Xu hướng thị trường

Xu hướng thị trường (tiếng Anh: Market trend) chỉ định xu hướng di chuyển của một thị trường tài chính theo một hướng cụ thể qua thời gian. Các xu hướng này được phân chia thành trường kỳ cho thời gian dài, chính cho thời gian trung hạn, và phụ cho thời gian ngắn. Các nhà giao dịch nhận diện xu hướng thị trường qua phân tích kỹ thuật, dựa vào các mức giá hỗ trợ và kháng cự để dự đoán các xu thế giá cả theo thời gian. Thuật ngữ thị trường Bò và thị trường Gấu dùng để mô tả các xu hướng tăng và giảm tương ứng, có thể áp dụng cho toàn bộ thị trường hoặc các lĩnh vực và chứng khoán cụ thể.

Nguyên gốc

Nguồn gốc chính xác của cụm từ 'thị trường bò' và 'thị trường gấu' vẫn còn là bí ẩn. Theo Từ điển Oxford, thuật ngữ 'thị trường bò' lần đầu xuất hiện vào năm 1891. Trong tiếng Pháp, 'bulle spéculative' chỉ một bong bóng đầu cơ trên thị trường. Từ điển từ nguyên trực tuyến gắn từ 'bull' với nghĩa 'thổi phồng' và xác định nghĩa liên quan đến chứng khoán từ năm 1714. Các phong cách chiến đấu của gấu và bò có thể đã ảnh hưởng đến các thuật ngữ này; bò đực chiến đấu bằng cách hất sừng lên, trong khi gấu dùng bàn chân đè xuống đối thủ.

Một giả thuyết từ nguyên cho rằng thuật ngữ 'thị trường gấu' xuất phát từ những kẻ đầu cơ ở London, những người bán da gấu trước khi gấu thực sự bị săn bắn, trái với câu tục ngữ ne vendez pas la peau de l'ours avant de l’avoir tué ('đừng bán da gấu trước khi bạn giết gấu'). Điều này phản ánh sự lạc quan thái quá. Trước bong bóng biển Nam năm 1721, gấu cũng liên quan đến hoạt động bán khống, nơi các nhà đầu cơ bán da gấu mà họ chưa sở hữu, với hy vọng mua lại với giá rẻ hơn sau này.

Một nguồn gốc khả dĩ khác là từ chữ 'Bulla', có nghĩa là hóa đơn hoặc hợp đồng. Trong thị trường đang tăng trưởng, những người nắm giữ hợp đồng tương lai về hàng hóa thấy giá trị hợp đồng của họ tăng lên. Ngược lại, trong một thị trường suy giảm, những người nắm giữ hàng hóa sẽ có lợi từ việc giá giao hàng tương lai cao hơn so với giá hiện tại.

Một số giả thuyết thú vị đã được đưa ra để giúp nhớ về nguồn gốc của các thuật ngữ này:

• Bull là viết tắt của 'bully', hiện có nghĩa là 'xuất sắc'.
• Liên quan đến tốc độ của động vật: bò đực thường di chuyển nhanh, trong khi gấu được coi là chậm chạp—mặc dù trên thực tế, gấu có thể chạy nhanh hơn ngựa trong điều kiện thích hợp.
• Các thuật ngữ này có thể bắt nguồn từ hai gia đình ngân hàng cổ điển, Barings và Bulstrodes.
• 'Bò' biểu thị thị trường 'bùng nổ', trong khi 'gấu' ám chỉ thị trường 'suy thoái'.
• 'Bò' tượng trưng cho sự tự tin và tích trữ, trong khi 'gấu' thể hiện sự chuẩn bị cẩn thận và chờ đợi.

Nhóm nghệ sĩ quốc tế Mark và Diane Weisbeck đã được chọn để thiết kế lại tượng Thị trường Bò tại phố U-ôn. Tác phẩm chiến thắng của họ, 'Bull Market Rocket', hiện là biểu tượng hiện đại của thế kỷ 21 cho xu hướng thị trường tăng trưởng.

Xu hướng chính

Một xu hướng chính được xác định bởi sự phổ biến rộng rãi trên toàn thị trường (hầu hết các ngành) và kéo dài trong vài năm hoặc hơn.

Thị trường bò

Thị trường bò thường gắn liền với sự gia tăng niềm tin của nhà đầu tư và đẩy mạnh đầu tư vào các dự đoán về sự tăng trưởng giá trong tương lai (tăng vốn). Một xu hướng bò trên thị trường chứng khoán thường bắt đầu trước khi nền kinh tế có dấu hiệu hồi phục rõ rệt.

Chẳng hạn, chỉ số Sensex của Sàn giao dịch chứng khoán Bombay, Ấn Độ, đã trải qua một xu hướng thị trường bò kéo dài khoảng năm năm, từ tháng 4 năm 2003 đến tháng 1 năm 2008, khi nó tăng từ 2.900 điểm lên 21.000 điểm. Các thị trường bò đáng chú ý bao gồm giai đoạn 1925-1929, 1953-1957 và 1993-1997, khi thị trường chứng khoán Mỹ và nhiều nơi khác tăng mạnh; trong khi giai đoạn đầu tiên kết thúc đột ngột với Đại Khủng Hoảng, các giai đoạn sau chủ yếu là hạ cánh mềm, dẫn đến các thị trường gấu lớn (xem: Suy thoái kinh tế 1960-1961 và bong bóng dot-com 2000-01).

Thị trường Gấu

Thị trường gấu là sự giảm sút tổng thể trong thị trường chứng khoán qua một khoảng thời gian. Nó đánh dấu sự chuyển đổi từ sự lạc quan của nhà đầu tư sang sự sợ hãi và bi quan rộng rãi. Theo The Vanguard Group, 'Mặc dù không có định nghĩa thống nhất về thị trường gấu, một tiêu chuẩn chung được chấp nhận là giảm giá 20% hoặc hơn trong ít nhất hai tháng.'

Chẳng hạn, thị trường gấu sau sự sụp đổ phố U-ôn năm 1929 đã làm mất 89% vốn hóa thị trường của Trung bình công nghiệp Dow Jones vào tháng 7 năm 1932, đánh dấu sự khởi đầu của Đại Suy thoái. Sau khi phục hồi gần 50% thiệt hại, một thị trường gấu kéo dài từ 1937-1942 đã xảy ra, khi thị trường giảm một lần nữa. Một thị trường gấu dài hạn đã xảy ra từ khoảng 1973-1982, bao gồm khủng hoảng năng lượng năm 1970 và thất nghiệp cao đầu những năm 1980. Tuy nhiên, một thị trường gấu khác đã xảy ra từ tháng 3 năm 2000 đến tháng 10 năm 2002. Các ví dụ gần đây nhất là từ tháng 10 năm 2007 đến tháng 3 năm 2009, do khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện tại.

Đỉnh thị trường

Đỉnh thị trường (hay còn gọi là đỉnh cao) thường không phải là một sự kiện đột ngột. Đây là thời điểm mà thị trường đạt đến mức cao nhất của nó trong một khoảng thời gian (thường là vài năm). Đỉnh thị trường được nhận diện chỉ khi nhìn lại, vì các nhà đầu tư thường không nhận ra nó khi xảy ra. Thường sẽ có một sự giảm giá theo sau, bắt đầu từ từ và sau đó nhanh chóng hơn. Theo William J. O'Neil, một đỉnh thị trường thường được đặc trưng bởi ba đến năm ngày phân phối tại chỉ số thị trường chính xảy ra trong khoảng thời gian ngắn. Phân phối thể hiện sự giảm giá với khối lượng giao dịch cao hơn so với các phiên trước.

Chẳng hạn, đỉnh cao của bong bóng dot-com (được đo bằng NASDAQ-100) xảy ra vào ngày 24 tháng 3 năm 2000. Chỉ số này đóng cửa ở mức 4.704,73 và chưa bao giờ trở lại mức đó. Chỉ số Nasdaq đạt mức cao nhất 5.132,50 và chỉ số S&P 500 đạt 1.525,20. Một đỉnh cao mới của thị trường Mỹ rộng hơn xuất hiện vào ngày 9 tháng 10 năm 2007, với chỉ số S&P 500 đóng cửa ở mức 1.565 và Nasdaq ở mức 2.861,50.

Đáy thị trường

Đáy thị trường là thời điểm đảo ngược xu hướng, đánh dấu sự kết thúc của một suy thoái và bắt đầu của một xu hướng tăng trưởng (thị trường bò). Việc xác định đáy (hoặc 'bắt đáy') khi nó xảy ra là rất khó khăn. Sự tăng trưởng sau một giai đoạn giảm thường chỉ kéo dài ngắn ngủi, và giá có thể tiếp tục giảm. Điều này có thể gây ra tổn thất cho nhà đầu tư nếu họ mua vào khi thị trường vẫn đang giảm hoặc đáy bị đánh giá sai. Baron Rothschild từng khuyên rằng thời điểm tốt nhất để mua là khi có 'đổ máu trên phố', tức là khi thị trường giảm mạnh và tâm lý nhà đầu tư cực kỳ bi quan.

Một số ví dụ về đáy của thị trường, dựa trên giá đóng cửa của Trung bình công nghiệp Dow Jones (DJIA), bao gồm:

• Vào ngày 19 tháng 10 năm 1987, chỉ số DJIA đạt mức đáy 1.738,74 sau khi giảm từ 2.722,41 vào ngày 25 tháng 8 năm 1987. Ngày này được gọi là Ngày thứ Hai đen tối (biểu đồ).

• Vào ngày 9 tháng 10 năm 2002, chỉ số DJIA đạt mức đáy 7.286,27 sau khi giảm từ 11.722,98 vào ngày 14 tháng 1 năm 2000. Điều này bao gồm một đáy trung gian ở mức 8.235,81 vào ngày 21 tháng 9 năm 2001 (giảm 14% từ ngày 10 tháng 9), dẫn đến một đỉnh trung gian 10.635,25 vào ngày 19 tháng 3 năm 2002 (biểu đồ). Chỉ số Nasdaq, vốn nặng về công nghệ, giảm hơn 79% từ mức đỉnh 5.132 (ngày 10 tháng 3 năm 2000) xuống đáy thấp nhất 1.108 (ngày 10 tháng 10 năm 2002).

• Vào ngày 9 tháng 3 năm 2009, chỉ số DJIA đạt mức đáy 6.440,08 sau khi giảm mạnh do khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn, từ mức 14.164,41 vào ngày 9 tháng 10 năm 2007 (biểu đồ).

Xu hướng phụ

Xu hướng phụ là những biến động ngắn hạn trong giá theo hướng của một xu hướng chính. Chúng thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.

Một dạng của xu hướng thị trường thứ cấp được gọi là điều chỉnh. Điều chỉnh là sự giảm giá ngắn hạn từ 5% đến 20% hoặc hơn. Đây là một sự giảm giá không đủ mạnh để được xem là một thị trường gấu (dựa trên kết quả sau này).

Một dạng khác của xu hướng phụ là hồi phục thị trường gấu (còn được gọi là 'hồi phục yếu ớt' hoặc 'nhảy lên con mèo chết'), đặc trưng bởi sự tăng giá chỉ từ 10% đến 20% trước khi tiếp tục xu hướng của thị trường gấu. Các hồi phục thị trường gấu đã xuất hiện trong chỉ số Dow Jones sau sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929, kéo dài đến đáy thị trường năm 1932, cũng như trong cuối thập niên 1960 và đầu thập niên 1970. Chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản đã chứng kiến nhiều hồi phục thị trường gấu kể từ cuối những năm 1980 trong khi tiếp tục xu hướng giảm dài hạn tổng thể.

Xu hướng trường kỳ

Một xu hướng thị trường trường kỳ là xu hướng dài hạn kéo dài từ 5 đến 25 năm, bao gồm nhiều xu hướng chính. Trong một xu hướng gấu trường kỳ, các thị trường bò nhỏ hơn sẽ xen kẽ với các thị trường gấu lớn hơn, trong khi xu hướng tăng trường kỳ bao gồm các thị trường bò lớn hơn và các thị trường gấu nhỏ hơn.

Trong một xu hướng tăng dài hạn, thị trường thường có chiều hướng đi lên. Ví dụ, thị trường chứng khoán Hoa Kỳ đã trải qua một xu hướng tăng dài từ khoảng năm 1983 đến 2000 (hoặc 2007), mặc dù có những gián đoạn ngắn như sự sụp đổ năm 1987 và khủng hoảng công nghệ Internet từ 2000 đến 2002.

Ngược lại, trong một xu hướng giảm dài hạn, xu hướng chủ yếu là đi xuống. Một ví dụ điển hình là thị trường vàng từ tháng 1 năm 1980 đến tháng 6 năm 1999, nơi giá vàng giảm mạnh từ mức cao 850 USD/ao-xơ (30 USD/g) xuống thấp 253 USD/ao-xơ (9 USD/g), gây nên một phần của cuộc khủng hoảng hàng hóa toàn cầu.

Cảm tính đầu tư

Cảm tính đầu tư là một chỉ báo thị trường chứng khoán mang tính trái ngược. Thực tế, thị trường luôn cân bằng giữa người mua và người bán, vì vậy không thể có sự chênh lệch rõ ràng giữa người mua và người bán. Thị trường gồm có các nhà đầu tư, những người có thể giữ chứng khoán trong nhiều năm, và các thương nhân, những người chỉ giữ vị trí trong vài tuần hoặc vài giây. Các nhà đầu tư thường theo chiến lược mua khi giá thấp và bán khi giá cao, trong khi các thương nhân cố gắng tận dụng hành động của nhà đầu tư bằng cách mua khi họ bán và bán khi họ mua. Sự gia tăng cầu từ nhà đầu tư có thể làm tăng giá chào của thương nhân, trong khi sự gia tăng cung từ nhà đầu tư có thể làm giảm giá mời của thương nhân.

Khi cảm tính của nhà đầu tư trở nên rất lạc quan (hoặc tiêu cực), một số nhà phân tích coi đây là dấu hiệu cho thấy đáy của thị trường có thể đang gần kề. Khả năng dự đoán của tín hiệu này (xem cảm tính thị trường) đạt mức cao nhất khi cảm tính nhà đầu tư đạt đến các giá trị cực đoan. Các chỉ báo đo lường cảm tính nhà đầu tư có thể bao gồm những phân tích như của David Hirshleifer, trong đó mô tả hiện tượng xu hướng từ phản ứng kém đến phản ứng thái quá của nhà đầu tư hoặc nhà đầu cơ.

• Chỉ số cảm tính trí tuệ nhà đầu tư: Khi tỷ lệ giữa nhà đầu tư lạc quan (bò) và nhà đầu tư bi quan (gấu) giảm xuống mức thấp kỷ lục, điều này có thể báo hiệu một đáy thị trường. Thường thì số lượng nhà đầu tư bi quan sẽ vượt trội hơn số lạc quan. Tuy nhiên, nếu tỷ lệ lạc quan đạt đỉnh cao và tỷ lệ bi quan giảm xuống mức thấp, có thể đây là dấu hiệu của một đỉnh thị trường sắp đến hoặc đã xuất hiện. Chỉ số này thường đáng tin cậy hơn khi xác định đáy thị trường so với các đỉnh.
• Chỉ số cảm tính của Hiệp hội các nhà đầu tư cá nhân Hoa Kỳ (AAII): Khi chỉ số này giảm xuống mức -15% hoặc thấp hơn, thường có thể dự đoán thị trường đang trải qua một giai đoạn giảm sâu.
• Các chỉ báo cảm tính khác bao gồm tỷ lệ Nova-Ursa, tỷ lệ Short Interest/Total Market Float, và tỷ lệ Đặt giá/Gọi giá.

Ảnh hưởng

Xu hướng thị trường chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố nhân khẩu học và công nghệ. Xét theo góc độ kinh tế vĩ mô, niềm tin tiêu dùng và sự thay đổi trong chi tiêu có thể ảnh hưởng đến dòng tiền trong nền kinh tế. Từ góc độ kinh tế vi mô, thay đổi nhân khẩu học có thể tác động đến sự phát triển của các doanh nghiệp và công ty. Sự phát triển của Internet đã tạo điều kiện cho người tiêu dùng tiếp cận nhiều nhà cung cấp và sản phẩm, từ đó ảnh hưởng đến hướng đi của thị trường.

Dù vậy, nhiều người tin rằng xu hướng thị trường có thể thay đổi theo thời gian, và có nhiều yếu tố có thể làm thay đổi quan điểm này. Đường cong công nghệ chữ S, như được mô tả trong cuốn sách “Lưỡng nan của Người đổi mới”, cho thấy công nghệ thường bắt đầu phát triển chậm, sau đó tăng trưởng nhanh khi người dùng làm quen, và cuối cùng ổn định khi công nghệ mới thay thế. Điều này cho thấy sự thay đổi trên thị trường là hoàn toàn hợp lý.

Các liên kết bên ngoài

• Định nghĩa xu hướng thị trường, giải thích và ví dụ được trình bày theo cách đơn giản