Buzz
1. Kiến thức chính
1.1. Đời sống vật chất
- Con người thông minh liên tục cải tiến và phát triển công cụ sản xuất.
- Các công cụ thời kỳ Hòa Bình - Bắc Sơn chủ yếu làm từ đá, được mài dũa thành những dụng cụ như rìu, bôn, chày.
- Bên cạnh đá, người xưa còn sử dụng tre, gỗ, xương, và sừng để chế tạo công cụ.
- Đã biết chế tác đồ gốm.
- Có kỹ năng trồng trọt (rau, đậu, bí) và chăn nuôi (chó, lợn).
=> Cuộc sống vật chất ngày càng trở nên ổn định và cải thiện.
1.2. Cấu trúc xã hội
- Sinh sống theo nhóm ở những khu vực thuận lợi và định cư lâu dài tại một địa điểm.
- Những người cùng huyết thống tôn trọng người mẹ lớn tuổi và có uy tín nhất làm chủ, gọi là hệ thống thị tộc mẫu hệ (mẫu quyền).
- Qua hàng ngàn năm, nhiều thị tộc đã liên kết và sống hòa hợp trên cùng một vùng đất.
1.3. Cuộc sống tinh thần
- Có khả năng chế tác đồ trang sức như vòng tay, khuyên tai từ đá.
- Vẽ tranh trên các vách đá trong hang động
- Có tín ngưỡng thờ cúng vật tổ (như hươu), chôn cất người chết cùng công cụ. Xã hội đã có sự phân biệt giàu nghèo. Nhiều hang động ở Bắc Sơn, Quỳnh Văn, và Hạ Long đã phát hiện các bộ xương người được chôn cất, đôi khi còn có các công cụ đá bên cạnh.
- Nghệ thuật thể hiện sự đơn giản nhưng sinh động và thú vị.
=> Cuộc sống của người nguyên thủy ở Hòa Bình - Bắc Sơn đã đạt đến mức phát triển cao về nhiều mặt.
2. Ý nghĩa của việc trồng trọt và chăn nuôi là gì?
Trồng trọt và chăn nuôi là những phát minh quan trọng của người nguyên thủy. Việc phát minh ra các phương pháp này có ảnh hưởng sâu rộng:
- Con người đã có thể tự sản xuất lương thực và thực phẩm, từ đó thoát khỏi giai đoạn phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên (hái lượm, săn bắt) để chuyển sang giai đoạn sản xuất chủ động, nâng cao chất lượng cuộc sống. Khi nguồn thực phẩm dồi dào, đời sống vật chất của con người được cải thiện đáng kể.
- Việc chuyển sang trồng trọt và chăn nuôi giúp con người định cư lâu dài, tạo ra nguồn thực phẩm ổn định, đồng thời hình thành xã hội phụ hệ (do công việc này yêu cầu nhiều sức lao động của nam giới hơn nữ giới).
- Tăng cường sự chủ động trong sản xuất và sinh hoạt hàng ngày.
- Giảm sự phụ thuộc vào tự nhiên, đảm bảo cuộc sống ổn định hơn.
- Người nguyên thủy không còn phải di chuyển xa để tìm kiếm thực phẩm, thay vào đó, họ có khả năng tạo ra nguồn thức ăn đủ cho cả cộng đồng và thiết lập nơi cư trú cố định. Sự xuất hiện của trồng trọt đã dẫn đến việc sử dụng kim loại, từ đó dẫn đến sự phân hóa xã hội và hình thành các giai cấp.
3. Việc người nguyên thủy biết trồng trọt và chăn nuôi chứng tỏ điều gì?
A. Họ đã biết cải tạo môi trường để phục vụ nhu cầu sinh hoạt của mình.
B. Họ vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên.
C. Họ đã làm chủ được tự nhiên.
D. Họ đã tiến vào nền văn minh và hình thành nhà nước.
Đáp án: A
Giải thích: Việc con người phát triển trồng trọt và chăn nuôi đã giúp họ tự sản xuất lương thực và thực phẩm, từ đó không còn phụ thuộc vào thiên nhiên và giảm bớt việc săn bắn, hái lượm.
4. Các câu hỏi liên quan
4.1. Những điểm mới trong sản xuất lao động của thời kỳ Hòa Bình - Bắc Sơn - Hạ Long là gì?
Trả lời: Những điểm mới trong lao động sản xuất của thời kỳ Hòa Bình - Bắc Sơn - Hạ Long là người nguyên thủy đã biết đến việc trồng trọt và chăn nuôi. Họ tự sản xuất rau củ quả phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt, nâng cao nguồn thực phẩm. Ngoài việc thu hoạch từ thiên nhiên, họ còn trồng thêm rau, đậu, bí và nuôi thêm chó, lợn.
4.2. Những đổi mới trong đời sống vật chất của người nguyên thủy ở thời kỳ Hòa Bình - Bắc Sơn - Hạ Long là gì?
Trả lời:
- Về công cụ lao động: Từ kỹ thuật ghè đẽo thô sơ, con người đã tiến bộ với việc mài nhẵn đá, tạo ra các công cụ sắc bén và dễ sử dụng. Họ cũng bắt đầu sử dụng tre, gỗ, xương, sừng để chế tạo công cụ.
- Về phương thức sản xuất: Xuất hiện nhiều nghề mới, từ việc săn bắt hái lượm chuyển sang săn bắn, trồng trọt, chăn nuôi và làm đồ gốm.
- Về nơi cư trú: Ngoài việc ở trong hang động và mái đá, người nguyên thủy đã biết xây dựng các túp lều lợp bằng cỏ và lá cây, tạo ra nơi ở ổn định hơn.
4.3. Sự khác biệt giữa việc làm đồ gốm và làm công cụ bằng đá là gì?
Trả lời:
- Làm công cụ bằng đá involves using river pebbles to craft tools through chipping and grinding, which were essential for daily life.
- Làm đồ gốm là một bước tiến quan trọng nhờ vào việc phát hiện đất sét. Qua quá trình nhào nặn và nung, con người đã tạo ra các đồ dùng có độ bền cao và hữu ích trong sinh hoạt.
4.4. Những điểm nổi bật trong đời sống tinh thần của người nguyên thủy là gì?
Trả lời:
- Người nguyên thủy ở thời kỳ Hòa Bình - Bắc Sơn - Hạ Long không chỉ tập trung vào lao động mà còn chế tác nhiều món trang sức để làm đẹp cho bản thân.
- Mối quan hệ trong thị tộc: tình cảm mẹ con và anh em ngày càng trở nên khăng khít hơn.
- Họ đã phát triển tín ngưỡng, thực hiện việc chôn theo công cụ lao động cùng với người đã khuất.
4.5. Ở giai đoạn đầu, người nguyên thủy sống như thế nào?
Trả lời : Họ sống theo kiểu bầy đàn, di chuyển liên tục từ khu rừng này sang khu rừng khác để tìm thực phẩm, trú ngụ trong hang động, dưới mái đá, hoặc trong các túp lều làm từ cành cây... Họ có thể sử dụng thực phẩm có sẵn trong khu vực đó.
4.6. Những thay đổi trong tổ chức xã hội của người nguyên thủy thời Hòa Bình - Bắc Sơn - Hạ Long là gì?
Trả lời : Tổ chức xã hội của người nguyên thủy đã chuyển từ bầy đàn sang thị tộc. Họ sống thành từng nhóm dựa trên quan hệ huyết thống (cùng dòng máu), với người mẹ lớn tuổi nhất giữ vai trò chủ chốt, hình thành chế độ mẫu hệ.
- Trong thị tộc, lao động được phân công rõ ràng, con người sống ổn định hơn với nơi cư trú lâu dài.
Các câu hỏi khác liên quan đến chủ đề này:
Hỏi: Ý nghĩa của việc khắc hình mặt người có sừng trên vách hang là gì?
Trả lời:
Những hình khắc đơn giản trên vách đá tại hang Đồng Nội phản ánh tín ngưỡng thờ vật tổ của cư dân nguyên thủy ở khu vực này. Vật tổ có thể là một động vật ăn cỏ như hươu, trâu, hoặc bò, dựa vào hình ảnh mặt người có sừng. Qua đó, chúng ta có thêm hiểu biết về hình thức tín ngưỡng của người nguyên thủy ở Việt Nam.
Hỏi: Em nghĩ sao về việc chôn theo công cụ sản xuất cùng người chết?
Trả lời: Người nguyên thủy có phong tục “chôn công cụ sản xuất cùng người chết” vì họ tin rằng cái chết không phải là sự kết thúc mà là sự chuyển tiếp sang một thế giới mới, nơi lao động vẫn cần thiết để sinh tồn. Do đó, họ chôn công cụ để người chết có thể tiếp tục làm việc trong thế giới mới.
Hỏi: Theo em, ý nghĩa của việc tìm thấy đồ trang sức trong các di chỉ là gì?
Trả lời:
Sự hiện diện của đồ trang sức trong các di chỉ cho thấy:
- Trình độ chế tác đá của người nguyên thủy đã đạt đến mức tinh xảo và khéo léo.
- Con người đã biết chế tác và sử dụng đồ trang sức để làm đẹp, qua đó cải thiện chất lượng cuộc sống của mình.
