Đăm Săn là một sử thi anh hùng của dân tộc Ê – đê, có tên đầy đủ là Bài ca chàng Đăm Săn (Kbi khan Y Đăm Săn). Sử thi này kể về cuộc đời đầy lịch sử của một tù trưởng trẻ tuổi, sự vĩ đại của những chiến công và khao khát tự do của bộ lạc Ê – đê, được gọi là Đăm Săn
1. Sử thi Đăm Săn bao gồm 7 khúc ca:
- Khúc ca 1 và 2: Kể về việc lấy vợ theo tục lệ nối dây và hành động chống lại tục lệ đó của Đăm Săn
- Trong phần này, sử thi Đăm Săn kể về việc Đăm Săn trở thành tù trưởng, dẫn dắt buôn làng ra làm nương, săn bắn, bắt cá, và tham gia vào cuộc chiến tranh của bộ lạc. Anh chiến thắng hai tù trưởng đối địch mạnh mẽ là Mơ – tao Grư và Mtao Mxây để bảo vệ và làm giàu cho bộ tộc.
- Trong phần này, sử thi kể về việc Đăm Săn chặt cây thần và đi bắt Nữ thần Mặt Trời. Sau khi cầu hôn không thành, anh trở về và tử vong trong rừng ma đất đen.
- Phần này tập trung vào việc Đăm Săn thụ thai trong bụng của chị gái Hơ – âng. Đứa bé mới sinh mang tên Đăm Săn, nhanh chóng trưởng thành và tiếp tục nối dây với hai nàng Hơ Nhị và Hơ Bhị, trở thành một tù trưởng mẫu mực, tiếp tục con đường vinh quang mà anh đã chọn.
2. Sử thi Đăm Săn đã tường thuật sâu sắc về nhân vật Đăm Săn, một anh hùng kiệt xuất theo kiểu anh hùng của dân tộc – bộ lạc. Những hành động và chiến công của Đăm Săn trong sử thi này tập trung vào hai chủ đề chính:
- Chủ đề thứ nhất là cuộc chiến để giải thoát khỏi sự ràng buộc của tập tục hôn nhân nối dây theo chế độ mẫu quyền.
- Thứ hai là cuộc đấu tranh chống lại những tư tưởng đối địch, nhằm bảo vệ sự sống và làm cho bộ tộc trở nên phồn thịnh và giàu có.
3. Sử thi Đăm Săn thuộc thể loại sử thi dân gian anh hùng. Người Ê – đê gọi sử thi này là “khan”, nghĩa là một thể loại truyện kể bằng văn vần kết hợp văn xuôi, với sử dụng đối đáp và đôi khi có kèm theo điệu bộ. Câu thơ, câu văn trong sử thi Đăm Săn được kết nối bằng những hình ảnh dễ hiểu, so sánh cụ thể, phong phú trong tượng trưng và thần thoại. Nghe kể “khan” là niềm đam mê không ngừng của người Ê – đê Tây Nguyên.