Buzz
Dưới đây, Mytour giới thiệu đến các bạn học sinh lớp 9 các mẫu bài văn Xem xét về vai trò của Thuý Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều. Tài liệu bao gồm 5 mẫu bài văn được tuyển chọn từ những bài văn xuất sắc nhất của học sinh trên toàn quốc. Qua các bài văn này, các bạn có thêm tư liệu tham khảo, củng cố kiến thức để đạt được kết quả cao trong các bài kiểm tra, bài thi vào lớp 10 sắp tới. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo một số dạng bài văn khác tại chuyên mục Văn 9.
Xem xét về vai trò của Thuý Kiều - Mẫu 1
Nguyễn Du không chỉ được kính trọng vì tài năng văn chương mà còn bởi lòng nhân từ và sự đau đớn của ông khi chứng kiến những cảnh bi thảm của cuộc sống. Trái tim nhạy cảm của nhà văn đau đớn với mỗi nhịp đập của xã hội cần sự giúp đỡ, để sống qua từng ngày, từng tháng. Dù thời đại và hoàn cảnh có thay đổi, nhưng người phụ nữ vẫn là người chịu đau đớn nhất. Sự nhân từ của ông đã giúp ông hiểu sâu sắc nỗi khổ của phụ nữ dưới chế độ phong kiến suy đồi, và thể hiện sự đau đớn và bất công trong tác phẩm của mình:
Vùng trời thanh bình thoáng đã
Nguyện cầu số mệnh nối nhau qua bao thăng trầm.
Kiều - một hình ảnh đáng nhớ trong văn học. Cô là biểu tượng của những người phụ nữ với số phận bi đến tận cùng. Truyện Kiều là tác phẩm ghi lại hành trình đau buồn của cô, cũng như biểu hiện rõ ràng nhất của sự bất công trong xã hội thời phong kiến.
Sinh ra trong gia đình đoan trang, sống trong sự bao bọc của giàn màn êm đềm, Kiều và Vân là những người phụ nữ xinh đẹp và trong sáng. Một buổi chiều xuân, cuộc gặp gỡ đã thay đổi số phận của họ. Đó là cuộc gặp với Đạm Tiên, một dấu hiệu cho thấy cuộc sống của Kiều sẽ không được êm đềm, và sau đó là cuộc gặp với Kim Trọng, người mang lại cho cô niềm hạnh phúc và tình yêu. Dù phải đối mặt với những khó khăn, Kiều đã chấp nhận hy sinh để giúp gia đình. Mặc cho đau khổ, cô đã từ bỏ tình yêu đích thực của mình để trở thành món hàng bị mua bán.
Khi Mã Giám Sinh đến để hỏi mua Kiều làm vợ, cuộc gặp gỡ ban đầu đã mang lại cho cô cảm giác tuyệt vọng và đau khổ. Mã Giám Sinh là một người đê tiện, và Kiều đã nhận ra điều này ngay từ buổi gặp gỡ đầu tiên.
Thực sự, chất lượng quan trọng hơn vẻ bề ngoài quý phái
Đừng để bị lừa bởi vẻ đẹp mà quên đi tinh thần trí tuệ.
Khó có thể tưởng tượng được cuộc gặp gỡ nào đau lòng hơn thế này!
Tâm trạng rối ren, đau buồn vì tình yêu đầu tan vỡ, tức giận vì sự oan uổng cha em phải chịu, xấu hổ khi phải đối mặt với người đàn ông lạ. Hình ảnh của nàng khi bước ra khỏi phòng thật làm lòng người đau đớn :
Bi kịch gia đình thêm đau lòng cá nhân
Cây hoa bên lối nước, một hàng lệ dài.
Nước mắt của nàng rơi lệ trên từng dòng chữ, mỗi bước đi đều là nỗi đau. Những giọt nước mắt lan tỏa, khổ đau làm đau lòng người đọc, khiến ai cũng cảm thấy xót xa cho Kiều. Bước vào phòng khách với sự e dè, xấu hổ của một người con gái trong tình cảnh đó :
Ngượng ngùng giữa làn sương mờ
Bước chân giữa bóng hoa, dấu vết đau lòng.
Hình ảnh xấu hổ của Kiều là nỗi thẹn thùng của một cô gái mới lớn, rơi vào hoàn cảnh đau lòng. Trước nỗi đau của Kiều, Mã Giám Sinh không có một chút thương cảm mà coi cô như một món hàng trong chợ :
Hình bóng tóc thắt bím, tay nắm chặt
Nét buồn như cánh hoa cúc, mảnh mai như cành mai.
Hắn kiểm tra mọi thứ, thách thức Kiều theo cách của người giàu muốn mua sắm hàng xịn :
Cưỡi ngựa giả vờ chơi bài, đưa bút thử viết thơ.
Cô gái đẹp “tài năng vượt trội, sắc đẹp khó cưỡng” làm cho kẻ buôn bán Mã “suy nghĩ” mãi để đánh giá giá trị thực của “món hàng” này. Chúng ta không thể không thương cảm cho Kiều khi kẻ đê tiện đàm phán, thao túng từng chút một để giá mua cô chỉ bằng bốn trăm lượng. Kiều cảm thấy đau đớn khi nghĩ về việc kẻ buôn bán người đê tiện nhất có thể trở thành chồng của mình? Càng thêm đau lòng khi trong tâm trí cô vẫn in sâu hình bóng của Kim Trọng, người “tài năng và phong lưu”. Từ đây, cuộc sống của cô đi vào một trang mới, không còn êm đềm và ngọt ngào như trước nữa.
Với bút pháp tài tình của mình, Nguyễn Du đã làm cho người đọc cảm nhận được phần nào nỗi oán trách, bi thương của Kiều trong đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều. Kiều - một con người có phẩm chất tốt đẹp, xứng đáng được hạnh phúc nhất, nhưng lại phải chịu đựng nhiều đau khổ và bất hạnh vì xã hội thối nát của thời đó đã đè nén cô trong mười năm khổ đau. Tác phẩm đã thể hiện lòng nhân ái, lòng yêu thương của nhà văn đối với Kiều, đồng thời phản ánh sâu sắc thế giới xã hội lúc bấy giờ.
Nghĩ về số phận của Thuý Kiều - một hình ảnh đặc biệt
Truyện Kiều là một tác phẩm vĩ đại không thể quên của Nguyễn Du. Tác phẩm tập trung vào cuộc sống gian nan của Kiều, cũng như cuộc sống của nhiều phụ nữ khác trong thời kỳ phong kiến. Họ luôn phải chịu đựng nhiều đau khổ, sự nhục nhã từ những kẻ vô lương, vô tâm, sử dụng tiền bạc để chà đạp lên quyền sống của họ. Trong đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều đã hé lộ thực tế thăng trầm của cuộc sống của Kiều, là một ví dụ điển hình cho tình hình xã hội thời đó.
Đoạn trích này nằm ở phần thứ hai của tác phẩm (phần gia biến và lưu lạc). Sau khi bị kẻ buôn bán vu oan, gia đình của Kiều lâm vào tình cảnh tan tác, đau thương. Tài sản bị cướp bóc, cha và em trai của Kiều bị bọn giặc bắt và tra tấn dã man. Số tiền mà chúng đòi hỏi là quá nặng nề: “Ba trăm lạng để giải quyết việc này”. Kiều phải gạt nước mắt, bỏ qua tình yêu đầu đẹp đẽ với Kim Trọng để bán mình chuộc gia đình khỏi cuộc khổ cực.
Đoạn này kể về việc Mã Giám Sinh đến mua Kiều. Đây là một nốt nhạc buồn, bắt đầu cho cuộc hành trình đầy bi kịch của Kiều kéo dài suốt mười lăm năm.
Việc Kiều muốn bán mình đã thu hút sự chú ý của cộng đồng vì ai cũng biết về cô, một người phụ nữ tài năng và hoàn hảo. Mã Giám Sinh đã gửi người đến nhà để cầu hôn cô.
Tài năng của Nguyễn Du không chỉ là mô tả tổng quát mà đi sâu vào những chi tiết đặc biệt, thể hiện được tính cách của nhân vật. Không ai biết rõ về Mã Giám Sinh, chỉ biết rằng hắn đến từ xa. Khi được hỏi, hắn trả lời mập mờ, không dễ dàng tiết lộ:
“Tên tôi, gọi là: 'Mã Giám Sinh'
Hai câu chỉ cung cấp thông tin rất ít về hắn. Tên Mã là duy nhất, những điều khác đều bí ẩn. “Giám Sinh” chỉ là một cách gọi phổ biến của sinh viên trường Quốc tử giám, không phải là tên riêng. “Lâm Thanh” là một vùng lớn, không ai biết hắn ở đâu, gia đình hắn như thế nào? Cách nói của Mã đã phản ánh phần nào về tính cách của hắn. Hắn không có vẻ lịch sự và nho nhã như một người học giả.
Nguyễn Du đã mô tả chi tiết về ngoại hình và trang phục của Mã:
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mặt mày lão hóa, lông mày gọn gàng, áo quần lịch lãm.
Bộ mặt mày râu mịn màng tỏ ra thiếu tự nhiên, với râu cạo gọn gàng và lông mày được tỉa tỉ mỉ. Từ “mịn màng” gợi lên cảm giác của sự trơn tru, mịn màng. Áo quần lịch lãm chỉ ra sự trang trọng của bộ trang phục, tuy nhiên cũng có phần thiếu tự nhiên. Hai từ “lịch lãm” thường được sử dụng để khen ngợi trang phục của trẻ em hơn là của người lớn. Việc tạo ra một hình ảnh lấp lánh cho nhân vật, tác giả đã châm chọc, chế nhạo ngụy quân giả danh Mã. Sự châm chọc ngầm sâu hơn khi một người đã “niên trạc ngoại tứ tuần” (sắp già) lại cố gắng tự trang trí, tạo cho mình hình ảnh trẻ trung như một chàng trai mới lớn. Bức tranh về hành động của anh còn rõ ràng hơn qua câu: “Trước thầy sau tớ lao xao”
Nguyễn Du đã làm nổi bật cách Mã Giám Sinh đi hỏi vợ một cách lạ lùng. Thầy trò của hắn không giống như những người khác, họ lớn tiếng, cẩu thả, và không lễ phép.
Đặc biệt, hành động thô lỗ, thô sơ của một kẻ vô học, với bề ngoài của một học sinh trường Quốc tử giám, đã được thể hiện rõ qua chi tiết: “Ngồi trên ghế tột cùng sạn sùi”
“Ghế trên” là ghế dành cho những người cao tuổi, những người lớn tuổi, những người đáng kính. Người đi hỏi vợ được xem như là người trong gia đình nhưng lại “ngồi trên ghế tột cùng” thì thực sự không lịch sự, không đúng mực.
Bản tính buôn người của Mã Giám Sinh hiện rõ hơn trong quá trình mua bán Kiều. Miệng thì nói những lời hoa mỹ:
Rằng: 'Mua ngọc đến Lam Kiều”
Nhưng hành động lại hoàn toàn trái ngược. Câu 'Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?” đã chứng tỏ Mã Giám Sinh là một kẻ buôn người khôn ngoan, láu cá.
Mặc dù ăn mặc chỉnh chu, nói những lời hoa mỹ, ra vẻ lịch sự nhưng dần dần bản chất xấu xa, đê tiện, giả dối của y đã lộ ra.
Với kỹ thuật kể và mô tả kết hợp, Nguyễn Du đã mô tả nét đặc trưng của Mã Giám Sinh, từ ngoại hình đến tính cách, làm nổi bật hình ảnh của một kẻ buôn người, tàn nhẫn.
Trong toàn bộ quá trình mua bán, Kiều im lặng, không thể nói một từ. Nỗi đau, thẹn thùng, xót xa và tủi hổ đã đạt đến đỉnh điểm.
Trong tác phẩm của Nguyễn Du, việc sử dụng hình ảnh tượng trưng và ẩn dụ đã giúp tạo ra bức tranh tâm trạng của nhân vật Kiều một cách sinh động và sâu sắc.
Nguyễn Du đã không trực tiếp đánh giá nhân vật mà thông qua hình ảnh và từ ngữ, ông đã thể hiện sự đau khổ và cảm xúc sâu sắc của Kiều đối diện với bạo lực và bất công trong xã hội.
Trong tác phẩm, Nguyễn Du đã thành công trong việc vẽ nên các nhân vật chính và phản diện, qua đó phản ánh rõ sự đen tối của xã hội phong kiến và tác động của nó đối với nhân phẩm con người.
Suy ngẫm về số phận của Thuý Kiều - Mẫu 3
Nguyễn Du đã phác họa lại cuộc sống của phụ nữ trong xã hội phong kiến với sự chân thành và thấu hiểu, đồng thời nổi bật sự bất công và đau khổ mà họ phải trải qua.
Phần hai của Truyện Kiều, Gia biến và lưu lạc, mô tả gia đình Thúy Kiều sau khi bị vu oan. Họ trải qua đau thương và tan tác khi cả của cải bị cướp đi, cha và em trai bị bắt giữ và tra hỏi. Giá chuộc được đưa ra là rất lớn: Ba trăm lạng mới có thể giải quyết vụ này. Kiều buộc phải hy sinh mối tình đầu với Kim Trọng để chuộc cha và em trai khỏi lao tù.
Bằng bút pháp sắc sảo và tài nghệ, Nguyễn Du đã vẽ nên bức tranh sống động của Mã Giám Sinh, một kẻ buôn bán thịt người và làm nô lệ. Đồng thời, ông đã thể hiện nỗi đau đớn và tuyệt vọng của Thúy Kiều - một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn nhưng lại bị coi như một món hàng, bị mua bán mà không được sự thương xót. Thông điệp về tội ác của xã hội phong kiến suy tàn và lời kêu gọi thống thiết: Hãy cứu lấy con người được ẩn chứa sau từng hình ảnh, từng từ ngữ trong đoạn này.
Quyết định của Kiều muốn bán mình đã gây ra sự chấn động trong dư luận vì ai cũng biết đến cô - người phụ nữ được biết đến với vẻ đẹp và tài năng. Mã Giám Sinh đã dùng mối quan hệ để dẫn cô về nhà và cầu hôn.
Một điều rõ ràng trong bút pháp tả người của Nguyễn Du là khi miêu tả những nhân vật chính (như chị em Thúy Kiều, Kim Trọng, Từ Hải...) thì ông sử dụng bút pháp ước lệ; còn miêu tả những nhân vật phản diện (như Tú Bà, Mã Giám Sinh, Hồ Tôn Hiến...) thì ông sử dụng bút pháp thực tế. Qua cách viết này, độc giả có thể nhận biết được loại nhân vật và thái độ của tác giả. Mã Giám Sinh cũng không phải là ngoại lệ.
Tài năng của Nguyễn Du không nằm ở việc miêu tả dài dòng mà ẩn chứa trong những chi tiết tiêu biểu, chọn lọc, thể hiện được bản chất của nhân vật. Không ai biết rõ về quá khứ của Mã Giám Sinh, chỉ biết rằng hắn đến từ xa (viễn du). Khi hỏi về tên, hắn đáp: “Mã Giám Sinh”. Hỏi quê, hắn nói: 'Huyện Lâm Thanh cũng gần'. Hai câu trả lời chỉ cung cấp thông tin nhỏ là hắn có họ Mã. Còn lại đều mù mờ, không rõ ràng. Giám Sinh là tên gọi chung của sinh viên trường Quốc tử giám chứ không phải là tên riêng. Về huyện Lâm Thanh, rộng lớn nhưng không ai biết hắn ở đâu, gia thế ra sao? Cách nói chuyện của Mã đã tiết lộ một phần về tính cách của hắn. Hắn không có tính cách lịch sự và thanh lịch như một sinh viên trường Quốc tử giám, một người có học.
Mặc dù bề ngoài, Mã Giám Sinh có nhiều mâu thuẫn, nhưng tuổi của hắn thì không dễ xác định. Mã có thể đã lên tuổi, nhưng cách ăn mặc và hành động của hắn cứ trẻ trung như trai trẻ. Nguyễn Du đã sử dụng từ ngữ như nhẵn nhụi, bảnh bao để miêu tả sự giả tạo và cố gắng của Mã. Dù hắn cố che giấu bản chất bên trong, nhưng thực tế vẫn được lộ ra.
Nguyễn Du đã làm nổi bật cách Mã Giám Sinh đi hỏi vợ bằng cách so sánh với thầy tớ. Mã hành động vô lễ, không tôn trọng, chỉ quan tâm đến tiền bạc. Thông qua những chi tiết như ghế trên ngồi tót sỗ sàng, Nguyễn Du đã lột tả bản chất tiểu nhân vô học của Mã.
Khi gặp Kiều, Mã xem xét cẩn thận nhưng rất cảm phục vẻ đẹp và tài năng của cô. Hắn ép Kiều phải thể hiện tài năng của mình để định giá. Dù thấy Kiều thật sự xuất sắc, nhưng hắn vẫn cố gắng thương lượng giá, điều này chỉ khiến mối quan hệ giữa họ trở nên rõ ràng hơn.
Đoạn thơ này tạo ra cảm giác ghen tị và khinh bỉ đối với Mã Giám Sinh, nhưng cũng đồng thời làm ta cảm thấy xót xa cho Thúy Kiều, người đã phải hy sinh mọi thứ. Nguyễn Du đã diễn đạt tâm trạng của Kiều khi bán mình với sự đau đớn và tuyệt vọng.
Nỗi cảm xúc cá nhân tồn tại cùng với nỗi khổ của gia đình,
Nước mắt chảy thành hàng khi buổi sáng đến.
Ngần ngừ buồn lòng với cảm giác e dè.
Chẳng dám nhìn gương, cảm thấy mặt dày và đau lòng.
Tay vẫn nắm chặt, vẫn tiếp tục, nhưng trái tim đầy đau thương.
Vẻ buồn như cúc điệu, nhưng gầy gò như cành mai.
Bằng bút pháp ước lệ quen thuộc, Nguyễn Du vẽ nên vẻ đẹp của Kiều dưới ánh sáng của đau khổ. Tình cảm chân thành của tác giả đã làm vỡ tan tính khuôn sáo của bút pháp cổ điển và mang lại sự xúc động thật sự cho người đọc. Chúng ta đồng cảm với Kiều và căm thù xã hội thối nát đã phá hủy gia đình cô, đẩy cô vào cảnh khó khăn.
Trích đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều là minh chứng cho tài năng miêu tả tâm lý và xây dựng hình ảnh nhân vật của Nguyễn Du. Truyện Kiều là biểu tượng cho số phận bi đắng của phụ nữ và là lời kết án âm thầm về xã hội phong kiến đã sinh ra những kẻ như Mã Giám Sinh.
Suy nghĩ về cuộc sống của Thuý Kiều - người mẫu số 4
Trong sự đau khổ và thất vọng, Kiều quyết định hy sinh bản thân để cứu gia đình. Mã Giám Sinh tận dụng tình hình đó để chiếm đoạt cô, mặc dù thực ra hắn chỉ muốn lợi dụng cô. Trích đoạn này mở đầu cho một chuỗi năm dài của cuộc đời Kiều đầy khó khăn.
Với ngòi bút sắc sảo, Nguyễn Du vạch trần bộ mặt tàn ác của bọn buôn bán thịt người. Trong màn kịch đó, Mã Giám Sinh đóng vai một kẻ đê tiện, tàn nhẫn, và ngòi bút của Nguyễn Du đã khắc họa rõ bản chất đen tối của hắn.
Mã Giám Sinh vẫn tỏ ra lịch lãm và trẻ trung dù đã niên trạc, nhưng hành vi và cử chỉ của hắn đã vạch trần bản chất thật sự của một kẻ vô lễ, thô lỗ.
Nguyễn Du đã vạch trần bản chất đê tiện của Mã Giám Sinh thông qua cách miêu tả sắc sảo, lột tả từng hành động, từng cử chỉ của hắn.
Mặc dù cố gắng che đậy bằng mánh lới xảo quyệt, nhưng bản chất thật sự của Mã Giám Sinh vẫn bị vạch trần qua cử chỉ, hành vi của hắn.
Mã Giám Sinh coi Kiều như một món hàng để mua bán, tỏ ra lịch lãm và sang trọng nhưng thực chất là một kẻ buôn bán đê tiện, chẳng khác gì mua bán hàng hóa.
'Mua ngọc đến Lam Kiều, Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?' - Đằng sau những lời miêu tả sang trọng là bản chất thật của kẻ buôn bán thịt người, vô lễ.
Cuối cùng, bản chất bỉ ổi nhất của tình cảnh là:
'Cò kè bớt một, thêm hai. Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm' - Một cách trắng trợn, hành động mua bán người của Mã Giám Sinh lộ rõ trong màn kịch lễ vấn danh.
Trong cảnh 'mua thịt bán người', bản chất thực sự của Mã Giám Sinh được vạch trần một cách rõ ràng, tồi tệ nhất.
Thuý Kiều, một cô gái tài sắc vẹn toàn, bị biến thành một món hàng trong tay kẻ buôn thịt bán người, đầy buồn khổ và đau đớn.
'Nỗi mình thêm tức nỗi nhà, Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng! Ngại ngùng dợn gió, e sương, Ngừng hoa bóng thẹn, trông gương mặt dày.' - Thể hiện sâu sắc nỗi đau và xót xa của Kiều khi trở thành một món hàng cho kẻ buôn bán người.
Kiều cảm thấy đau đớn cho tình yêu của mình và gia đình, lệ rơi không ngừng. Nàng đối diện với Mã Giám Sinh như hoa trước sương gió, cảm thấy thẹn thùng với sự bày tỏ của mình.
Trong màn kịch 'lễ vấn danh', Kiều đóng vai như một 'cái máy' theo yêu cầu của mụ mối và Mã Giám Sinh, nhưng trong lòng nàng đầy đau đớn và tủi nhục.
Nguyễn Du đã miêu tả cảnh bán người như việc bán hoa cho thuyền lái buôn.
Bằng cách miêu tả ngoại hình, cử chỉ và ngôn ngữ đối thoại, Nguyễn Du đã lột trần bản chất xấu xa của Mã Giám Sinh và lên án sự tàn bạo chà đạp lên tài sắc và nhân phẩm của phụ nữ.
Suy nghĩ về thân phận của Kiều - Mẫu 5
Trong đoạn Mã Giám Sinh mua Kiều, diễn ra bi kịch gia đình khi cha và em bị vu oan, bị tra tấn, tù đày, tài sản gia đình bị bọn sai nha chiếm đoạt. Trong cảnh này, Kiều quyết định bán mình để chuộc cha.
Đoạn thơ ghi lại cảnh Mã Giám Sinh mua Kiều và nỗi đau khổ của nàng trước bi kịch gia đình và tình yêu tan vỡ.
Trong đoạn thơ tả cảnh mua bán người, Nguyễn Du miêu tả rất sống động và cụ thể. Nhân vật chính là Mã Giám Sinh, mụ mối và Thúy Kiều. Cuộc mua bán được diễn ra với những từ ngữ sang trọng nhưng thực chất là sự bán rẻ nhân phẩm và tài sắc của người phụ nữ.
Cảnh Mã Giám Sinh mua Kiều là sự tố cáo sâu sắc về hiện thực xã hội, nơi có bọn buôn thịt bán người và những người làm mối chỉ để kiếm lợi bất chính. Tài sắc của Kiều trở thành một món hàng và nhân phẩm của người phụ nữ bị chà đạp.
Đoạn thơ này thể hiện tài nghệ của Nguyễn Du trong việc tả người.
Mụ mối: nhanh nhẹn, tháo vén tóc, bắt tay hỏi họ tên, quê quán khách viễn phương, rồi 'mời vào lầu trang'. Mụ mối gấp gáp yêu cầu Kiều nhanh chóng ra (kíp ra), 'vén tóc bắt tay' Kiều, khôn khéo đặt giá:
Mối rằng: giá trị nghìn vàng,
Bản sắc nhờ sự ước mong của người dám thương!
Tác giả miêu tả cử chỉ, lời nói của mụ mối, tạo ra hình ảnh của một người nhanh nhẹn, thông minh, linh hoạt, kiếm sống bằng nghề môi giới trong việc mua bán người.
Mã Giám Sinh là 'khách viễn du' đến để 'vấn danh' - khách đến hỏi vợ và xin cưới. Cách giới thiệu có vẻ trang trọng. Hai câu tiếp theo là 'hỏi - đáp'. Cách trả lời cộc lốc, thiếu văn minh. Hai từ 'rằng' làm cho ngôn từ thô lậu hơn:
Hỏi tên, nói rằng: 'Mã Giám Sinh',
Hỏi quê, nói rằng: 'Huyện Lâm Thanh gần ấy mà'.
Mã Giám Sinh và mụ Tú Bà hợp tác mở một nhà hàng lầu xanh tại Lâm Tri, nhưng hắn lại nói dối rằng quê quán của mình ở 'Lâm Thanh cũng gần'. Hắn chỉ là một kẻ buôn thịt bán người, nhưng lại tự nhận mình là sinh viên của trường Quốc Tử Giám, họ Mã, tức là một trí thức thuộc tầng lớp quý tộc. Nhân cách của hắn dần hé lộ. Mặc dù đã qua bốn mươi tuổi nhưng vẫn giữ được vẻ 'nhẵn nhụi' và 'bảnh bao', hai đặc điểm được châm biếm:
Quá niên trạc ngoại tứ tuần,
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.
Cả 'thầy' lẫn 'tớ', cũng như 'trước' và 'sau', đều tạo ra một vẻ sang trọng, nhưng thực ra thì thầy và tớ của ông khách viễn phương này lại càng thêm 'lao xao' mà không có nền nếp, lễ giáo gì cả! Cử chỉ 'sỗ sàng', không biết ý tứ gì, không biết giữ lễ phép, lại còn dám đứng lên ghế cao ngồi 'tót'! Nếu là sinh viên của trường Quốc Tử Giám thực sự, thì hắn ta thật sự là kém sĩ hạnh!
Trước thầy sau tớ lao xao,
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang.
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng.
Chữ 'tót' tràn ngập sự khinh bỉ, đã phơi bày rõ bản chất của kẻ 'Thường quen mồi để kiếm ăn từ những đêm trăng thanh.
'Cân sắc cân tài', 'ép', 'thử' những cử chỉ, cách thức mua người ấy của tên lái buôn họ Mã mới thật ghê tởm! Chỉ sau khi đã 'mặn nồng một vẻ một ưa', Mã Giám Sinh mới 'dặt dìu' mua bán. Hắn là kẻ khôn ngoan đến róc đời, trong mọi mánh lới buôn thịt bán người. Cũng sang trọng kiểu cách như ai. Chẳng qua chỉ là hoa hòe hoa sói thớ lợ:
Rằng: 'Mua ngọc đến Lam Kiều',
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường.
Hai chữ 'cò kè' đã bóc trần bản chất bủn xỉn của một kẻ 'Quanh năm buôn phấn bán hương đã lẻ'
Qua nhân vật Mã Giám Sinh, ta càng thấy rõ bút pháp hiện thực trong tả người của Nguyễn Du. Nét vẽ nào cũng sắc sảo tạo nên tính cách rất sống của nhân vật Mã Giám Sinh. Chi tiết nghệ thuật nào cũng rất sống, đằng sau đó là thái độ khinh bỉ của nhà thơ đối với loại người bạc ác tinh ma này! Bức chân dung phản diện của Mã Giám Sinh có giá trị tố cáo hiện thực đặc sắc, lên án bọn buôn thịt bán người vô nhân đạo, đạo đức giả trong xã hội phong kiến suy tàn, thối nát.
Kiều là một thiếu nữ hiếu thảo, giàu đức hi sinh, Trước cảnh gia biến nàng bán mình để chuộc cha, để cứu gia đình. Nàng tự xem thân mình như 'hạt mưa' nhỏ bé hèn mọn. Tất cả vì 'ba xuân', một lòng đền đáp công ơn sinh thành của cha me:
Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,
Liều đem tấc cỏ quyết đền ba xuân.
Kiều sống trong tâm trạng bi kịch dữ dội giữa tình riêng với tình nhà, giữa chữ tình với chữ hiếu, 'nỗi mình thêm tức nỗi nhà'. Nàng vô cùng đau khổ. Bao nhiêu nước mắt, bao nhiêu 'lệ hoa' đã tuôn rơi, cả người nàng như héo hon rũ xuống: 'ngại ngùng', 'bóng thẹn', 'mặt dày', 'nét buồn như cúc điệu gầy như mai' Vì là người đẹp đau khổ cho nên các ẩn dụ so sánh mà nhà thơ sử dụng đều gắn liền với cái đẹp: thềm hoa, lệ hoa 'nét buồn như cúc, điệu gầy như mai'. Kiều bị mụ mối và Mã Giám Sinh 'ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ'. Mã Giám Sinh đã 'đắn đo cân sắc cân tài'. Con người Kiều, tài sắc Kiều đã trở thành món hàng đem ra mua bán. Nguyễn Du đã ca ngợi lòng hiếu thảo, đức hi sinh của Kiều trước gia biến, cảm thương cho nỗi đau khổ của nàng khi Mã Giám Sinh 'cân sắc cân tài', khi bị hắn 'cò kè bớt một thêm hai'. Đoạn thơ chứa chan tinh thần nhân đạo là ở những chi tiết nội dung ấy.
'Mã Giám Sinh mua Kiều' là đoạn thơ có giá trị tố cáo đanh thép và sâu sắc nhất trong Truyện Kiều. Nguyễn Du đã dựng nên một bức tranh tả thực sắc sảo giúp chúng ta thấy rõ được bộ mặt tàn ác, ghê tởm của bọn buôn thịt bán người trong xã hội, ở đây là Mã Giám Sinh. Nhà thơ đã lên án mặt trái đồng tiền hôi tanh: 'Tiền lưng đã có, việc gì chàng xong!'. Đồng cảm, xót thương cho số phận nàng Kiều: phải bán mình chuộc cha. Thương tiếc tài sắc giai nhân bị vùi dập. Đó là giá trị nhân đạo.
Đoạn thơ thể hiện bút pháp nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Du trong sự tả cảnh mua Kiều, trong tả người: tả Mã Giám Sinh, tả mụ mối thì sử dụng bút pháp hiện thực, chi tiết hiện thực; tả Kiều thì thiên về ước lệ. Rất biến hóa, tài tình. Ngôn ngữ mang sắc thái biểu cảm đầy ấn tượng. Tóm lại, cảnh Mã Giám Sinh mua Kiều có giá trị tố cáo hiện thực và chứa chan tinh thần nhân đạo. Đoạn thơ là sự khởi đầu tiếng kêu thương của một kiếp đoạn trường.
