Ý kiến về phần đầu của bài thơ Tây Tiến

Bài tập

Đánh giá về phần đầu của bài thơ Tây Tiến.

Giải thích chi tiết

     Có thể nói, tinh hoa của bài thơ Tây Tiến tập trung ở khổ thơ đầu tiên. Đây là nơi mà bức tranh về vẻ đẹp hùng vĩ, mênh mông của thiên nhiên miền Tây được vẽ nên, nơi mà nhà thơ cùng đoàn quân Tây Tiến từng bước đi, từng chiến đấu.

Sông Mã đã xa, Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ cái cảm giác hoang dã
Sài Khao sương mờ phủ đoàn quân mệt mỏi
Mường Lát hoa nở trong đêm tĩnh lặng
Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm
Heo hút mây, súng gặm trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước rơi
Nhà ai Pha Luông mưa gió lạnh lùng
Anh bạn bị thương không bước nữa

   'Tây Tiến' là một tác phẩm thơ phản ánh chân thực phong cách tài hoa, lãng mạn, và tự do của nhà thơ Quang Dũng. Bài thơ đã thể hiện sự nhớ nhung sâu sắc của nhà thơ với những người lính Tây Tiến, với vẻ đẹp lãng mạn và kiêu hãnh của họ. Phần đầu tiên của đoạn thơ đã tái hiện lại một cách sống động bức tranh về thiên nhiên miền Tây, với những cảnh đẹp và những nỗi đau của hành trình chiến đấu, từ đó hình ảnh những chiến sĩ Tây Tiến cũng dần hiện ra.

    Bài thơ mở ra với một tràng kỷ niệm tràn đầy cảm xúc:

Sông Mã đã xa rồi, Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ những khoảnh khắc vui vẻ

    Tiếng gọi “Tây Tiến ơi” phát ra với một nỗi nhớ sâu đậm, không thể kìm nén được. Đối tượng của nỗi nhớ đó rất rõ ràng: “sông Mã”, “Tây Tiến”, “rừng núi”. Nỗi nhớ ấy phải làm cho tác giả phải lặp lại hai lần từ “nhớ”. “Nhớ chơi vơi” là nỗi nhớ mơ hồ hư ảo, đồng thời cũng vô cùng đắm chìm, không ngừng, và đầy ám ảnh, mở ra không gian của tiềm thức, nhưng cũng như gợi ra không gian phức tạp của núi rừng bao la. Sử dụng từ “ơi” trong câu thơ như là một điểm nhấn, làm cho câu thơ vang lên, phản ánh chính xác biên độ của cảm xúc.

    Hai câu thơ đầu tiên đã làm nổi lên chủ đề chính của cả bài thơ là nỗi nhớ không dứt. Nỗi nhớ đó dần dần được làm rõ trong những câu thơ sau.

    Hai câu thơ tiếp theo đã tái hiện lại hình ảnh của đoàn quân hành quân trong đêm:

“Sài Khao sương phủ đoàn quân mệt mỏi,
Mường Lát hoa nở trong đêm tĩnh lặng”

    Hai câu thơ này không chỉ miêu tả hiện thực mà còn sử dụng bút pháp lãng mạn. Những từ chỉ địa danh như Sài Khao, Mường Lát đều gợi lên những vùng đất bí ẩn, xa xôi với những người lính Tây Tiến. Sương mù đặc đến nỗi như che phủ bước chân, nuốt chửng cả đoàn quân mệt mỏi, uể oải vì đường xa và gian khổ. Quang Dũng đã nhìn thấy và mô tả một khung cảnh hiện thực đầy xót xa trong thơ ca kháng chiến. Tuy nhiên, những người lính ấy, dù mệt mỏi nhưng tâm hồn vẫn trẻ trung, hào hoa, lạc quan, yêu đời. Hình ảnh “hoa nở trong đêm tĩnh lặng” là một hình ảnh đẹp và sâu sắc. Đó có thể là những ánh đèn sáng của đoàn quân đang tiến về ngôi làng, cũng có thể là hình ảnh của đoàn quân rời khỏi rừng, với những đóa hoa rừng còn thơm ngát, hoặc là một tượng trưng về đoàn quân Tây Tiến như những bông hoa rừng. Đoàn quân ấy hành quân trong một “đêm tĩnh lặng” đầy ma mị, huyền bí, bao phủ bởi khói sương mù. Hai câu thơ này đặt dấu ấn tài hoa, lãng mạn của Quang Dũng.

     Bốn câu thơ tiếp theo mô tả cảnh vật địa hình khắc nghiệt của miền Tây:

Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời,
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống,
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

    Nhà thơ sử dụng một loạt từ ngữ hình ảnh như “khúc khuỷu', “thăm thẳm”, “heo hút”, kết hợp với cách chia câu thơ thành 4/3 để tạo ra một bức tranh sâu sắc về sự khó khăn, gian nan. Những từ ngữ này kích thích trí tưởng tượng của người đọc về sự gập ghềnh, nguy hiểm của dãy núi miền Tây. Hình ảnh “súng ngửi trời” như là một cách nhân hóa mạnh mẽ, mô tả sự chất chứa của dốc núi. Các lính Tây Tiến trèo lên đỉnh dốc, cảm nhận như súng có thể chạm vào mây. Điều này cũng thể hiện tính nghịch ngợm, lạc quan của họ sau một hành trình gian nan, mệt nhọc. Câu thơ cuối cùng với chuỗi từ “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”, kết thúc bằng vần “ơi” tạo ra cảm giác nhẹ nhàng, tĩnh lặng, gợi lên hình ảnh các lính thưởng thức phút giây nghỉ ngơi trên đỉnh núi, ngắm mưa rơi xa xôi tại làng Pha Luông. Bốn câu thơ này gợi lên sự hoang dã, yên bình của núi rừng, cũng như cuộc hành trình trẻ trung, yêu đời của lính Tây Tiến.

     Lính Tây Tiến không chỉ phải đối mặt với những dốc cao, vực sâu mà còn phải chịu đựng những mất mát đau lòng:

Anh bạn dãi dầu không bước nữa,
Gục lên súng mũ, quên hết quãng đời.

    Cách diễn đạt về cái chết “không bước nữa”, “bỏ quên đời” phản ánh tư duy kiêu căng của người lính Tây Tiến. Họ tự nguyện đối mặt với cái chết, coi đó chỉ là giấc ngủ bình yên. Hình ảnh của việc hy sinh “gục lên súng mũ” đầy bi thương nhưng cũng rất oai hùng. Hình ảnh về người lính anh dũng đó sau này còn được thấy trong “Dáng đứng Việt Nam”: “Và anh chết trong khi đang đứng bắn - Máu anh phun theo lửa đạn cầu vồng”. Câu thơ tiếp tục kích thích tinh thần anh hùng khi mô tả người lính Tây Tiến.

   Người lính Tây Tiến tiếp tục đối mặt với khó khăn của núi rừng miền Tây:

“Chiều chiều oai linh thác gầm gừ,
Đêm đêm Mường Hịch cọp đùa giỡn”

    Các từ “chiều chiều”, “đêm đêm” kết hợp với nhân hóa “thác gầm gừ”, “cọp đùa giỡn” đã nhấn mạnh sự bí ẩn, dữ tợn, hoang dã, đầy nguy hiểm của núi rừng miền Tây, cái chết luôn rình rập đe dọa người lính. Sự nguy hiểm đó không chỉ tồn tại trong không gian mà còn kéo dài và lặp lại theo thời gian.

   Hai câu thơ cuối cùng đột ngột chuyển sang một bối cảnh mới:

Nhớ mãi Tây Tiến, cơm nồi khói bay,
Mai Châu, mùa lúa thơm nếp đầy.

    Núi rừng xa lắm, chỉ còn hương nồng
Tình quân dân, dẫu xa vẫn luôn gần. Cảm thán 'Nhớ mãi' thấm đẫm tình thương, gợi lên nỗi nhớ sâu sắc của Quang Dũng và người lính Tây Tiến đối với miền quê Tây. Hình ảnh đoàn quân quây quần quanh nồi cơm, khói bay, đọng lại trong kí ức ấm áp, sâu lắng. Kết hợp từ 'mùa lúa' tạo ra hình ảnh dịu dàng, lãng mạn về vùng quê miền Tây đẹp đẽ. Hai câu thơ kết thúc phần một bài thơ Tây Tiến với một giai điệu nhẹ nhàng, tình cảm, chuẩn bị cho phần tiếp theo.

    Trong những đoạn thơ tiếp theo, Quang Dũng nhớ về những buổi văn nghệ đầm ấm, những chiều trên sông miền Tây thơ mộng, hồi tưởng về những người lính Tây Tiến dũng cảm, hào hoa. Cuối bài, Quang Dũng thể hiện lời thề mãi gắn bó với miền Tây và đoàn quân Tây Tiến.

    Đoạn thơ đầu tiên của bài Tây Tiến đã thể hiện sự tài hoa và tâm hồn lãng mạn, phóng khoáng của Quang Dũng. Với ngôn ngữ sôi nổi, hình ảnh sinh động, bài thơ khắc họa cảnh hành quân của đoàn quân Tây Tiến trên nền thiên nhiên miền Tây tươi đẹp. Từ đó, ta cảm nhận được sự gắn bó sâu sắc, nỗi nhớ về những ngày tháng chiến đấu trong đoàn quân Tây Tiến, một kỷ niệm đẹp mãi vững vàng trong lòng.