Buzz
Với tác giả và tác phẩm Xúy Vân - Hồn thơ ngẩn ngơ, sách Kết nối tri thức cung cấp thông tin đầy đủ nhất về nội dung, cấu trúc, giá trị nghệ thuật và giá trị ý nghĩa của tác phẩm. Xúy Vân - Hồn thơ ngẩn ngơ là một tác phẩm quan trọng trong Ngữ văn lớp 10.
Tác giả và tác phẩm: Xúy Vân - Hồn thơ ngẩn ngơ - Tiếng Việt lớp 10: Kết nối tri thức
I. Tìm hiểu về tác phẩm Xúy Vân - Hồn thơ ngẩn ngơ
1. Thể loại:
Chèo là một loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống của Việt Nam, phổ biến ở khu vực phía bắc với sự phát triển mạnh mẽ tại vùng đồng bằng sông Hồng và hai khu vực lan tỏa khác. Chèo không chỉ là một hình thức giải trí mà còn là biểu tượng của văn hóa dân tộc, thường được trình diễn trong các dịp lễ hội và sự kiện truyền thống.
2. Xuất xứ:
- 'Xúy Vân giả dại' là một đoạn nổi bật trong vở chèo Kim Nam, được đánh giá cao là một trong những đoạn hay nhất của chèo cổ Việt Nam.
3. Phương thức diễn đạt: Tự truyện + Biểu hiện cảm xúc
4. Tóm tắt:
Nội dung: Xuý Vân thể hiện qua những câu hát một phần là hồn nhiên, ngây thơ, một phần là sự thực tỉnh trạng thái của một tâm hồn dang dở, lạc lõng. Sau những lời hát, cô thốt ra những lời đầy chua xót về cuộc sống không mục đích, không điểm dừng. Đoạn trích tiếp tục diễn tả sự thất vọng trước những mâu thuẫn giữa ước mơ hạnh phúc và hiện thực khắc nghiệt.
5. Ý nghĩa của nội dung:
- Sự khao khát hạnh phúc của Xuý Vân được coi là đúng đắn nhưng không thể thực hiện trong một xã hội phong kiến.
6. Giá trị nghệ thuật:
- Nghệ thuật mô tả phức tạp diễn biến tâm lý của nhân vật Thúy Vân
- Phương pháp diễn đạt: tác giả kết hợp lời thật với lời điên để thể hiện mâu thuẫn trong tâm trạng.
- Sử dụng nhiều dạng ngôn ngữ và giai điệu khác nhau để biểu đạt sự thay đổi trong tâm trạng của nhân vật.
II. Chi tiết về tác phẩm Xúy Vân giả dại
a) Lời hát:
- Tất cả đều là những câu hát của Xuý Vân.
- Mặc dù tất cả các câu hát đều mang tính điên khùng, nhưng vẫn có những lời rất sáng suốt, thể hiện rõ tâm trạng thực sự của Xuý Vân:
b) Tâm trạng của Xuý Vân:
Tâm trạng của Xuý Vân được biểu đạt một cách phong phú.
* Cảm thấy lạc lõng, không rõ ràng về bản thân.
+ Tôi đợi chờ mãi chuyến đò.
+ Nhưng không nên, bởi họ chỉ biết cười chê trách.
→ Cô nàng chờ đợi, nhưng chiếc đò (tượng trưng) không đến, làm tăng thêm sự lạc lõng của Xuý Vân.
* Cảm thấy mình lạc lõng, vô nghĩa trong gia đình và xã hội.
Con gà rừng…
…không thể chịu đựng, ức!
* Tâm trạng thất vọng giữa hi vọng và hiện thực:
Bao giờ bông lúa…
…nàng mang theo cơm.
→ Hiện thực vẫn là việc học, kiến thức. Khái niệm học và Xuý Vân phải cùng tồn tại trong một mối quan hệ vợ chồng, nhưng mỗi người có một ước mơ, một mục tiêu riêng biệt: Khái Niệm muốn thành công trong sự nghiệp, trong khi Xuý Vân chỉ muốn một cuộc sống gia đình hạnh phúc. Họ không thể chia sẻ cùng một ước mơ. Đó là lý do tại sao Xuý Vân đã hát lên như vậy:
Bông bông dắt …
…xa xa líu.
* Tâm trạng uất ức, bế tắc, cô đơn
Con cá rô…
…cần câu châu vào!
→ Hình ảnh này gợi lên không gian sống hẹp và đầy bất trắc, nơi Xuý Vân chỉ có thể chia sẻ với láng giềng, nhưng 'láng giềng ai cũng không hiểu', và sự đồng cảm từ cha mẹ cũng không có. 'Uất ức về cuộc sống' càng làm nổi bật tâm trạng cô đơn của Xuý Vân.
* Tâm trạng bế tắc, mất phương hướng được thể hiện rõ qua những câu hát ngược:
Chuột đậu cành rào,…
……….. đi đánh giặc.
→ Những hình ảnh lạ lùng, phản cảm, và nhầm lẫn giữa thực và ảo. Đây cũng là biểu hiện của sự mất phương hướng của Xuý Vân.
c) Xuý Vân - Nhân vật đáng thương:
+ Hôn nhân được sắp đặt vội vàng, không có tình yêu.
+ Xuý Vân là một cô gái lành lợi (qua việc quay tơ, dệt cửi, vớt bèo, khâu vá).
+ Là một cô gái chăm chỉ. Ước mơ của Xuý Vân không cao lớn. Nó đơn giản như bất kỳ cô gái nông thôn nào khác 'Chờ đợi bông lúa để nấu cơm'. Cô buộc phải kết hôn với Khái Niệm, một chàng trai chỉ biết 'dài lưng và nằm lại'.
+ Các cô gái xưa thường chọn cho mình bạn đời trọn đời:
Một bên ý nghĩa văn chương
Một bên chèo dẫn em yêu bên nào
Ý nghĩa em bỏ xuống ao
Còn bên chèo dẫn bước em yêu
Cách lựa chọn của Xuý Vân theo tâm lý 'ăn chắc mặc bền' không phù hợp với lý tưởng về thành công của Khái Niệm và gia đình anh ấy. Đây là bi kịch của cuộc đời cô ấy.
+ Gặp Trần Phương, Xuý Vân tưởng như đã gặp được người tri kỷ. Cô không có tình yêu đối với chồng nhưng lại đầy tình cảm với Trần Phương. Điều này cho thấy Xuý Vân theo đuổi tình yêu tự do, vượt qua những rào cản xã hội. Nếu Trần Phương có tình cảm thực sự với Xuý Vân, cô ấy sẽ được hạnh phúc. Nhưng 'không may trời không cho gặp được người mình yêu', vì vậy cô ấy 'điên cuồng và mất kiểm soát'. Cuối cùng, Xuý Vân phải trải qua một cái chết đáng thương. Kết cục này hoàn toàn do sự bảo thủ của xã hội gây ra, và khát vọng hạnh phúc của Xuý Vân là hoàn toàn chính đáng. Tuy nhiên, khát vọng đó không thể được thực hiện trong một xã hội nơi 'cha mẹ quyết định mọi việc'.
→ Điều này giúp chúng ta cảm thông và hiểu rõ hơn về Xuý Vân. Nó cũng thể hiện một cách sâu sắc quan điểm nhân đạo.
d) Nghệ thuật miêu tả tâm trạng của Xuý Vân:
- Đoạn trích này thành công diễn tả tâm trạng của Xuý Vân. Đó là tâm trạng rối bời, đầy bi kịch.
+ Mở đầu đoạn trích là lời gọi tha thiết đò, sử dụng lời gọi đò để diễn tả việc tự than thở của Xuý Vân:
- Tôi kêu đò, đò không đến
Và:
- Tôi càng chờ đợi, chuyến đò lại càng trễ
- Tôi càng chờ đợi, chuyến đò lại càng trễ trưa
Lời than này miêu tả hoàn cảnh lỡ làng, thất bại của Xuý Vân.
+ Câu hát theo điệu gà rừng:
Con gà rừng, ức bởi xuân huyên.
Xuýt Vân tiết lộ hoàn cảnh sống bị ép buộc trong gia đình Khái Niệm. Cô ấy muốn thoát ra nhưng không thể, muốn chia sẻ với láng giềng nhưng không có ai lắng nghe.
+ Câu hát khác:
Xuý Vân rời bỏ Khái Niệm, mê mải với Trần Phương, cô ấy đã theo đuổi tiếng gọi của tình yêu tự do nhưng lại sợ họ 'chế nhạo và cười trách'. Xuý Vân khuyên người ta nên giữ chặt lấy 'đạo hạnh' nhưng cô ấy tự nhận ra mình là người 'điên cuồng và mất kiểm soát'. Mâu thuẫn giữa khát vọng tình yêu và đạo đức đã tạo ra một tâm trạng phức tạp trong Xuý Vân, được thể hiện qua lời hát.
+ Sự xen kẽ giữa những câu hát dại điên và tỉnh táo, cũng như việc hát xuôi và hát ngược, tập trung vào việc miêu tả tâm trạng của Xuý Vân, đồng thời vừa đau khổ vừa bi kịch.
Chiến thắng Xúy Vân giả dại
Các bài học giúp bạn chiến thắng bài Xúy Vân giả dại trong môn Ngữ văn lớp 10 hoặc các bài khác:
