Buzz
Tầm quan trọng của việc cúng tất niên không chỉ là để thể hiện lòng thành kính mà còn là dịp để cả gia đình sum vầy và chia sẻ niềm vui trong không khí Tết truyền thống.
Mâm cơm tất niên không chỉ là biểu tượng của sự giàu có mà còn là dịp để mỗi gia đình tỏ lòng biết ơn và cầu chúc cho một năm mới tràn đầy hạnh phúc và thành công.
Mâm cúng tất niên là một phần không thể thiếu của văn hóa truyền thống của Việt Nam. Ảnh: Vinh Dao
Theo sách “Tục thờ cúng của người Việt” của NXB Văn hóa - Thông tin, Tết Nguyên Đán là thời điểm linh thiêng khi mọi người, dù ở xa hay gần, đều quay về gia đình để đoàn tụ. Mâm cỗ tất niên, sau khi đã được cúng, không chỉ là biểu tượng của lòng biết ơn tổ tiên mà còn mang lại may mắn và phúc lộc cho mọi thành viên trong gia đình.
Mâm cúng tất niên là dịp để toàn bộ gia đình quây quần bên nhau. Ảnh: Báo Thanh Niên
Bữa cơm chiều 30 Tết mang ý nghĩa thiêng liêng, là dịp để các thế hệ trong gia đình gắn kết, chia sẻ và cùng nhau chào đón năm mới. Theo quan niệm truyền thống, một gia đình càng có nhiều thế hệ quây quần bên mâm cơm tất niên thì càng thể hiện sự phúc lộc và may mắn.
Bữa cơm cúng tất niên mang đầy ý nghĩa linh thiêng. Ảnh: Báo Tuổi trẻ Thủ đô
Mỗi vùng miền ở Việt Nam đều có những phong tục riêng trong việc chuẩn bị và tiến hành nghi thức cúng tất niên. Tùy thuộc vào quan điểm và điều kiện của từng gia đình, mâm cỗ tất niên thường mời bạn bè và người thân đến tham dự và chia sẻ, tạo ra không khí ấm áp và hòa mình vào sự sum vầy.
Mâm cúng ở mỗi vùng có sự đặc biệt riêng tùy thuộc vào phong tục địa phương. Ảnh:
Thời gian cúng tất niên
Lễ cúng tất niên thường được tổ chức vào chiều ngày 30 Tết hoặc ngày 29 nếu tháng Chạp không đủ 30 ngày. Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại, nhiều gia đình đã linh hoạt hơn trong việc sắp xếp thời gian tổ chức tiệc tất niên để phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của mình.
Thời gian cúng tất niên không còn bắt buộc phải là chiều 30 âm lịch nữa. Ảnh: Wikipedia
Trong cuộc sống hiện đại, dù thời gian và cách thức tổ chức có thể thay đổi nhưng tinh thần của lễ cúng tất niên - sự đoàn kết, sum họp và tri ân vẫn luôn được bảo tồn và trân trọng. Đó là vẻ đẹp văn hóa, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại, làm phong phú thêm di sản tinh thần của dân tộc Việt Nam.
Dù thế nào đi nữa, mâm cúng tất niên vẫn được chuẩn bị cẩn thận. Ảnh: Bchannel
Mâm cúng tất niên theo từng vùng miền
Mâm cúng tất niên thường có sự khác biệt giữa các vùng miền, điều này tạo nên sự đặc sắc trong văn hóa Việt Nam.
3.1 Miền Bắc
Trong không khí phấn khởi của các dịp lễ Tết, người dân miền Bắc luôn đặc biệt quan tâm đến việc chuẩn bị các nghi lễ và đồ cúng. Một trong những nét đặc trưng không thể thiếu là mâm cúng tất niên thường được chuẩn bị một cách tỉ mỉ và trang trọng.
Mâm cúng của miền Bắc thường được chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Ảnh: Anngon
Mâm cỗ cúng 30 Tết của người miền Bắc thường bao gồm những món ăn truyền thống như sau:
- Bánh chưng
- Giò nạc và giò thủ
- Dưa hành
- Măng ninh lưỡi lợn, mọc nước
- Món xào, nem, rau sống
- Cơm ba tô
Mâm cúng tất niên thường được sắp xếp theo quy tắc. Ảnh: Báo Lao Động
Mâm cỗ thường được bày biện theo hình thức 4 bát, 4 đĩa hoặc lớn hơn với 6 bát, 6 đĩa, thậm chí 8 bát, 8 đĩa. Có những gia đình chuẩn bị mâm cỗ lớn xếp cao từ 2 đến 3 tầng, thể hiện sự phong phú và đa dạng của ẩm thực Tết.
Bốn bát chủ đạo thường bao gồm các món như bát bóng thả, bát mọc nấu với nấm hương, bát giò hầm măng lưỡi lợn, bát miến dong nấu với nước dùng gà và rau củ hoặc các món sơn hào hải vị như bát vây, bát hải sâm, bát bồ câu tần hạt sen.
Bốn đĩa chính thường gồm đĩa gà luộc lá chanh, đĩa thịt heo, đĩa giò lụa, đĩa chả quế cùng với các lựa chọn khác như đĩa nem rán, đĩa thịt đông, đĩa giò thủ, đĩa nộm su hào, đĩa hành cuộn, đĩa cá kho riềng, đĩa rau củ xào với lòng gà hoặc đĩa xào hạnh nhân.
Mâm cúng ngày tất niên ở miền Bắc được bày trí một cách khéo léo. Ảnh: PITO
Không thể thiếu trong mâm cúng tất niên ở miền Bắc là bánh chưng kèm dưa hành hoặc đĩa xôi gấc, xôi vò. Ngoài các món mặn, mâm cỗ cũng bao gồm hoa tươi, cành đào, trầu cau, trà rượu, gạo muối nhằm thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng trong nghi lễ cúng.
Đối với các gia đình thực hiện cúng chay ở miền Bắc, mâm cơm chay thường bao gồm:
- Bánh chưng chay
- Chè hạt sen, chè kho
- Cơm
- Giò chay
- Xôi đậu xanh
- Đậu chiên
- Canh đu đủ chay
- Nộm đu đủ
3.2 Miền Trung
Ở miền Trung Việt Nam, các nghi lễ Tất niên cuối năm được coi trọng. Mỗi gia đình ở đây thường tổ chức mâm cúng chuẩn bị kỹ lưỡng để dâng lên ông bà, tổ tiên với hi vọng cầu nguyện cho một năm mới gặp nhiều may mắn và thuận lợi.
Mâm cúng tất niên ở miền Trung thường gồm cả mâm chay và mâm mặn, phụ thuộc vào điều kiện và sự chuẩn bị của từng gia đình. Mỗi món ăn được chuẩn bị công phu, tỉ mỉ và trang trí đẹp mắt, thể hiện tấm lòng của chủ nhà.
Mâm cúng tất niên miền Trung với đủ món chay và mặn. Ảnh: Hoa tiêu
Các món ăn cơ bản trong mâm cỗ cúng Tết Trung thu thường bao gồm:
- Bánh chưng và bánh tét
- Gà trộn rau răm
- Thịt heo luộc, miến, chả, thịt đông
- Bánh mật, bánh phồng tôm
- Dưa món
- Canh măng
- Cá chiên
Mâm cúng còn có thêm mâm ngũ quả với các loại quả như đu đủ, thanh long, dưa hấu và lê, mỗi loại mang một ý nghĩa riêng biệt như thịnh vượng, may mắn và thuận lợi. Cách bày trí mâm ngũ quả thường đơn giản nhưng vẫn đẹp mắt với quả lớn đặt phía sau và quả nhỏ trên cùng.
Mâm cúng tất niên được bày biện tinh tế. Ảnh: Cat-
Ngoài ra, không thể thiếu trong mâm cúng tất niên là vàng mã. Số lượng và cách chuẩn bị vàng mã phụ thuộc vào điều kiện và văn hóa tín ngưỡng của từng địa phương.
3.3 Miền Nam
Mâm cúng tất niên ở miền Nam thường phản ánh đặc trưng của văn hóa ẩm thực địa phương, thể hiện sự tôn trọng và lòng thành kính trong nghi lễ cuối năm. Với khí hậu nắng nóng đặc trưng, người miền Nam thường chọn những món nguội cho mâm cúng tất niên, bao gồm:
- Bánh tét truyền thống
- Canh măng xanh tươi
- Củ cải muối ngâm
- Canh khổ qua nhồi thịt heo
- Thịt kho tàu thơm ngon
- Thịt heo hấp
- Gỏi tôm bọc thịt
- Chả giò thơm phức
- Dưa giò chua ngọt
- Củ kiệu đậm đà
Bàn cúng tất niên ở miền Nam thường đơn giản nhưng vẫn thể hiện lòng thành với ôn nghiệt. Ảnh: Saostar
Kèm theo bàn cúng tất niên là bàn ngũ quả. Bàn ngũ quả cúng tất niên ở miền Nam thường bao gồm mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung, biểu tượng cho sự 'Cầu - sung - vừa - đủ - xài', hy vọng một năm mới phồn thịnh và đầy đủ. Ngoài ra, dưa hấu hoặc thanh long cũng thường xuất hiện trên bàn cúng, nhưng không có chuối, cam hoặc lê như ở miền Bắc.
Tùy địa phương mà bàn cúng có thể được điều chỉnh để phù hợp. Ảnh: Báo Lao Động
Khi cúng tất niên, người miền Nam thường chia làm hai bàn cúng: một bàn cúng gia tiên tại bàn thờ trong nhà và một bàn cúng trời, đất ở sân trước nhà. Mỗi bàn cúng được chuẩn bị tùy theo điều kiện kinh tế của gia đình nhưng luôn thể hiện lòng thành và trang nghiêm. Lễ vật cúng tất niên cơ bản bao gồm hương, đèn, bàn ngũ quả, hoa tươi, giấy tiền, vàng mã, trầu cau, trà, rượu, bánh chưng, v.v. Bàn ngũ quả, hương hoa, giấy tiền được đặt trên bàn thờ suốt ba ngày Tết, trong khi bàn cúng mặn được đặt ở bàn thờ phụ và sau khi cúng có thể được dọn xuống.
Những điều cần lưu ý khi cúng tất niên
Cúng tất niên là một phần quan trọng trong chuỗi nghi lễ truyền thống của người Việt và dù không yêu cầu sự trang trọng cầu kỳ, nhưng vẫn cần được chuẩn bị một cách chu đáo và tôn nghiêm.
Cần tôn trọng truyền thống và các nghi lễ khi cúng tất niên. Ảnh: Znews
Dưới đây là một số điều cần nhớ khi tổ chức lễ cúng tất niên:
- Dù không cần phải quá phức tạp, mâm cúng tất niên vẫn cần có các món ăn truyền thống ngày Tết và được bài trí sạch sẽ, ngăn nắp.
- Tùy thuộc vào tình hình kinh tế, gia đình có thể chuẩn bị mâm cúng ít hoặc nhiều, nhưng vẫn phải thể hiện lòng thành kính.
- Trước khi cúng, gia đình cần dọn dẹp bàn thờ và nhà cửa sạch sẽ.
- Tránh đặt mâm ngũ quả chính giữa bàn thờ để không che khuất trục linh khí từ bát hương.
- Tất niên là dịp để gia đình sum họp, vì vậy cần sự tham gia của tất cả các thành viên.
- Tránh tranh cãi, nói xấu, thay vào đó nên chia sẻ những câu chuyện vui và lời chúc tốt lành.
- Lễ cúng thường diễn ra tại bàn thờ gia tiên và có thể bao gồm một lễ cúng ngoài trời tùy thuộc vào tình hình gia đình.
- Việc cúng chay hay mặn phụ thuộc vào văn hóa và tín ngưỡng của từng gia đình.
- Hương và đèn là hai vật phẩm không thể thiếu trong ngày cúng tất niên, chúng là biểu tượng cho sự tinh tế và là liên kết giữa thế giới âm và dương.
Trên đây là một số chia sẻ về việc chuẩn bị mâm cúng tất niên cuối năm theo phong tục truyền thống từng vùng miền. Chúng tôi hy vọng bạn và gia đình sẽ tổ chức một lễ cúng tất niên trang trọng và ý nghĩa để dâng lên ông bà, tổ tiên. Đừng quên theo dõi Cẩm nang du lịch để có thêm những gợi ý thú vị cho kỳ nghỉ Tết của bạn.
Hà Vy
Nguồn: Tổng hợp
