chỉ đạo Wendy tiến lên khi thang chưa kịp nâng, dẫn đến việc Wendy bị ngã từ độ cao 2,5 mét (8,2 ft). Điều đáng chỉ trích là không ai nhận ra sự cố cho đến khi Solar (MAMAMOO) phát hiện và kêu gọi sự trợ giúp.

Wendy được đưa đến bệnh viện trong trạng thái bất tỉnh, với micro vẫn nắm chặt trên tay. Các chấn thương của cô được chẩn đoán gồm gãy xương chậu, gãy cổ tay phải và các tổn thương trên mặt như nứt xương gò má, cùng nhiều vết thương khác ở bên phải cơ thể, được cho là do va chạm trực tiếp với mặt sân khấu.

Vào tháng 2 năm 2020, Wendy được thông báo đã xuất viện và bắt đầu điều trị ngoại trú. Tuy nhiên, cô phải tạm dừng hoạt động trong gần hai năm tiếp theo, trải qua nhiều ca phẫu thuật, bao gồm phẫu thuật chỉnh hình, và nhận điều trị vật lý cũng như tâm lý.

Giọng hát

• Loại giọng: Light Lyric Soprano (Nữ cao trữ tình)
• Quãng giọng: Bb2 ~ G#5 ~ Eb7 (4 cung và 1 nốt)
• Quãng giọng hỗ trợ: F#3/G3 - C#5/D5 ~ A5/Bb5 (trong headvoice)
• Quãng giọng hỗ trợ tốt nhất: F3 - Eb5 ~ C6 (trong headvoice)

Danh sách đĩa nhạc

EPs (Đĩa mở rộng)

Đĩa đơn phát hành

Danh sách các bộ phim

Phim điện ảnh đã tham gia

Chương trình truyền hình đã xuất hiện

Chương trình radio

Danh sách giải thưởng và đề cử

Chú giải

Các liên kết ngoài

• Wendy trên Instagram