Xương

Xương là phần thiết yếu của cơ thể, với nhiều chức năng quan trọng như hỗ trợ chuyển động và bảo vệ các cơ quan nội tạng. Nó đóng vai trò then chốt trong việc duy trì khả năng đi đứng của chúng ta.

Xương ở động vật (thuộc hệ vận động) có nhiều nhiệm vụ như định hình cơ thể, tạo ra các khoang chứa cơ quan nội tạng, hỗ trợ vận động, và là nơi sản sinh tế bào máu. Xương chủ yếu bao gồm khoáng chất (chủ yếu là canxi) và tế bào xương, với cấu trúc đặc biệt cần thiết cho các chức năng này.

Chức năng

Hỗ trợ cấu trúc cơ thể

Hệ xương có nhiệm vụ bảo vệ các cơ quan nội tạng: tủy sống được bao bọc trong ống sống, não bộ được bảo vệ bởi hộp sọ, và hệ tuần hoàn cùng hệ hô hấp được giữ gìn trong lồng ngực.

 Chức năng vận động: Các xương dài kết nối với cơ bắp thông qua gân. Cơ bắp bám vào xương tạo nên các đòn bẩy thông qua khớp. Dưới sự điều khiển của hệ thần kinh, các cơ co duỗi để làm xương chuyển động, cho thấy xương có vai trò quan trọng trong quá trình vận động. Xương được kết nối qua khớp bằng dây chằng, và mối quan hệ giữa xương và cơ bắp được nghiên cứu trong cơ sinh học.

Đóng vai trò sản xuất máu

Ngoài việc hỗ trợ cấu trúc cơ thể, xương cũng có chức năng sản xuất hồng cầu. Điều này chủ yếu diễn ra trong tủy xương - chất giống như gel nằm trong ống xương. Có hai loại tủy xương: tủy vàng (ở người già) không tham gia sản xuất hồng cầu, còn tủy đỏ (ở trẻ em) có mặt trong xương bả vai, xương hông, xương sườn, xương ức và xương chậu thì thực hiện chức năng này. Những dây chuyền sản xuất này luôn đảm bảo cung cấp đủ lượng hồng cầu để bù đắp cho số lượng hồng cầu mất đi.

Cấu tạo

Xương có cấu trúc khá cứng và nhẹ, được hình thành từ hai thành phần chính: chất vô cơ và chất hữu cơ. Chất vô cơ chủ yếu là Calci phosphate, tồn tại dưới dạng Ca5(PO4)3OH. Chất hữu cơ, gọi là Ossein hoặc cốt giao, có khả năng chịu nén tốt nhưng khả năng kéo căng lại kém. Xương giòn, độ co giãn phụ thuộc vào thành phần sinh học, đặc biệt là sụn. Xương có cấu trúc dạng lưới và độ đặc có sự thay đổi tùy thuộc vào từng khu vực. Trong cơ thể người có 206 xương, được chia thành ba phần: xương đầu, xương thân và xương chi.

Xương có thể có cấu trúc chắc chắn hoặc xốp. Lớp vỏ bên ngoài xương thường cứng và tạo nên phần lớn khối lượng của xương; tuy nhiên, với độ đặc của nó, diện tích bề mặt của lớp vỏ này khá nhỏ. Ngược lại, xương xốp có cấu trúc giống như tổ ong, với diện tích bề mặt lớn, nhưng chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng thể xương.

Xương có thể mềm hoặc cứng. Xương mềm thường được thay thế trong quá trình phát triển hoặc hồi phục, do cấu trúc không đồng nhất dẫn đến khả năng chịu lực kém. Trong khi đó, xương cứng có cấu trúc chắc chắn hơn và khả năng chịu lực tốt hơn. Xương mềm thường dần được thay thế bởi xương cứng khi cơ thể trưởng thành.

Xương sọ

Hộp sọ có cấu trúc khớp xương đặc biệt. Nó bao gồm 22 mảnh xương riêng biệt, các khớp giữa chúng không di chuyển. Những khớp này liên kết chặt chẽ như các mảnh ghép, tạo nên một cấu trúc vững chắc. Nhờ vậy, hộp sọ bảo vệ não bộ hiệu quả và giữ cho khuôn mặt ổn định, không bị biến dạng khi cử động.

Xương tay

Xương tay có cấu trúc linh hoạt, cho phép thực hiện nhiều hoạt động hàng ngày. Khi tổ tiên của chúng ta chuyển từ việc bò bằng bốn chân sang đứng thẳng, đôi tay trở nên rất quan trọng. Một bàn tay có 27 xương nhỏ, giúp các ngón tay có thể linh hoạt chạm vào nhau và thực hiện các động tác tinh vi.

Xương chi dưới

Xương chi dưới bao gồm 31 xương: xương chậu, xương đùi, xương bánh chè, xương cẳng chân, xương cổ chân, xương bàn chân và xương ngón chân.

Xương thân

Xương thân bao gồm 33 đốt sống, có chiều dài từ 60 đến 70 cm. Nó được chia thành 5 phần chính và có 4 đoạn cong giúp nâng đỡ và bảo vệ tủy sống.

• Hệ xương
• Xương thiếu

Hình ảnh minh họa

Liên kết bên ngoài

• CIMSI Lưu trữ ngày 26-04-2005 trên Wayback Machine
• VNN