Tết Đoan Ngọ, hay còn gọi là Tết diệt sâu bọ, rơi vào ngày mùng 5/5 âm lịch hàng năm. Cùng Mytour khám phá ý nghĩa và cách chuẩn bị mâm cúng đầy đủ cho Tết Đoan Ngọ trong bài viết dưới đây.
Tết Đoan Ngọ là gì? Ý nghĩa của ngày Tết Đoan Ngọ
Theo quan niệm dân gian, vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, các loại sâu bọ, giun, sán,... trong đường ruột bắt đầu phát triển mạnh mẽ và gây hại, do đó cần phải tiêu diệt chúng. Đây cũng là lý do ngày này được gọi là Tết diệt sâu bọ.
Không chỉ ở Việt Nam mà ở nhiều quốc gia khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên, ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch đều được coi là một ngày lễ quan trọng trong năm, liên quan đến quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết.
Tết Đoan Ngọ cũng là dịp để con cháu thờ cúng tổ tiên. Đồng thời, việc dâng các loại trái cây cầu mong một mùa màng bội thu được coi là truyền thống quan trọng.
Trong năm 2023, ngày Tết Đoan Ngọ, tức ngày mùng 5/5 âm lịch, sẽ rơi vào thứ Năm, ngày 22/6/2023.
Mâm cơm cúng Tết Đoan Ngọ ở ba miền
Miền Bắc Việt Nam
Rượu gạo và bánh tro là hai món đặc trưng trong bát cơm cúng Tết Đoan Ngọ miền Bắc. Theo truyền thống, rượu gạo có khả năng loại bỏ sâu bọ trong cơ thể, ngăn chúng phát triển và gây hại cho sức khỏe con người.
Bánh tro được làm từ gạo nếp, ngâm trong nước tro và bọc lại bằng lá chuối. Loại bánh này có hương vị thơm ngon, dễ ăn, thường được thưởng thức kèm với đường hoặc mật ong. Gạo nếp khi luộc cùng lá chuối có thể hấp thu các đặc tính của cây cỏ, giúp tiêu hóa và làm mát cơ thể.
Miền Trung
Người dân miền Trung thường chuộng cơm rượu trong bát cúng Tết Đoan Ngọ. Cơm được nấu chín mềm và được tạo hình thành từng viên nhỏ vuông vức.
Vào dịp Tết Đoan Ngọ, thịt vịt được coi là đạt hương vị ngon và thơm nhất, người dân ở đây tin rằng thịt vịt giúp cải thiện tuần hoàn máu, làm mát cơ thể và hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Cho nên, thịt vịt luôn là một phần không thể thiếu trên bàn cúng của người dân miền Trung.
Miền Nam
Cơm rượu là một món ăn phổ biến trong các bữa cúng ở miền Nam. Cơm được nếp vo tròn và ngâm trong nước đường, giống như xôi chè miền Bắc.
Ngoài ra, còn có món chè trôi nước ở miền Nam. Những viên chè trắng tròn được làm từ bột nếp và nhân đậu xanh, thưởng thức cùng nước đường và nước cốt dừa với niềm tin về khả năng loại bỏ sâu bọ.
Lễ văn khấn Tết Đoan Ngọ trong gia đình năm 2023
Người thực hiện lễ đốt 9 ngọn nến, thắp 9 nén nhang, quỳ lạy 9 lạy và đọc lời khấn sau đây:
'Chúng con kính bái, cầu mong cha mẹ, ông bà, và tổ tiên thân thuộc của chúng con, hôm nay là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, ngày Tết Đoan Ngọ năm (thời gian hiện tại) trong giờ nhâm ngọ, thời điểm thanh long hoàng đạo, là thời điểm lý tưởng để chúng con bày tỏ lòng thành kính và tri ân. Chúng con chuẩn bị lễ vật, tiền vàng, và nhang đốt để mời cha mẹ, ông bà, và tổ tiên thân thuộc của chúng con tham dự và chứng kiến sự thành kính của chúng con.
Chúng con kính lạy cha mẹ, ông bà, và tổ tiên thân thuộc, trong dịp Tết Đoan Ngọ này, chúng con kính mời các vị giúp đỡ chúng con trong việc cầu nguyện, mà chúng con sẽ cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế ban phước lành cho mùa màng, để hương linh tổ tiên được yên bình trong thiên đường. Chúng con xin cha mẹ, ông bà, và tổ tiên thân thuộc phù hộ và ủng hộ chúng con. Chúng con cầu tài lộc đến, cầu phúc lành, cầu sự thịnh vượng, và cầu may mắn trong mọi việc làm.
Chúng con cam kết tổ chức lễ với lòng thành kính và hiếu nghĩa, kính mời gia đình và tổ tiên tham dự để chứng kiến sự thành kính của chúng con.
Chúng con chân thành cảm ơn.
Chúng con biết ơn lòng tận tụy của mọi người.
Chúng con thành thật ghi nhận ơn đức của mọi người.'
Văn khấn Tết Đoan Ngọ dưới bầu trời năm 2023
Thắp 9 ngọn nến, 9 nén nhang và đọc kinh:
'Thắp nến và đọc kinh. Bắt đầu bằng việc thắp nến. Ánh sáng rực rỡ. Tâm hồn trong sạch. Loại bỏ mọi lo âu. Sự tĩnh lặng cao quý. Ánh sáng lan tỏa khắp nơi. Linh hồn kích hoạt. Thắp nhang và đọc kinh. Hương thơm lưu luyến. Khí chất trở nên tinh khiết. Sự hiện diện của thần linh. Nhìn thấy vẻ đẹp của vũ trụ. Sự thông thái hiển linh. Pháp lực trải dài. Linh hồn hòa nhập vào. Tâm trung thành kính lễ. Xin chân thành tri ân các vị thần linh.'
Quỳ xuống lễ 9 lễ.
'Con xin cam kết tâm lòng thành kính trong việc tổ chức lễ. Kính lạy Thượng Đế. Kính lạy Hòn Côn Sư Tổ. Kính lạy Hồng Quân Lão Tổ. Kính lạy Ngọc Hoàng Đại Đế, Đông phương Thanh Đế, Nam phương Xích Đế, Tây phương Bạch Đế, Bắc phương Hắc Đế. Kính lạy Hàng Ma đại đế thánh quân, Trừ Ma đại đế thánh quân, Giáo Hóa đại đế thánh quân. Kính lạy Tam Thanh Sư Tổ, Nguyên Thủy Thiên Tôn, Đạo Đức Thiên Tôn, Linh Bảo Thiên Tôn. Kính lạy Càn khôn đại chiến thần Cửu Thiên Huyền Nữ, Thái Thượng Lão Quân, Huyền Thiên Trấn Vũ. Kính lạy chính nhất tổng quản đại Thần Tài.'
Kính lạy: Chư vị Thần Tướng. Thượng đàm thần tướng thiên thiên tướng. Trung đàm thần tướng thiên thiên binh. Hạ đàm thần tướng thiên thiên mã. Kính lạy Tứ Đức Thánh Mẫu. Kính lạy Tứ Hải Long Vương. Kính lạy, Tản Viên Sơn Thánh Đô Đại Thành Hoàng. Kính lạy, Quốc chủ Đại Vương cảm thần Bạch Mã Linh Lang, cùng chư vị Thánh Quốc. Kính lạy chư vị Sơn thần, Long thần, Thổ địa, Thổ công táo quân, Thổ kỳ, cùng chư vị thần tiên trong tam giới, hạ đàn chứng lễ.
Hôm nay, trong ngày Tết Đoan Ngọ, khi thiên địa chứng minh, chúng con tâm niệm thành kính, chuẩn bị lễ vật vàng bạc, nhang hương để dâng lên Ngọc Hoàng Đại Đế và các vị, xin chư ngài chiếu cố, ban phước lành cho toàn thể dân chúng. Mong mọi điều ác ma, quỷ dữ không thể gây hại cho thế giới, mùa màng phồn thịnh, mọi người đều được hưởng phúc lạc, những người lành, những người không gây tội ác sẽ được tăng thêm tuổi thọ, tích lũy phúc lành, và nhận được sự giàu có, quyền lực, và may mắn trong mọi sự việc.
Chúng con cầu xin Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế và các vị chiếu cố, ban phước cho linh hồn của tổ tiên được hưởng phúc lộc tại thiên đàng.
Chúng con nguyện cầu Thượng Đế, Ngọc Hoàng Đại Đế và các vị thiên thần ra tay trừng trị những kẻ xấu xa, tiêu diệt quỷ tà trong tam giới, xóa bỏ sự hà khắc và bạo ngược trên thế gian, đánh bại bọn yêu quái, tà ma gây hại cho mùa màng.
Chúng con chân thành cầu xin, mong tài lộc thịnh vượng, phúc lộc tràn đầy, đức độ giàu sang, lộc vượng mãi mãi, tin cậy vào sự ban phước từ các thiên đàng, sự hiện hữu của đức Phật, và sự thấu hiểu của bậc thiên thần. Chúng con cầu nguyện cho sự bình an và phúc lộc cho mọi nhà, mọi người ở Việt Nam, mọi gia đình đều an vui, mọi người đều được vững bền, mọi thứ đều thịnh vượng, và hạnh phúc mãi mãi.
Chúng con nguyện cầu cho tất cả các loài sinh vật trong tam giới đều nhận được ân huệ từ Thượng Đế và vinh danh Ngài.
Chúng con chân thành biết ơn.
Chúng con biết ơn lòng nhân từ của mọi người.
Chúng con thành thật ghi nhận ơn đức của mọi người.'
Sau khi đọc xong văn khấn, chúng con tiếp tục quỳ lạy 9 lần.