Xem xét về nghề chỉ dành cho những bậc thầy ngôn ngữ: Tai - não - miệng phải hoạt động đồng thời, ngồi trong cabin vài tiếng có thể thu về gần 30 triệu đồng

Vì độ khó và áp lực công việc lớn, thu nhập của những người làm nghề dịch cabin thường khá cao.

Khi tham gia các chương trình, hội nghị có yếu tố quốc tế, bạn thường được cung cấp một chiếc tai nghe. Nếu bạn giỏi ngôn ngữ và có thể hiểu trực tiếp những gì người phát biểu nói, bạn không cần đeo tai nghe. Ngược lại, nếu bạn gặp khó khăn với ngôn ngữ, bạn sẽ đeo tai nghe và khi đó, bạn có thể nghe và hiểu toàn bộ nội dung của người phát biểu bằng tiếng mẹ đẻ. Giọng đọc đó chính là của những người làm công việc được gọi là dịch cabin.

Phiên dịch cabin là một hình thức phiên dịch song song với người nói. Trong đó, người phiên dịch sẽ ngồi trong một cabin cách âm, sử dụng các thiết bị hiện đại như tai nghe và microphone để có thể nghe và phiên dịch ngay lập tức. Trong các hình thức phiên dịch, phiên dịch cabin được coi là kỹ năng cao nhất của một phiên dịch viên chuyên nghiệp.

Dịch cabin có vẻ chuyên nghiệp và 'cool', nhưng để thành công trong nghề này, bạn cần phải nỗ lực rất nhiều để nâng cao không chỉ khả năng ngôn ngữ mà còn là kiến thức xã hội, khả năng diễn đạt, làm việc dưới áp lực... Để hiểu rõ hơn về nghề dịch cabin, dưới đây là chia sẻ của những 'cabiner' về thực tế của nghề này hiện nay và liệu nó có 'màu hồng' như mọi người nghĩ hay không.

Cần chuẩn bị những gì trước mỗi buổi dịch cabin?

Quỳnh Mai (SN 1996) là cựu sinh viên khoa tiếng Hàn, trường Đại học Hà Nội. Hiện tại, cô đã có trên 5 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dịch. Ngoài dịch cabin, Mai còn có cơ hội làm MC tiếng Hàn, thông dịch viên cho nhiều chương trình và người nổi tiếng Hàn Quốc. Để kể 'sơ sơ', Quỳnh Mai đã có cơ hội làm việc với những người nổi tiếng như Lee Dong Wook, Jung Hae In, Lee Hi, Taeyang... và nhiều nhóm nhạc hàng đầu như Aespa, SNSD, K.A.R.D...

Mai chia sẻ rằng trước mỗi buổi dịch cabin, cô luôn nghiên cứu kỹ tài liệu mà BTC cung cấp để đảm bảo kiến thức. Dịch cabin là việc dịch song song với người nói trong những phần cần tương tác, hỏi đáp giữa diễn giả và khán giả, hoặc trong những tình huống phát sinh. Ngay cả với những bài phát biểu được chuẩn bị trước với yêu cầu cao về độ chính xác, không tránh khỏi tình huống người nói thay đổi hoặc bổ sung chi tiết một cách ngẫu hứng. Lúc đó, người dịch cabin phải nhìn vào kịch bản và đồng thời lắng nghe để dịch sao cho chính xác nhất

Khi này, não bộ - tai - miệng phải hoạt động đồng thời để xử lý thông tin, dưới áp lực thời gian và yêu cầu về độ chính xác, làm tăng khó khăn gấp bội. Đây cũng là thách thức lớn nhất mà những người làm dịch cabin phải đối mặt

Cô Phạm Thị Thuỳ Vân - Trưởng Bộ môn Ngôn ngữ và Văn hóa Ả Rập, trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) - người đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dịch cabin, cũng thường xuyên gặp khó khăn với nhiệm vụ này. Cô cho biết luôn có những người nói không tuân theo kịch bản, khi đó nhiệm vụ của những người dịch cabin là phải linh hoạt theo người nói

“Nếu chỉ đơn giản là dịch theo tài liệu sẵn có, công việc này đã không được trả công cao như vậy. Thông thường, trước mỗi buổi dịch cabin, BTC sẽ cung cấp cho bạn một số tài liệu để bạn nắm bắt nội dung hội nghị. Tuy nhiên không phải lúc nào tài liệu cũng đầy đủ, đặc biệt là với những bài phát biểu có tính ngẫu hứng hoặc không có sự chuẩn bị trước. Vì vậy, bạn phải luôn sẵn sàng cho những tình huống đó”, cô Vân chia sẻ

Không chỉ chuẩn bị kiến thức từ tài liệu được cung cấp, cô Thùy Vân còn tự tìm kiếm thông tin liên quan và ghi chú những từ chuyên ngành vào sổ tay trước. Cô cũng xem một số video có liên quan trên YouTube để tập dượt trước

“Tiếng Ả Rập không có nhiều cơ hội dịch cabin như các ngôn ngữ khác nên mỗi khi có dịp, mình sẽ phải chuẩn bị rất cẩn thận để đảm bảo phong độ của mình”, cô Vân nói

Ngoài kiến thức và tài liệu dịch, những người tham gia dịch cabin cũng cần quan tâm đến việc bổ sung năng lượng và chuẩn bị sức khỏe cho buổi dịch diễn ra suôn sẻ. Trong khi Quỳnh Mai thường ăn no trước giờ dịch để tập trung 100%, thì Nguyễn Thị Trúc Linh - MC song ngữ và phiên dịch viên chuyên nghiệp - còn chu đáo chuẩn bị thêm nước uống, cafe và kẹo ngậm để tránh mệt mỏi. Dù chỉ ngồi trong 'cabin' nhưng Trúc Linh vẫn luôn chú ý đến việc mặc đồ lịch sự và thoải mái, với vest là ưu tiên hàng đầu

Dù bạn đã có nhiều kinh nghiệm trong nghề dịch hay chỉ mới bắt đầu, việc mắc phải lỗi trong quá trình dịch thuật là không thể tránh khỏi. Một trong những kỷ niệm đáng nhớ của cô Thùy Vân là khi dịch cho nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đón tiếp đoàn đại biểu quốc tế tại văn phòng chủ tịch nước trong khuôn khổ Đại hội lần thứ 22 Hội đồng Hòa bình thế giới tổ chức tại Hà Nội

“Bài phát biểu của Chủ tịch nước được gửi trước cho mình, BTC yêu cầu mình gửi lại bản dịch để kiểm tra và lưu trữ. Tuy nhiên, khi Chủ tịch nước phát biểu, ông đã không đọc bài phát biểu được chuẩn bị sẵn. Tình huống này khiến mình hơi bất ngờ, nhưng may mắn mình đã xử lý ổn thỏa”, cô Vân chia sẻ

Một sự cố khác của cô Vân là khi speaker Việt Nam đọc các ca dao tục ngữ Việt: “Bầu ơi thương lấy bí cùng. Tuy khác giống nhưng chung một giàn”. Cô không thể tìm ra câu tương đương trong tiếng Ả Rập nên chỉ có thể diễn giải nó là một câu ca dao về sự đoàn kết

Với Trúc Linh, cô luôn nhớ rõ lần đầu tiên được trải nghiệm cabin. Khi đó, cô không dám mở miệng nói lên vì sợ sẽ dịch sai và cả cabin phải chịu hậu quả của cô.

“Tuy nhiên, 'thực hành làm cho hoàn thiện' (nghĩa là: Có công mài sắt có ngày nên kim - PV) là một câu nói luôn đúng trong mọi trường hợp. Việc luyện tập liên tục giúp não học cách tiếp nhận và xử lý thông tin cùng lúc bằng 2 ngôn ngữ sẽ giúp phản xạ nhanh hơn rất nhiều với các tình huống có thể xảy ra. Do là người mới nên tôi chỉ nhận các công việc cabin có tài liệu và đề tài rõ ràng để có thể nghiên cứu từ vựng, đọc các tài liệu liên quan để hiểu rõ hơn và để phần diễn đạt trôi chảy hơn. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng là không thể thiếu trong nghề này.

Không học chuyên ngành ngoại ngữ có thể theo nghề dịch cabin được không?

Đa phần, người làm dịch thuật thường học chuyên ngành ngoại ngữ. Tuy nhiên, không phải ai tốt nghiệp ngôn ngữ cũng có thể làm dịch cabin, mà còn phụ thuộc vào khả năng, mục tiêu, và sở thích của mỗi người trong tương lai.

Ví dụ như Quỳnh Mai, trước khi bắt đầu dịch cabin, cô đã làm nhiều công việc liên quan đến tiếng Hàn. Sau nhiều năm trau dồi kiến thức và kinh nghiệm, cô mới đủ tự tin để theo đuổi nghề này.

“Dịch cabin là một công việc khó khăn, không chỉ với tiếng Hàn mà còn với các ngôn ngữ khác. Vì vậy, chỉ ngồi trên ghế nhà trường không đủ để có đủ kinh nghiệm và kiến thức thực chiến để làm nghề này,” Mai chia sẻ.

Hoặc như Thùy Vân, sau khi tốt nghiệp chuyên ngành tiếng Ả Rập tại Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) vào năm 2011, cô mới đủ tự tin để tham gia dịch cabin.

“Dịch cabin được coi là một mức độ cao mà bất kỳ người học ngoại ngữ nào cũng muốn đạt được, tôi cũng vậy. Tuy nhiên, dịch cabin là một công việc áp lực và căng thẳng, bởi không phải lúc nào nội dung cũng nằm trong tầm hiểu biết của mình. Công việc này đòi hỏi sự tập trung cao khi tai, não và miệng phải làm việc song song. Sau mỗi buổi dịch cabin, tôi luôn cảm thấy mệt mỏi dù chỉ là ngồi trong cabin và nói”, Vân nhấn mạnh.

Với tính chất khó khăn của công việc, hầu hết những người theo nghề này đều có nền tảng ngoại ngữ tốt và đã học ngoại ngữ chuyên sâu trong nhiều năm. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp ngoại lệ.

Trong khi đó, Trúc Linh không phải là người có học vấn chuyên ngành ngoại ngữ, cô theo học ngành Tài chính - Ngân hàng tại Đại học Ngân hàng (TP.HCM). Nhưng do đam mê, cô đã tự học các khóa về MC song ngữ, phiên dịch liên tiếp và phiên dịch cabin để nâng cao kỹ năng và kiến thức.

Dù công việc khó khăn nhưng theo Linh, bất kỳ sinh viên nào cũng có thể theo đuổi nếu có quyết tâm. Tuy nhiên, nghề dịch không chỉ yêu cầu kiến thức ngôn ngữ mà còn cần khả năng hiểu và truyền đạt nội dung như một diễn giả thực thụ. Điều đó yêu cầu sự tích lũy kiến thức và kinh nghiệm sống, vì vậy sinh viên cần phải nỗ lực nhiều hơn để thành công.

Một cách để tiết kiệm thời gian và nhanh chóng bước vào nghề là chọn một chuyên ngành mạnh để theo đuổi. Trong trường hợp của Linh, cô tập trung vào lĩnh vực Giáo dục và Tài chính kỷ nguyên số, nơi cô có kiến thức sâu rộng từ quá trình học và làm việc trước đó.

Đồng quan điểm, Thùy Vân nhấn mạnh rằng chìa khóa không phải là bạn mới ra trường hay đã ra trường mấy năm, mà là khả năng ngôn ngữ, đam mê với ngôn ngữ đó và thời gian bạn dành cho việc luyện tập dịch cabin. Nếu bạn bắt đầu luyện tập dịch từ năm thứ ba hoặc thứ tư, khi ra trường bạn đã có kinh nghiệm.

Mức lương cho công việc dịch cabin là bao nhiêu?

Mặc dù chưa có số liệu cụ thể về mức lương cho dịch cabin, nhưng theo nhiều cabiner, thu nhập họ nhận được khá hậu hĩnh. Mức lương thường phụ thuộc vào khả năng và kinh nghiệm của bạn, cũng như thời gian làm việc trong ngành. Ngoài ra, thu nhập còn phụ thuộc vào độ hiếm có của ngôn ngữ bạn dịch, và người dịch có khả năng nắm bắt ngôn ngữ đó ra sao.

Quỳnh Mai chia sẻ rằng, nếu bạn đạt đến trình độ dịch cabin cho các hội thảo lớn, thu nhập sẽ rất cao. Cô biết nhiều người trong ngành dịch tiếng Hàn có thu nhập lên đến 1000-1200 đô la (khoảng 25 - 30 triệu đồng) sau mỗi buổi dịch cabin.

“Thực tế, thu nhập cao hay thấp phụ thuộc vào đánh giá chủ quan của bạn. Nhưng chắc chắn thu nhập của người dịch cabin sẽ cao hơn thu nhập bình quân trên đầu người. Bạn sẽ tự đánh giá xem mức lương có xứng đáng không, dựa trên công sức bạn bỏ ra và các chi phí cơ hội đi kèm”, Trúc Linh nhấn mạnh.

Thùy Vân cũng thêm : “Thu nhập của người dịch cabin sẽ thay đổi tùy theo ngân sách của từng sự kiện. Nhưng thường thì việc được dịch là điều vui rồi nên mức lương không phải là vấn đề quan trọng nhất”.

Hình ảnh: NVCC