Tollund Man, một trong những 'thi thể đầm lầy' được bảo tồn tốt nhất trong lịch sử, được phát hiện với một chiếc thòng lọng quanh cổ, dẫn đến kết luận của các nhà nghiên cứu rằng anh ta là nạn nhân của lễ hiến tế con người.
Vào ngày 6 tháng 5 năm 1950, anh em Viggo và Emil Hojgaard đang khai thác than bùn trên bán đảo Jutland ở Đan Mạch thì tình cờ phát hiện ra một thi thể.
Họ ngay lập tức gọi cảnh sát vì nghĩ rằng họ đã tình cờ gặp một nạn nhân bị giết gần đây. Mặc dù những đặc điểm của thi thể này cho thấy anh ta đã chết gần đây, nhưng quần áo của thi thể này lại cho thấy điều ngược lại. Anh ta đội một chiếc mũ nhọn làm bằng da cừu và len cũng như một chiếc thòng lọng làm bằng da động vật bện vẫn quanh cổ. Da, tóc và móng tay của anh ta có màu nâu như da.
Người ta nhanh chóng xác định rằng đây không phải là nạn nhân bị giết gần đây mà thay vào đó là một thi thể trong đầm lầy - một xác chết được ướp xác tự nhiên và được bảo quản trong đầm lầy than bùn tới hàng nghìn năm.
Người đàn ông này được biết đến với tên Tollund Man, và việc thi thể này được bảo quản tốt sau hai thiên niên kỷ vẫn còn gây sốc cho đến ngày nay.
Sử dụng phương pháp xác định niên đại bằng carbon, nhà nghiên cứu xác định rằng hài cốt của Tollund Man đã tồn tại hơn 2.000 năm, niên đại từ khoảng năm 405 đến 380 trước Công nguyên, trong Thời kỳ đồ sắt tiền La Mã ở Scandinavia. Anh ta được ước tính khoảng 40 tuổi khi qua đời - cụ thể là bị treo cổ.
Mặc dù có những ý kiến cho rằng Tollund Man có thể đã bị xử tử vì tội phạm, nhưng hầu hết các chuyên gia 'đồng lòng rằng việc giết anh ta là một loại nghi lễ hiến tế cho các vị thần', theo thông tin từ Smithsonian.
Các đặc điểm trên khuôn mặt và các cơ quan nội tạng của Tollund Man, bao gồm cả tim, phổi và gan, được bảo quản tốt một cách đáng kinh ngạc, mặc dù da trên cánh tay và bàn tay của anh ta chỉ còn mô và xương cứng lại. Thi thể được đặt trong tư thế bào thai, nhắm mắt và miệng thả lỏng thành một nụ cười yếu ớt.
Tollund Man được bảo quản tốt đến mức có thể lấy dấu vân tay của anh ta khi được phát hiện. Ngay cả các cơ quan nội tạng của anh ta cũng được phát hiện ở tình trạng tốt và phân tích dạ dày cho thấy anh ta đã ăn bữa ăn cuối cùng trong khoảng từ 12 đến 24 giờ trước khi qua đời. Bữa ăn này có thể là một loại cháo chủ yếu từ hạt lanh và lúa mạch.
Những thi thể đầm lầy như Tollund Man đã được tìm thấy trong các đầm lầy than bùn trên khắp Bắc Âu.
Phần lớn các thi thể đầm lầy như Tollund Man được khai quật ở Bắc Âu và có niên đại từ Thời đại Đồ đồng và Đồ sắt.
Theo tác giả Christian Fischer trong cuốn sách'Mummies, Disease and Ancient Culture', ước tính rằng có 122 thi thể đầm lầy hoàn chỉnh đã được tìm thấy và có thể được xác định, mặc dù một số ước tính đưa ra con số lên tới 1.400.
Theo thông tin từ Smithsonian, hầu hết các thi thể trong đầm lầy được cho là đã bị giết trong các nghi lễ hiến tế hoặc trừng phạt. Giáo sư khảo cổ học và tác giả Peter Vilhelm Glob cho rằng, có thể các thi thể này đã được hiến tế cho nữ thần ngoại giáo Nerthus, còn được biết đến với tên gọi Mẹ Trái Đất, người được liên kết với hòa bình và thịnh vượng.
Các thi thể đầm lầy đầu tiên được ghi nhận vào thế kỷ 17. Một trong số chúng được phát hiện ở Đức vào năm 1640, được cho là thi thể đầm lầy đầu tiên được phát hiện, và một người thợ cắt than bùn ở Bắc Ireland đã tìm thấy một xác ướp khác vào năm 1780, dẫn đến việc công bố tài liệu đầu tiên về các thi thể đầm lầy.
Koelbjerg Man, thi thể đầm lầy lâu đời nhất được phát hiện, có niên đại khoảng 8.000 năm trước Công nguyên. Toàn bộ cơ thể của ông không được tìm thấy, chỉ có một hộp sọ và các mảnh xương, nhưng đây là bộ xương người lâu đời nhất từ trước đến nay được tìm thấy ở Đan Mạch.
Nhiều nhà sử học tin rằng nhiều thi thể trong đầm lầy có thể có mối liên hệ với nhau. Sự liên kết này được củng cố khi một thi thể đầm lầy được phát hiện gần nơi tìm thấy Tollund Man chỉ cách đó 260 feet (khoảng 80 mét).
Một đầm lầy than bùn tại Hill of Snowy Slack, Scotland.
Những thi thể đầm lầy như Tollund Man thường được cho là “được ướp xác tự nhiên” do các thi thể được bảo quản một cách đáng kinh ngạc bởi các yếu tố tự nhiên.
Nước trong các mỏ than bùn có độ axit cao do gần với các vùng nước mặn lạnh, như Biển Bắc của Scandinavia. Độ muối cao cho phép rêu than bùn phát triển tự do trong đầm lầy và khi rêu thối rữa, nó sẽ giải phóng một lượng axit đáng kể vào đầm lầy.
Theo thông tin từ Bảo tàng Silkeborg, nước trong các đầm lầy này có độ pH gần như tương đương với giấm, giúp bảo quản hài cốt con người còn sót lại trong đầm lầy như việc ngâm rau củ trong giấm - Axit ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, từ đó ngăn chặn sự hư hỏng và phân hủy của thi thể.
Tất cả các thi thể trong đầm lầy đều được đặt trong nước vào mùa đông, khi nhiệt độ nước dưới 4 độ C. Điều này tạo ra điều kiện giống như tủ lạnh, ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
Tollund Man được bảo quản rất tốt nhờ điều kiện môi trường trong đầm lầy.