Hàn Mặc Tử, với cuộc sống ngắn ngủi, tâm hồn đa cảm, mong manh đã tạo ra những bài thơ đặc sắc. “Mùa xuân chín” là một trong số đó. Trong không gian của buổi giao mùa, tác giả chia sẻ tâm trạng: Nhớ quê hương… và một cái gì đó mơ hồ, gợi lên nhiều suy tư trong lòng độc giả. “Mùa xuân chín” – một khoảng trời riêng của cảm xúc đang chín mùa trong tâm hồn nhà thơ, trong lòng độc giả.
Chỉ cần đọc tựa đề, ta đã cảm nhận được sự đỉnh cao của tác phẩm thơ “Mùa xuân chín”. Nếu có “xuân chín” thì chắc chắn cũng sẽ có “xuân xanh”; “xuân già”. Đứng giữa ranh giới giữa “non trẻ”, “già nua”, “Mùa xuân chín” trở nên quý giá nhưng cũng mong manh vô cùng. Để lòng tan chảy trong khoảnh khắc hoàn hảo nhất của thế giới ấy, thì còn gì bằng!
Trong ánh nắng: khói mơ tan,
Đỉnh nhà tranh phủ màu vàng óng ánh.
Từ từng chi tiết trong “nắng ửng”, có ý nghĩa sâu xa. Có thể liên tưởng đến sự “chín ửng” của trái cây, làn da “ửng” của các cô gái trong tiết xuân. Tương tự, xuân đang “chín” dần trong ánh nắng. Những vệt sương tan trong nắng, bay bổng, đưa tâm hồn thi sĩ lên trên mặt đất, rời xa hiện thực, bước vào thế giới “mơ”. Những “lấm tấm vàng” có thể là tia nắng hay cảm giác mơ mộng trong đôi mắt của người đang say mê. Say mê không phải là quên đi thế giới, mà là sự chìm đắm, mê mải, tập trung; âm thanh, hình ảnh và màu sắc hòa quyện vào nhau: sương tan, nhà tranh lấm tấm vàng, gió thổi nhẹ nhàng, cây hoa thiên lý. Đó là “bóng xuân”. Một “bóng” mơ màng, huyền ảo của mùa xuân, cô gái xinh đẹp, đẹp như trong giấc mơ, đẹp như trái cây chín, hoàn hảo như một hình ảnh lướt qua trong tâm hồn nhà thơ. “Những cô gái làng hát trên đồi”. Tiếng hát của những cô gái đánh thức Hàn Mặc Tử, đưa nhà thơ trở lại hiện thực. Toàn bài thơ là tâm trạng tiếc nuối, đắng cay: “Ngày mai trong đám xuân xanh ấy; Có người theo chồng, bỏ lại cuộc vui…”
Nhà thơ suy nghĩ về ngày mai, về sự thay đổi của cảnh vật, con người, những cô gái sẽ không còn những khoảnh khắc trong sáng, vô tư hát với mùa xuân, giống như mùa xuân cũng sẽ qua, “xuân chín” sẽ dần qua đi. Tâm hồn phong phú đó, không thể không cảm thấy xúc động. “Đám xuân xanh ấy” - Mùa xuân tươi đẹp của cuộc đời cũng là mùa xuân tươi đẹp của tự nhiên mà thi sĩ mô tả trước mắt độc giả.
Tiếng hát vang vọng giữa non xanh,
U mê như lời của gió mây…
Một mình dưới bóng trúc, lặng lẽ suy tư với ai.
Nghe thấy âm thanh và sự ngây thơ…
Trí tưởng tượng của tác giả đã đạt đến đỉnh cao, tiếng hát tràn ngập như “vắt vẻo lưng chừng núi”, “hổn hển như lời của nước mây”. Những âm thanh không bay xa, không bay cao nhưng vẫn “thầm thì với ai ngồi dưới trúc”. Từ “ai” cho thấy sự tinh tế trong tâm hồn thi sĩ. Tiếng hát lan tỏa khắp không gian, nhưng thi sĩ chỉ dành cho “ai”. Đó là chính mình, tự nhận ra: Nghe thấy âm vị và sự ngây thơ. Không nhiều người dám chịu trách nhiệm với cả đất trời như vậy! Nghĩ về đất trời, về sự thay đổi, về mùa xuân, tác giả lại nghĩ về bản thân “Khác xa khi gặp mùa xuân chín”. Tác giả nhận ra mình chỉ là một người xa lạ, lẻ loi, cô đơn, gặp “mùa xuân chín” mới có những giây phút ấm áp. Hàn Mặc Tử nhớ về quê xưa: “trí bâng khuâng nhớ quê”
Nhớ về quê nhà, hình ảnh đầu tiên trong tâm trí là hình ảnh của một cô gái. Đây là sự nhớ nghẹn, không thể kiểm soát được bởi trái tim đang dồn dập, nóng bỏng vì nỗi nhớ đang chi phối. Những từ, tiếng vần như “trắng, nắng”, “chang chang” tạo ra cảm giác rõ ràng về một bờ sông cát trắng, nắng chói sáng rực rỡ, tạo thành hình ảnh của một người phụ nữ thực sự đẹp: “Chị ấy năm nay còn gánh thóc/ Dọc bờ sông trắng nắng chang chang”. Mùa xuân luôn là nguồn cảm hứng cho bao thi sĩ. “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử đặc biệt và sâu sắc, không chỉ là “mùa xuân chín” mà còn “chín” cả trái tim thi sĩ, “chín” cả nỗi nhớ quê hương, nhớ người xưa trong thơ Hàn Mặc Tử.
Bài thơ đong đầy cảm xúc khiến lòng người đọc lưu luyến. Với tâm hồn lãng mạn cùng những lời thơ tình độc đáo, Hàn Mặc Tử đã vẽ nên một bức tranh xuân, một hình ảnh xuân, một nét xuân dịu dàng sâu sắc. Người thi sĩ đã ra đi xa xôi nhưng tình cảm vẫn hiện hữu mãi. Bài thơ ấy cùng với tâm hồn của Hàn Mặc Tử vẫn sống mãi.