1. Đặc điểm của cây xạ can
Loại cây này còn được nhiều người gọi là cây lưỡi đồng hoặc rẻ quạt. Cây có những đặc điểm cơ bản như sau:
Cây xạ can rất phổ biến ở Việt Nam
- Là loại cây thân thảo và chiều cao của nó chỉ khoảng 50cm.
- Lá cây mảnh, mọc xen kẽ và thường xòe ra như những chiếc quạt.
- Trên đầu ngọn cây có thể mọc ra những cụm hoa nhỏ màu vàng cam và có thể xen lẫn đốm đỏ.
- Quả xạ can có hình trứng và màu đen.
- Đây là một loại cây mọc tự nhiên và thường phổ biến ở các vùng ven sông, ven rừng và những khu vực đồi thấp. Xuất xứ từ Trung Quốc và Nhật Bản, nhưng xạ can đã từ lâu được trồng và sử dụng rộng rãi tại Việt Nam. Các tỉnh có nhiều cây xạ can bao gồm Lào Cai, Hà Nội, Cà Mau, Cần Thơ,...
- Bộ phận được sử dụng để chế biến thuốc từ cây xạ can bao gồm lá, thân và rễ. Có thể thu hái cây này quanh năm và cách thu hoạch rất đơn giản: chỉ cần cắt lá và rễ, sau đó rửa sạch và ngâm nước vo gạo qua đêm để loại bỏ độc tố. Tiếp theo, thái mỏng và phơi khô để sử dụng.
2. Công dụng và bài thuốc quý từ xạ can
Xạ can có tác dụng điều trị bệnh nhờ chứa nhiều hoạt chất như glucozit, tectoridin và nhiều hợp chất quan trọng khác, thường tập trung ở rễ và thân cây.
Dưới đây là một số ứng dụng của xạ can và một số bài thuốc quý từ loại cây này:
- Tác dụng chữa bệnh viêm họng thông thường:
Xạ can giúp giảm đau họng
Xạ can chứa các hợp chất giúp kháng viêm nên rất hiệu quả trong việc điều trị đau họng và viêm họng. Cách làm bài thuốc từ loại dược liệu này như sau:
+ Dùng 7g xạ can đã rửa sạch, sau đó phơi hoặc sấy khô. Đun cùng với nước và chia thành 2 đến 4 phần để uống trong ngày.
+ Một phương pháp khác như sau: Sử dụng lá xạ can tươi, nghiền nát và pha với nước lọc. Sử dụng phần nước cốt. Tuy nhiên, uống nước xạ can tươi có thể gặp khó khăn.
- Điều trị viêm họng hạt:
Có nhiều cách để điều trị triệu chứng khó chịu của viêm họng hạt và nhiều người đã chọn bài thuốc từ cây xạ can. Cách thực hiện cũng rất đơn giản:
+ Bắt đầu, rửa sạch phần rễ cây.
+ Nướng rễ cho chín.
+ Giã rễ cây xạ can kèm với 20g muối trong cối.
+ Sau khi giã, cho hỗn hợp vào bình và đậy kín.
+ Mỗi ngày lấy ra khoảng 1g thuốc để nhai. Sử dụng trong vòng 1 tuần để đạt hiệu quả tốt nhất.
- Điều trị viêm yết hầu
Viêm yết hầu làm cho vùng dưới cổ sưng, đau và có thể gây ra hoarseness. Bài thuốc từ cây xạ can để điều trị viêm yết hầu có thể thực hiện như sau:
+ Sử dụng 10g xạ can đã phơi khô kết hợp với bạc hà, kim ngân hoa, ngưu bàng tử, cam thảo (mỗi loại 10g) để nấu trong nửa lít nước.
+ Đun cho đến khi nước cạn chỉ còn lại 200ml.
+ Chia thành nhiều phần và uống trong ngày sau bữa ăn, nên uống khi thuốc còn ấm để có hiệu quả tốt nhất.
- Chữa ho kéo dài: Sự kết hợp giữa cây xạ can và nhiều loại dược liệu khác có thể giúp cải thiện tình trạng ho kéo dài.
Chữa ho kéo dài bằng cây xạ can
Để thực hiện bài thuốc này, bạn cần chuẩn bị rễ xạ can đã phơi khô, cam thảo và hạt đậu chiều sao vàng. Kế đó, thêm sài đất khô và đun cùng 200ml nước. Đun cho đến khi còn 100ml nước, sau đó dừng lại. Uống phần thuốc này trong ngày.
- Cây xạ can cũng có tác dụng chữa hen suyễn ở trẻ. Cách thực hiện bài thuốc này cũng khá đơn giản:
+ Chuẩn bị một số nguyên liệu như xạ can, gừng tươi, khoảng đông hoa và ma hoàng (mỗi vị 5g) cùng với 4g bán hạ chế tử uyển.
+ Sao vàng các nguyên liệu trên và đun cùng 3 bát nước, đến khi chỉ còn 1 bát thì dừng lại.
+ Uống thuốc hàng ngày và duy trì thói quen này để đạt kết quả tối ưu.
- Điều trị tắc tia sữa ở phụ nữ cho con bằng sữa mẹ: Dùng xạ can đã phơi khô để lấy nước uống, phần bã có thể đắp lên vùng ngực.
- Giải quyết vấn đề tiểu khó bằng cách sử dụng trà xạ can.
- Chữa trị nổi mụn bằng cách uống nước nấu từ xạ can đã phơi khô và phần bã có thể đắp lên khu vực bị nổi mụn.
bị.
3. Cách sử dụng cây xạ can một cách cẩn thận
Dưới đây là những điều cần lưu ý giúp bạn sử dụng cây xạ can đúng cách và tránh những hậu quả không mong muốn:
- Cây xạ can tươi chứa một lượng nhỏ độc tố, vì vậy nếu sử dụng không đúng cách có thể gây nhiễm độc. Trước khi sử dụng, hãy ngâm cây trong nước vo gạo và sau đó phơi khô để loại bỏ độc tố.
Ngâm cây trong nước vo gạo để loại bỏ độc tố
- Tránh sử dụng quá mức để không gây ra tình trạng mệt mỏi, tiêu chảy.
- Không nên sử dụng khi mang thai, hoặc khi có dấu hiệu dị ứng với các chất trong cây xạ can.
Cây xạ can mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và việc chế biến thành thuốc cũng không phức tạp. Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng mà cần tham khảo ý kiến của bác sĩ. Các biện pháp trên chỉ mang tính chất tham khảo.
Nếu muốn sử dụng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe.