Xử lý tranh chấp đất đai và các thủ tục liên quan

Vấn đề về tranh chấp đất đai và cách giải quyết chúng đang gây phiền toái cho bạn. Hãy cùng tìm hiểu cách giải quyết nhé!

Tranh chấp đất đai là một vấn đề không mong muốn của người sở hữu đất, gây ra nhiều phiền phức và tốn thời gian. Mytour sẽ cung cấp thông tin chi tiết và cần thiết nhất khi bạn cần giải quyết vấn đề này.

Khái niệm tranh chấp đất đai là gì?

Tranh chấp đất đai là sự bất đồng, mâu thuẫn hoặc xung đột giữa các bên, có nguồn gốc từ quyền lợi, nghĩa vụ hoặc quyền sở hữu đất đai.

Các bên tham gia tranh chấp đất đai có thể là các chủ thể quản lý, sử dụng đất mà không có quyền sở hữu. Tranh chấp này ảnh hưởng đến họ cũng như đến Nhà nước.

Nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp đất đai là do sau Cách mạng tháng 8 và sau 1953, Nhà nước cùng Đảng tiến hành cải cách ruộng đất, loại bỏ chế độ chiếm hữu ruộng đất. Ở miền Bắc vào năm 1960, thông qua hợp tác hóa nông nghiệp, ruộng đất được chuyển sang sở hữu tập thể, góp phần làm cho tình hình sử dụng đất ổn định.

Với miền Nam, từ năm 1845 đến 1954, Chính phủ đã chia đất cho nông dân hai lần. Tuy nhiên, vào cuối năm 1957, chính quyền Sài Gòn lúc đó đã tiến hành cải cách điền địa, gây ra những biến động trong việc sử dụng đất. Sau năm 1975, chính phủ tiếp tục thực hiện hợp tác hóa nông nghiệp, sử dụng đất để xây dựng các trường nông trường, trang trại,... Điều này cũng ảnh hưởng đến quyền sử dụng đất của người dân.

Tuy nhiên, theo điều 53 của Hiến pháp 2013, đất đai thuộc sở hữu của toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước ủy quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất theo quy định của Luật. Vì vậy, những ảnh hưởng của chế độ xưa đều dẫn đến mâu thuẫn về quyền sử dụng đất đai.

Các phương pháp giải quyết tranh chấp đất đai

Hòa giải tranh chấp đất đai

Loại hình hòa giải tranh chấp đất đai: Hòa giải tự nguyện và hòa giải bắt buộc.

Hòa giải tự nguyện (được khuyến khích bởi Nhà nước)

Trong trường hợp xảy ra tranh chấp đất đai giữa các bên, có thể tự tiến hành hòa giải để giải quyết hoặc tham gia vào hòa giải cơ sở, là phương pháp được Nhà nước ưu ái nhất.

Hòa giải bắt buộc tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có tranh chấp đất đai

Hòa giải bắt buộc xảy ra khi tranh chấp đất đai được khởi kiện và Tòa án yêu cầu hòa giải. Trong tình huống này, các bên liên quan sẽ tham gia vào quá trình hòa giải tại UBND xã, phường, thị trấn có liên quan đến tranh chấp đất đai.

Quy trình hòa giải tranh chấp đất đai

Theo Điều 202 của Luật Đất đai 2013 và Điều 88 của Nghị định 43/2014/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 01/2017/NĐ-CP), quy trình hòa giải diễn ra như sau:

Bước 1: Nộp đơn

Một hoặc các bên trong tranh chấp nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND xã, phường, thị trấn nơi có tranh chấp đất.

Bước 2: Tiếp nhận đơn

UBND xã, phường, thị trấn tiếp nhận đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai và thực hiện kiểm tra, đối chiếu các thông tin cần thiết. Sau đó, UBND sẽ xác minh nguyên nhân gây ra tranh chấp, thu thập giấy tờ và tài liệu liên quan.

Đại diện của UBND sẽ thành lập hội đồng hòa giải và tiến hành giải quyết tranh chấp giữa các bên.

Bước 3: Giải quyết

Hội đồng hòa giải sẽ thực hiện hòa giải giữa các bên để đưa ra quyết định cuối cùng. Nếu hòa giải thành công và có thay đổi về ranh giới hoặc quyền sử dụng đất, biên bản hòa giải sẽ được gửi đến Phòng Tài nguyên và Môi trường hoặc Sở Tài nguyên và Môi trường để công nhận thay đổi ranh giới thửa đất và cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Trong trường hợp một bên không đồng ý với kết quả hòa giải, có thể gửi đơn kiện lên Tòa án để được giải quyết.

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai

Cách giải quyết tranh chấp đất đai sẽ được phân chia thành 2 loại. Trong trường hợp có Sổ đỏ, các thủ tục sẽ khác biệt so với khi không có Sổ đỏ.

Với các trường hợp có Sổ đỏ

Khi một trong các bên có giấy chứng nhận hoặc một số giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai, Tòa án nhân dân tại địa phương có tranh chấp sẽ giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện

Danh sách tài liệu khởi kiện tranh chấp đất đai khi có Sổ đỏ bao gồm:

• Mẫu đơn khởi kiện theo
  đường dẫn này
• Tài liệu chứng minh quyền sử dụng đất như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc một trong các loại giấy tờ theo quy định tại Điều 100.
• Biên bản hòa giải có chứng nhận từ UBND xã và có chữ ký của các bên tranh chấp.
• Tài liệu cá nhân của người khởi kiện: Sổ hộ khẩu; chứng minh thư hoặc thẻ căn cước công dân.
• Các tài liệu chứng minh khác: Theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, bất kỳ vấn đề nào được khởi kiện đều phải có tài liệu, chứng cứ để minh chứng cho yêu cầu khởi kiện đó.

Bước 2: Nộp đơn khởi kiện

Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, người khởi kiện sẽ nộp tại Tòa án nhân dân tại cấp huyện có đất đang tranh chấp. Có thể chọn cách nộp sau đây:

• Nộp trực tiếp tại Tòa án;
• Gửi đến Tòa án qua bưu chính;
• Gửi trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Bước 3: Tòa thụ lý và giải quyết

Trong trường hợp hồ sơ của bạn còn thiếu thông tin, Tòa án sẽ yêu cầu bổ sung các tài liệu cần thiết. Bạn sẽ chuẩn bị và bổ sung lại.

Nếu hồ sơ đã đầy đủ các giấy tờ cần thiết, Tòa án sẽ thông báo về việc nộp tạm ứng phí, người khởi kiện sẽ nộp tại cơ quan thuế và sau đó nộp lại biên lai tại Tòa. Tòa sẽ tiếp nhận hồ sơ và chuẩn bị cho quá trình xét xử.

Thủ tục chuẩn bị và xét xử

Thời hạn để xét xử vụ việc là 4 tháng. Đối với những trường hợp phức tạp, thời gian này có thể được gia hạn thêm không quá 2 tháng. Trong quá trình này, Tòa án sẽ tổ chức hòa giải, và nếu không đạt được thỏa thuận, sẽ tiến hành xét xử sơ thẩm.

Sau khi xét xử sơ thẩm, nếu các bên vẫn tranh chấp, họ có thể kháng cáo. Nếu không, họ sẽ chấp nhận bản án sơ thẩm. Trong trường hợp kháng cáo, cần phải có căn cứ hợp lý; nếu không, sẽ bất lợi cho bên kháng cáo.

Đối với trường hợp tranh chấp đất đai không có Sổ đỏ

Trong trường hợp tranh chấp đất đai không có Sổ đỏ, người liên quan có thể yêu cầu UBND có thẩm quyền giải quyết hoặc khởi kiện tại Tòa Án.

Cách 1: Yêu cầu UBND cấp có thẩm quyền giải quyết

Trường hợp 1: Tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau, Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ giải quyết.

Trường hợp 2: Nếu một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, thì Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ giải quyết.

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND cấp huyện:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ và nộp hồ sơ

Hộ gia đình, cá nhân có tranh chấp và muốn được giải quyết cần chuẩn bị 01 bộ hồ sơ bao gồm:

• Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai tại đây;
• Biên bản hòa giải tại UBND cấp xã;
• Trích lục bản đồ, hồ sơ địa chính liên quan đến diện tích đất tranh chấp và các tài liệu làm chứng cứ trong quá trình giải quyết tranh chấp;
• Báo cáo đề xuất và dự thảo quyết định giải quyết tranh chấp hoặc dự thảo quyết định công nhận hòa giải thành.

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, đại diện hộ gia đình, cá nhân nộp hồ sơ tại UBND huyện.

Bước 2: Tiếp nhận hồ sơ

Sau khi nộp hồ sơ, trong vòng 3 ngày làm việc, nếu hồ sơ chưa đầy đủ, thì cá nhân sẽ được nhận thông tin bổ sung từ cơ quan tiếp nhận. Cá nhân sẽ bổ sung hoàn chỉnh hồ sơ theo quy định.

Bước 3: Giải quyết yêu cầu

Chủ tịch UBND cấp huyện giao trách nhiệm cơ quan tham mưu giải quyết. Cơ quan tham mưu giải quyết hồ sơ có nhiệm vụ thẩm tra, xác minh vụ việc và tổ chức hòa giải giữa các bên. Có thể tổ chức các cuộc họp giữa các ban có liên quan với ban, ngành để giải quyết tranh chấp. Sau đó hoàn chỉnh hồ sơ trình Chủ tịch UBND để ban hành quyết định giải quyết.

Bước 4: Chủ tịch UBND cấp huyện ban hành kết quả giải quyết

Sau khi Chủ tịch UBND cấp huyện ban hành quyết định giải quyết tranh chấp hoặc quyết định công nhận hòa giải thành cho các bên tranh chấp. Nếu đồng ý kết quả thì kết thúc tranh chấp. Nếu chưa thì có thể khiếu nại lên Chủ tịch UBND cấp tỉnh/thành.

Hoặc cũng có thể khởi kiện lên Tòa án theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính - quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của Chủ tịch UBND cấp huyện.

Thời hạn giải quyết của hồ sơ của Chủ tịch UBND cấp huyện là không quá 45 ngày. Đối với các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa thì được tăng thêm 10 ngày.

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND cấp tỉnh:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ và nộp hồ sơ

Hộ gia đình, cá nhân có tranh chấp và muốn được giải quyết thì cần chuẩn bị 01 bộ hồ sơ với giấy tờ như sau:

Sau khi có đầy đủ hồ sơ, cá nhân sẽ tiến hành nộp hồ sơ tại UBND cấp tỉnh nơi đất đai xảy ra tranh chấp.

Bước 2: Tiếp nhận hồ sơ

Khi tiếp nhận hồ sơ, trong vòng không quá 3 ngày. Cơ quan sẽ yêu cầu bổ sung nếu hồ sơ chưa đủ thông tin. Nếu đầy đủ sẽ tiến hành trình Chủ tịch UBND tỉnh để giải quyết.

Bước 3: Thủ tục giải quyết

Chủ tịch UBND cấp tỉnh giao trách nhiệm cơ quan tham mưu giải quyết. Cơ quan tham mưu có nhiệm vụ thẩm tra, xác minh vụ việc, tổ chức hòa giải giữa các bên tranh chấp, tổ chức cuộc họp các ban, ngành có liên quan để tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai (nếu cần thiết) và hoàn chỉnh hồ sơ trình Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành quyết định giải quyết tranh chấp đất đai.

Sau khi nhận được những kết quả của cơ quan tham mưu, Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành quyết định giải quyết tranh chấp. Hoặc quyết định hòa giải cho các bên tranh chấp.

Bước 4: Chủ tịch UBND cấp tỉnh ban hành kết quả giải quyết

Chủ tịch UBND ban hành quyết định giải quyết hoặc quyết định công nhận hòa giải thành công cho các bên tranh chấp. Nếu các bên đồng ý thì kết thúc tranh chấp, hoặc nếu không thì khiếu nại lên Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường hoặc Tòa án theo quy định về tố tụng hành chính đối với hành vi hành chính của Chủ tịch UBND cấp tỉnh/ thành.

Thời hạn để UBND cấp tỉnh/ thành giải quyết là không quá 60 ngày. Nếu là tranh chấp ở các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa,... thì thêm 10 ngày.

Cách 2: Khởi kiện tại Tòa án nhân dân

Trường hợp khởi kiện tại Tòa án nhân thì giống với trường hợp tranh chấp đất đai nộp hồ sơ tại tòa trong mục Tranh chấp đất đai có Sổ đỏ nêu trên.

Bài viết hi vọng đã cung cấp cho bạn một số thông tin hữu ích trong việc giải quyết tranh chấp đất đai. Nếu còn thắc mắc bạn có thể đặt câu hỏi bên dưới nhé!

Mua khẩu trang tại Mytour phòng chống dịch bệnh khi đi làm thủ tục nhé: