Ý kiến về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm

Dàn ý, văn mẫu phê phán về bài thơ Nhàn xuất sắc nhất

I. Bài phân tích về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm

1. Khám phá đầu tiên:

- Giới thiệu ngắn gọn về tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm và tác phẩm Nhàn.

2. Phân tích chi tiết:

a. Hương vị cuộc sống qua bàn tay Nguyễn Bỉnh Khiêm:

* Hai câu đề:
- Bức tranh đời thường đầy màu sắc, giao thoa hài hòa với tự nhiên
- 'Một ngày, một chuyến, một cây câu' liệt kê những đồ dùng hàng ngày của nông dân

* Hai câu luận: 'Thu hái măng trúc, đông tắm giá/Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao':
- Kết hợp nghệ thuật đối chiếu tạo nên bức tranh bốn mùa tuyệt vời bao gồm xuân, hạ, thu, đông
=> Hiện thị nhịp sống liên tục của thời gian, đều đặn và hòa mình với thiên nhiên, tạo ra tâm hồn chủ động, thoải mái và hòa mình với cuộc sống quê hương.
- Việc lặp lại hai lần động từ 'ăn' và 'tắm' thể hiện rõ rằng, trong lựa chọn của mình, mọi nhu cầu cần thiết của con người đều được đáp ứng, không bao giờ thiếu thốn.
=> Truyền đạt cuộc sống đầy đủ, không gian đơn giản nhưng không kém phần an nhàn, đem lại sự tự do, hài lòng và niềm vui trong cuộc sống.
=> Tinh tế thể hiện triết lý của 'nhàn': Sống hòa mình với thiên nhiên, tận hưởng những điều tốt đẹp mà tự nhiên mang lại, không phải cố gắng hòa mình vào cuộc sống xa hoa, giàu có.

b. Tâm hồn lịch lãm của Nguyễn Bỉnh Khiêm:

* Hai câu thực 'Ta ngốc, ta tìm lối quê hương/Người khôn, người đến nơi huyên náo':
- Nghệ thuật soi rõ sự 'khôn', sự 'ngốc' trong cuộc sống.
- Triết lý sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm, tìm về nơi yên bình, hòa mình với tự nhiên, để giữ cho tấm lòng thanh cao không bị lẫn lộn trong vòng xoáy vinh hoa, quyền lực, đồng thời để giữ vững sự thuần khiết ban đầu.
=> Bộc lộ quan điểm sống nhàn nhạt chính là quay lưng lại với cuộc sống hối hả, trở về với giản dị để giữ cho tâm hồn mình thanh tịnh, an lành.

* Hai câu thơ kết: 'Rượu đến gốc cây ta sẽ nếm/Nhìn xem phú quý tựa cõi mộng':
- Hình ảnh thưởng thức rượu dưới gốc cây, là niềm vui của người sành rượu, là thú vui tinh tế, không phải để say mà là để nhìn thấy rõ những điều tinh tế trong cuộc sống.
- Sử dụng câu chuyện về giấc mơ của Nam Kha để phản ánh cái nhìn sâu sắc của tác giả về vẻ đẹp tâm hồn, giá trị thực sự của cuộc sống, không phải là những đồng tiền và danh vọng, mà là lòng thanh cao và sự trong sạch trong con người.
=> Tổng kết nhấn mạnh vào lối sống nhàn nhạt, tinh tế, làm sáng tỏ triết lý cuộc sống sâu sắc.

3. Kết bài:

- Tóm tắt ý chính của tác phẩm Nhàn.
 

II. Bài văn mẫu Đánh giá về bài thơ Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm

Nếu trong thế kỷ XV, Nguyễn Trãi góp phần làm nên tên tuổi với những tác phẩm kinh điển, thì ở thế kỷ XVI, Nguyễn Bỉnh Khiêm lại là nhà thơ xuất sắc, để lại dấu ấn sâu sắc trong văn hóa Việt Nam thời trung đại. Ông tiếp tục truyền thống thơ ca tiếng Việt, đưa chúng lên tầm mới, mở đường cho sự phát triển của văn học chữ Nôm, như kiệt tác Truyện Kiều của Nguyễn Du sau này. Bài thơ tiêu biểu của Nguyễn Bỉnh Khiêm là Nhàn, chứa đựng nhiều triết lý nhân sinh, để lại những bài học hay, ca ngợi lối sống tự tại, ung dung, chí khí của kẻ sĩ, đồng thời tinh tế chỉ trích những tác động tiêu cực trong xã hội.

Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), người xuất thân từ làng Trung An (nay thuộc huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng). Ông là học giả uyên thâm, đỗ trạng nguyên từ lần thi đầu tiên, và từng làm quan dưới triều Mạc. Tuy nhiên, ông chỉ giữ chức vụ trong thời gian ngắn rồi rút lui, ẩn mình. Với hiệu là Bạch Vân cư sĩ, ông dạy dỗ nhiều học trò giỏi và được biết đến như Tuyết Giang phu tử. Dù rời xa chính trị, ông vẫn góp phần tham vấn cho triều đình nhà Mạc và được phong làm Trình Tuyền Hầu, hay còn được gọi là Trạng Trình. Nguyễn Bỉnh Khiêm để lại hai tập thơ cho văn học Việt Nam: Bạch Vân Am thi tập bằng chữ Hán và Bạch Vân quốc ngữ thi, trong đó Nhàn (bài thơ số 73) thể hiện rõ triết lý sống nhàn nhạt, tự do.

'Một mai, một chuyến, một cây câu
Thơ thẩn dầu vui thú nào ta
Ta ngốc, ta tìm về nơi thanh bình
Người khôn, người đến chốn huyên náo'

Ở đoạn thơ mở đầu, Nguyễn Bỉnh Khiêm tả về vẻ đẹp cuộc sống sau khi rời xa xô bồ thành thị, hưởng thụ cuộc sống dân dã và gần gũi với thiên nhiên. Trong câu thơ 'Một mai, một chuyến, một cây câu', ông mô tả sự sẵn sàng lao động và niềm tin bền vững trong cuộc sống giản dị. Câu thứ hai 'Thơ thẩn dầu vui thú nào' thể hiện quan điểm sống tự do, ung dung, chọn lối sống chậm rãi và hài hòa với tự nhiên.

Trong hai câu thơ về mùa 'Thu ăn măng trúc, đông ăn giá/Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao', Nguyễn Bỉnh Khiêm kết hợp nghệ thuật đối hoàn để tạo nên bức tranh thú vị về cả bốn mùa. Ông vận dụng nhịp điệu tuần hoàn của thời gian để thể hiện tâm thế chủ động, ung dung và thoải mái trong cuộc sống dân dã. Lặp lại động từ 'ăn' và 'tắm' gợi lên hình ảnh cuộc sống đầy đủ, không thiếu thốn, và kết luận rằng cuộc sống đơn giản có thể mang lại sự tự do, thanh thản và hạnh phúc.

Nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm được thể hiện qua câu thơ 'Ta ngốc, ta tìm về nơi thanh bình/Người khôn, người đến chốn huyên náo'. Ông đề xuất lối sống vắng xa cuộc sống ồn ào, chọn nơi yên tĩnh để giữ cho tâm hồn trong sạch và thanh cao. Tuy nhiên, ông không chỉ truyền đạt triết lý cá nhân mà còn phê phán lối sống áp đặt và đua chen của người khác.

Câu thơ cuối cùng 'Rượu đến gốc cây ta sẽ nếm/Nhìn xem phú quý tựa cõi mộng' thể hiện vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm thông qua hình ảnh uống rượu dưới gốc cây. Ông đề cao thú vui tinh tế, không chỉ để say mà còn để thưởng thức cuộc sống. Qua lời tổng kết về giấc mộng Nam Kha, ông nhấn mạnh giá trị của tấm lòng thanh cao và vẻ đẹp tâm hồn, lưu giữ trong sạch qua thời gian.