1. Bước đầu
- Giới thiệu một số điểm về tác giả Viễn Phương - là một trong những tác giả nổi tiếng nhất trong số những người viết văn và nghệ sĩ tham gia vào cuộc chiến chống lại quân Mỹ và bảo vệ đất nước.
- Một số điểm về bài thơ “Viếng lăng Bác”- bài thơ này được viết với tâm trạng trữ tình sâu sắc, thể hiện tình cảm thành kính, lòng thành của nhà thơ khi tham gia vào hàng ngàn người viếng lăng Bác.
2. Phần thân bài
a. Cảm xúc đầy nghẹn ngào khi đến thăm lăng Bác (khổ 1)
- “Con từ miền Nam đến thăm lăng Bác”: Nhân dân miền Nam gọi mình là con của Bác vì Bác như một người cha hiền từ và nhân hậu.
- Nhà thơ sử dụng từ “thăm”: nói giảm nói tránh để giảm bớt nỗi đau, mặc dù Bác đã đi xa nhưng trong lòng mỗi người Bác vẫn luôn sống mãi.
- Từ “bát ngát” hiện ra trước mắt, một màu xanh ngút ngàn trải dài và lan tỏa xung quanh lăng.
- Hình ảnh những hàng tre không chỉ đơn thuần là những cụm tre xung quanh lăng mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về phẩm chất bất khuất, kiên cường của con người Việt Nam, có tinh thần yêu thương và đoàn kết.
⇒ Tác giả đứng trước lăng Bác với lòng nghẹn ngào, gọi mình là “con”…
b. Cảm xúc khi nhìn thấy đoàn người vào lăng viếng Bác (khổ 2)
- Ẩn dụ về “mặt trời”: Bác Hồ là mặt trời của dân tộc, mang ánh sáng ấm áp cho cuộc sống của mọi người, đồng thời thể hiện lòng kính trọng và tình yêu thương vô hạn dành cho Bác. Hình ảnh ẩn dụ này tôn vinh sự vĩnh hằng và trường tồn của Bác trong lòng triệu người Việt.
- Sử dụng từ ngữ “ngày ngày”: nhấn mạnh về thời gian không ngừng, và tấm lòng của mọi người vẫn mãi nhớ về Bác.
- Hình ảnh ẩn dụ về “tràng hoa”: tượng trưng cho những người vào viếng lăng Bác hình thành một tràng hoa lộng lẫy, mỗi người mang theo một bông hoa của lòng thành kính, tình yêu và niềm tin vào vị lãnh tụ.
- “bảy mươi chín mùa xuân”: là biểu tượng cho cuộc đời của Bác với những mùa xuân tươi đẹp, đồng thời là tuổi thọ của Người.
⇒ Sự biết ơn sâu sắc đối với công lao vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lòng thành kính của nhân dân Việt Nam dành cho vị lãnh tụ của dân tộc.
c. Cảm xúc khi bước vào lăng, nhìn thấy di hài của Bác (Khổ 3)
- “Giấc ngủ bình yên”: nói giảm nhằm giảm bớt nỗi đau, đồng thời thể hiện sự trân trọng, quý trọng giấc ngủ của Bác.
- “ánh trăng nhẹ nhàng sáng tỏ”: nhân hóa ánh sáng từ lăng, đồng thời tượng trưng cho vẻ đẹp cao quý của tâm hồn Người.
- “Bầu trời xanh”: biểu tượng cho sự vĩnh hằng của Bác cùng với vẻ đẹp của đất nước non sông.
- Nhà thơ sử dụng nghệ thuật ẩn dụ để biểu hiện cảm xúc “tim nhói đau”, cảm giác như nỗi đau nhức nhối cắt vào lòng.
⇒ Tâm trạng của nhà thơ trong lăng đối với Bác đầy thành kính và xúc động.
d. Tình cảm và cảm xúc trước khi ra về (Khổ 4)
- “Mai quay về miền Nam, lòng xao xuyến nước mắt”: cảm xúc sâu sắc không muốn rời xa.
- Phép liệt kê và ẩn dụ “con chim, đóa hoa, cây tre” kết hợp với điệp ngữ “muốn làm”: biểu hiện sự dâng hiến tha thiết, mãnh liệt, muốn làm một điều gì đó vì Bác.
- Hình ảnh của cây tre lặp lại tạo nên kết cấu đối xứng từ đầu đến cuối.
⇒ Chủ thể “con” không được nêu rõ, thể hiện ước nguyện này không chỉ của tác giả mà còn của toàn bộ dân tộc Việt Nam đối với Bác.
3. Phần kết
- Tổng kết về thành tựu về nội dung và nghệ thuật trong bài thơ:
+ Sử dụng thể thơ 8 chữ, với giọng điệu tinh tế, sâu sắc, linh hoạt trong sử dụng các biện pháp tu từ, ngôn ngữ thơ đơn giản nhưng rất sâu sắc và tinh tế.
+ Biểu hiện niềm xúc động, lòng thành kính và nỗi đau chân thành của nhà thơ trước sự ra đi của Bác, ước ao được ở bên Bác mãi mãi, tỏ ra tôn kính và biết ơn Bác…