Buzz
Phần I
Một câu chuyện về chú chó tên là Léo bất ngờ đột nhập vào nhà của một nhà triết học. Léo được chào đón như thế nào, và khi nhìn vào cuộc sống của gia chủ, Léo tự hỏi: Liệu con người sinh ra để sống chung trong xã hội hay không?
Đây là câu chuyện về một nhà triết học đang nỗ lực viết một cuốn sách về sự khác biệt giữa con người và động vật, nhưng chưa thể hoàn thành. Hàng ngày, ông ta đi lại trong căn phòng làm việc, nơi chứa đựng hàng ngàn cuốn sách đầy kệ sách. Ông ta lấy sách, tra cứu kỹ lưỡng, sau đó đập mạnh sách lại, bụi bẩn bay phấp phới. Rồi ông ta quay lại bàn làm việc, ghi chép vào cuốn sổ. Nhưng dù suy nghĩ rất nhiều, công việc của ông vẫn không tiến triển được gì.
Một buổi sáng, triết gia buồn bã than vãn: “Nào, có con chó, con mèo, con voi nào muốn nói thì tôi sẵn lòng lắng nghe; hãy giải thích cho tôi vì sao con người lại cao hơn muôn loài đến thế.”
Khi triết gia còn đang nói, tiếng móng chân cào cào vào cánh cửa. Một con chó lớn xuất hiện, lông màu hung, mõm to, lông nháp, hai tai dựng lên, nói với triết gia:
- Hỡi con người kiêu căng, hãy cho tôi vào nhà, sau đó tôi sẽ giải thích cho ông biết tại sao loài vật lại cao hơn con người đến thế.
Chó hất mõm ông triết gia qua một bên, vào nhà, đi thẳng tới chiếc đivăng trong phòng làm việc và leo lên ngồi ở đó.
- Đã nhiều ngày ông càu nhàu một mình, con chó nói tiếp. Ông nghĩ mình đặt ra những câu hỏi lớn về con người, nhưng ngay cả với loài vật ông cũng không hiểu biết chúng, huống chi loài người! Thậm chí, gà mái cũng sợ khi thấy ông đi ngang, và ông nhìn mấy con mèo như chưa từng thấy. Ông cần được một bài học: Tôi, chó tên là Léo, đến đây để dạy ông đấy.
- Wow, một chú chó biết nói! Triết gia không tin vào mắt mình.
- Trước đây, tôi cũng là một chú chó như bao chú chó khác. Tôi đi lang thang lấy xương từ những thùng rác, tôi nằm phơi nắng và ngủ dưới trời. Nhưng một buổi sáng, thay vì sủa chào buổi sáng, tôi bất ngờ nói: “Một ngày mới tuyệt vời đang đến đây”.
Triết gia không tin vào mắt mình, ông nhìn chằm chằm vào chú chó đang phát biểu. Không phải mơ đâu, cánh cửa vẫn mở toang, những dấu vết bùn của chân chú chó vẫn còn đó, và chú chó đang nằm thảnh thơi trên những chiếc gối.
- Thật không thể tin được! Triết gia bàng hoàng nói. Chú, con vật bẩn thỉu kia, lông rụng hết rồi mà!
- Dịu dàng một chút, người yêu thích triết học. Nếu tôi tin vào những điều con người tin, thì tôi cũng có thể nói. Bởi vì tôi đang nói đây, nên tôi cũng giống như con người. Và vì tôi cũng là một trong số bạn của ông, ông cần phải tôn trọng tôi hơn chút ít.
- Mày vẫn là một con chó, đôi chân lấm bẩn và mép đầy bọt dãi. Mày không biết cách cư xử và không biết đến phép lịch sự. Con chó phải biết nghe lời chủ.
Nói xong, triết gia lại tiến gần con chó, sẵn sàng nắm lấy da ở gáy để kéo nó ra khỏi ghế. Nhưng con chó né tránh linh hoạt, và mở miệng toang ra. Nhìn thấy những chiếc răng nanh sắc bén, triết gia rút lại tay.
- Em không phải ai cũng làm chủ để phải tuân thủ, con chó nói tiếp. Chẳng ai buộc em phải làm gì cả, em muốn đi đâu thì đi. Vì vậy em quyết định nằm trên cái ghế này, chắc chắn là thoải mái đấy chứ.
- Đúng như lời mày nói, mày là chó hoang! Điều đó chứng tỏ mày không giống con người! Vì con người sống trong cộng đồng. Triết gia chỉ trích.
- Con người sinh ra để sống trong xã hội à? Thật là cứng nhắc! Con chó lắc đầu lớn: Con người chỉ sợ con người khác thôi! Con người có nuôi chó để canh cổng nhà không? Chó có bao giờ khóa cửa kỹ càng trước khi đi dạo không?
- Chó thì không có gì để bị mất cắp hết. Trong cuộc tranh luận sôi nổi, triết gia đột nhiên quên mất rằng mình đang tranh luận với một con vật.
- Vậy tại sao ông lại sợ bị đánh cắp? Léo phản biện. Nếu con người là loài động vật xã hội, họ sẽ không phạm tội lấy trộm. Nhưng nhìn xung quanh đi. Con người ghen tị với hàng xóm chỉ vì họ có nhà đẹp hơn, mảnh đất lớn hơn, hoặc chiếc xe sang hơn. Nếu không sợ trừng phạt, có lẽ họ sẽ thậm chí sát hại nhau để chiếm đoạt tài sản...
Triết gia bước đi lại trong phòng, tức giận vì bị chỉ trích. Đột nhiên ông quay lại, đối mặt với Léo, và nói:
- Nhưng mày cũng thế, mày biết chơi xấu, mày biết cắn cho đau, đúng không?
Chó cắn chỉ để bảo vệ mảnh xương của chúng, dùng răng nanh mà tự thiên nhiên ban tặng, trong khi con người lại không ngừng phát minh ra những công cụ mới để giết nhau, họ luôn nghĩ ra những chiến lược mới và gây ra những cuộc chiến ngày càng đẫm máu.
Léo sử dụng chân sau để gãi gãi tai, nhìn đầy suy tư:
- Bác hãy bật tivi lên đi, em nói tiếp. Bác thấy gì không? Những con người mang vũ khí tàn sát nhau, cũng mang vũ khí, thậm chí tàn sát những người không mang vũ khí. Bao giờ bác thấy bầy chó săn tấn công bầy chó bông chưa, hoặc bầy chó chăn cừu tấn công đàn chó cảnh chưa? Loài người luôn gây gổ, cãi nhau và bạo hành. Nếu bác muốn, em nói rõ hơn đây, xã hội con người là cuộc chiến của mọi người chống lại mỗi người...
- Cảm ơn về lời khen! Triết gia lườm lườm nói.
–... Những chú chó luôn là bạn đồng hành đáng tin cậy của con người. Ai hướng dẫn người mù? Ai tìm kiếm người gặp nạn trong tuyết hoặc đống đổ nát sau trận động đất? Ai là người bạn duy nhất của những người vô gia cư bị bỏ rơi? Kết luận rõ ràng: Chó là loài được sinh ra để sống trong bầy đàn.
Triết gia tức giận, lao tới Léo, vung cặp kính lên:
- Tranh luận vô ích, mày chỉ làm ta lãng phí thời gian thôi. Mày không nhận ra ta đang viết những cuốn sách nghiêm túc à. Ta là giáo sư triết học. Thật ngu ngốc khi lại đi nghe một con chó hung dữ như mày.
Trong khi triết gia nói như vậy, Léo đã rời khỏi cái ghế, đi ra khỏi phòng một cách im lặng. Nó đẩy cửa ra rồi đi, để cánh cửa mở không đóng lại.
- Rảnh rỗi! Triết gia gào lên, ông đóng cửa và khóa cẩn thận. Sau đó, ông quay lại bàn làm việc và ngồi vào ghế. - Bây giờ, làm việc đi!
Chương II
Kể câu chuyện về triết gia nhận lỗi và tỏ ra quan tâm với chú chó Léo
Ngày qua ngày, triết gia cứ nghi ngờ liệu mình có đang mắc chứng ảo giác không.
- Một con chó biết nói! Điều đó là không thể! Ông tức giận. Rồi ông lại chìm sâu vào những suy tư triết học của mình.
Thư viện của ông lại được lục lọi. Trong cuốn sách có câu hỏi viết in hoa: “PHẠM TRÙ NGƯỜI – CON NGƯỜI LÀ GÌ?”, ông ghi chép chen chúc bằng những hàng chữ không thể đọc nổi. Nhưng vô ích. Công việc không tiến triển được chút nào.
Một tuần trôi qua, ông thường để cửa hé mở... có lẽ... Nằm sau rèm cửa, ông nhìn thấy những con chó bận rộn với công việc riêng của chúng. Rồi ông nhún vai và quay về với sách.
Vào buổi sáng của ngày thứ mười, khi Léo sắp đi ngang qua, triết gia bất ngờ nói:
- Chúc một ngày tươi sáng như nụ cười của em!
Nhưng chú chó Léo vẫn tiếp tục bước đi mạnh mẽ, không nhìn ngó lại ông. Vào nhà, nằm dài trên ghế sofa, hai tay ôm đầu, ông cảm thấy mình đã kiệt sức: “Thực sự là ta mệt mỏi rồi, đến mức phải nói chuyện với cả chú chó...”
Tuy nhiên, vào ngày hôm sau, nhà triết gia vẫn đứng ở cửa chờ đợi chú Léo. Khi thấy chú chó lại đến gần, ông bắt đầu nói với giọng thân thiện:
- Ôi, chú chó dễ thương này, có muốn một miếng xương không, cún cưng? Có thích không?
Léo tiếp tục bước đi mạnh mẽ và đáp lại:
- Thật ngớ ngẩn, ông triết gia kia!
Ông cảm thấy xấu hổ và nhanh chóng quay vào nhà.
Sau hai ngày chờ đợi, ông mới dám bước ra ngoài. Khi thấy Léo, ông thì thầm nói:
- Xin lỗi, Léo.
- Chắc bác đã viết thêm nhiều điều thú vị cho cuốn sách triết học lớn của mình rồi đấy, con chó nói và tiếp tục bước đi.
- Thật lòng mà nói, tôi chỉ đứng yên tại chỗ, nhà triết học nói. Luôn nhớ đến những lời phản biện của bạn, và có vẻ chúng mang lại ích lợi cho tôi. Đề xuất với bạn, chúng ta tiếp tục cuộc tranh luận.
- Vậy là bạn cần đến tôi, con chó nhận xét một cách thú vị.
Đúng vậy, nhà triết học thật thú vị.
Leo vào phòng và ngồi trước bếp lò.
- Lên ghế sofa ngồi đi, ở đó thoải mái hơn, nhà triết học đề xuất. Bạn muốn uống gì không? Làm một chiếc bánh quy đi?
Chương III
Kể về câu hỏi mới nảy sinh: Tại sao con người lại sống cùng nhau
Con chó ngồi trên ghế sofa, gặm mảnh bánh ga-tô; Ăn xong mới lẩm bẩm:
- Em hiểu rồi bác muốn nói gì. Bác muốn cho em thấy con người là những sinh vật xã hội. Ông triết gia thì biết cách đón tiếp khách! Ông ấy mời người khác đến ở đâu, ăn gì.
- Đúng vậy, nhà triết học tiếp tục. Tôi muốn sống chung với... đồng loại của mình. Còn bạn thì ngược lại, bạn sống một mình, điều đó cho phép tôi đánh giá bạn như thế.
- Đâu có như vậy đâu! Đôi khi, tớ thường chơi với chú chó ở trang trại của gia đình Rondot. Vào mùa xuân, tớ thường gặp cô Yellow dễ thương, chú chó lai có bộ lông vàng ở quán rượu... Khi chúng đực cái với nhau, chúng ta nhận ra nhau qua mùi hương. Dù sống mỗi con đường riêng, nhưng vẫn luôn gặp nhau.
- Còn con người thì luôn sống chung, nhưng liệu họ có thực sự kết nối với nhau không? Triết gia tiếp tục nói. Họ luôn tiếp xúc với nhau.
Nhưng tại sao con người phải sống chung với nhau khi họ không thể đối diện với nhau? Léo nghi ngờ hỏi.
Triết gia bước lại gần Léo. Ông ngồi lên ghế và suy nghĩ về câu hỏi của chú chó, câu hỏi đó thực sự đáng suy ngẫm.
.- Nếu thế, con chó phản đối, khi con cáo chỉ săn thỏ và thỏ chỉ đào hang của chúng, liệu đó có phải là lao động không? Còn nhà họa sĩ cô đơn ngồi vẽ trên tờ toan hay nhà triết học chỉ ngồi ở góc nhà viết cuốn sách dày đặc của mình mà không ai đọc, liệu đó có phải là lao động không? Và khi không có cả con chó Léo bên cạnh, liệu khi đó ta có thể nói ta đang rảnh rỗi không?
- Ngay cả khi tôi cô đơn ngồi trong phòng để viết, tôi vẫn không cô đơn một mình. Để viết cuốn sách của tôi, tôi phải đọc rất nhiều tác phẩm của các nhà triết học khác, tôi phải quan sát những người sống xung quanh tôi. Hơn nữa, cuốn sách của tôi không chỉ viết cho riêng bản thân tôi. Tôi muốn mọi người đều đọc cuốn sách của tôi, họ sẽ đặt câu hỏi về những gì tôi viết, và tôi sẽ trả lời họ. Tôi làm việc vì mọi người, như một nhà triết học khẳng định mạnh mẽ.
Chương IV
Kể câu chuyện của con chó và con người tranh luận về việc liệu loài vật có lao động hay không
Con chó nhảy từ chiếc ghế sofa, duỗi chân mình và đến gần lò sưởi, nằm dài trước ngọn lửa, mõm đặt lên hai chân. Nằm ấm, nó suy nghĩ về những điều mà hai bên vừa thảo luận. Sau đó, nó lên tiếng:
- Tóm lại như thế này: Con người sinh ra để sống cùng nhau trong xã hội, vì chỉ khi lao động cùng nhau thì họ mới có thể đáp ứng được mọi nhu cầu của mình.
Nó dừng lại một lát rồi bổ sung thêm:
- Cuối cùng, các bác cũng giống như những con kiến bé nhỏ kia, mỗi ngày ra vào mang lương thực về tổ. Họ cũng sống theo cách đó.
- Lao động không chỉ đơn thuần là hoàn thành một nhiệm vụ, triết gia đáp lại. Ngày qua ngày, kiến làm công việc theo cùng một cách. Bản năng thôi thúc họ mang lương thực về. Họ không thể làm gì khác.
- Nhưng các bác cũng vậy, các bác cũng phải lao động. Nếu các bác không đi giảng bài, các bác sẽ không kiếm được tiền, và như vậy, các bác cũng sẽ không có gì để ăn.
- Đúng là để kiếm sống, con người phải làm công việc. Nhưng mỗi người lao động theo cách riêng. Xem này, ngay cả hai ông thợ làm bánh mì cũng không làm ra hai chiếc bánh giống nhau. Cách con người lao động cũng đa dạng: Tôi không giảng bài như trước khi làm giáo sư trẻ.
- Còn em ấy, khi săn mồi, tin vào linh cảm và sức mạnh của chính mình. Cần gì phải thay đổi cách làm của mình? Mồi ở đâu em biết ngay thôi! con chó nói với sự tự hào.
Triết gia mỉm cười và thừa nhận:
- Có thể chúng tôi con người đã đánh mất linh cảm. Vì vậy, để săn mồi hiệu quả, chúng tôi kết hợp kỹ năng của mỗi người và mỗi người chọn vai trò phù hợp với kỹ năng của mình. Người nhanh nhẹn sẽ đuổi mồi, còn người khác sẽ nằm đợi ở góc rừng.
- Bác có nghĩ con người chọn nghề nghiệp của họ không? Dù sao thì mỗi người đều làm công việc được giao. Mỗi người đều có vị trí và giữ vững nó, cũng như con vật vậy, Léo quả quyết.
Triết gia đứng dậy. Hóa ra ông cũng giống như con chó lớn hung dữ này ở rất nhiều điểm! Nhưng ông hài lòng với cuộc tranh luận thân thiện và mang lại ích lợi. Để giảm bớt mệt mỏi và căng thẳng, ông vừa nói vừa đi lại trong phòng:
- Không, tôi không đồng ý với em. Con người không sinh ra với một vị trí cố định, họ phải không ngừng lao động để xác định vị trí đó. Đó là một quá trình học tập liên tục, và họ tiến bộ qua từng bước thử thách. Thợ làm bánh học cách làm bánh, và họ càng trau dồi kỹ năng, bánh của họ càng ngon. Nếu triết gia không dành thời gian suy nghĩ sâu sắc, nếu ông ta không chuẩn bị bài giảng thì ông ta sẽ giảng dạy rất kém. Khi ai đó quên cách làm, họ mất đi tay nghề của mình. Còn kiến không cần phải luyện tập để mang thức ăn về tổ.
- Nếu em hiểu đúng ý bác, thì nếu bác không liên tục đào sâu suy nghĩ, nếu bác không chịu khó, thì bác sẽ trở thành một triết gia tồi. Trong khi đó không có kiến nào tồi không biết thực hiện nhiệm vụ của nó; còn em, trừ khi bị ốm, em luôn biết cách săn mồi, con chó quả quyết nói.
- Kiến chỉ hoàn thành một nhiệm vụ, trong khi con người có thể học được nhiều hoạt động khác nhau, triết gia nhận xét.
- Chó cũng có thể làm nhiều việc: săn mồi, tìm dấu vết của những người bị lạc, nhận biết đồng loại bằng cách đánh hơi.
Triết gia nhìn xuống nước một chút:
- Loài chó thông minh hơn loài kiến...
- Cảm ơn...
–... Đó là lý do tại sao con người có thể huấn luyện chúng để làm nhiều việc...
- Và nếu con người có thể làm được nhiều việc, đó là nhờ có người đã huấn luyện họ! Léo đáp, mắt vẫn theo dõi triết gia bước đi trong phòng.
Triết gia dừng lại. Ông ngồi xuống và nghiêng người sâu vào trong ghế.
Rồi ông đặt hai tay lên đầu gối, thở một hơi sâu trước khi nói với vẻ quan trọng:
- Lao động giáo dục con người, không phải là huấn luyện họ như huấn luyện động vật! Trong quá trình lao động, con người phát triển tinh thần và kỹ năng. Chính lao động đã tạo nên con người. Thông qua lao động, con người phát triển và tiến hóa. Vì vậy, họ không chỉ tìm thấy sự thỏa mãn nhu cầu mà còn niềm hạnh phúc.
Con chó đang nằm bỗng đứng dậy, nhảy phốc ra khỏi cái đệm, trườn đến gần triết gia và nhìn thẳng vào ông:
- Ôi, ông chủ nhân của tòa nhà này, ông có định lừa tôi không?
- Nhưng... tại sao vậy nhỉ? Xin lỗi... làm sao để lừa em nhỉ? Triết gia đầy mưu mẹo chỉnh lại cặp kính để bình tĩnh lại.
- Cứ như thể anh định làm cho em tin rằng sáng sớm anh thức dậy để đến trường dạy học à! Anh có chắc là mình thấy hài lòng và hạnh phúc khi bước đi trong cái rét buốt để giảng bài ở trường, khi anh cứ như đang đấu vật để giải thích những ý tưởng phức tạp cho lũ học trò chỉ để một nửa trong số họ lắng nghe? Anh muốn em tin rằng con người sống để lao động à: em nghĩ thế nào, họ sống để lao động, và họ sẽ cảm thấy sung sướng hơn nếu được nghỉ ngơi và làm những điều họ thích. Hạnh phúc, đó là sự lười biếng, con người cũng vậy, loài chó cũng vậy!
- Tôi đồng ý với bạn là sự nhàn rỗi có thể mang lại niềm vui lớn, nhưng bạn nói con người thích lười biếng à, xin lỗi..., triết gia lừa dối phản đối lại.
Léo nhảy ra khỏi giường, tiến ra cửa và nói thêm:
- Hôm nay cãi nhau đủ rồi. Đã đến lúc em phải quay lại với những hoạt động khác. Hãy suy nghĩ một chút về những điều chúng ta đã thảo luận, hãy ngồi gần lò sưởi để ấm và nghỉ ngơi một chút. Em sẽ quay lại để nói rõ cho anh biết cái gì quan trọng thực sự đối với ai biết khi nào nên ngừng lao động.
- Có điều gì đặc biệt với tôi vậy không? Triết gia hỏi khi vẫn ngồi trên ghế.
- Để xem đi, Léo nói và rời khỏi.
Con chó đã đi, triết gia duỗi thẳng chân về phía lò sưởi đang phát lửa nhỏ.
Sau đó ông cởi giày và tất, để chân trần gần lửa. Ông thở dài.
Chương V
Kể về tranh cãi nữa là: Lao động có làm cho con người hạnh phúc không
Sáng hôm sau, triết gia sắp đặt cho Léo một chiếc bánh quy và một bát nước trên cái bàn thấp. Ông đã ghi lại những suy nghĩ về cuộc tranh luận hôm qua vào cuốn sổ nhỏ và sẵn sàng để phản biện lại con chó. Ông đợi chờ con chó với tư thế nghiêm túc. Đúng 10 giờ, con chó đã đứng ở ngoài cửa rộng. Ông mời cậu ta vào nhà và ngồi cùng trên đivăng.
- Không không, con vật nói, ra ngoài thì tốt hơn. Mỗi ngày bác cứ giam mình trong nhà, buồn như con mọt đang nhai những cuốn sách cũ của bác. Hôm nay em sẽ dạy cho bác một bài học: Hãy biết thong thả trong cuộc sống.
Triết gia vừa lấy chiếc áo vét vừa cằn nhằn theo sau con chó đang tung tăng trên đường.
- Nhìn bác kìa! Con chó quay lại và nói. Đi thẳng như vậy làm gì, hãy đi lênh đênh như em này, hãy để gió cuốn bác đi. Em sẽ cho bác cảm nhận hương vị của những bông hoa ven đường, em sẽ chỉ cho bác những sinh vật trong rừng. Hãy lắng nghe tiếng bước chân của bác trên đường...
Léo vui vẻ chạy trước, triết gia phải cố gắng mới theo kịp và hơi thở gấp. Khi đến một cánh đồng cỏ rộng phủ đầy hoa chuông, con chó lăn lộn trên cỏ. Còn người bạn đồng hành của nó đứng đó và nhìn theo.
- Hãy nằm xuống đó, nằm ngắm cái đám cỏ mượt mà này, Léo bảo ông ấy.
Cả hai, nằm dài nhìn lên bầu trời, bắt đầu trò chuyện. Thời gian trôi qua và Léo nhận xét:
- Việc hai ta đang làm, thong thả nghỉ ngơi và trò chuyện, không phải là làm việc. Nhưng mà chúng ta vẫn đang làm điều gì đó.
- Nhưng nếu để thời gian trôi qua mà không quan tâm đến thế giới xung quanh, đó cũng là lười biếng! con chó nói. Bây giờ chúng ta đều tự do, không có bất kỳ sức ép nào ngoài những gì chúng ta tự tạo ra, chúng ta thảnh thơi xây dựng ý tưởng. Vậy đó, không phải là lao động làm cho chúng ta hạnh phúc. Hãy nhìn đồng loại của bác mà xem! Khi họ phải đi làm, họ trông thật bi thảm!
- Đúng vậy, triết gia ghi nhận điều đó, nhưng nếu họ ở nhà không làm gì thì họ lại cảm thấy chán ngấy, họ không tạo ra được gì cả. Con người khi tự khuất phục mình trong bốn bức tường, không làm gì bằng chân tay và trí óc, là con người trì trệ. Con người đó không tiến bộ lên.
Con chó nhai một cọng cỏ và nhìn triết gia:
- Cuộc sống không chỉ là lao động, cũng không chỉ là lười biếng. Nhưng khi lao động kết hợp với thời gian rảnh rỗi, con người mới cảm thấy hạnh phúc. Làm những điều phù hợp với bản thân, theo nhịp độ của mình, sẽ giúp con người phát huy tối đa khả năng của mình. Hôm qua, khi tôi với con chó chăn cừu Youki giữ đàn cừu của ông Monneron, tôi được thưởng thức hương vị tuyệt vời của đất, tôi rượt đuổi theo lũ thỏ... tôi cảm thấy thật hạnh phúc. Con người, hãy học cách sống xứng đáng, như cuộc sống của một con chó!
Chương VI
Kể về cuộc trò chuyện giữa hai bên về khả năng ngôn ngữ của loài vật
Ngày mai, nhà triết học thức dậy muộn. Ông nằm trên giường lười biếng hơn bao giờ hết, lắng nghe tiếng của làng vọng về từ bên ngoài. Rất thoải mái, ông chuẩn bị bữa sáng và hy vọng con Léo sẽ ghé qua. Đúng như dự đoán, đúng 10 giờ thì Léo xuất hiện. Nó vào nhà, đuôi gập, bước chân không vội vã, ánh mắt lạnh lùng, và than thở:
- Bác nhớ rằng em đến đây sáng nay để mang lại cho bác một sự ân huệ! Em hiểu rõ là em cần phải giúp bác hoàn thành cuốn sách đó, thiếu em thì bác sẽ tiêu tan, nên em đồng ý cùng ăn sáng với bác... Em cũng sẵn lòng nhâm nhi dưới ánh nắng ấm. Em vừa trải qua một đêm khủng khiếp. Bọn chó làng của chúng tôi đã trò chuyện suốt đêm. Cả một bầy chó hòa hợp đối đáp không ngớt vang vọng khắp vùng quê.
Léo ngồi nặng nề trước lò sưởi và nói thêm:
- Chuyện rắc rối dài dòng thêm vào như sau. Có thể chúng tôi không đủ giống con người - hoặc không đủ ngu ngốc - để làm việc như con người, nhưng cuộc trò chuyện qua đêm chỉ rõ rằng chúng tôi là một xã hội của loài chó. Chúng tôi có thể giao tiếp với nhau.
- Nhưng, cậu Léo thân yêu của tôi ơi, chó không biết nói chuyện! Nhà triết lại nhấn mạnh. Dĩ nhiên, sống trong xã hội thì phải có thể giao tiếp với nhau.
Nhưng chỉ có con người mới biết nói thôi.
- Thế loài vật chúng tôi không biết nói à? Léo tức giận hỏi.
- Không phải vậy đâu, bạn Léo... tất nhiên là trừ cậu ra.
- Nhưng tôi hiểu đồng loại tôi nói gì, con chó nói. Và chúng cũng hiểu tôi nói gì. Khi Rex con chó chăn cừu Đức sủa lên, tôi hiểu ngay là nó đang báo động, có kẻ lạ đang lởn vởn quanh nhà. Khi Jasper con chó Mêhicô nhỏ nhắn đến mức đáng yêu cất tiếng sủa nhanh như điên, tôi biết là nó đang sợ. Còn tôi, tôi sủa để báo hiệu là tôi đang ở đây. Như vậy, chúng tôi giao tiếp với nhau...
- Các bạn có giao tiếp với nhau, nhưng các bạn không nói được.
- Haha! Bác diễn đạt rất tinh tế đấy, Léo nhận xét.
Nhà triết khi ấy đã đến gần cửa sổ và vẫy tay chào Léo. Bên ngoài, Milord, một con mèo lớn lông đen và trắng, lùi lại khi nhìn thấy con chó to lớn Billy đang từ từ đến gần. Con mèo đứng lên và phát ra những tiếng rên dài. Đối thủ của nó cũng gầm gừ.
- Hãy nhìn hai con đó một chút đi. Con chó sủa để tỏ ra tức giận, con mèo kêu lên để tỏ ra sợ sệt. Loài vật sử dụng tiếng kêu để diễn đạt cảm xúc. Chúng cũng có thể biểu hiện các nhu cầu: muốn ra ngoài, muốn ăn. Các bạn chó khi sủa có thể diễn tả một tình huống đang diễn ra. Còn nói chuyện là diễn đạt những điều không có mặt trước mắt ta. Vì thế, tôi cũng có thể nói về những điều chưa từng có. Tôi có thể nói: “Ngày mai tôi sẽ ăn xúc xích...” – Hãy mời em! Con chó nói và liếm mép.
Nhưng nhà triết tiếp tục nói:
- Và tôi cũng có thể tưởng tượng những điều không còn tồn tại nữa, những gì đã biến mất. Tôi nhớ lại buổi sinh nhật của tôi tổ chức vài tháng trước, và tôi có thể kể lại cho người khác nghe. Tóm lại, khả năng nói đòi hỏi ta phải đặt mình trong bối cảnh thời điểm mình muốn nói. Cần phải có khả năng diễn đạt những điều đã xảy ra và sắp xảy đến.
- Vấn đề này thực sự phức tạp, chó nhận xét.
- Đúng lúc này, tôi đang nói, tôi có thể nhận biết thời gian, biết hôm nay là ngày gì, và đang sắp đến giờ trưa. Tôi có thể đoán được thời gian đang trôi. Tôi biết tuổi của mình và cảm nhận rằng tôi đang già đi. Tôi có thể nói về những điều đó. Nhưng chó không thể làm được điều đó.
Léo nghe bạn nói mọi điều một cách chăm chú.
- Con người cũng có thể nói về những điều không tồn tại, triết gia nói tiếp. Ví dụ, tôi có thể tưởng tượng ra một câu chuyện: Trước mặt tôi là một con chó có năm chân, đôi mắt to màu tím đang mặc một bộ đồ trong nhà...
- Nhưng nếu con người có thể nói về những điều không tồn tại, họ cũng có thể nói dối. Chó không bao giờ lừa gạt, chỉ thể hiện tình cảm của mình. Đó là một điểm yếu của con người! Con người là loài động vật dối trá!
- Đúng vậy, không còn gì phải nghi ngờ... Con người có khả năng nói dối, đó là sự thật. Nhưng điều đó là do chúng ta có khả năng tưởng tượng, có thể hiểu được những hoàn cảnh, những nhân vật chỉ tồn tại trong trí tưởng tượng. Chúng ta có thể sáng tạo câu chuyện, viết tiểu thuyết, tạo ra một thế giới tưởng tượng trong một tác phẩm nghệ thuật. Đó là cách triết gia giải thích.
Triết gia và chú chó ngồi trên chiếc ghế dính đầy bùn đất. Cả hai đều nhìn ra xa xăm, như đang suy tư về điều gì đó.
- Thật đáng sợ nhỉ! con vật gào lên sau khi đã suy nghĩ kỹ những gì người bạn vừa nói. Nếu bạn suy nghĩ về tương lai, nếu bạn tưởng tượng những điều có thể xảy ra, bạn sẽ biết rằng có một ngày bạn sẽ chết, và bạn có thể tưởng tượng được những đau khổ đó. Nhưng để được hạnh phúc, tốt hơn hết là sống hết mình ở hiện tại!
- Có lẽ bạn đúng. Nhưng trong trường hợp này, cách chú chó giao tiếp bị hạn chế. Khi con chó Rex sủa vì thấy một kẻ lạ xâm nhập, đó chỉ là cách nó truyền đạt một thông điệp. Nó ngăn chặn kẻ lạ đi qua, giống như một đèn đỏ khiến ô tô phải dừng lại. Còn tôi, khi tôi gặp người lạ, tôi hỏi họ cần giúp gì, chúng tôi trò chuyện với nhau. Việc này không phải là việc phát ra tín hiệu, mà là việc kết nối ý kiến bằng lời nói. Đó là cách mà từ ngữ kết nối với nhau.
- Lố bịch! Léo phản đối, con ong vẫy cánh trên bầu trời để thông báo cho đàn về khoảng cách và hướng đi tới vùng có hoa. Chúng tạo ra thông điệp của riêng chúng từ cách chúng bay. Những đường cong của sự vẫy cánh kết hợp với nhau như những từ trong một câu.
- Nhưng con ong luôn chỉ truyền đạt một điều duy nhất! Chúng không biết áp dụng những động tác bay đó vào các tình huống khác. Chúng ta chưa bao giờ thấy ong sử dụng động tác bay để kêu gọi các con ong khác đình công hoặc để tỏ tình. Con người không chỉ tạo ra những câu nói phức tạp mà còn luôn sáng tạo ra những câu mới. Chúng tôi con người có khả năng diễn đạt mọi điều đến tận cùng!
Triết gia dừng lại suy nghĩ. Sau đó ông tiếp tục:
- Ngôn ngữ của loài người là như vậy: nói về những điều không có mặt, tạo ra các câu nói mới. Chúng tôi có thể tưởng tượng điều gì không tồn tại ngay trước mắt, với khả năng sáng tạo của chúng tôi, dự tính tương lai, hồi tưởng quá khứ và tạo ra những từ ngữ mới để diễn đạt điều đó.
Con chó vẫn còn nghi ngờ, nó nói:
- Nếu chỉ có con người mới có khả năng diễn đạt mọi điều đến tận cùng, luôn luôn sáng tạo ra điều mới, thì có nghĩa là chúng tôi loài chó không có tư duy như họ... Nhưng mà, chúng tôi cũng biết cách kết nối ý tưởng của mình: Lần nọ con Billy đỡ vào cái thang và cái thang đổ, từ đó nó rất sợ thang và luôn cẩn thận khi đi qua nó...
Léo lắng nghe cẩn thận những gì triết gia nói, và ông tiếp tục một cách nhã nhặn:
Chương VII
Kể câu chuyện về con chó không quá tin rằng con người là loài có tư duy
Léo quẹo quẹo trên mặt đất và vui vẻ sủa lên.
- Sao cậu lại như vậy, có vấn đề à? Triết gia hỏi, có vẻ không hài lòng.
Con chó nhún nhảy cái mõm lên:
- Đúng hoàn toàn, triết gia nhận định.
- Hãy cùng xem xét vấn đề này kỹ hơn nữa đi, con chó tiến lại gần.
- Ông triết gia, cho em hỏi, ông có cảm thấy bụng mình hơi to không ạ?
- Có vậy, triết gia trả lời và gật đầu.
- Bác có chắc rằng việc có bụng to như vậy là tốt cho sức khỏe không? Con chó hỏi.
- Tôi hiểu rằng tình trạng thừa cân có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm.
- Và vì bác biết điều đó nên bác nên ăn ít hơn, điều đó là rõ ràng, con chó nói với vẻ ngọt ngào.
- Không hoàn toàn như vậy, triết gia nhận thức và xoa bụng một cách ngượng ngùng.
- Vậy ngài phải tập thể dục ngoài trời để giảm cân và duy trì một cơ thể khỏe mạnh phải không?
- Không hoàn toàn như vậy. Thỉnh thoảng tôi tập xe đạp trong nhà, triết gia khiêm nhường nói.
- Ta tạm kết luận nhé. Bác biết rằng cần phải giảm cân nhưng lại không hành động để thực hiện. Điều đó có nghĩa là bác đang làm ngược lại lý trí. Mọi người đều biết cần phải giữ gìn sức khỏe! Hãy xem em ví dụ: Em chỉ chạy nhảy vui vẻ cho đến trang trại của nhà Rondot. Ở đó, bà chủ Odile cho em ăn một tô súp hoặc một đĩa bánh rán. Nhưng hãy so sánh cơ thể của bác với em đi... Điều lý trí là gì nhỉ, bác triết gia? Thật đáng thương cho em, đó là biết cân bằng mọi yêu cầu của cuộc sống: Ăn uống lành mạnh, cơ thể khỏe mạnh, tinh thần linh hoạt, có tất cả để được hạnh phúc!
Léo vươn người, ngáp dài và nằm ngủ bên cạnh lò sưởi.
Chương VIII
Kể câu chuyện về triết gia và chó cùng thảo luận về cuộc sống văn hóa và tự nhiên
Léo mở mắt dần. Sau đó là mở cả hai mắt. Nó ngạc nhiên nhìn quanh, đầu dựng lên, tai đứng dậy. Nó đang ở nhà của bác triết gia, bác đang cuộn trong chiếc chăn ấm. Ánh nắng mặt trời chiếu vào các giá sách đầy. Nếu ngoài trời, sương đã làm nó dậy từ lâu và đi kiếm thức ăn. Bây giờ, nó nhìn thấy một đĩa đầy những viên bi ngon ngon bi zòn zòn cho chó. Sau khi ăn xong, nó ngồi dậy và nghĩ về cuộc trao đổi ý kiến hôm qua. Rồi nó đứng dậy và nói: “Được rồi, bây giờ ta thử một thí nghiệm xem sao!”
Nó mở cửa tủ lạnh một cách khéo léo và lấy ra một khúc xương và một cây tỏi tây - thứ mà bác triết gia ghét! Nó rời khỏi nhà, đi về phía Billy, con chó ở trang trại bên cạnh, và nói với nó:
- Billy ơi, tôi có thể nói và lý luận được vì tôi bị ma ám, buộc tôi phải giống như loài đi bằng hai chân kia. Nhưng cậu vẫn là một con chó thật, cậu có thể học nói mà không phản bội đồng loại!
Nó đặt khúc xương và cây tỏi tây trước mặt bạn mình, đặt một chân lên khúc xương và nói to: “Xương”. Billy vẫy đuôi hạnh phúc. Léo đặt chân lên cây tỏi tây và phát âm rất thành thạo: “Tỏi tây”. Billy nhìn nó với đôi mắt to tròn. Léo lặp lại quá trình: “Xương này, tỏi tây này, xương này, tỏi tây này...”, đặt chân lên từng vật. Nhưng Billy vẫn không hiểu, nó nhảy vui vẻ quanh Léo và khi Léo không đè chân lên khúc xương nữa, nó nhanh chóng nhảy tới chiếm lấy và nhanh chóng chui vào cũi.
Bác triết gia đã ra ngoài và chứng kiến cảnh đó.
- Cậu muốn dạy nó nói à? Triết gia hỏi.
- Đúng vậy, Léo trả lời, dạy, nhưng nó không hiểu.
- Khi con người để cho những con khỉ sống riêng và những con khỉ trưởng thành sống với khỉ con, chúng không truyền đạt hết cho khỉ con những tín hiệu mà con người đã dạy cho chúng. Chúng quên mất một số tín hiệu và ngôn ngữ biến mất. Con vật có thể học ở trường của con người, nhưng khi đến lượt chúng, chúng không thể dạy lại những gì con người đã dạy cho chúng. Còn với con người, chúng ta có thể truyền đạt cho con cháu mọi thứ chúng ta đã học được. Điều đó là bản chất của con người, đó là văn hóa.
Chó và người cùng đi về phía khu vườn ngập ánh nắng ấm áp. Triết gia xắn tay áo lên thoải mái. Ông lôi ra một chiếc khăn tay sạch sẽ từ túi quần, gấp cẩn thận và buộc bốn góc để che mặt khỏi ánh nắng. Đi cạnh ông là con chó với bộ lông rực đỏ. Triết gia tiếp tục dạy dỗ con chó:
- Đó là lý do tại sao trẻ em cần phải đến trường. Họ làm bài tập, họ lắng nghe giáo viên giảng bài, họ học nhận thức, học cách ứng xử, cách suy nghĩ. Và qua đó, họ sẽ chuẩn bị sẵn sàng để truyền đạt kiến thức này cho thế hệ sau...
- Rất may là tôi là một con chó! Léo nói. Tôi không cần phải tuân theo những gì người ta bắt tôi phải làm. Tôi không cần đi học như con người. Thấy thương những đứa trẻ phải nhồi nhét vào đầu mọi kiến thức của người lớn! Còn tôi chỉ cảm nhận tự nhiên mọi điều và biết phải làm gì để có được những điều đó. Từ khi sinh ra, tôi biết bơi, biết tìm dấu vết trong rừng từ rất sớm, biết đào để kiếm lương thực. Tôi không cần phải học mấy điều đó!
- Đúng vậy Léo ạ, triết gia đáp lại. Nhưng cậu chỉ biết những gì tự nhiên của mình. Cậu có chân to mạnh, vì vậy cậu có thể chạy nhanh. Còn con người chúng tôi không hài lòng với những gì chúng tôi có từ khi sinh ra. Vì vậy, chúng tôi đã phát minh ra cái cày để làm đất. Chúng tôi đã biết cách sử dụng lửa để nấu ăn ngon hơn và để sưởi ấm. Chúng tôi còn chế tạo ra tàu buồm để vượt biển và khám phá. Con người chúng tôi có khả năng biến đổi mọi thứ xung quanh. Chúng tôi sử dụng thiên nhiên để đạt được mục tiêu không tự nhiên.
- Tại sao lại làm tất cả những điều đó? Léo hỏi.
- Nhờ những kỹ thuật đó, con người chúng tôi không phải phụ thuộc vào tự nhiên nữa. Lửa giữ ấm cho chúng tôi, vắc-xin bảo vệ chúng tôi khỏi bệnh tật. Chúng tôi biết cách thoát khỏi sự ràng buộc của tự nhiên. Dần dần, chúng tôi trở nên tự do.
Chương IX
Kể câu chuyện về việc con chó Léo phủ nhận rằng con người có tự do
Léo đột nhiên dừng lại, bộ dạng của nó trở nên ngạc nhiên:
nền văn hóa
Bắt chước giọng ngọt ngào của người bạn, chú chó vẫy đuôi chào hỏi và tiếp tục nói:
- Xin chào bạn, bạn khỏe chứ? Hy vọng bệnh viêm phế quản của bạn đã hết và bạn khỏe mạnh hơn nhiều.
Liếc nhìn thẳng vào ánh mắt của nhà triết gia, Léo bổ sung:
- Thật là đạo đức giả! Bà hàng xóm của bác thực sự là người không ai chịu nổi! Ít ra khi bà ta ốm, thì bà ta cũng không mở ti vi cho nó rống lên. Nào, hãy nói thật đi: liệu bác có thực sự mong bà ta mau lành bệnh không...?
- Đó chỉ là cách nói thôi, đó là phép lịch sự, triết gia giải thích.
- Còn tớ thì không cần phải lịch sự với những con chó tớ không ưa! Tớ gầm gừ với kẻ nào quấy rối, ai chọc là tớ cắn ngay. Tớ thực sự tự do hơn cả con người các bác! Con chó khẳng định.
- Nhưng quy tắc cần thiết cho cuộc sống cộng đồng, Léo nổi bật ạ! Và quy tắc đó không cấm cậu lựa chọn người cậu muốn thiết lập quan hệ. Phép lịch sự chỉ là một cách để thiết lập sự giữ khoảng cách thích hợp giữa người và người. Nếu tôi không ưa bà hàng xóm của tôi một tí nào thì tôi cũng không vì thế mà cắn vào chân bà ta. Tuy tôi chào đón bà ta, nhưng tôi vẫn có quyền quyết định mời hoặc không mời bà ta đến nhà và dành thời gian thực sự trò chuyện với bà ta hay không. Con người tự do vì họ có những lựa chọn trong phạm vi các quy tắc được áp đặt lên họ. Còn chó thì không, chúng tuân theo tự nhiên, chúng không có lựa chọn gì cả.
Nhận ra sự mỉa mai của chú chó, nhà triết gia cảm thấy mình đã giải thích hơi vội vàng. Hai bên nhìn nhau và dừng lại. Triết gia ngồi xuống trên cỏ dại trong khu vườn gần người bạn chó của ông và chỉnh lại chiếc mũ. Léo khởi đầu trước, miệng cười nhạo:
- Vậy ông triết gia của tôi là người tự do vì ông được lựa chọn... Cho em hỏi: cái món bi ngon ngon bi zòn zòn ông mua cho em ở siêu thị mang nhãn hiệu gì thế?
- Những viên bánh chả hiệu Bellebête, triết gia trả lời, và ông hiểu rõ ý đồ của chú chó đưa ông đến đâu trong cuộc trò chuyện này.
- Vậy trên TV hôm qua quảng cáo thức ăn cho chó của nhãn hiệu nào nhỉ? Những viên bánh chả hứa hẹn mang lại bộ lông mượt mà cho người bạn đồng hành trung thành của ông có nhãn hiệu gì ấy nhỉ? Chó hỏi.
- Là viên bánh chả Bellebête (động vật xinh đẹp), triết gia thở dài.
- Ông là người tự do... Ông đã lựa chọn... đúng cái thứ quảng cáo khiến ông chọn! Léo lườm ông với ánh mắt sắc lạnh.
- Giá như tôi có thêm thời gian suy nghĩ, nhà triết gia nói tiếp, chắc là tôi cũng nhận ra rằng mình bị ảnh hưởng bởi quảng cáo!
- Ồ hay, công việc của ông là nghề suy nghĩ mà, thế mà kết quả lại như thế này đây. Để mình bị dẫn dắt rồi mới suy nghĩ à! Và ông cứ để mình bị hố rồi mới chịu suy nghĩ! Ông luôn khen ngợi về phẩm tính tự do và khả năng lựa chọn của con người! Cái “văn hóa” ông nói với em, đó chỉ là một mớ hỗn độn mọi ham muốn mà con người ôm đồm mà không hề có lựa chọn. Nhìn lại ông mà coi! Ông mua đồ bộ từ Ấn Độ, ca vát lụa, nhung từ Anh, giày Italia, đồng hồ Thụy Sĩ! Ông có cần những thứ đó sao? Ông mua tất cả chỉ để người khác nhìn thấy mà thôi! Còn em, chỉ cần bộ lông của em là quá đủ: Em được cô chó Vàng tên Yellow thích y chang như em lúc này đây, thậm chí có khi đôi chỗ lông của em bị lột.
Triết gia lắng nghe Léo nói, đầu cúi xuống.
- Trưa rồi, ông vui lòng cùng tôi ăn trưa với một con người tội nghiệp mang một mớ hỗn độn mọi ham muốn mà ông nói không lựa chọn được chứ? Triết gia hỏi con chó.
- Dĩ nhiên, nhưng hãy ăn theo cách của tôi, Léo đáp.
Cả hai quay về nhà. Léo mở tủ lạnh và đặt tất cả thức ăn lên một cái khăn đã trải ra. Sau đó, cậu dùng mõm kéo ra ngoài, đặt dưới gốc cây lê. Mọi thứ lộn xộn trên mặt đất: hoa quả, xúc xích, rau diếp, bơ, pho mát...
- Không cần khay đựng thức ăn, không cần đĩa để chia phần cho mỗi người, không cần dao, chúng ta đều có răng! Nào, chúng ta ăn đi! Con chó tuyên bố.
Triết gia cảm thấy lạ lùng khi nhìn thấy con chó thò chân vào lọ bơ, cắn đồ nguội ngập răng, xé nát miếng sườn. Thức ăn biến mất dần và Léo liếm mép ngon lành, miệng “tộp tộp goàm goàm” ngon lành!
- Sao không nhỉ? Triết gia thở dài, không phản đối những trải nghiệm mới.
Ông gỡ kính ra, xếp chúng cẩn thận vào hộp. Sau đó, ông lấy một miếng xúc xích, một miếng pho mát, rau diếp, dưa chuột bao tử, cá mòi, và nằm dài ra bãi cỏ, hài lòng với một bữa tiệc bất ưng đó.
Chương Mười
Kể về việc cả hai bên đều hài lòng với cuộc trò chuyện, thỏa thuận sẽ còn gặp lại
Đã đến giờ nghỉ trưa. Hai người bạn ngủ ngon lành dưới bóng cây lê. Khi triết gia tỉnh giấc, ông đánh thức con chó. Ông đeo kính và nói với người bạn đồng hành.
- Này Léo, tôi không thể theo cậu đến cuối cùng được đâu, vì con người không thể sống hoàn toàn theo tự nhiên. Tôi có thể ăn cùng cậu dưới đất, không cần dao dĩa, không cần kiểu cách, nhưng tôi không thể mỗi ngày chỉ ăn một món, lại ăn lạnh nữa. Tôi có thể ngủ một đêm ngoài trời, nhưng tôi thích ngủ trên giường và có một căn phòng sưởi ấm vào mùa đông. Tôi không muốn trở lại sống với tự nhiên.
- Gừừừ! Léo vừa ngáp vừa nói. Bác cần có nhiều thứ để làm con người! Loài chó chúng tôi sinh ra đã là chó, nhưng các bác khi sinh ra không phải lúc nào cũng hoàn toàn là con người. Hãy nhìn đứa bé sơ sinh, nó không biết đi, không biết bơi, không biết nói, không biết lao động. Con người các bác quá yếu đuối và tay trắng, các bác nếu trở thành người thì cũng là nhờ biết bao công sức vật lộn.
- Cậu không muốn trở thành con người sao, anh bạn Léo?
- Chẳng muốn tí nào cả! Để đến trường nhận điểm xấu từ những người bắt thằng này phải sủa bằng tiếng Anh! Em đã bị phạt đủ rồi vì đã biết nói và phải nghe một triết gia vĩ đại nói! Còn bác, bác không muốn trở thành chó à? – Ôi không ạ! Ta thích làm con người hơn, làm một động vật yếu đuối nhất hạng, cái thứ động vật phải hết sức khéo léo để tự trang bị cho mình tất cả những gì tự nhiên không ban cho.
- Vậy là cả hai chúng ta đều hài lòng với vai trò của mình, Léo nói tiếp. Bác là con người còn em là con chó.
Mặt trời dần lặn. Đã thực sự bắt đầu một mùa đẹp đẽ trong năm. Ruồi vo ve và trời đã tối nhưng không lạnh. Léo hít thở và nhìn quanh.
- Bác triết gia này, nhìn kìa, mùa xuân đang đến. Nàng Yellow xinh đẹp đang chờ đợi em, nàng sắp rời quán rượu và đi theo đàn gia súc lên núi. Đã đến lúc em phải đi rồi!
- Cậu sẽ quay lại chứ? Triết gia hỏi, và cảm thấy trái tim ông đập mạnh lên.
- Chắc chắn rồi! Thiếu nhà em, bác làm thế nào mà hoàn thành cuốn sách vĩ đại ấy? Chúng ta sẽ gặp nhau vào mùa thu, và có thể em sẽ trở về với những chú chó đực Léo và những chú chó cái Yellow!
Triết gia nhìn con chó lớn lông màu hung chạy băng qua cánh đồng, lòng ông rưng rưng.
Chuyến đi của tôi
Theo Sách Hướng Gió
